Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard, Kinderarbeid in Engeland FEUILLETON. DE HELM. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. m 2472 WOENSDAG 1 NOV. 1905. Dit blad rergch^Ht WOENSDAG en ZATERDAG. Abonaementiprjji: per 3 maanden f 1.06. f. anco per poit zonder prgirerhoogpng. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentien ran 16 regeli SO et. Elke regel meer 71/» c*. Groote letters naar plaaternimte. Advertentiën worden tot Dinadag- en Vrijdagavond ingewacht. Er zijn in het schoone Engeland plaatsen, zoo donker en droevig, dat haar bestaan een schaduw werpt over de macht en glorie, die het naar buiten ontwikkelt. Daartoe behooren in de eerste plaats de groote fabrieksdistric ten in het midden des lands, door de Engelschen zelf de zwarte landstreek genaamd. Had Elisabeth Browning ze bezocht vóór ze haar „Kinderkreet" schreef, nog aangrijpender zou die kreet geklonken hebben als een beschuldiging tegen de moderne beschaving. Haar vrouwenhart zou vervuld zijn geworden van medelijden, had ze er hare zusters zien arbeiden in de kolenmijnen, in de ijzergieterijen en tabrieken vooreen loon, dat, tengevolge van de overbevolking en scherpe concurrentie, tot een mini mum wordt herleid. Met al de macht van haar groot talent, zou ze getuigd hebben tegen het moeilijke en gevaar lijke werk, dat alle vreugde en alle schoonheid ontroofd aan het leven, dat er verricht wordt door kinderen en vrouwen, jong en oud, zóó verandert en verminkt, dat ze nauwelijks meer op een mensch gelijken, dag en nacht zwoegend voor niets dan voor het recht om voort te mogen leven. „Een bezoek aan de groote fabrieks districten maakt mij altijd ellendig," schrijft een ooggetuige. Zelfs op de schoonste dagen, als de natuur vol is van licht en blijdschap, schijnen zij slechts vrengdelooze woestijnen van be- rookte kalk en steenen. Maar toen ik in den vroegen morgen naar Oldham ging, hadden motregen en sombere mist schaduwen over de stad uitgebreid. „Napels zien en dau sterven," zegt de reiziger naar het Zuiden. Zie Oldham op een vochtigen Decemberdag, zeg ik, en vraag dan of het leven waard is geleefd te worden. Nergens een ziertje kleur, uitgezonderd in de winkelramen. Grauw en grijs, grijs en grauw, zich verdonkerend tot een somber zwart, ont moet uw oog aan alle kanten. Rechts en links lange, eentonige rijen arbeiders woningen, terwijl hier en daar, zich vaag afteekenend in den vuilen mist, de rookende schoorsteenen zich ver heffen als grimmige spooksels, die na ijverig de sombere vlakte daar beneden gadeslaan. En daar woneu ongeveer 2000 kleine fabrieksarbeiders. Al meer dan eens is hunne geschiedenis ver haald, maar als alle groote tragedies, is zij het herhalen wel waard. O- Oom, ik heb mijn nichtje lief! Loop rond. Geef baar mij. Je verveelt me. Ik zal sterven Des te beter. O! Mijn oom naderde mij, rood van kwaad heid, en met een Hinken vuistslag op de schrijftafel, riep hij „Nooit, nooitver sta je?" En toen ik, de handen gevouwen, hem met smeekenden blik bleef aanzien, voegde hij er op ironischen toon bij Wat een mooie echtgenoot- Hij heeft geen rooden cent en denkt al aan trou wen Ik zou wat moois doen, als ik je mijn kind gaf't Is nutteloos lan ger aan te houden, mijn waarde; je weet wel, als ik neen heb gezegd, kan niemand mij ja doen zeggen. Ik hield niet langer vol, daar ik mijn oom door en door kende. Om mij kalmer te stemmen, slaakte ik een zucht en begon weer te poetsen aan een stuk geschut, dat van onder tot boven verroest was. Dit heuglijk gesprek werd gehouden op Op een uur van den morgen, als de meeste menschen nog heerlijk slapen, moet de kleine fabrieksknaap opstaan te gelijk met zijn ouders en naar het werk snellen op het gelui van de fabrieks- bel. In andere woorden, zomers moet hij opstaan met den leeuwerik in Oldham zijn er zeker geen leeuweriken en 's winters moet hij op de fabriek zijn een paar uur vóór zonsopgang. Ver moeidheid of slecht weer zijn geen reden tot uitstel. De bel is onverbiddelijk, de baas onvermurwbaar. Als het nog pinkdonker is, begint de gesalarieerde porder zijn tocht door de straten. Ah eeD geest, die rond waart en met zijn langen stok tegen de ramen tikkend, verstoort hij alle zoete droomen met zijn heesch: „Half zes". Enkele seconden blijft alles stil. Dan schijnt de gansche straat de oogen open te doen en slaperig tegen u te knipoogen. Zij staren u aan uit de bovenramen en dan ziet gij, dat het alleen lampen en kaarsen zijn. Nog een paar minuten en de stad is wakker, het onwelluidend concert van kleppe rende klompjes begint. Eerst hoort men alleen hier en daar een geluid. Dan verschijnen er steeds meer arbeiders en een geregelde taptoe vervangt het af wisselend geklepper. Het groeit aan tot een eindeloos ge ratel, als van millioenen schaakstukkeu over een reusachtig schaakbord, en duurt voort, tot de groote bel ophoudt met haar vreeselijk geraas en de fa- brieksdeuren zich sluiten, even vóórdat de klok zes slaat. De directeur was zoo vriendelijk mij een ploeg der fabrieksjongens te laten volgen in die afdeeling van een grooten molen, waar gesponnen wordt. Zij wer ken er als aanknoopers. Hun voornaam ste bezigheid bestaat in op te letten, of een der honderden draden, die door de zich op rails heen en weer bewe gende weefgetouwen op klossen worden gewonden, ook gebroken zijn. In dat geval moiten zij achter het terugrollend getouw aanloopen en den gebroken draad aanknoopen. Ze moeten vlug en lenig zijn als jonge katjes. Zijn ze dat niet, dan vallen ze of worden omver geworpen door de weefgetouwen en worden gedood of gevaarlijk gewond. Als veiligheidsmaatregel werken ze allen blootsvoets. De vloer, waarop ze loopeu, is zoo glad als in oene danszaal. Hij is doortrokken van olie uit de machines en het katoen en den vochtigen damp kring. een ochtend in Maart, in den winkel van mijn oom, handelaar in oudheden en kunst voorwerpen. De winkel versierd met een uit hangbord: „Het Kruis van Malta," was de meest bekende en vormde het vreemd soortigst museum: vazen van majolica te- tegenover antieke geweren, verroeste degens, verbazend groote harnassen en stoffige lijs ten; daarboven tegen de muren oude kof fers, antieke kisten, en tegenover dezen beelden van heiligen, afgeknot en groo- tendeels verminkt; en hier en daar in de hermetisch gesloten winkelkasten kleinere snuisterijen van elk soort en vorm: traan- fleschjes, vaasjes, kostbare steenen, stukken marmer, kruisen, medailles, ivoren beeldjes, die, nu ze in de zon lagen, de doorschij nende kleur van vleesch hadden. Sinds onheuglijke tijden behoorde de winkel aan de familie Cornubert hij ging van vader op zoon over en volgens de buren moest mijn oom een aanzienlijk vermogen bezitten. Hij werd door iedereen geacht, was ge meenteraadslid en volkomen doordrongen van het gewicht en den ernst zijner functie; hij was zeer gezet, klein van gestalte, erg driftig en even koppig, maar goed beschouwd niet kwaad. Ziedaar mijn oom! mijn eenige bloedverwant op aarde, die toen mijn stu dies voltooid waren, mij opleidde tot den eersten en eenige bediende van „Het Kruis van Malta." Maar mijn oom was niet alleen hande laar in oudheden en gemeenteraadslid, hij was voor alles de vader van mijn nichtje Hoe mijn nichtje er uitziet? Dat is niet noodig te zeggen. Is zij, die men bemint, niet altijd de mooiste, de beste? Buitenland. De toestand in Buslaud. De correspondent van de Times te Petersburg kreeg Zaterdag van een hoog personage het volgende oordeel over den toestandDe oproerlingen zijn goed gewapend en van bommen voorzien. De Russische regeefïng heeft blijkbaar haar gezag in de provincies prijs ge geven. Zelfs te Petersburg is het twijfel achtig, of de regeering haar gezag kan handhaven. De troepen zijn onbetrouw baar, ook de keizerlijke gardede staats ambtenaren steunen de stakers openlijk. De Russische zegsman verklaarde geen anderen uitweg te zien dan dat de Tsaar afstand doet van zijn troon. De Daily Telegraph verneemt uit Petersburg: Witte is Zaterdagochtend vroeg naar Peterhof vertrokken, waar hij vijf uren lang met den Keizer in gesprek was. Geheel Petersburg verklaarde des avonds dat de Keizer finaal geweigerd had, om Witte's program van hervor mingen goed te keuren. Daartoe was de Keizer bepraat door de hofpartij, welker leiders een heimelijke vergade ring hebben gehouden in het paleis van grootvorstin Marie. Men noemde daar Witte een Mirabeau, zijn volge lingen Jakobijnen en zijn program on uitvoerbaar, zonder dat Rusland ten on dergang gedoemd wordt. De correspondent van de Daily Te legraph is nochthans overtuigd dat de hofkliek de nederlaag moet lijden en dat de afkondiging van een Russische grondwet ophanden is, maan dat de Russische Keizer daarmee vermoedelijk in het noodlot van Alexander II zal deelen. De Poolster, het jacht van den Keizer, ligt intusschen onder stoom, om den Keizer en zijn gezin zoo noo dig veilig naar Denemarken te voeren; er is een uitgelezen bemanning aan boord, gelijk op de vloot die de Poolster zal begeleiden. De Star meldt, dat in Odessa op een groote volksmeeting in het gebouw der hoogeschool Zaterdag de omwenteling is afgekondigd. Na afloop van de bijeen komst heeft er een bloedige botsing tusschen politie en studenten plaats gehad. Een vergadering in het stadhuis, die door 8000 personen werd bijgewoond, en waaraan het geheele gemeentebestuur en de professoren der universiteit deel namen, heeft besloten de gemeentelijke bijdrage in de bezoldiging der politie in te trekken en tot vorming van een militie tot zelfverdediging der burgerij over te gaan. Zondag werd uit Odessa berichtDui zenden werklieden hebben vandaag, on der leiding van studenten, op de hoeken van vele straten barricaden opgeworpen, De liefde had ons ingepalmd, zonder dat wij er ons over verwonderden. Het scheen ons toe, dat wij elkander altijd bemind hadden, sinds wij in de vacantie, te zamen op het gras gezeten, ons middag maal gebruikten en ik de mooiste bloemen in den tuin voor haar plukte Dan, Zon dags op de wandeling, gaf ik haar een arm, gestoken in mijn schoolpak, dat mij te nauw was en welks knoopen op dien dag glommen als zoovele sterren. Wat een eindeloos hoofdstuk vormen de herinnerin gen! Eens op een dag, toen Rosa mij als naar gewoonte omhelsde, kreeg ze een kleurik ook voelde haar hand in de mijne beven. Wij durfden elkaar niet meer aanraken. Gij ziet wel, dat, als ik mijzelven afge vraagd had hoelang ik mijn nichtje be minde, ik zonder liegen geantwoord zou hebben: Altijd, altijd! Keeren wij tot mijn oom terug, die dicht bij mij, zonder op mijn zuchten acht te slaan, terwijl ik met vuur het oude stukje geschut poetste, met de lens in de hand een verzameling oude medailles nauwkeu rig bekeek, die hij dienzeifden morgen veroverd had. Eensklaps kijkt hij op het sloeg vijf uur. De vergaderingzeide hij. Wanneer mijn óom deze woorden uit sprak, had hij er den mond vol van. Maar zich voor liet voorhoofd slaande, voegde hij er nu dadelijk bij: Ah de zitting heef t eerst morgen plaats, en inriiiddels vergat ik naar 't station te gaan om het voorwerp in ontvangst te nemen, waarover in dien zij wierpen tramwagens, banken enz. op elkaar. De kozakken vuurden op hen, waarbij een student en drie werklieden gedood, een meisje en achttien mannen gewond werden; deze werden in apo theken gebracht. In de volksvergaderingen die in den afgeloopen nacht hier gehouden zijn, verschenen twee officieren en vier sol daten zij deden namens hun regimen- teu het verzoek, niet op de troepen te schietenhunnerzijds zouden de troepen in de lucht schieten. Met uitzondering van de kozakken schieten de troepen inderdaad niet op het volk. Vertegenwoordigers van het stakende personeel van liet hoofdbureau der tele grafie hebben aan het Petersburgsche telegraafagentschap een bezoek gebracht en den eisch gesteld, met verzenden van telegrammen op te houden. Daar aan is gevolg gegeven. De Times verneemt uit Petersburg De houding der Finnen is een zeer ernstige factor in den toestand. Naar het heet, zijn de Finnen van plan op de Finsche spoorwegen de werkstaking uit te roepen, hetgeen het begin van een opstand zou kunnen beteekenen. De Russische regeering zou alsdan machteloos zijn, want het Russische garnizoen in Finland telt thans slechts 4000 man, en het kan niet versterkt worden6000 man, die er onlangs heen gezonden werden, moesten terug omdat zij revolutionair bleken. Uit Odessa wordt gemeld: Volgens een hardnekkig, maar niet nader beves tigd gerucht, is de bemanning der Zwarte Zeevloot bij aankomst te Samsoen aan het muiten geslagen. De admiraals Birilef en Tsjoeknin zouden gedood zijn. Bij den terugkeer te Sewastopol zou men de revolutie-vlag geheschen hebben. Uit Petersburg, Maandagmiddag 1 uur: Voortdurend komen van buiten de stad berichten omtrent de uitbrei ding der staking en over de opwinding van het volk, die op eenige plaatsen tot bloedige botsingen geleid heeft. In de Oostzeeprovincies zijn Riga en Re val het tooneel van bloedige tooneelen. Te Riga hebben gisteren verscheidene botsingen met de troepen plaats gehad, waarbij velen door scho ten en met blanke wapens gewond zijn. Te Re val hebben de stakers be sloten in elk geval hun politieke eischen door te drijven. Bij een botsing gaven de troepen twee salvo's waardoor e.5 personen gedood en 90 gewond zijn. Een nog ernstiger karakter namen de onlusten gisteren te Odessa aan. In de Richelieustraat stootten de ko zakken op de oproerlingen, die barri cades hadden opgeworpen. Op de barricades zijn verscheidene personen gewondop andere punten werden bij verschillende botsingen 50 brief van vanmorgen gesproken wordt. En opstaande legde hij de lens op tafel. Rosa, riep hij, hoed en stok En zich tot mij keerendeWat jou aangaat, zei hij fluisterend vergeet niet ons gesprek. Je zult mij misschien ja doen zeggen, maar ik twijfel er aan. Inmiddels geen woord tot Rosa, of ik zet je buiten de deur, zon der pardon. Rosa bracht haar vader hoed en stok; hij kuste haar op 't voorhoofd, en ging, na op mij een laatsten, maar veelzeggende blik geworpen te hebben, haastig de deur uit. Ik poetste zonder op te houden aan het kleine kanon. Rosa, die mij zachtjes na derde, vroegWat heeft vader toch Men zou zeggen, dat hij boos op je is. Ik zag haar aanhaar oogen waren zoo donker, zij keek zoo lief, haar lippen waren zoo rood en haar tanden zoo wit, dat ik haar heel mijn liefde bekende, haar sprak van mijn aanzoek, van het weigerend ant woord van haar vader. Zooveel te erger voor hem Hij was er immers nu niet en ik tartte zijn toornEr is zeker niemand op de wereld, die in zekere omstandighe den zooveel moed bezit als een verlegen mensch. Mijn nichtje antwoordde nietzij keek voor zich, rond als een kers. Ik zweeg. Houd je van mij vervolgde ik na een oogenblik van stilzwijgen aarzelend en bevend. Rosa, houd je van mij Zij reikte mij de hand. Toen riep ik brandend van overmoed Rosa, ik zweer, ik zal je man worden Toen, wijl zij het hoofd schudde en mij met droevige oogen aanzag, vervolgde ik: personen gedood en 500 gewond. Tegen den avond hebben de kozakken de bar ricades afgebroken. De toegang tot de haven is van militaire zijde afgezet. Het is onmogelijk ook maar bij be nadering het aantal slachtoffers der gisteren voorgevallen onlusten vast te stellen. De politie vervoert zelf de lijken en gewonden. De overheid vertrouwt de infanterie nmt; deze blijft binnen de kazernes. Alleen kozakken en gen darmerie worden gebruikt. De „Evening Standard" verneemt uit OdessaEr loopt een gerucht, dat ech ter nog niet bevestigd is, dat de Duit- sche generale staf 100.000 man troepen naar de Russische grenzen heeft ge zonden. Volgens een bericht uit Berlijn heeft de Engelsche gezant Petersburg ver laten en is te Kiel aangekomen. Voorbij Reval stoomend bleek dat deze stad op drie plaatsen in brand stond. Uit Duitschland zijn twee groote torpedobooten naar Rusland gezonden, om, naar men verzekert, den marine attaché, kapitein ter zee Hintze, naar Petersburg terug te brengen, daar hij wegens de spoorwegstaking op geen andere manier naar zijn post op het Duitsche gezantschap kan terugkeeren. Wellicht zijn deze schepen ook wel bestemd om zoo noodig het gezant schapsarchief in veiligheid te brengen en Duitsche vluchtelingen op te nemen. Dat desgewenscht ook de Russische keizerin inet hare kinderen als doch ter van een Duitseh vorst daarop een plaats zal vinden, spreekt vanzelf. Er is in Berlijn echter niets van be kend of zij werkelijk alléén naar Duitsch land wil vluchten, met het oog op de ernstige moeilijkheden waarin haar ge maal zich bevindt. Aan de Times wordt uit Petersburg geseind, dat 3U0 matrozen aan het mui ten geslagen zijn. De soldaten toonen zich openlijk gekant tegen het bevel, om tegen het volk gewapenderwijze op te treden. Graaf Witte schijnt een der weinige personen te zijn, die zijn kalmte weet te bewaren. Hij moet aan een Engelsch advocaat, die te St. Petersburg ver toefde, verklaard hebben, dat zijn arm land zeer ziek is, maar dat noch de ge neesheer, noch het geneesmiddel ge vonden is. „De onderhandelingen over den vrede te Porthsmouth gevoerd, wa ren vrij wat gemakkelijker," zeide deze staatsman, „dan die over den vrede in Rusland. De toestand is gecompliceerd, treurig en ernstig." Het manifest. Maandagavond laat is een keizerlijk manifest verschenen van den volgenden inhoud „Wij, Nikolaas II, bij Gods genade O! ik weet wel, dat je vader onverzettelijk is, maar ik zal nog koppiger dan hij zijn, en daar het noodig is, dat hij ja zegt, zal ik hem er toe dwingen. Maar hoe? Hoe? dat is het moeilijke. Maar om 't even, ik zal er wel iets op vinden Op dat oogenblik hoorden wij een haas tigen tred. Werktuigelijk verwijderden Wij ons van elkaar. Ik begon weer te poetsen en Rosa, om zich een houding te geven, ging met een punt van haar boezelaar een beeldje afstoffen, dat in een étui van rood fluweel rustte. Mijn oom kwam binnen, verwonderd ons samen te zienhi£ stond stil en keek ons (dat voelde ik) om de beurt scherp aan. Wij, zonder de oogen op te slaan, gingen met onzen arbeid voort. Neem dit eens,, zeide Cornubert, ter wijl hij mij een groot pak zien liet, "dat hij onder den arm hield. Een prachtige koop. Je zult zien De inkoopen van mijn oom boezemden mij op dat oogenblik niet het minste 'be lang intoch opende ik het pak en zag een helm! Geen gewone helm^ maar een prachtige stormhoed, met een vreemdge- vormd halsst.uk en vizier. Het vizier was opgelicht; ik gaf den helm aan mijn oom terug. Ik kan het vizier onmogelijk sluiten, zei hij, de veer werkt, niet meer. Noch tans is het een mooie stormhoed, die, goed gepoetst, een mooi figuur zal maken. Dat zal je werk voor morgen zijn. Ja, oom, mompelde ik, zonder de oogen op te durven slaan. {Slot volgt) Naar het Italiaansch. (Slot volgt).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1905 | | pagina 1