et Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
EERSTE 1IL1I).
Zou 't waar zijn?
STIJFKOPJE
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 2QOO. Zaterdag 11 December.
FEUILLETON.
19Q9.
UfjQ VAN ALTEH*s
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7Vt ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Die zieh op het NIEUWSBLAD
abonneert, 75 cent per 3 maanden,
ontvangt de nummers tot Nieuwjaar
6BATIS en, evenals alle geabon
neerden, met Nieuwjaar een present
Maand-Éalender, zeer praetisch
voor het gebruik.
„De mensch is een leerling
en lijden is zijn meester,
En niemand kent zichzelf
vóór hij geleden heeft."
Zelfkennis is niet algemeen onder de
menschen en toch wordt er door de
menschen veel geleden, 't Is dus niet
waar, dat lijden tot zelfkennis voert?
Niet alle lijden, en niet bij alle men
schen althans?
Of zou er in werkelijkheid niet zoo
veel geleden worden, niet zooveel smart
zyn, als wel beweerd wordt?
Of zou lijden en smart vele menschen
voorbijgaan en anderen te dieper treffen?
Ziedaar, vragen die voor de hand
liggen, als men bovenstaande versregels
ontleden wil.
Want bij de groote massa der men
schen hapert het aan zelfkennis.
„Niemand ziet zijn eigen bultNa
tuurlijk, want geen mensch kan op zijn
eigen rug kijken, en de jongeman tus-
schen wiens schouderbladen zich een
vergroeiing openbaart, is zich daarvan
in den beginne gansch onbewust. Hij
waant zich welgeschapen evenals zijn
makker, wiens rug hij wèl ziet; hij
verbeeldt zich even zoo te zijn en
hij vat dan ook eerst niet, waarom hij
niet, evenals zijn makker gevierd wordt
en waarom, in gezelschap, waar zijn
makker het middelpunt der schoone
sexe is, men hem ontwijkt, meelijdend
beschouwt of spotachtig om hem lacht.
Dit doet hem pijn en begrijpt hij eerst
niet. Tot hij allengs ervaart dat er iets
leelijks aan hem is, dat hij in zijn uiter
lijk niet mooi is als zijn makker dat
hij een bochel heeft.
W. HEIMBURG.
(12
Tante Lotje had als haar oordeel te ken
nen gegeven, dat het een „inderdaad wreede
bepaling" was, maar dat zij daarvoor niet
verantwoordelijk gesteld moest worden.
Daarop had tante er de klassieke en later
meermalen te pas gebrachte woorden aan
toegevoegd
„Ik wasch mijn handen in onschuld."
Maar de jonge weduwe had, met een min
achtend glimlachje, de schouders opgehaald
en verklaard
„Op mij heeft die clausule niet het minste
effect. Ook zonder die bepaling zou ik er
niet aan denken, mij voor de tweede maal
in het echtelijk juk te krommen.
Dit laatste was, nu Roosje een beteren
kijk op de wereld had gekregen, allesbehalve
mooi gezegd van mama. In de eerste plaats
was haar huwelijksleven met papa, bij wien
zij kon doen en laten wat zij verkoos, bui
tengewoon gelukkig geweest, zooals mama
trouwens bij elke gelegenheid, wanneer er
niet van het testament maar van den over
ledene zelf werd gesproken, gul erkende.
„Te krommen in het echtelijk juk"
Foei, welk een uitdrukking voor de heer
lijkste aller uitvindingen, het huwelijk
Verbeeld u, als zij eens het gelukkig vrouw
tje was van haar Frits, dan zou er geen
sprake zijn van een juk, maar van rozen
ketenen, die nooit zouden worden geslaakt.
Ja, als zij zou moeten trouwen met den
Hilgendorfer weduwnaar.
Grievend lijdt hij onder het bewast
worden van zijn mismaaktheid. En nog
tracht hg zich diets te maken dat 't
zoo erg niet is. Hij wil 't weten en
tracht zich te bezien van achteren.
Hij onderzoekt, en kronkelt en werkt
zijn lichaam in allerlei bochten tot
grondig onderzoek en ten slotte, na
vele pogingen, gelukt 't hem, tusschen
twee spiegels in, zijn wanstaltige ach
terfiguur to zienen moet hij zichzelf
bekennen dat hij leelyk en misvormd
is.
Deze ontdekking van zichzelf aan
zichzelf slaat hem terneer, martelt hem,
ontneemt hem allen moed en levenslust,
wanhopig als hij is over eigen gebrek
kigheid te meer daar hij er immers
niets aan kan veranderen, zich niets
mooier kan maken dan hij is. Zou
dit niet kunnen? Hij peinst en denkt
en overweegt. En nu zal gebeuren één
van beide: Hi) zal zich volkomen be
wust worden dat hij niet welgeschapen
is, en dit nooit kan wordendat dit
nu wel niet is zijne schuld, maar nog
minder de schuld van anderen, en dat
deze anderen zijne misvormdheid zien
en hem dus leelijk moeten vinden.
Dit zal hem stemmen tot nederigheid,
en daar hij nu toch zijn gebrek niet
verbergen kan, zal hij er zich in schik
ken en trachten door de gaven, die
hem overigens geschonken zijn, zijn
leven onder de menschen nuttig en
dragelijk te maken.
Of wèl: hij vloekt en toornt over
de menschen, die anders zijn dan hij,
en hij wil niet weten, dat hij wan
staltig is. Hij tracht zijn uiterlijk mooi
te maken en zijn misvormdheid te be
dekken, door fraaie kleeding, opzichtigen
tooi, linten en strikken en allerlei
paskwil. Hij gedraagt zich als een
„dandy", schettert en zwetst en tracht
iedereen te overbluffen, en als men
zijdelings hem een wenk geeft over
zijn belachelijkheid, dan raast en tiert
en scheldt hij als een bezetene.
Ieder mensch heeft zijn eigen bultje,
dat hij niet ziet. Ieder heeft een of
ander stoffelijk of geestelijk gebrek, de
eene of andere, grooter of kleiner wan
staltigheid, die hem leelijk maakt in
't oog van anderen, die dat opmerken,
schoon we 't zeiven niet gewaar worden.
En het grootste en diepste lijden van
den mensch ontstaat of staat in ver
band met die oneffenheden in zijn wezen.
Ware de mensch een volmaakt wezen,
hij zou een gelukkig wezen zijn.
En, door een voor de hand liggende com
binatie van gevolgtrekkingen, dacht zij eens
klaps weder aan den man en het fameuse
codicil.
Wat mocht dat toch wel geweest zijn?
Zou tante Lotje het haar niet willen zeg
gen? En als die niet wilde, wie dan? Want
op welke wijze en door wie dan ook, weten
moest ze 't en zij zou 't, al moest zij ook
de luistervink spelen en de eene intrige
op de andere stapelen.
En op het onverwachts, spoediger dan
zij dacht, was het toeval, dat evenals het
geluk met den stoutmoedige is, haar gunstig
en werd het geheim ontsluierd.
Weinig had zij kunnen vermoeden, dat
de „inderdaad wreede bepaling" feitelijk
haarzelf van meer nabij betrof dan haar
moeder.
Des namiddags, dadelijk na de koffie,
de lamp was nog niet aangestoken, zaten
tante en mama op de kapster te wachten,
daar men had afgesproken den avond in
de opera, waar Lohengrin zou worden ge
geven, door te brengen. Toen, terwijl de
schemering snel neerdaalde en alle hoekjes
van het niet al te groote vertrek vulde,
kwam tante, die naast mama op de kana-
pee zat, eensklaps met de vraag voor den
dag:
„Hoe meer ik je nu bijwoon en nader
leer kennen, Rosa, des te meer verwondert
het mij, dat je niet hertrouwd bent. Aan
candidaten zal het je zeker niet ontbroken
hebben Mijn man heeft mij indertijd
verteld van een flinken, niet onbemiddel-
den officier, die hem rondborstig had be
kend dat hij den slag nog niet te boven
was, welke hem was toegebracht door het
blauwtje, dat jij hem in alle vormen hebt
laten loopen Vertel nu eens eerlijk,
Maar de mensch kent zichzelf niet
in zijn gebrekkigheid en kan eerst
door lijden en smartelijke ervaringen
komen tot bewustheid van zijne onvol
maaktheden. Nu zal niet alle lijden
hem er toe brengen en ook niet ieder
zal door lijden leeren. Er zijn er, die
de schuld van alle lijden en smart
wijten aan de maatschappij, aan de
omstandigheden, aan noodlot of wat
dan ook, maar altijd aan anderen, nooit
aan zichzelf. Zulken blijven altijd in
den waan van eigen voortreffelijkheid,
en stellen zich even belachelijk aan als
de bultenaar, die 't air aanneemt van
een „dandy".
Toch zijn er ook, die door smarten
lijden gelouterd, inkeeren tot zichzelf,
en leeren kennen eigen „lek en gebrek"
en die daardoor gestemd worden tot
nederigheid en berusting. Maar zeker
is het waar, dat niemand, dan door
lijden en bitter ervaren, tot zelfkennis
komen kan.
lBuiteiiIand.
Dinsdagmiddag drie uur heeft te
Hamburg een verschrikkelijk ongeluk
plaats gehad.
In de gasfabriek op de Grasbrook,
bij de Vrijhaven, was men bezig met
het vullen van een nieuwen gashouder,
die 250,000 kubieke meters kat bevatten
en de grootste op het vasteland is.
Toen men ongeveer 100,000 kubieke
meters in den gashouder gebracht had,
kwam er in de telescopisch gebouwde
caisson een scheur; daardoor ontsnapte
gas, dat in een naast den gashouder
staand schaftlokaal drong, waar een
licht brandde- Zoodoende ontplofte de
geheele gasvoorraad. Het deksel van
den gashouder vloog de lucht in en
de heele steiger om den gashouder heen
raakte in brand. De vlammen van den
brandenden steiger sloegen naar den
ouden gashouder over, waarvan het
dak vuur vatte. Om half vijf ontploften
ook de ongeveer 50,000 kubieke meters
gas die daarin bevat waren.
Een reusachtige vuurzuil, die onder
den nieuwen gashouder uitschoot, gaf
aan heel den omtrek het sein, dat er
een onheil gebeurd was. De werklui,
die op een naburigen bouwsteiger ston
den, namen dadelijk de vlucht. Maar
de vlammen van het brandende gas
versperden een aantal hunner den uit
weg, zoodat verscheidenen, brandende
fakkels gelijk, in de Elbe sprongen.
Onder den puinhoop liggen, naar men
vermoedt, nog een ingenieur met 15
arbeiders, die er onmogelijk het leven
Rosa, waarom heb je hem, op wien niet
het minste was aan te merken, niet ge
nomen
Een lange pauze ontstond.
Toevallig was een kwartiertje geleden de
dochter des huizes uitgegaan, terwijl Roosje
bij de kachel zat, stil als 'n muisje, ver
zonken in den diepen lederen leunstoel
van oom.
Zij hield den adem in. Misschien was
mama in de veronderstelling, dat Roosje
haar nichtje had vergezeld, en het sluwe
kind wilde, in dit geval, haar moeder in
de verbeelding laten, dat zij zich alleen met
haar schoonzuster in het vertrek bevond.
Met een diepen zucht begon de weduwe
haar verhaal
„Ach, lieve hemel, mijn beste, dat is een
heele geschiedenis, smartelijk misschien,
maar overwonnen. De strijd is gestreden,
de wonden zijn geheeld."
Dat begint zoo goed, dacht Roosje. De
inleiding is zoo sentimenteel, dat er zonder
twijfel heel gewichtige dingen voor den
dag zullen komen, die mij de oogen zullen
openen en veel raadselachtigs ontsluieren.
„Het is zoo ook het beste," ging mama
voort Het viel mij, ik beken het open.
hartig, zeer moeielijk, toen ik het aanzoek
van den ritmeester van de hand moest
wijzen, maar het is je ongetwijfeld
bekend, dat mijn overleden man zoo'n won
derlijke clausule in zijn testament heeft
aangebracht Waarom? Ja, dat
heb ik totnogtoe niet kunnen doorgron
den Waarschijnlijk wilde hij zijn
eenig kind, zijn oogappel, in het onverdeeld
bezit laten der moederlijke liefde."
Toen de spreekster het verbaasde gelaat
harer schoonzuster op zich gevestigd zag,
vroeg zij
„Heeft je man je dit dan nooit verteld
„Nooit!" luidde het antwoord. „Mijn man
kunnen afgebracht hebben. In en bij
het schaftlokaal werden gedood de
waardin Claussen, haar dienstmeisje,
de opzichter Graf en drie anderen. Van
de 40 gewonden, die meerendeels in
het Havenziekenhuis waren opgenomen,
waren er des avonds om elf uur zes
bezweken. Men kon het geheele aantal
dooden dus toen reeds op een kleine
dertig stellen.
De aangerichte schade is nog niet
te ramen. De nieuwe gasfabriek, waar
het ongeluk gebeurde, zou kant en
klaar 14 millioen mark kosten.
Het heeft in Argentinië, en wel in
de provincie Buenos-Aires, de laatste
nachten gevroren, en naar het heet is
dat van invloed geweest op het te velde
staande graan. Heel erg is de schade
niet en de merkwaardigheid van het
geval zit hem dan ook het meest in
datum en ligging, daar de provincie
Buenos-Aires op het oogenblik zomer
heeft en de geografische breedte daar
geen vorst zou doen verwachten.
Op het Tempelhofer Veld bij Berlijn
zijn Dinsdagochtend twee in een zwart
manteltje gepakte vrouwenarmen ge
vonden. Zij bleken te behooren bij den
Zondag opgevischten romp. De armen
waren gekookt om ze onkenbaar te
maken. Met behulp van het manteltje
hoopt de politie op het spoor van den
dader te zullen komen.
Engelsche oorlogschepen hebben in
de Perzische Golf drie vaartuigen buit
gemaakt, die gezamenlijk een kleine
3000 geweren en 460,000 patronen aan
boord hadden. Men weet, dat er een
uitgebreide sluikhandel in wapens en
munitie op de kust van Perzië en Be-
loedzjistan wordt gedreven. Ze zijn be
stemd voor de stanmen aan de Af-
gaansch-Indische grens. Of Engeland
wel het recht heeft, in de Perzische
Golf die wapenen en munitie in beslag
te nemen, lijkt ons twijfelachtig.
De Russische Rijksdoema heeft for
meel eene orde van den dag aangeno
men rakende de invoering eener mili
taire belasting voor personen, die hun
dienstplicht niet behoeven te vervullen.
De baggermolen Aries, die 21 October
van Marseille naar Dakar was vertrokken
en van welken men na dien tijd niets
meer gehoord heeft, wordt als verloren
beschouwd-. Het vaartuig, dat een be
manning van 21 koppen had, had Gi
braltar en Las Palmas moeten aandoen,
maar is niet gezien.
In marine-kringen vindt men het
zeer onvoorzichtig, dat het zware schip
zegt mij trouwens rooit wat, hij is zoo
gesloten als 'n boek met zeven zegels
En toch weet hij, dat hij op mijn stilzwij
gendheid kan rekenen", voegde zij er een
weinig spijtig bij. „Hij moest het eerbie
digen, dat koffiekransjes met hun onvermij-
delijken nasleep van praatjes en laster mij
steeds een heiligen afkeer hebben ingeboe
zemd."
Even keek mevrouw Wendenburg vreemd
op. Was dit soms een steek onder water?
Maar tante keek zoo onschuldig om zich
heen En bovendien zou de mare van
de Neustadter dameskransjes toch niet tot
de hoofdstad zijn doorgedrongen!
Mevrouw Wendenburg dacht er derhalve
slechts aan, de „geslotenheid" van haar
broeder te verdedigen.
„Dan zweeg hij zonder twijfel uit over
dreven kieschheidsgevoel voor de nagedach
tenis van zijn zwager, voor wien hij steeds
een warme vriendschap heeft gekoesterd.
Hij kent trouwens het testament in alle
bijzonderheden, daar dit hem tevens aan
wees tot toezienden voogd over Roosje. En
bovendien, het is voor niemand een geheim."
„En de bewuste clausule?"
„Die bewuste? Je moogt wel zeggen die
beruchte clausule luidt, dat ik, zoodra ik
mij weder in het huwelijk zou willen be
geven, de rechten over mijn dochter, voor
zoover het Burgerlijk Wetboek zulks toelaat,
uit handen moet geven en haar opvoeding
moet overdragen aan tante Lotje."
„Neen, maar dat is ongehoord!" ver
klaarde tante, wier vrouwelijk gevoel in
opstand kwam tegen zulk een strenge be
paling.
„Ja, ja," knikte het schoone weeuwtje,
„het was een harde slag voor mij."
„Zoo 'n blanke Ottello ging de schoon
zuster toornig voort. „Dat deed hij uit
jaloezie, anders niet. Wie heeft ooit zoo'n
zonder sleepboot of konvooischip de
reis heeft aanvaard.
Een der overlevenden van de schip
breuk van de passagiersboot La Seyne,
te Singapore vergaan na eene aanvaring
met de Onda, heeft bij zijn aankomst
te Marseille het volgende verteld:
Het schip liep spoedig vol water.
Niettegenstaande de paniek, deed de
bemanning al het mogelijke, om de
passagiers en het deel der bemanning
dat te bed lag, op het dek te krijgen,
maar 't was onmogelijk iedereen te
redden. Twee minuten na de aanvaring
stond het water reeds op het dek. Een
passagier, die er in geslaagd was zich
vast te klampen aan een mast, die boven
water uitstak, werd door een haai weg
gerukt. Talrijke passagiers sprongen van
schrik te water, maar de meesten werden
door haaien verslonden. Het was een
vreeselijk schouwspel. De booten van
de Onda en de Seyne waren aanstonds
te water gelaten. Men rekent dat er
meer dan honderd passagiers door de
haaien zijn verslonden.
Een dame te Clermont-Ferrand, die
suiker in een chocolade-vla wilde roeren,
heeft inplaats van suiker arsenicum
gebruikt, dat ze in huis had om ratten
te verdelgen. De dame en haar man
en een getrouwde dochter zijn, na van
de pudding genuttigd te hebbeo, ge
storven. Een ongetrouwde dochter van
19 jaar en twee kleinkinderen verkeeren
in hoogstgevaarlijken toestand.
Mr. Lagasse, de Fransche advocaat
die Renard verdedigde, heeft Dinsdag
op de kanselarij een rekwest ingediend,
houdende verzoek tot herziening van
het proces van zijn cliënt, die tot
levenslangen dwangarbeid is veroordeeld.
Bij zijn rekwest is eene lange memorie
gevoegd, waarin hij de redenen opsomt,
die volgens hem doen vermoeden dat
er eene rechterlijke dwaling is gepleegd.
Daarin vermeldt hij ook, naar 't schijnt,
twee nieuwe feiten en vestigt de aan
dacht op tal van onregelmatigheden,
in het proces van Versailles begaan.
Bij de stukken is ook eene verklaring
van 6 leden van de jury van Versailles
waarin dezen verklaren, overtuigd te
zijn van Renard's onschuld.
Mr. Lagasse heeft ook een brief over
gelegd van een der juryleden, waarin
deze, naar 't schijnt, wijst op het groote
gewicht dat ten nadeele van den ver
oordeelde gehecht is aan een getuigenis,
dal later bleek onjuist te zijn.
Een commissionair te Stuttgart had
een tijd geleden een advertentie ge
plaatst, waarin voor een kantoor te Porto
wreedheid uitgedacht? Dat is een beslag
leggen op 'n vrouwelijk hart. De wet moest
een dergelijke bepaling ongeldig verklaren."
„De wet, hm. Je vergeet, beste, dat
de wet door mannen in elkaar wordt ge
flanst en dus wel 'n ellendig lapwerk zal
blijven, tenzij de kiesrechtsvrouwen haar
wil doordrijven en wij een woordje kunnen
meespreken.
„Zoover zijn we nog lang niet!"
„Helaas!" zuchtte mama.
Roosje, het luistervinkje, verwenschte in
stilte deze uitwijding op politiek terrein,
die haar niet het minste belang inboezemde.
De kern van de historie, die interesseerde
haar meer!
Zij zou op haar wenken bediend worden.
„Maar laten wij deze kwestie maar voor
andere, strijdbare vrouwen overlaten!"
zuchtte tante. „Mijn dochter bijvoorbeeld,
die is een der steunpilaren van de Ber-
lijnsche afdeeling van den „Algemeene
Duitsche Bond van Vrije Vrouwen" en
secretaresse der „Vereeniging voor Vrouwen
kiesrecht" Doch om op dit hatelijke
codicil terug te komen
„Ik geloof niet, dat mijn man zich door
„aloezie of andere zwakheden liet leiden,
toen hij deze bepaling in zijn laatsten wil
laschte. Hij was een liefdevol echtgenoot,
een door en door braaf en goed mensch en
is hoogstwaarschijnlijk uitgegaan van de
gedachte, dat ik, bij de nieuwe plichten,
die ik op mij laadde door opnieuw een
huwelijk aan te gaan, misschien die tegen
over zijn teergeliefd kind zou kunnen ver
onachtzamen, en kort en goed, hij
bewees mijn karakter ten volle te hebben
doorgrond. Mijn kind aan tante Lotje, dat
„wasembeeld," af te staan. Liever ware
ik gestorven!"
NIEUWSBLAD
VAN
(Wordt vervolgd).
