Hei Land van fleusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Door eigen octal
t
1906
Schoolhygiëne.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 2J40. Woensdag 27 Juni
FEUILLETON.
land van alt er
voor
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 77j ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Terecht spreekt men tegenwoordig
van de eeuw van het kind, nu men
meer en meer beseft, dat al wat aan
het kind wordt ten koste gelegd, kapi
taal is, dat later rijk zijn rente zal
afwerpen midden in de menschheid.
Wat later een boompje moet worden,
behoort als aankomend plantje krachtig
gekweekt en goed verzorgd te worden.
De belangstelling in de jeugd uit
zich steeds meer en onder allerlei vor
men; paedagogisch wil men de school
niet alleen een instituut doen zijn, uit
sluitend voor de intellectueels ontwik
keling, maar haar tevens dienstbaar
maken aan de vorming van karakter
en het gemoed; in materieelen zin
wordt voor de arme schoolgaande kin
deren gezorgd voor behoorlijke klee
ding en voedselschoolspaarbanken
openbare speeltuinen; de zorg voor de
verwaarloosde jeugd, ziedaar een greep
in de vele onderwerpen, welke tegen
woordig op het kind betrekking hebben.
Niet al te voorspoedig en niet al te
vlug eischte de hygiëne op de scholen
ook eindelijk een stem in het kapittel
de schoolartsen zijn zelf kinderen der
laatste dagen.
De zorg voor de schoolhygiëne be
gint al met den bouw van de school-
localcngoede ventilatie, doch geen
tocht; uitstekend licht en verlichting;
goede speelplaats, drinkwater zijn fac
toren van beteekenis.
Belangrijke gegevens vindt men dien
aangaande in een artikel, bewerkt door
professor Gilbert Ballet.
Men heeft bevonden, zooals Ballet
mededeelt, dat in Duitschland 50 pCt.
van de geletterde menschen bijziende
is, terwijl men onder de werklieden
slechts 5 pCt. en onder de landbouwers
en visschers 0.5 pCt. bijzienden aan
treft, een sprekend bewijs dus, dat de
bijziendheid grooter wordt, naarmate
men van de oogen meer arbeid vraagt.
Zulks stemt ook overeen met het
toenemen der bijziendheid naarmate
men in de hoogere klassen komt.
Ballet meent, dat de bijziendheid
vooral te wijten is aan slechte verlich
ting, kleinen druk in de boeken, ver
keerde plaatsing van de banken en
van de leerlingen, slechte houding van
het hoofd bij het lezen en schrijven,
onevenredige afmetingen en verkeerde
constructie van de banken.
Niets acht hij nadeeliger dan een
28)
„Alles gelukt je toch, Ina," fluisterde zij
haar heimelijk bij het heengaan toe, waar
op de schoone vrouw slechts met een
schalksch glimlachje antwoordde.
„Ik wou, dat ik de prinses niet beloofd
had te komen," zeide Arnold, die zich daar
over niet op zijn gemak gevoelde„uit het
een volgt weer het ander, maar er zijn zoo
van die menschen, wien men niets kan
weigeren."
„Dan zullen wij maar thuis blijven,"
antwoordde Ilse bedaard, doch haar hart
klopte er toch een weinig bij in de tegen
woordige omstandigheden was elke aflei
ding haar welkom, en zij zou ongaarne van
dit bezoek afgezien hebben.
„Wat men eenmaal beloofd heeft, moet
men ook houden." besliste Arnold echter,
en zijn vrouw had wel over dit eindbe
sluit kunnen juichen.
Rika was nog slechter gemutst dan ge
woonlijk, toen zij dit vernam. Ilse, en zelfs
Arnold, moesten er de scherpste aanmer
kingen over hooren. „Zij had altijd ge
meend, dat de rouwtijd overal een jaar
duurde, maar mijnheer en mevrouw kon
den in allen gevalle gerust gaan, want zij,
de dienstbode, zou wel bij het kind waken,"
en dergelijke meer. Arnold hoorde dit alles
met kalmte aan, maar de jonge vrouw scho
ten van toorn de tranen in de oogen.
slecht geconstrueerde bank; meestal zijn
zij te hoog of te laag, nu eens te nauw,
dan weer te wijd, zoodat zij daaren
boven nog oorzaak worden van scheef
groeien. Hiervan geeft hij een merk
waardig voorbeeld.
Twee zusters werkten aan eenzelfde
tafel, de eene links, de andere rechts.
Daar de tafel niet voldoende breed was,
waren de meisjes genoodzaakt een hou
ding aan te nemen, waarbij het eene
voortdurend naar rechts, het andere
naar links overhelde. Na verloop van
eenigen tijd werd geconstateerd, dat
de ruggegraat van het eene meisje
naar links, die van de andere naar
rechts afweek.
Kwaliteit en de wijze van plaatsen
der schoolborden zijn meermalen van
dien aard, dat van de niet sterke oogen
van het kind te veel gevorderd wordt,
terwijl die oogen toch al zoo ingespan
nen worden bij het schrijven op een
zwarte lei en het onvoldoende licht,
dat bij onze vele donkerige en druilige
dagen, in de school valt.
Behartigenswaardig zijn de opmer
kingen van Ballet over de overlading
bij het onderwijs Die klacht is trou
wens algemeen en men mag wel aan
nemen, dat er een causaal verband
bestaat tusschen het bedenkelijk groot
aantal zenuwlijders onder de volwasse
nen en de examensport en overlading
met huiswerk van de jeugd. Toetst
men al die geleerdheid, welke nu door
veel kinderen mot de grootste inspan
ning slechts wordt verkregen, aan hare
practische beteekenis voor het volgende
leven, dan komt men tot veel ballast,
die de kinderen na hun schooltijd wel
spoedig als onnut kwijt raken, maar
de geschokte gezondheid en zenuwen
blijven hen bij, tot schade van zich
zelf, de maatschappij en het nageslacht.
Het wordt waarlijk tijd, dat meer aan
dacht wordt geschonken aan een ge
zonde ziel in een gezond lichaam, dan
aan de voor de meeste kinderen totaal
overbodige hoeveelheid wiskunde, met
veel verdriet en moeite in het hoofd
gestampt, om later als niet voldoende
begrepen en verwerkt en a!s totaal
nutteloos voor het practische leven,
over boord te worden geworpen.
Ballet toont zich ook op hygiënische
gronden een voorstander van steilschrift.
Bij het schuinschrift wordt eene bij
zondere inspanning van het lichaam
en van de oogen gevorderd en wel
meer dan wenschelijk is.
Hoe dikwijls ziet men niet kinderen
schrijvende met den geheele bovenarm
Ina had haar belofte gehouden. Het was
maar een klein gezelschap, dat haar ver
jaardag vierde, en de eerste op wien Ilse's
blik viel, was Alldorff! Een plotselinge
schrik joeg de jonge vrouw het bloed naar
het hoofd.
Hoe durfde Ina dat wagen! Maar glim
lachend en coquet, bewoog deze zich met
zooveel bevalligheid tusschen haar echtge
noot en haar voormaligen minnaar, dat zelfs
de meest ingewijde nauwelijks iets van die
vroegere betrekking tusschen hen kon ont
dekken.
Het was een prachtig souper, dat de
prinses in haar van verfijnde weelde ge
tuigende kamers had laten opdisschen, en
Ina, die voor haar elegant toilet geen beter
effect had kunnen wenschen dan tegenover
de eenvoudige netheid van Ilses kleeding,
straalde van genoegen en trotschheid. Met
de grootste vriendelijkheid had zij Arnold
tot haar cavalier aan tafel gekozen, terwijl
Ilse naast den prins zat.
Alldorffs oogen schoten ter sluiks blikken
naar de schoone, elegante vrouw aan de
overzijde, terwijl zijn buurman, een Rus,
zich meer een bewonderaar van de teere,
kleine blondine betoonde.
„Het schijnt, Mitroff," zeide Alldorff
zacht, „dat die kleine mevrouw Schmidt
je hart steelt. Ik moet bekennen, dat zulke
Madonnagezichtjes nooit in mijn smaak
zijn gevallen, ofschoon zij misschien wel
de moeite waard zijn er nader kennis mee
te maken."
„Zie je, mijn waarde graaf," antwoordde
Mitroff, „het heeft zoo zijn eigenaardigen
prikkel in zachte blauwe oogen den eersten
straal te zien flikkeren, dien wij er in ont
dekt hebben, de bloem, die onder mijn
lat op de tafel rustende, terwijl hét
oofd bedenkelijk op den linker schou
der gaat rusten.
Naarmate hetvel papier of de lei
vol geschreven wordt, moet het rechter
boven gedeelte un het lichaam zich
terugdraaien, waardoor een houding
ontstaat, die niet alleen een gekromden
maar ook een gedraaiden ruggegraat
voor haar rekening krijgt.
Het papier of de lei recht vóór het
kind geplaatst, waarborgt al dadelijk
een goede houding.
Een goede schoolhygiëne moet z'ch
verder niet alleen bepalen tot de con
trole of de inrichting van de school en
de omstandigheden waaronder de kin
deren in de school verkeeren, zij be
hoort zich ook uit te strekken tot con
trole op de physieke en geestelijke ge
steldheid der kinderen zelf.
Eenigen tijd geleden werden met
toestemming van het gemeentebestuur
de leerlingen van drie scholen te Leiden
door twee doktoren aan een geneeskun
dig onderzoek onderworpen, ten einde
gegevens te verzamelen om de noodza
kelijkheid van medisch toezicht op de
scholen aan te toonen.
De kinderen werden niet ontkleed
onderzocht op huid-, oog-, oor- en neus-
ziekten en op hun lichaams- en gees
testoestand. Bij een der scholen met
486 kinderen bleek toen het volgende:
huidziekten bij 113 kinderen, waarvan
29 een besmettelijke huidziekte hadden.
Aan oogziekten leden 159 kinderen, van
deze ziekten waren er niet minder dan
77 besmettelijk, terwijl bij 69 kinderen
een te geringe gezichtsscherpie werd
geconstateerd.
Aan een oorziekte leden 74 kinderen
en 72 van hen hadden daardoor een
verminderde gehoorscherpte.
Niet minder dan 192 leerlingen wa
ren behept met keel- of neusziekten en
daaronder waren er 83 met de bekende
adenoïde-vegetaties.
Geestes- en zenuwziekten werden ge
constateerd bij 95 leerlingenskelet
afwijkingen vertoonden zich bij 28 kin
deren, terwijl zwakte tengevolge van
onvoldoende voeding bij 97 kinderen
werd waargenomen. Dit laatste is wel
een sterk sprekend cijferniet minder
toch dan 20 percent of één vijfde van
de kinderen zwak door onvoldoende
voeding, m. a. w. op elke vijf kinderen
één hongerlijder. Over het geheel zijn
echter de cijfers van dit onderzoek spre
kend en toonen zij afdoende de nood-
zakelykheid van medisch schooltoezicht
aan, eo zij zouden dit nog duidelijker
oogen ontluikt, heeft voor mij den zoetsten
geur, niet die reeds in vollen, weelderigen
bloei is, en ik zou wel willen wedden, dat
juist de oogen, die ik verrukkelijk vind,
nog altijd droomend en zonder zelfbewust
zijn de wereld hebben ingekeken, al draagt
hun bezitster ook reeds den naam van vrouw."
„Geraak maar niet al te erg in vuur. Ik
ken Ilse een weinig van vroeger, en weet,
dat zij reeds als balletdanseres vrij onge
naakbaar was. Nu ontbreekt haar niets
meer, en ik houd haar voor veel te slim
neen, dat is het rechte woord niet voor
veel te eenvoudig, dan dat het haar in de
gedachten zou komen, het zeker bestaan,
dat zij verkregen heeft, op het spel te
zetten, voor een gevoel; bovendien geloof
ik, dat Schmidt een zeer goed echtgenoot is."
Ilse bloosde onder den blik, dien de
Rus op haar wierpzij las er de bewonde
ring in, die hij juist in zachte woorden
betuigde, en voor de eerste maal bedwelmde
haar het gevoel van bevredigde ijdelheid.
Zonderling! Hetzelfde wat zij als meisje
zoo ontvloden was, zoo diep verafschuwd
had, hulde van vreemden, schitterend ver
lichte gezelschapskamers, dit alles kwam
haar dien avond verrukkelijk voor; zij zag
den flikkerenden straal wel, dien Ina's
oogen nu en dan schoten, en die door
Alldorff beantwoord werdmaar zij ont
stelde er niet meer vanals een nieuws
gierig kind zag zij toe en wachtte op de
oplossing van het groote raadsel der liefde.
Zou zij ook eenmaal van dien Doom der
kennis proeven Die lange, eenzame dagen,
die nog langer, nog eenzamer avonden,
wanneer Arnold óf niet bij haar was, óf
in droevig gepeins verzonken naast haar
zat, droegen giftige vruchten.
hebben doen uitkomen, indien zij be
halve de ziektegevallen ook eens ver
meld hadden hoeveel der kinderen oigen-
lijk wel absoluut gezond waren.
Buitenland.
Een onderzeesche uitbarsting heeft
in de Beringzee, bij het eiland Bovslof,
een nieuw eiland te voorschijn gebracht.
De politie heeft te Hamburg een
werkplaats van valsche munters ont
dekt. Er werden stukken van een en
twee mark nagemaakt. De drie valsche
munters: een koopman, een herbergier
dh een slaapsteehouder zijn in hech
tenis genomen.
Het rijksgerechtshof te Leipzig heeft
het verzoek van Hennig, tot vernieti
ging van zijn doodvonnis, afgewezen.
De Times verneemt uit Fes: De Ma-
rokkaansche regeering weigert de moor
denaars van den Franschman Charbon-
nier te straffen of aan zijne nabestaan
den een schadevergoeding uit te beta
len.
In den grafkelder der Szechenyi's te
Zinkendorf (Hongarije) waarin ook wij
len de bekende Hongaarsche staatsman
graaf Stephanus Szechenyi sedert 1860
rust, is ingebroken, naar eenige stu
denten, die van Boedapest een uitstapje
naar Zinkendorf maakten, hebben ont
dekt. De inbrekers sloegen de marme
ren platen, welke de nissen, bestemd
voor de doodkisten, afsluiten, stuk en
haalden er drie kisten uit. Hun doel
was blijkbaar sieraden te rooven van
de lijken, zooals afgescheurde ooren en
gebroken vingers, waaraan kostbaarhe
den nadden gezeten, toonden. Het lijk
van wijlen aartsbisschop graaf Paul Sze
chenyi werd verminkt door het de borst
kas in te slaan en de armen stuk te
breken.
De boeren in de buurt van het kerk
hof verklaarden in den nacht van Maan
dag op Dinsdag j.l. lawaai gehoord te
hebben in den grafkelder, maar vrees
weerhield hen om te gaan kijken wat
de oorzaak was.
Het vleeschschandaal in Amerika
blijkt geenszins alleen op Chicago be
trekking te hebben. Een onderzoek, in
de slachthuizen te Philadelphia inge
steld, heeft aan het licht gebracht dat,
van de 173, er 60 ongeschikt geacht
moeten worden. Sommige waren sedert
verscheidene maanden niet schoon
gemaakt. De inspecteurs constateeren
dat in de Russische jodenwijk zelfs
slaapkamers gebruikt werden als slacht
plaatsen.
En hij vermoedde daar niets van als
men het hem gezegd had, zou hij er om
geglimlacht hebben. Ilse had een echtge
noot, een kind, een huis, wat kon haar
dan nog ontbreken
Na het souper wenkte Ina Arnold haar
te volgen. Mitroff zong vurige en tevens
weemoedige volksliederen in zijn moedertaal,
en Ilse stond er, met gebogen hoofd en
een kleur op de wangen, naar te luisteren.
Hij zag haar aan, en hoe langer hoe ver
leidelijker en verlokkender schenen die
sprekende, droomerige oogen hem toe, hoe
langer hoe vuriger werden zijn liederen,
die zij niet verstond, maar waarvan zij
den zin wel vermoeden kon.
„Mevrouw," zeide hij opeens, „ik kan
niet begrijpen, dat gij niet zingt; uit uw
oogen spreekt de ziel van een nachtegaal."
Ilse hief het hoofd op. „Dan is die
nachtegaal niet geboren," zeide zij droevig,
„en misschien is dat het lot van velen,
maar het is bedroevendik benijd allen,
die zeggen of uitdrukken kunnen wat zij
gevoelen.
„O, gij bedoelt de uitdrukking van het
gevoel, de aandoening? Ik weet niet of gij
daarin wel gelijk hebt."
Terwijl hij dit zeide, zag hij haar vlak
in het gelaat, en Ilse gevoelde zich daar
door wel eenigszins verlegen, maar niet
zooals vroeger, zij herkende zichzelf nau
welijks.
Eensklaps vroeg hij „Houdt gij veel van
uw echtgenoot, mevrouw? O, ik wilde
mij aan geen onbescheidenheid schuldig
maken," liet hij er dadelijk op volgen, toen
Ilse hem vragend aanzag, „neem het mij
dus niet kwalijk, ik dacht slechts aan het
vraagstuk van de aantrekking der tegen
De gezworenen te Kassei hebben
Sippel, een bediende uit Schlitz, schul
dig verklaard aan moord op zijn vrouw.
Sippel had de ongelukkige naar den
oever van een riviertje gelokt, haar
daarin geworpen en haar laten ver
drinken, om met een weduwe te trou
wen. De schurk komt er gemakkelijk
af, met 10 jaar tuchthuis en politie
toezicht daarna.
In de slaapkamer van een huis in
de Elbinger Strasse te Berlijn i3 de
58-jarige koopman Robert König, met
een kogelwond in 't hoofd, dood ge
vonden. Zijn huishoudster Martha Lopp
geb. Berndt, die sedert een paar maan
den bij hem in dienst was, is in ver
band met dezen moord in hechtenis
genomen. Het geval wekt veel opzien.
De weduwe Lopp stond zeer ongun
stig bekend; do zedenpolitie oefende
toezicht op haar uit. Maar zij is 34 jaar,
een vrij knappe vrouw en wist König
in haar macht te krijgen, zoodat deze
zich niet alleen met zijn huishoudster
verloofde, maar haar ook een volmacht
verschafte en haar sedert 1 April wel
35.000 mark schonk. Bovendien wist
zij hem een paar dagen geledon te
bewegen tot verandering van zijn tes
tament, zoodat zij tot universeele erf
gename benoemd werd. De al te slimme
weduwe is bovendien bij haar inhech
tenisneming in 't bezit gevonden van
een zakje met een paar honderd mark,
dat de vermoorde onder zijn hoofd
kussen had gelegd.
Te Highgate, in het Noorden van
Londen, is Zaterdagmiddag een ernstig
ongeluk met een tramwagen gebeurd.
De lijn gaat daar steil naar beneden.
Terwijl een tramwagen, gevuld met rei
zigers, daar afreed, raakte het remtoe-
stel onklaar en -met al grooter snelheid
vloog de wagen naar beneden. Een leege
lijkwagen en een meubelwagen werden
aangereden en omgeworpen. Steeds snel
ler gleed de wagen. Er sprongen rei
zigers uit en verscheiden bleven er op
den weg liggen. Vervolgens reed de
wagen een volle motoromnibus aan en
wierp die in een winkelreed een rij
tuig omyer en toen, uit de sporen
springende, tegen een andere electrische
tram en een zware lantaarn aan. Daar
mee was 't afgeloopen. Drie menschen
zijn bij 't ongeluk gedood of spoedig
bozweken en 21 min of meer zwaar ge
wond.
Uit Petersburg werd Maandag gemeld
Bij de behandeling van een interpel
latie over den hongersnood, heeft de
Doema met algemeene stemmen op drie
na een door Nabokof en Aladjin op
gestelde motie, aangenomen. In deze
motie wordt gezegd, dat alJe hinder
palen, die voortdurend de werkdadig-
overgestelde uitersten. Niet waar, gij zijt
er niet boos om?"
Hij greep haar hand en kuste die; Ilse
wendde zich, naar hulp zoekend, om, maar
de kamer was ledig, Ina, Arnold en
anderen waren verdwenen. Kasimir Mitroff
stond van de piano op en trad naar haar
toe. „Nu moet ge mij wel, of gij wilt of
niet, weer in genade aannemen," zeide hij.
Intusschen had de gastvrouw Arnold door
verscheidene weelderig en smaakvol gestof
feerde kamers, naar een klein, sierlijk bou
doir gebracht, waar een rooskleurige hang
lamp haar tooverachtig licht verspreidde.
Dit vertrekje was in alle opzichten juist
geschikt voor een zoo bekoorlijke vrouw
als Ina, die er nu op haar gemak ging zitten
en hoe weinig Arnold over 't algemeen op
uiterlijkheden lette, kon hij nu toch niet
nalaten zijn bewondering te kennen te geven.
„En waarom schaft ge voor Ilse dan ook
niet zoo'n boudoir aan?" vroeg Ina, haar
hand op zijn arm leggende„waarom maakt
ge uw huis niet tot wat het zijn moest, de
trots en de vreugde der vrouw? Waarlijk,
mijn waarde Schmidt, ik zou het Ilse niet
kwalijk nemen, als zij het recht, dat haar
toekomt, het recht van uw vrouw, van u
vergde."
„Alles in mijn huis is van mijn moeder
afkomstig, prinses, en ik zou meenen aan
den kinderlijken eerbied voor haar nage
dachtenis en de piëteit te kort te doen, als
ik daaraan iets veranderde," antwoordde
Arnold.
Kil»
Uit het Duitsch.
Wordt vervolgd,)