et Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
SCHOOLZIEKTE!*
Trouw als goud.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 2728. Woensdag IS April.
FEUILLETON.
1908.
LAND VAM ALTEN*
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO,
franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 77s ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
In een vorig artikel is aangetoond,
dat deskundig toezicht bij de toelating
tot de school noodzakelijk is, opdat de
kinderen, die om gezondheidsredenen
daar niet thuis behooren, worden ge
weerd. Heden wil ik trachten te bewijzen,
dat ook in de verschillende schooljaren
de hulp van deskundigen zeer gewenscht
is, door te bespreken, welke ziekten
door het sshoolbezoek veroorzaakt, ver
spreid of verergerd worden. Deze ziek
ten kunnen het gevolg zijn van onhy
gienische toestanden der schoolgebou
wen, van verkeerde inrichting van het
onderwijs, of wel van besmetting der
kinderen onderling.
De meest bekende aandoening is de
zijdelingsche ruggegraatsverkromming,
bij het publiek bekend als scheef ge
groeid" of „booge schouder". Zeer ver
spreid is ze bij kinderen, die van huis
uit zwak zijn en gering ontwikkelde
spieren hebben. Door het gauw moe
zyn tracht het kind een gemakkelijke
houding aan te nemen, opdat de spie
ren zoo weinig mDgelijk werk hebben
te verrichten. Komt het nu in een
slecht verlicht lokaal, of in eene niet
passende bank, waarin het lang stil en
rechtop moet zitten, dan worden de
spieren tot overmatigen arbeid ged won
gen, waarvan het noodwendig gevolg
moeheid is. Nu wordt getracht een
positie aan te nemen, waarbij die spieren
buiten werking worden gestelddit is
gewoonlijk de scheeve houding.
Gebeurt deze handeling dikwijls, dan
zal ten slotte de slechte positie een
blijvende worden. Hieruit komt nu aller
lei ellende voortstoornis in de functie
der longen en het hart, bleekheid, pijn
lijkheid van den rug, geestelijke ach
teruitgang. Eene dergelijke misvorming
zal op lateren leeftijd de beroepskeuze
zeer beperken, het is dus voor het kind
van het uiterste gewicht, dat deze ver
kromming zoo spoedig mogelijk worde
ontdekt en behandeld. Aangezien ech
ter het begin van het kwaad voor den
leek onmerkbaar is, en juist de beste
kans voor genezing biedt, terwijl de
blijvende positie niet meer te verande
ren valt, blijkt ook hier weer het nut
van deskundig toezicht. Als een bewijs,
dat deze misvorming een echte school
ziekte is, moge gelden, dat zij het
meest geconstateerd wordt bij kinderen
die eenigen tijd hebben schoolgegaan.
De Du'tsche onderzoeker Eulenberg
vond, dat van 1000 scheve kinderen
ROBERT BUCHANAN.
(19
Stellig zou zij een dag of wat getreurd
hebben, wanneer zij in vijandschap van
elkander waren gegaan want dan zou iets
uit haar leven zijn weggegaan, dat verloren
mocht, heeten en dat haar emoties schonk.
Zij zag helder genoeg, om te zien, dat het
haar hart was, oi althans datgene, wat
hij als zoodanig beschouwde, wat hij
vereerde en aanbad, en dat haar persoon
eerst in de tweede plaats kwamdat een
„Ik heb je lief 1" van haar lippen bijna
voldoende zou zijn geweest, om zijn ver
langen te bevredigen dat hij tevreden zou
kunnen zijn, als het noodig was, om stil
aan hnar zijde te gaan en haar aan te zien,
wanneer hi) maar overtuigd kon wezen van
haar genegenheid voor hem.
Haar afkeer van zijn persoon had hem
een oogenblik het hoofd doen verliezen en
den bruut bij hem doen bovenkomen. Dat
begreep zij zeer goed. Een enkel woord
van genegenheid zou van hem een lam
kunnen maken, tam en goedaardig. Maar
met de verfijnde wreedheid, die het meeren-
deel der mooie vrouwen eigen is, en die in
de harten van alle lichtzinnige Eva'sdoch-
ters woont, hield zij er van, om den leeuw
91.5 pet behoorden tot de leerplichti
gen, terwijl bij 7 pet. de ziekte bestond
vóór het 6e jaar. Een ander Guillaume,
vond onder 731 schoolgaande kinderen
218 gevallen, Harewski onder 756 ge
vallen 563, etc.
Hier kan veel voorkomen worden.
Wanneer het blijkt, dat de kinderen
zwak zyn, geringontwikkelde spieren
hebben, te snel groeien, is het wensche-
lijk, ze gymnastische oefeningen tegeven,
flinke wandelingen te laten maken.
Gewichtig is het op te letten, hoe de
schooltas8chen gedragen wordenhet
dragen aan één arm dient streng ver
boden te worden.
Een andere, eveneens veel verspreide
afwijking, veroorzaakt door het school
bezoek, is de bijziendheid. Over deze
aandoening zijn tal van onderzoekingen
gedaan, ook in ons land, en het resultaat
van allen is zonder onderscheid, dat de
school werkelijk hoofdoorzaak is. Pro
fessor Straub te Amsterdam heeft met
zijn assistenten een zeer uitgebreid
onderzoek ingesteld. 5226 leerlingen der
lagere scholen werden onderzocht en het
aantal bijzienden bedroeg: 67 jaar
0.9 pet., 89 jaar 2.3 pet 1011 jaar
4.3 pet. en 1213 jaar 6.7 pet.
Yan de middelbare scholen werden
onderzocht 1673 leerlingen: In leklasse
15.09 pet., 2e 14.79 pet., 3e 20.82 pet.,
4e 28,09 pet. en in de 5e klasse 36.63
pet.
Dr. Rijkens en dr. Kremer vonden
voor het Noorden van ons land het
zelfde, dr. Schouten vond 8 pet. Ook
buitenlandsche onderzoekers als Steiger,
Adler, Motais, Cohn kwamen tot dezelfde
conclusie. Tevens bleek ook, dat in de
hoogere klassen het percent van bijzien
den steeds naar boven gingen.
De oorzaak wordt door sommigen
toegeschreven aan overmatigen arbeid
van het oog, door anderen aan de ver
lichting, de houding, het schoolmateri
aal. Daar ook de bijziendheid onge
schiktheid voor sommige beroepen met
zich brengt, is het voor het kind van
groot belang, om het ie voorkomen.
Als oogaandoeningen, die door hunne
besmettelijkheid veel gevaar opleveren,
dienen genoemd te worden de ontstoking
van het oogslijmvlies en het zoogen.
trachoom, een aandoeniuar, die geheele
of gedeeltelijke blindheid kan veroor
zaken. De besmettelijkheid ervan is zeer
groot, en de gevolgen zeer ernstig.
Yan veel belang zijn ook sommige
parasitaire ziekten, die door overplanting
lastig kunnen zijn. In de eerste plaats
mag hier genoemd de hoofdluis. Geluk
kig komt deze aandoening tegenwoordig
minder veelvuldig voor bij vroeger
vergeleken (in Amsterdam 25 pCt. van
de kinderen der volksscholen). Dat zij
echter nog zeer verspreid is, blijkt wel
hieruit, dat vele moeders zoo gauw haar
kinderen naar school moeten, al bij
voorbaat een fleschje „jachtpoeder" ge
reed maken. Een andere, minder ver
spreide, doch meer te duchten ziekte is
de Farus, bij 't volk bekend onder den
naam „kletskop". Het hoofd ziet er zeer
vies door uit, en dikwijls treedt later
kaalheid op Daarnevens is de besmette
lijkheid zeer groot, zoodat een kind op
school met vrij groote zekerheid meer
dere zal aansteken. Yoor 't kind zelf is
het ook uiterst onaangenaam, daar de
behandeling pijnlijk en langdurig is.
Yan groot belang dus, kinderen met
dergelijke aandoeningen zoo spoedig
mogelijk op te sporen en te verwijderen.
Het onderwijs zelve kan ook oorzaak
zijn van het ontstaan of toenemen van
ziekte, door dat het niet geschikt is
voor 't kind, of doordat te veel wordt
gevergd van het kind. Yooral op zenuw-
gebied treden dan diverse stoornissen
op. Het spreekt vanzelf, dat bij „min
derwaardige" kinderen goed onderwijs
dezelfde gevolgen zal hebben. Door tal
van onderzoekers is 't voorkomen van
hoofdpijn, St. Vitusdans, stottereD, ze
nuwachtigheid, schrijfkramp, hysterie,
veelvuldig geconstateerd. De hygiënist
Baginsky nam waar aandoeningen van
maag en darmkanaal en verminderden
lichaamsgroei. Echter moet hierbij op
gemerkt worden, dat het onderwijs in
dezen niet alleen aansprakelijk is, ook
het leven buiten de school, zoo vaak in
strijd met alle regelen van hygiene en
opvoedkunde, draagt het zijne er toe bij.
Ten slotte wil ik nog opmerkzaam
maken op eene aandoening, die nu wel
niet direct onder de schoolziekten is te
rangschikken, doch onder de school
jeugd zoo vaak voorkomt, dat 't van
belang is, haar te kennen, nl. de ade
noïde vegetaties in de keel, klierachtige
gezwelletjes, welke allerlei stoornissen
bij het kind verwekken, zoowel licha
melijk als geestelijk.
Deze gezwellen woekeren langzamer
hand voort en worden ten slotte lastig.
Doordat zij de achteruitgang van den neus
vernauwen of afsluiten, verhinderen zij
de regelmatige normale neusademhaling.
Het kind moet door den mond ademen
en krijgt daardoor groeistoornis aan den
schedel, aan de mond- en keelorganen
en verder aan de borst. Het verhemelte
welft zich sterk, het gezicht, schijnt
te hooren brullen, ook al mocht zijn woede
haar gevaarlijk kunnen worden.
„Maar nu moet ik werkelijk heengaan,"
zeide zij haperend. „Zij zullen op het kas
teel niet weten, wat er van mij gewor
den is."
Douglas gaf geen antwoord. Zijn oogen
hield hij afgewend peinzend staarde hij in
het donkere loof der heesters.
„Adieu 1" zeide zij zacht.
Nog altijd voor zich uitziende herhaalde
hij „Adieu 1"
Haar oogen werden vochtigzij naderde
hem en stak hem haar hand toe. Hij greep
die en klemde die in zijn machtigen knuist,
terwijl hij haar aankeek met een wereld
van wanhoop in de oogen. Op dit oogen
blik had zij innig medelijden met hem en
zich voorover buigend kuste zij hem haas
tig eerst op de eene wang en toen op
de andere.
„Ziedaar!" zeide zij gejaagd. „Nu zultu
mij toch wel vergiffenis willen schenken en
inzien, dat ik spijt heb over. alles."
De aanraking harer lippen, opende de
sluizen van zijn hart en een stroom van
tranen bi''gelde hem langs de wangen.
Snikkend drukte hij haar handen tegen
zijn lippen en kuste die stormachtig. Zij
bood geen tegenstand, maar wachtte tot hij
zijn zelfbeheersching had teruggewonnen.
Eindelij k stond hij op, streek met de han
den over de oogen en scheen zichzelf weder
volkomen meester te zijn geworden.
„Het is voorbij," zeide hij. „O, mijn engel,
mijn lieveling, geloof toch niet, dat ik een
lafaard ben, veracht mij niet, omdat ik
mijn gevoel niet heb kunnen beheerschen."
„Ik acht u in het geheel geen lafaard,
Mr. Douglas," antwoordde zij vriendelijk,
„en natuurlijk veracht ik u evenmin. Ik
mag u graag, heel graag lijden."
„Ik weet het, ik weet het," riep hij
met een zweem van zijn oude woestheid
in zijn toon. „Maar laat ons er niet meer
van spreken* Ieder man moet zijn kruis
dragen."
„Zeker," meende zij, terwijl zij naast el
kander gaande, den terugweg aannamen,
„en iedere vrouw evenzoo. Het leven daar
ginds is ook een van die kruizen, die ge
dragen moeten worden Maar wat ik zeggen
wil, Mr. Douglas, ik heb u allang iets wil
len Vragen. Waart u het, die mij laatst
zoo gefopt heeft, toen ik op Halloween in
het bosch was, om de oude bezwering te
beproeven
Douglas knikte.
„Dat was heel leelijk van u, vindt
u zelf ook niet
Ik ben vreeselijk geschrokken. In het
begin geloofde ik, dat het uw geest was
geweest, en ik stelde mij erg dwaas aan
voor Lady Bell en voor de anderen, toen
ik op het kasteel terugkwam. Waarom
hebt u dat gedaan? Hoe kwam n op de
gedachte
„Het was een onzinnige inval."
„U wilde mij zeker laten schrikken
„Neen 1 maar laten wij er niet meer
over spreken. Het is geen aangename her
innering, noch voor mij, noch voor u."
Zwijgend wandelden zij voort. Werk
tuigelijk legde Douglas haar arm in den
zijne, terwijl zij liepen. Maar zij trok
dien aanstonds terug. „O, neen, doe dat
niet 1 U weet niet hoe onaangenaam mij
dit is," riep zij uit.
Tot haar verbazing nam Douglas dit
verzoek niet kalm op, maar uitte een grove
abnormaal lang en heeft geen uitdruk
king, de tanden worden ziek, de keel
organen worden dikwijls aangetast door
katarrhen. Onreine lucht, die anders
door den Deus gezuiverd werd, komt
nu ongehinderd in de longen. De slaap
is onrustig, daar de mond normaal in
den slaap gesloten en hiermee de adem
haling onderbroken wordt.
De ontwikkeling van de borst wordt
gebrekkig, de schouders komen meer
naar voren, de borst ineengedron
gen. Daarnevens komen nog storingen
in het gehoor. De woekeringen nl. ver
nauwen dik wij Is de verbindingsbuis
tusschen neus en oor. Ook de spraak
lijdt er door, zij wordt toonloos, terwijl
bepaalde klanken niet meer kunnen
worden uitgesproken.
Zelfs het reukvermogen gaat terug
onder den invloed dezer woekeringen.
Begrijpelijk is het, dat de geestelijke
ontwikkeling van het kind eveneens zal
lijden. Het kind wordt suf, onattent,
lui. Dikwijls staan bedwateren, kramp
aanvallen, hoofdpijnen met deze afwij
kingen in verband.
Men ziet hieruit van hoe ver dra
gende beteekenis deze abnormaliteit
voor de geheele ontwikkeling is en boe
gewichtig het herkennen.
Helaas is de aandoening niet zelden.
Prof. Burger vond bij 4000 schoolkin
deren 33 pCt. er aan lijdende en van
2304 van dergelijke patiënten 58 pCt.
doof. Eindelijk dient nog gememoreerd
te worden, dat het schoolbezoek uit den
aard der zaak schadelijk is voor bloedar
moedige, scrophuleuse en tuberculeuze
kinderen.
Door de opsomming van het hier be
schrevene mag dunkt mij, wel als be
wezen beschouwd worden, dat in vele
gevallen tijdeus en door het schoolbe
zoek de kinderen aan gevaren bloot
staan, welke tijdelijke of blijvende scha
de kunnen met zich slepen. Dat des
kundig toezicht op de scholen gewenscht
of liever noodzakelijk is, behoeft na de
vorige regelen, geen verder betoog.
Unite ii la iid.
Dr. Robb, geneesheer aan het gast
huis voor besmettelijke ziekten te Bel
fast, heeft aan de gezonds-commissie
daar medegedeeld, dat het nieuwe serum
ter behandeling van hersenvlies-rugge-
merg-ontsteking zeer voldoet. Sedert het
te Belfast is toegepast, is het sterftecij
fer van 75 pCt. op 30 pCt. gedaald. In
de vorige week zijn drie nieuwe gevallen
te Belfast aangegeven en Zaterdag waren
vloek en plantte zich vóór haar op het pad.
„Tracht u te gedragen als een gentleman,
Sir," zeide zij.
„Dat kan ik niet, dat wil ik niet,"
antwoordde hij met een ruwen lach. „Ik
ben Richard Douglas o' Douglas, op wien,
van zijn wieg af reeds, een vloek heeft
gerust. Weet je, wat ik doen ga, Effie,
als ik van je weg ben
„Neen wat dan
„Dan rijd ik naar Dumfries en drink
mij dronken, zooals mijn vader placht te
doen. Misschien valt mij dan, evenals
hem het geluk ten deel, om op den terug
weg mijn hals te breken.
„Maar dat is verschrikkelijk 1"
„Ik ben ook verschrikkelijk, zooals je
dat noemt, Effie. Ik begin te gelooven,
dat je alle menschelijke ge'voel uit mijn
borst gerukt hebt. Ik voel mij nu als een
beest, van top tot teen I"
„Dan spijt het mij, dat ik u gekust
heb, want ik bant al wat leelijk is en
ruw."
„Bravo 1 Je moet mij haten, Effie,
fel haten, dat is de eenige manier om mij
te redden."
„Zoo 1 Maar ik bedank voor de eer, Sir,
om de oorzaak genoemd te worden van
uw moreelen achteruitgang. Op 't laatst
zult u nog gaan beweren, dat ik u heb
leeren vloeken. Neen, maar weet u,
wó.t ik gedaan heb, ik heb u gepolijst,
Sir, dat is het, wat ik gedaan heb.
Door uw afgezonderd leven in dat afschuwe
lijke huis, alleen met die oude too verkol,
hadt u bijna vergeten, dat er plichten op
u rusten, plichten als gentleman, als
man van rang, plichten jegens de maat-
schappij."
®r nog 16 lijders aan de ziekte in be
handeling.
Er is in Eng land weer een ontplof
fing in een kolenmijn geweest, nl. te
Norton Hill in Somerset Tien mijuwer-
kers verloren er het leven bij.
In de mijn Ste. Henriette in de Bo-
rinage heeft een ontploffing drie mijn
werkers gedood.
De correspondent van de New York
Herald te Kingston (Jamaica) seint, naar
luid van een telegram uit New York,
dat in Nicaragua een schrikbewind
heerscht. Op bevel van president Zelaya
zijn er, naar men zegt, in de laatste
dagen 80 personen doodgeschoten.
In Wilna heeft de politie 30 knapen
en meisjes van 15 tot 17 jaar in hech
tenis genomen. Ze worden alles behalve
kiesch bejegend. Ze zijn opgesloten in
een vuil hok, waar veel te weinig ruimte
is en een bedorven lucht het verblijf
bijnaonmogelijkmaakt. Ze krijgen slechts
om de twee dagen eten en wie daarvoor
niet betalen kan krijgt heelemaal niets.
Zoo meldt althans de Petersb. Herold.
Nadat eenigen tijd geen nieuwe ge
vallen van inktwerpen te Amsterdam
bekend werden, is er Zaterdagavond
weder een bij de politie aangegeven.
Het dienstmeisje van de familie v. R.,
uit de Van Breestraat, heeft dien avond
tusschen 9 en 9V? uur boodschappen
verricht en bemerkte bij hare thuiskomst,
dat haar lichte japon met een zwarte
vetachtige verfstof bevlekt was.
Ook thans weder kon het slachtoffer
niets omtrent een vermoedelijken dader
mededeelen.
Dezer dagen heeft een echtpaar, dat
sinds eenige maanden stil leefde in de
rue Thérèse te Parijs, de straat in op
schudding gebral ht op een niet alle-
daagsche manier. De man van ruim
vijftig, en de vrouw van ruim veertig
jaar, zijn op elkaar gaan schieten en
hebben elkaar neergeschoten. De man
is dood, de vrouw ligt in het hospitaal,
zwaar gekwetst. Hij was een zekere
graaf Silvain de Lanet, een tamelijk
vermogend man, die nog al geld ver
diende als tolk in verschillende hotels
in de buurt van zijn woning een aan
genaam mensch in deu omgang, die
echter soms aanvallen van zenuwlijden
had. De oorzaak van het drama zal men
mogelijk vernemen als mevrouw de
Lanet wat op krachten komt.
Uit Sjanghai werd Maandag gemeld
Te Hankau veroorzaakten overstroo
mingen groote onheilenvolgens de
berichten zijn er 2000 menschen ver
dronken.
Hij lachte luid en keek haar aanhaar
gezichtje straalde van schalksche vroolijk-
heid.
Wat ben je toch een kleine kameleon,
Effie," riep hij uit. „Toe, zing mij eens
een liedje voor, misschien dat daardoor
mijn verdriet wordt weggejaagd." Zij
knikte ten teeken van toestemmine en met
zachte stem neuriede zij een couplet van
een oud Schotsch volksdeuntje, terwijl zij
beide, zij aan zij, voortliepen.
Toen de laatste noten haar over de lippen
waren, zag zij tot haar verbazing tegenover
zich staan Arthur Lamont en Lady Bell.
VIII.
Blijkbaar waren zij, toen zij langs den
rijweg wandelden, door het geluid van
stemmen en door Effie's gezang stil blijven
staan. Lady Bell lachte en scheen uiterst
verbaasd. Zij fluisterde haar medgezel iet»
sarkastisch in het oor en deze was blijk
baar al even verbaasd als zijn meisje.
„O, hemel 1 Lady Bell 1" Het was Effie,
die dit fluisterend sprak, terwijl een hooge
blos haar wangen kleurdedaarop, in een
oogwenk de positie overziende, snelde zij
haastig op het tweetal toe, terwijl Douglas
langzaam volgde, verlegen naar rechts en
naar links kijkende.
„O, Effie waar ben je toch geweest
begon de Lady, nog altijd met een glim
lachje op de lippen. „Wij stonden hier
vol verbazing te luisteren naar dat gekke
liedje, dat je zong, en wisten niet, dat jij
het waart, die voor bosch vogel tie speel'ie.
Wie heb je daar bij je, Mr. Douglas,
niet waar
Naar het Engelsch
VAN
(Wo dt vervolgd).