Hel Land van Heusden en Atlena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Muis-industrie.
Het Blonde Nichtje
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 2869If oensdag 26 Aug. 19Ü9.
FEUILLETON.
y wü
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00,
franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Als een gevolg van de voort
durende uitbreiding van het abonne
mentental en het daarmede gepaard
gaan van de ontvangst van meerdere
advertentiën, hebben wij besloten
daarvan ook onze abonné's te doen
profiteeren en zullen, te beginnen
met 1 OCTOBER a s., het abonne
mentsgeld per kwartaal van één
gulden verminderen tot 75 cent,
terwijl nieuwe abonnés het blad van
heden tot 1 October GRATIS zullen
ontvangen.
Administratie en Uitgever.
In Amsterdam wordt heden een
tentoonstelling gehouden van Huis-
Industrie.
Deze tentoonstelling, zeide de Voor
zitter van het Bestuur, de heer N. G.
Brouwer, is niet eene, zooals die welke
men sinds jaren placht te organiseeren
hier wordt het geëxposeerde voorwerp
in de tweede plaats genoemd, terwijl
de expositie van de gegevens, welke
bij de voorwerpen gevoegd worden,
een eerste rol vervult. Hier is niet
gezocht naar het uiterlijk schoon, hoe
wel vele voorwerpen het kunstlievend
oog streelen zullen, hier is niet gevraagd
of men iets aardigs wist te vervaardi
gen, te knutselen; hier is geen expo
sitie van welken tak van nijverheid
om der productie wille, geen huisvlijt-
tentoon8telling. Huisvlijt is geen huis
industrie.
Hier vindt de bezoeker de voorwer
pen, vervaardigd in het woonvertrek,
waar meestal bovendien geslapen en
gekookt wordt, waar zoo menig tafereel
van het levensdrama afspeelt onder
den arbeid der nijveren.
Hier vindt men voorwerpen, die
voorzien van een kaart met alle ge
gevens omtrent den toestand waarin
en de omstandigheden waaronder ge
werkt wordt, nauwkeurig vermeldt het
W. HEIMBURG.
(5
Natuurlijk werd af en toe een vrouwen
naam genoemd, daar het als vaststaand
werd aangenomen, dat alleen een vrouw
in staat is twee boezemvrienden tot doods
vijanden te maken.
Maar niemand wist er het juiste van.
Alleen düt stond vast, dat de onderdaan
den vorstenzoon de vriendschap had op
gezegd en dat, hoe dikwijls de prins hem
ook de hand ter verzoening had aangebo
den, zij met een aan verachting grenzende
koelheid werd afgewezen, zonder dat het
geduld en de lankmoedigheid van den
prins uitgeput raakten.
Toen de opperhoutvester oud en zwak
geworden, den wensch te kennen had ge
geven van zijn ambt te worden ontheven,
werd hem „het Roode Huis'' als eigendom
toegewezen en de opperhoutvesterij ver
plaatst naar een nieuw, meer met de eisehen
des tijds overeenkomend gebouwd, dat
dichter gelegen was bij het voormalige
residentie-stadj e.
En de teruggetrokken en in zichzelf ge
keerde, sombere grijsaard, die een geheel
leven lang ruw en onwillig alle blijken
van vorstelijke genade had afgewezen,
maakte in dit geval een uitzondering en
aanvaardde dankbaar het aanbod, den avond
van zijn leven op dit idyllische plekje te
slijten en daar het oogenblik af te wachten,
waarop hij voor eeuwig de steeds droef
geestige, als in het verleden starende oogen
zou sluiten.
leven van die werkers, afgeteekend in
grove trekken. Want elk voorwerv
heeft zijn verhaal.
Die voorzien van een witte kaart
zullen u vaak doen hooren het klagend
verhaal van den ouden afgewerkten
fabrieksarbeider die, verlangend naar
rust, zijn laatste levensdagen met af-
mattenden arbeid moet slijten, terwille
van een schamele beet, of ge hoort de
geschiedenis van den jongen zwakken
man, die, ondanks zijn door ernstige
ziekte gesloopt lichaam, den arbeid thuis
verricht om te kunnen blijven de brood
winner van het gezin, hoe pover ook
En heeft dit verhaal u bij het be
zichtigen der voorwerpen nauwelijks
bereikt, dan vertellen de blauwe kaar
ten van het naamloos leed van menige
vrouw, menige moeder, die van den
vroegen ochtend tot middernacht ar
beidend, voor haar gezin, haar kinderen
geen tijd weet te vinden. Zeer veel
vrouwen, in kommervolle omstandig
heden achtergelaten, zonden een door
hen vervaardigd voorwerp in, aantoo-
nond hoeveel ellende er door haar leven
is gevlochten.
De orarye-kleurige kaarten worden
u voorgehouden door kinderarmpjes,
wier eigenaartjes, soms van vijfjarigen
leeftijd, u vragen waarom hun onthou
den wordt het speeltuig, dat het kind
behoort, het heerlijk spel der jeugd,
het gelukkigste tijdperk des levens,
waarvan de herinneringen in moeitevolle
tijden een verkwikking zijn, zelfs voor
ouden van dagen. Hun werd dit ont
houden.
Dan verhalen die voorwerpen u van
die kinderen, die óók zich willen wa
penen met de geestelijke uitrusting,
waarmede zij den strijd om het bestaan
kunnen voeren, maar die hun eigen
brood, hun eigen schoolgeld, hun eigen
schamele plunje moeten verdienen, ten
koste van nachtrust, van ontwikkeling
en van levensgeluk.
In het kortdeze expositie geeft een
beeld van den arbeid van het onschul
dig kind tot den moeden grijsaard, en
de kleuren der tentoonstelling zijn daar
om wit en zwart.
En als men het oog naar buiten
wendt, naar het nevens het tentoon
stellingsgebouw gelegen terrein, dan
ontmoet het de met riet bedekte lan
delijke woningen; de stulp van den
stoelmatter, den Brabantschen schoen
maker en den Drentschen boendermaker,
of eenige stedelijke huisarbeiders, trouw
Na het overlijden verviel het weder als
onvervreembaar eigendom aan de hertoge
lijke familie, maar, krachtens een clausule
in het testament van wijlen prins Chris-
tiaan, werd het ongebruikt gelaten, zonder
dat er eenige baten van werden getrokken.
De kamers werden tot in de kleinste
bijzonderheden onveranderd gelaten en
behielden hetzelfde mobilair als in de
dagen, dat zijn bewoner nog leefde, en
slechts zelden verzamelde zich in zijn ge
welfde voorhal een bont gezelschap jagers.
Zulks geschiedde alleen wanneer juist
in den omtrek het terrein werd afgejaagd
en de tijd om een vluchtig jagersontbijt
te nuttigen te kort was om zich den rit
te getroosten naar bet jachtslot, dat onge
veer een mijl van „het Roode huis" ver
wijderd lag.
Allengs verdween ook meer en meer de
belangstelling in den man, die tijdens zijn
leven de geheele bevolking van ons her
togdom stof tot allerlei verhalen en ver
onderstellingen had gegeven, en wiens naam
zelfs tot ver buiten het Thüringerland be
kend was geweest.
De ouden stierven; mijn krasse over
grootmoeder had reeds sinds jaren de
eeuwige rust gevonden, achtereenvolgens
zegende ook tante Rika, grootmoeder en
de rentmeester het tijdelijke, en ons, jonge
ren, nam het moderne leven met al zijn
afmattende, rustelooze worstelingen om het
bestaan te zeer in beslag om nog aandacht
te kunnen schenken aan de poëzie van
het verleden.
Ook ik had nooit meer gedacht aan den
oud-oom, die reedssinds onheugelijke jaren
rustte in het koele graf aan de helling van
het Thüringerwoud.
VI.
Gisterenavond echter had onverwacht
naar de werkelijkheid gecopieerd.
Gelukkig dat ook hier te lande de
Regeering voor deze zaak belangstelling
toont. In zijn antwoord op de rede van
den heer Brouwer is door den minister
van L., N. en H., den heer Talma,
gewezen op de bezwaren eener regeling,
maar de noodzakelijkheid daarvan werd
door hem erkend, hoewel hij zich voor
zichtig uitliet.
Op dit oogenblik zeide hij, is deze
zaak in bijna alle landen van Europa
aan de orde. Het is overal nog een
tasten en pogen. En hier in Nederland
zijn wij vooralsnog tot niet veel meer
in staat, al is, wat de vrouwen en
kinderen betreft, de huisindustrie voor
een goed deel reeds sinds 20 jaren
onder de wettelijke regeling begrepen.
Om te kunnen handelen is nauwkeurige
kennis noodig. De vereeniging voor
deze tentoonstelling heeft zich de vele
persoonlijke hulp, d;e bereid werd be
vonden, ten nutte gemaakt om een
breed onderzoek in te stellen, dat kost
baar, onmisbaar materiaal zal leveren.
Deze tentoonstelling is een oproep
aan het volk.
De huisarbeiders leven in stilte en
in de schaduw.
Anderen kwamen de aandacht vragen
door de manifestatie van hun getal,
van hun kunnen, van hun streven. Zij
zijn de afgezonderden, en voor een goed
deel in hun ellende gebonden. Deze
tentoonstelling zal waken, dat zij niet
vergeten worden!
Moge de tentoonstelling, in overeen
stemming met de begeerte van hen,
die haar met zooveel liefde en arbeid
hebben opgebouwd, medewerken om
moeilijke vragen, die zich hier opwerpen,
nader te brengen tot hunne oplossing,
ten bate van hen die nu onder zoo
moeilijke omstandigheden hun dagelijk-
schen arbeid verrichten, en daardoor
licht brengen in duistere plaatsen van
ops volksleven
Eenige cijfers die aantoonen hoe
schamel Huis-Industrie wordt betaald,
vinden wij hier op hun plaats:
Een matten wever verdient met bard
werken in 72 uur f3.60.
Op de breimachine in 72 uur f6.
(in Amsterdam).
De staat doet evenwel zelf ook mee.
In een zaal zijn een serie uniformen
van het leger en de politie tentoonge
steld waarop zeer lage cijfers prijken.
Zoo wordt het maken van unifor
men (grenadiers, jagers en andere) te
mijn oom de opperhoutvester, Frida's vader,
dien ik zelf zoo gaarne den zoeten vader
naam had gegeven, het gesprek weder ge
bracht op den raadselachtigen man.
Nadat wij, als van ouds, ons verdiept
hadden in allerlei veronderstellingen waar
aan mijn oom, tot mijn niet geringe ver
wondering, geen deel had genomen, had
hjj mij een bundeltje geel geworden pa
pieren ter hand gesteld.
De stem van den anders zoo opgeruim-
den man klonk bijna plechtig, toen hij
mij toevoegde, dat ik op die papieren al
leen daar een blik mocht werpen, waar
eens de regelen waren neergeschreven.
„Waar was dat dan, oom?" vroeg ik.
„In het Roode Huis".
Én mijn verbaasden blik opmerkende,
liet hij er op volgen:
„Het is de levensgeschiedenis van een
gestorvene, met eigen hand geschreven."
Vol eerbied zag ik neder op de gele
papieren, die ik in de hand hield, terwijl
oom voortging
„Ik ben nog niet lang in het bezit van
dit manuskript. Door een toevalligen sa
menloop van omstandigheden kwam het
in mijn handen. De dominee van Kergen-
rode doch dat zal ik je later wel eens
vertellen. Dat is trouwens maar bijzaak."
En daarginds, aan het einde van den
lommerrijken weg, dicht verscholen in de
stilte en de eenzaamheid van het woud,
vertoonden zich aan mijn blikken de roode
muren van het spookachtig oude huis.
Het was, naar zijn bouwtrant te oordee-
len, gesticht in lang vervlogen jaren, toen
edellieden en jonkvrouwen nog ter jacht
togen met de valk aan een zilveren ketting
vastgelegd in de stoere vuist of op de slanke
hand.
Rotterdam betaald met 67» cent per
uur. Er zijn zelfs uurloonen van 5 tot
10 cent daar. Uniform jassen voor
politie-inspecteurs stonden aangegeven
als gemaakt voor 137» cent per uur.
In het confectiebedrijf vondeu we
de volgende cijfers:
Amsterdam: broekmaken 7l/s ct. per
uur, kinderpakjes ll/3 ct., demi-saisons
127, ct. goedkoope confectie 6 cent
per uur.
Rotterdam: demi-saisons 10 cent
per uur.
Rotterdam is lager dan Amsterdam.
In Groningen is het gemiddelde loon
ongeveer 67s ct. per uur. In Stratum
87. ct.; in Utrecht II7* ct. In Roer
mond 8 cent.
Dit zijn cijfers die spreken. Laten
wij hopen dat het velen de oogen openen
en dat ook eenmaal voor deze arme
tobbers een betere toekomst dage!
Buitenland.
Het „Mémoral Diplomatique" van
Zondag schrijft over den nieuw benoem
den minister van buitenlandsche zaken
van Venezuela, generaal Pietri, die van
Franschen oorsprong en dokter van de
Parijsche geneeskundige faculteit is, het
volgende
„Generaal Pietri is een van de be
kwaamste staatslieden en een van de
sympathiekste persoonlijkheden van
Venezuela. Onverzoenlijk tegenstander
van Castro, werd hij door den dictator
gevangen genomen en gedurende vier
jaren opgesloten in een kerker met
boeien aan de voeten. Hij was reeds
eenmaal minister van financiën, vervol
gens van buitenlandsche zaken geweest
onder het bewind van Crespo en daarna
gezant te Parijs, Madrid en Rome.
Generaal Pietri heeft zijn ütudiën
volbracht te Montpellier en te Parijs. Hij
was een intiem vriend van Gambetta en
heeft de beste betrekkingen onderhou
den met de uitnemendste persoonlijk
heden van de Fransche republikeinsche
partij. De buitenlandsche zaken van
Venezuela zijn dus in goede handen en
de betrekkingen van dit, land met het
buitenland, en bijzonder met Frankrijk
kunnen niet anders dan uitstekend
worden".
Zondagmiddag kwamen te Londen
tien dieven als heeren keurig gekleed
voor een goudsmitswinkel in de City.
Een hunner opende de deur met een
valschen sleutel en allen gingen binnen.
Den bewaker sloegen zij bewusteloos
en bonden hem op een stoel. Ver-
Plomp en onbehouwen lag het voor mij
met zijn ronde, van leien daken voorziene
torens en de onregelmatige rijen van smalle
vensters, waarin kleine, in lood gezette ruit:
jes de stralen der herfstzon trachtten op
te vangen.
Een zandsteenen trap, wier treden waren
afgesleten, voerde naar de hooge deur, oor
spronkelijk een inrij-poort, aan beide zijden
hield een. eeuwenoude, knokige linde trouw
de wacht en onder elk dier stomme wach
ters met hun breede bladerenkroon noodigde
een steenen bankje den vermoeiden wan
delaar tot een lommerrijk zitje uit.
Dit eenzame jagerhuis moet reeds den last
van vele eeuwen hebben getrotseerd, ge
tuige zijn geweest van de jagersgenoegens
van tallooze, reeds lang tot hun vaderen
verzamelcle geslachten.
Mijn nichtje schreed thans met een wei
nig meer spoed onder de hooge beuken-
boomen, terwijl ik haar volgde, niet meer
denkende aan de poëzie, die als een waas
lag over het oude gebouwtje, maar in be
wondering haar slanke gestalte beschou
wende, die lieflijke verschijning met de
blonde lokken, als in gouden gloed gezet
door de zonnestraaltjes, welke, om haar
te bereiken, de grillige kronkelingen moes
ten volgen van het dicht gebladerte.
Maar een blik op „het Roode Huis" ont
rukte mij aan die betoovering.
Ik bleef staan en zag, hoe zij de met
mos begroeide treden met vlugge schreden
opliep.
Hoe bekoorlijk stak haar jeugdige ver
schijning af bij het oude huis, welk een
heerlijke stoflage, het penseel van een Rem
brandt waardig.
Toen wendde zij het hoofd om en staarde
mij aan.
Boven haar hoofd zij stond nu voor
de poort kroonde een prachtig herte
volgens gingen alle tien aan het rooven.
Midderwijl kwam de bewaker bij zinnen.
Hij wist zich los te maken, de deur
te bereiken en om hulp te roepen. Toen
viel hij flauw. Politie kwam en kon zes
van de schelmen inrekenen. Vier ont
snapten in een rijtuig. De bewaker ligt
in zorgelijken toestand in het gasthuis.
Van den buit der vier ontsnapten vinden
wij nog niets gemeld.
Zaterdag werd uit Hammerfestgemeld
Het Noorsche oorlogsschip Harald
Neptun, dat hedennamiddag van Spits
bergen hier aangekomen is, bracht het
bericht dat de Amerikaan Wellmann
Zondag met zijn ballon is opgestegen.
Toen hij 32 mijl daarmede afgelegd
had, moest hij weder dalen, daar de
proviandzakken gescheurd waren. Bij
de landing rukte de ballon zich los,
steeg zonder bemanning op en sprong
ten slotte uit elkaar.
Dit jaar, zoo wordt verder bericht,
zal geen nieuwe opstijging meer plaats
hebben.
(Zoo men weet wil Wellmann met
zijn ballon de Noordpool bereiken).
De Daily Telegraph verneemt uit
Marokko onder meer, dat de Kabylen
langs de Noordkust steeds meer in be
weging komen. De stammen, dietegen
de Spanjaarden vechten, hebben den
stam Rebdana gedreigd, dat als deze
niet in den strijd mee zou doen, zijn
dorpen zouden worden plat gebrand.
De Rebdana's, die tot dusverre niet
hadden meegedaan, zijn voor deze be
dreiging gezwicht en hebben zich bij
de vijanden aangesloten.
Melilla, seint de correspondent van
de Daily Telegraph, is feitelijk inge
sloten. Als de Rifkabylen maar over
modern geschut beschikten, zou de
stelling der Spanjaarden onhoudbaar
zijn. De werkloosheid der Spaansche
troepen moedigt de Kabylen aan. Zij
achten de Spanjaarden niet in staat,
verder door te rukken.
De Spanjaarden graven een kanaal
naar Mar Chica, maar het zal nog wel
anderhalve maand duren yoordat dit
kanaal gereed komt.
Maandag heeft in de gasfabriek te
Genève, in het gebouw voor het zui
veren van gas, een vreeselijke ontplof
fing plaats gehad, waarbij 11 personen
gedood en een groot aantal gewond
zijn. De slag was zoo hevig, dat tot
op een afstand van 1 K.M. in de huizen
de ruiten werden verbrijzeld. Aangezien
het grootste gedeelte van de fabriek
verbrand is, zal de stad voorloopig ge
heel zonder gas zijn.
gewei de hooge, met ijzer zwaar beslagen
deur, tegen wier linkervleugel, naar over
oud jagersgebruik, dat zijn oorsprong vond
in de oer-Germaansche sagen, een opgezette
steenuil was vastgespijkerd, waarvan het
gevederte door stormen en jaren verwaaid
en verstrooid was.
De tallooze ruitjes, verweerd, hier en
daar gebroken, blikten droomerig naar het
weelderig groen der bosschen. Hazelaren
en ander kreupelhout hadden zich dicht
tegen de oude muren aangedrongen en ke
ken nieuwsgierig door de vensters naar
binnen en versperden meedoogenloos den
toegang aan de dartele zonnestraaltjes.
Dat oude jagershuis was als omhuld on
der een tooverachtig waas, waar alles sprak
van vrede, van verlokkende rust.
Hier geen begeerlijkheid en jacht naar
bezit, als in de rusteloos strijdende wereld
hier ademde alles berusting, werden als
vanzelf alle prozaïsche gedachten verbannen.
Frida was terwijl ongeduldig geworden.
„Kom je haast?" riep zij.
Reeds had zij den gesmeed ijzeren klopper
op de metalen plaat, op manshoogte tegen
het deurpaneel aangebracht, laten vallen,
zoodat de slag dreunend van uit het huis
werd weerkaatst.
Een zwerm kraaien vloog van de torens
hemelwaarts, zweefde verschrikt in breede
kringen rondom de tinnen om zich dan
met gevaarlijk geschreeuw in het blauwe
firmament te verliezen.
Van uit de hal klonk ons luid honden
geblaf tegen; dadelijk gevolgd door dat
eigenaardig snuffelen, waarmede de trouwe
viervoeter het bezoek van gasten aankon
digt.
„Diana! Diana 1" riep Frida, „vooruiten
haal de] baas. Er is bezoek. Goed volk!"
DOOR
Wordt vervolgd).