Land van
en
Aliens, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Een arm Meisje.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 2949. Uoensdag 1 Juni
FEUILLETON.
De Commissie Kraus-De Jongh
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 0.75,
franco per post zender prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
191Q.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7l/t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
(Een slibzuiger voor Soerabaja).
Toen in Januari van dit jaar bekend
werd, dat de heeren prof. dr. J. Kraus,
oud-minister van waterstaat, en G. J.
de Jongh, directeur der gemeentewer
ken van Rotterdam, zich naar Indië
zouden begeven, om de regeering van
advies te dienen in zake de havenwer
ken van Soerabaja en Makasser, hebben
wij de meening geuit, dat de minister
van koloniën met de zending der beide
deskundigen den juisten weg had ge
kozen om te komen tot eene op goede
gronden rustende oplossing van de reeds
zoo lang hangende vraagstukken om
trent de Indische havenwerken.
Hetgeen wij tot nu toe van de actie
der heeren Kraus en De Jongh uit de
Indische bladen en uit particuliere be
richten hebben vernomen, schijnt deze
meening te bevestigen. Met groote voort
varendheid hebben deze heeren voor
Soerabaja aangegeven wat geschieden
moet om deze plaats aan eene moderne
haveninrichting te helpen, en zij hebben
tevens met bijzondere instemming van
den handel het o. i. juiste standpunt
aangewezen, waarop de administratie
der in- en uitvoerrechten zich in Ne-
derland8ch-Indië dient te stellen.
De door de commissie ontworpen
havenwerken, die alshet ware eene
samenvoeging zijn van de beide Indi
sche plannen steigerplan Van Goor
en plan C (prauwenhaven) waar
over zooveel strijd is geweest, zijtr door
de Indische autoriteiten en mede, in
eene te Soerabaja gehouden vergadering,
door de organen van handel en scheep
vaart, in het algemeen met veel instem
ming ontvangen. De uitvoering dier
ontwerpen mag verzekerd heeten, in
dien de minister van koloniën en de
wetgevende macht zich daarmede kun
nen vereenigen.
Maar de heeren Kraus en de Jongh
hebben zich niet bepaald tot het ont
werpen der havenwerken, zij hebben
ook hun aandacht gewijd aan een met
de havenwerken nauw samenhangend
onderwerp, nl. het dieper maken van
de toegangen uit zee naar Soerabaja.
Zooals bekend is, zijn sedert 1907
tot uitdieping van een der beide toe
gangen, het Westervaarwater, proeven
genomen met slibraderen en stroomvan-
gers. Die proeven hadden in zooverre
reeds resultaat, dat zij de verdieping
van de geul door de bank voor het
Westervaarwater, die reeds na het
maken van den dam Oedjong Piring
iDjamoèan in 1896 was ingetreden, vrij
krachtig hebben geholpen, waarvan de
scheepvaart de goede gevolgen heeft
ondervonden. Het ging er nu maar om
of met slibraden en stroomvangers al
léén, dus zonder andere middelen te
j bezigen, echte voldoende diepte voor
de groote scheepvaart zou kunnen wor
den verkregen en of die diepte blijvend
znu zijn. Volgens mededeeling van den
minister van koloniëa is, langs den
weg van slibarbeid en stroomvangers,
eene zoodanige uitdieping van het
Westervaarwater van Soerabaja „air,
door de belangen der steeds zich uit
breidende scheepvaart wordt gevorderd"
niet te verkrijgen. In overeenstemming
met het door de heeren Kraus en De
Jongh gegeven advies, wordt daarom
de aanschaffing van een „varenden
slibzuiger" van eenigszius groote ca
paciteit noodzakelijk geacht en daar
voor wordt, bij Nota van wijzigingen
op het in behandeling zijnde wetsvoor
stel tot verhooging der Indische be
grooting voor 1910, een eerste termijn
van f 100,000 uitgetrokken. De slib
zuiger zal in het geheel f 400,000
kosten.
Wij zijn overtuigd, dat de voortva
rende en doortastende wijze, waarop de
minister van koloniën dit groote onder
deel der Soerabajasche havenplannen
aanpakt, in Indië voldoening zal geven
en de erkenning dat de slibarbeid „eene
niet onbelangrijke verbetering" heeft
gebracht, doet ons genoegen. Men ver-
gete niet, dat tot voor korten tijd de
waterbouwkundigen, vrij algemeen, tot
verbetering van het Westervaarwater
een tweeden (westelijken) dam noodig
achtten, gepaard met een verlenging
van den in 1893 gemaakten Oostelijken
dam, en dat de kosten dier werken op
20 4 30 millioen werden geraamd. De
arbeid van hen, die getracht hebben,
met aanzienlijk minder kosten het be
oogde resultaat te bereiken, verdient
daarom alle waardeering en deze be
hoeft er niet minder om te zijn nu de
beide Nederlandsche deskundigen van
de beproefde werkwijze geen afdoend
resultaat verwachten. Wij zouden zelfs
meenen, dat de tot nu toe bereikte
resultaten aanleiding moeten geven om
met slibraderen en stroomvangers door
te gaan, zoolang de ontworpen slibzui
ger nog niet gereed en beproefd is.
Elke decimeter grooter diepte is toch
voor het bevaren van het Westervaar
water van veel belang en er is in de
WILHELMINA HEIMBURG.
38)
„Het diner bij den handelsraad Cramm
was uitmuntend, trouwens i3 hij een man
van smaak, maar wat is de bruidegom of
nu liever de jonge echtgenoot een zonderling
man; aan het dessert liet hij plotseling
zijn wederhelft in den steek en kwam
naast mij zitten, zei de Bennewitzer.
Zeer vreemd, inderdaad!" stemde mevr.
Van Ratenow toe. „Niet waar Intusschen,
hij spreekt niet slecht, heeft een juist oor
deel en schijnt mij erg praktisch toe."
„Dat heeft hij vandaag zeker bewezen,"
merkte de oude dame droogjes op.
„Hoe? o, zoo enfin ieder zijn
smaak hij sprak ook over Elze."
Eindelijk kwam dan haar naam over zijn
lippen, waaraan de oude dame met gespan
nen aandacht met hare blikken hing.
„Ik weet niet, of gij u wel verplaatsen
kunt in mijn toestand," vervolgde hij, terwijl
hij bedaard bleef doorrooken. „Ik geloof
het niet of wel? De vrouwen hebben
iets op ons mannen vooruit, zij zijn mede-
lijdender. Ik gevoel mij zoo onuitsprekelijk
eenzaam; ik weet niet voor wie ik leef of
werk, het is of het geheele landgoed mij
verdrietig aanstaart, of iedere ledige vuur
haard mij aangaapt en geeuwt, waarvoor
zijn wij toch eigenlijk hier? Zoo kan het
niet langer duren, want het maakt iemand
geestelijk en lichamelijk ziek." Een oogen-
blik zweeg hij. „Bennewitz heb ik nu toch
eenmaal aan mijn hals en nu dacht ik,
nog eens
Hij zweeg opnieuw.
„Te trouwen" vulde de dame aan.
„O, neen," zeide hij kortaf en leunde in
zijn stoel achterover.
Mevrouw Van Ratenow keerde zich om
en keek hem aan; het was reeds tamelijk
donker.
„Neen?"
„Zeker niet, waarde mevrouw, ik dewk
geheel iets anders te doen, iets waarbij mijn
persoon niet in zulk een innige betrekking
behoeft te treden en geen harde afwijzing
heeft te vreezen want dat doet zeer
Gij weet wel, niemand is geheel vrij van
ijdelheid en hoe verstandig men ook moge
redeneeren, toch altijd blijft er wel een
doorntje achter."
De oude dame zat in ademlooze spanning.
„Nog eenmaal wil ik probeeren een jeugdig
leven aan het mijne te verbinden, maar
op een andere wijze ik wil een kind
aannemen."
Het was alsof voor de voeten der oude
dame een bliksemstraal insloeg.
„Hegebach, gij wilt, gij kunt riep
zij verheugd, toen zweeg zij. „Maar mjjn
God, volgens de testamentaire bepalingen
hebben meisjes immers geen recht op de
erfopvolging?" vroeg zij aarzelend.
„Meisjes? Wie spreekt er van een meisje
vroeg hij.
Er volgde geen antwoord; men hoorde
slechts de gejaagde ademhaling der oude
dame. Zeker, de man was volkomen in zijn
recht, waarom had Elze zich toch ook zoo
onverantwoordelijk dwaas gedragen; maar
hard was het toch, bitter hard! O, dat on
gelukkige kind!
beide laatste jaren reeds menig decime
ter in diepte gewonnen.
Volgens hetgeen prof. Krans in een
vergadering, te Soerabaja den 18den
Maart jl. gehouden, heeft medegedeeld,
zou met den aan te schaffen slibzuiger
getracht worden in de bank voor het
Westervaarwater gelegen eene geul van
circa 600 meter breedte te maken, met
een diepte van 8.30 M. onder S. H.
V. P. (Soerabaja haven vloedpeil). Hij
schatte den duur van het werk op 4
tot 6 jaar.
Wy hopen, dat deze eerste stap om
Soerabaja aan een diepen haventoegang
te helpen, spoedig moge gevolgd worden
door voorstellen tot het uitvoeren van
de havenplannen met inbegrip van alles
wat daartoe behoort.
(N. R. Ct.)
ItHitcnlaiiiI.
In de Kamer van Turkije zijn Zater
dag telegrammen uit de provincie voor
gelezen waarin verzet wordt aangetee-
kend tegen bet optreden der Kretenzer
volksvertegenwoordiging. In een dier
telegrammen werd verklaard dat alle
Mohammedanen het als hun heiligen
plicht beschouwen hun bloed te ver
gieten tot behoud van Turkije's souve-
reine rechten op Kreta.
De grootvizier verklaarde dat over
de kwestie beraadslaagd wordt met de
mogendheden en niet met Griekenland
of Kreta. Als Griekenland zich er in
mocht mengen, zou Turkije naar het
zwaard grijpen.
In den Senaat zeide de Kretenzer
afgevaardigde Noerider dat de mogend
heden aan Turkije het hun indertijd
toevertrouwde onderpand (d. w. z. Kre
ta) moesten teruggeven, dat de marine
het eiland moest bezetten en dat te
genover Griekenland een krachtige
houding moest worden aangenomen.
De grootvizier verklaarde in den Se
naat hetzelfde als in de Kamer. De
Senaat keurde die verklaringen goed.
Rifaat pasja heeft te Parijs met Pi-
chon een langdurig onderhoud gehad.
Tot een medewerker der Petit Parisien
heeft Rifaat gezegd dat de Porte een
definitieve oplossing der Kretenzer
kwestie wenscht, waarbij twee hoofd
zaken worden gewaarborgdde souve-
reine rechten van Turkije en het zelf
bestuur van Kreta.
Naar de bladen melden, is in de
havens van de Zwarte Zee een anti
Grieksch boycot begonnen. De Porte
heeft den Griekschen gezant beloofd
maatregelen er tegen te zullen nemen.
„Nu, mevrouw, wat zegt gij van mijn
voornemen?"
„Uitmuntend," bracht zij met moeite uit
en mededoogen met het arme meisje, dat
zich nu inderdaad geheel alleen een weg
door het leven moest slaan verdreef bijna
allen toorn jegens haar uit haar hart.
„Maar nu is het zaak iemand te zoeken
om dezen als zoon aan te nemen", zeide hij.
„Mij dunkt, sollicitanten genoeg."
„O, zeker," hij lachte luid. „Dat beetje
geld en goed van mij lokt hen te voorschijn
als regen de paddestoelen. Het zou anders
iemand eens goed doen een mensch te vin
den, die weigerde. Niet waar? In ieder
geval onderwerp ik mijn keuze aan uw
goedkeuring, en ik, ik zal binnenkort eens
gaan zoeken naar iemand. Apropos, hoe
gaat het toch met mijn nicht?"
„Ik ik weet het niet, ik denk goed,"
antwoordde de oude dame. De houding
van den Bennewitzer scheen haar hoe langer
hoe zonderlinger toe en bracht haar geheel
van streek.
„Goede hemel, genadige vrouw, maar zijt
gij dan nog steeds boos op haar? Maar dat
is dan toch waarlijk verkeerd van u! Wilt
gij wel gelooven, dat ik het kind in mijn
gedachten duizendmaal om vergeving ge
vraagd heb voor hetgeen wij aan haar
misdeden. Ja, dat zeg ik. Gij, mijn neef
en ik. Onze eenigste verontschuldiging is,
dat wij het allen goed meenden."
„Ja, maar wat heeft zij daaraan," dacht
de oude vrouw.
„Kom, ik moet gaan. Niet waar, mevrouw,
gij vindt immers ook, dat ik er goed aan
doe? Men moet toch iets hebben waaraan
men zijn hart hecht."
„Ja, ja, beste Hegebach, en moogt gij er
nimmer spijt van hebben."
Wij hebben gemeld, dat het Odel
sting van Noorwegen het wetsontwerp
tot invoering van algemeen gemeente
lijk stemrecht voor de vrouw had aan
genomen. Nu heeft ook het Lagting het
aangenomen, met 24 tegen 7 stemmen.
Volgens een bericht uit New-York
heeft Glenn Curtissden prijs van 10.000
dollars, uitgeloofd door het blad de
World, gewonnen, door van Albany
naar New York te vliegen, wat een af
stand is van pl.m. 245 K.M. Bepaald
was, dat er slechts éénmaal mocht wor
den gestopt om benzine op te nemen.
Bij zijne huldiging heeft Curtiss over
de vliegkunst gesproken en als zijn
raeening te kennen gegeven dat in den
oorlog aan het vliegtuig de toekomst
is en dat de dreadnoughts, de groote
slagschepen dus, hebben afgedaan.
Voor het geld dat noodig is om één
moderne dreadnougt te bouwen, kan
een zwerm van meer dan 1000 goed-
koope vliegtuigen worden gekocht. En,
wordt zoo'n zwerm losgelaten op een
oorlogsvloot, dan kan hij zonder veel
gevaar voor zich zelf, die gansche vloot
vernietigen.
Glenn Curtiss denkt zich zoo'n zwerm
van een paar honderd vliegtuigen, elk
met een 200 300 pond bommen aan
boord. Pikrinezuur-bommen van niet
meer dan een pond zwaar kunnen een
moordende v erking hebben. Aan boord
zou ook een windkanon kunnen worden
meegevoerd, met behulp waarvan de
bommen met groote nauwkeurigheid op
de reusachtige slagschepen zouden kun
nen worden gemikt. Dat zou zijn ge
bleken bij proeven, daarmee in het
buitenland genomen.
Overdag zouden de vliegtuigen hoog
in de lucht kunnen blijven, en indien
zij grijs-blauw geschilderd waren, vrij
wel onzichtbaar wezen. Dan, plotseling,
zou de zwerm op de vloot neerdalen
en haar vernietigen, vóór nog de sche
pen in de gelegenheid konden zijn ge
weest, hun kanonnen te richten op den
vijand van boven. Indien zoo'n overval
in den nacht plaats greep, zou de vloot
hulpeloos aan den vijand zijn overge
leverd; 6D naar door White en Paulhan
is bewezen, zouden de vliegtuigen den
vijand kunnen verrassen vóór de zoek
lichten der schepen hun aanwezigheid
zouden hebben aangetoond.
„In vast vertrouwen voorspel ik"
zoo besloot Curtiss zijn mededeelingen
„dat vóór een jaar zal zijn verloopen,
vele naties de millioenen, die zij nu
nog besteden aan den bouw van dread
noughts, zullen gebruiken voor den
bouw van aëroplaans. Dat is onvermij
delijk".
In een bosch te Bois-le-Roi bij Reims
leefden een man en een vrouw met
Toen de deur achter hem was dichtge
vallen, bleef de oude dame midden in het
vertrek staan.
„Of het scheelt hem in den bol, ef hij
heeft op zijn ouden dag nog de Hegebach-
sche kuren gekregenkuren hebben zij
allen, die Hegebachs. Nog denzelfden avond
schreef zij een brief aan Elze. Zoo alles te
verliezen! Dat arme kind! Maar haar eigen
schuld was het! Een wonderlijke brief werd
dat, half teeder, half verwijtend, met ten
slotte het verzoek aan Elze om terug te
komen.
De oude dame deed dien nacht geen oog
toe en den volgenden dag liep zij maar
steeds in gedachten rond en aan tafel werd
bijna over niets anders gesproken dan over
het nieuwe voornemen van den Bennewitzer.
„De man heeft gelijk", meende Moritz,
„het is toch natuurlijk, dat hij zijn goed
aan iemand wil nalaten, die hem van nabij
bestaat, anders vervalt het immers aan den
Staat. Dat neemt niet weg, dat hij uitzijn
privaat vermogen Elze toch wel een spelde-
geld had kunnen vermaken," voegde hij er
aan toe.
„Ja," stemde ook tante Lotte b;j, „het
is geen nette wraak, Elze zoo maar aan
haar lot over te latenhij is toch in ieder
geval haar oom."
„Alsof Elze dat zou aannemen,!" merkte
Lili op en vertrok minachtend haar mondje.
„Oho!" zeide mevrouw Van Ratenow,
die tot hiertoe gezwegen had, „zij zal nu
wel weten, wat het in de wereld beteekent,
op eigen beenen te moeten staan; zij zou
het gaarne aannemen maar hij zou een
dwaas zijn, wanneer hij het haar gaf, dat
zeg ik."
„Dat meent gij niet, moeder," zeide Moritz
en greep haar hand.
twee kinderen, een van drie jaar en
een van acht maanden. De man, een
houthakker zonder werk, trachtte met
zijne vrouw samen door het zoeken
van paddenstoelen in hun onderhoud
te voorzien. Maar het ging niet, en de
kinderen leden gebrek. In hun rade
loosheid besloten de ouders toen, de
kinderen uit hun lijden te helpen, door
hen ergens in het bosch achter te laten.
Maar de stakkertjes waren het vasten
gewend en na vier dagen en nachten
leefden zij allebei nog.
Daar de man hun schreien niet meer
kon aanhooren, wurgde hij zijn jongste
kind met een touw. Daarna zou ook
het oudste er aan moeten gelooven.
Maar het kind schreeuwde moord en
brand, en er kwamen menschen toege-
loopen. De vader en moeder zyn in
hechtenis en hun oudste kind is bij
barmhartige menschen in huis geno
men. Nu hebben zij alle drie weer te
eten.
Volgens een bericht uit Kaapstad is
het eerste kabinet der Unie van Zuid-
Afrika gevormd. Generaal Botha is
minister-president geworden.
Zaterdagavond zag men te Barcelona
in de Pablo straat twee verdachte pak
jes met staaldraad omwonden liggen.
Nadat er in wijden kring ruim baan
was gemaakt, werden de pakjes in een
gepantserden wagen gebracht. Onder
het rijden had er in den wagen een
ontploffing plaats, waardoor de wagen
grootendeels vernield werd. De twee
agenten van politie, die op den bok
zaten, bleven ongedeerd.
Verscheiden personen zijn in hechte
nis genomen. Zondag nam de politie
iemand gevangen, bij wien men 25
dynamietpatronen vond.
Sylvain Laroclie, de man, die een
jong meisje van zestien jaar misbruikte
en vermoordde, is Vrijdag in de vroegte
te Orleans onthoofd. De vader van het
slachtoffer der misdaad woonde de te
rechtstelling van den moordenaar bij.
Te Scandal bij Maagdenburg zijn bij
de aankomst van een wildebeestenspel
drie leeuwen losgebroken. Zij wierpen
zich op twee paarden en verscheurden
die. Politie en soldaten werden te hulp
geroepen. Ten laatste is men erin ge
slaagd, de leeuwen weer te vangen.
Menschen hebben gelukkig geen letsel
opgeloopen.
De correspondent van de Frankfurter
Zeitung te Cettinje zegt thans uit be
trouwbare bron te kunnen melden, dat
Montenegro bij de aanstaande jubileums
feesten tot een koninkrijk zal verheven
worden.
XV.
Onmiddellijk na den maaltijd had me
vrouw Van Ratenow haar rijtuig besteld.
Tot groote verbazing van haar zoon hield
het reeds voor de hooge stoep stil.
„Wel, mama, waar wilt gij heen?"
„Een wandelritje doen!" antwoordde zij
kortaf.
Moritz zweeg, hij kende te goed haar
wijze van doen; zeker was zij van plan iets
bijzonders te gaan verrichten.
Het rijtuig ratelde over het voorplein.
Bij de stadspoort gekomen riep zij uit het
portier: „Jochem, rijd den straatweg naar
Büstrow op, maar wat vlugger."
Het rijtuig rolde langs den straatweg;
heel in de verte verhief zich de kerktoren
van Büstrow boven een eikenbosch. Het
zag er buiten alles even onvriendelijk uit
onder den bewolkten hemel. In de nabijheid
van Büstrow liet mevrouw Van Ratenow
stilhouden.
„Is dat de weg naar Bennewitz, Jochem
„Ja, genadige vrouw."
„Rijd daarheen, Jochem."
Jochem wendde en reed snel, daar juist
de eerste droppels begonnen te vallen en
de sombere wolkenhemel een fiksche bui
voorspelde. Tien minuten later hield Jochem
voor het deftige heerenhuis stil. Een be
diende snelde toe en hielp de aangekomene
bij het uitstappen.
„Ik ben het, Seeben," knikte zij den ver
wonderden ouden man toe. „Is uw heer
thuis?"
„Jawel, mevrouw de barones 1 Gelieve
binnen te komen!"
Naar het Duitsch
VAN
(Wordt vervolgd).