iel Land van Beosden en Aliens, de Langstraat en de itommelerwaard.
De Sten van tot
Veredeling van Huisvlijt.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 2978Zaterdag 10 September
FEUILLETON.
Uw 3 VAM ALTS^
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
191Q.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» c^- Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Eenigen tijd geleden zijn te Amster
dam een aantal belangstellenden in
verbetering en veredeling der huisvlijt
samengekomen, met het doel middelen
te beramen ten einde de „volkskuust"
iu Nederland te bevorderen. Noord- en
Zuid-Holland, Friesland en Zeeland
waren daar vertegenwoordigd en als
gevolg der besprekingen is thans een
vereeniging tot verwezenlijking van het
genoemde doel in voorbereiding.
Onder „volkskunst" is te verstaan
„kunstvaardige huisvlijt", d. w. z. band-
werk dat met gewoon gereedschap of
eenvoudige werktuigen kan worden ver
richt en door de mooie afwerking aan
zekere eischen van kunstvaardigheid
voldoet. Dit begrip we geven het
gaarne toe is eenigszins vaag ge
formuleerd, maar de te stichten vereeni
ging wil dan ook niet de grenzen harer
werkzaamheid te eng trekken en bijv.
evengoed een klein baasje, dat een goed
gebruiksvoorwerp heeft bedacht en op
kunstvaardige manier uitvoert, ook al
doet hij dit met behulp van een paar
knechts, steunen en voorlichten, als een
volbloed amateur, wien het om geen
verdienste te doen is. Zij wenscht dus
alle initiatief op dit gebied aan te moe
digen, zoowel het kunstvaardige ambacht
als de huisvlijt in engeren zin, die uit
sluitend in vrijen tijd wordt beoefend.
De volkskunst zal mitsdien aan de
eene zijde grenzen aan de industrie, de
kunstnijverheid, aan de andere aan ge
knutsel.
Op welke wijze wil men nu dergelijk
initiatief steunen, bevorderen? Er werd
in de vergadering allereerst gewezen
op de waarde van het verschaffen van
goede voorbeelden en modellen, in den
vorm van platen, foto's, afgietsels enz
Het heeft zeker zijn nut, vooral voor
beginners, zulk een voorbeeld getrouw
na te maken; het leert hun inzicht in
de verhoudingen en in de schoonheid
van vorm en lijn.
Maar meergevorderden dit werd
ook gemeld moet men prikkelen tot
het maken van iets eigens, iets nieuws.
Zelf vinden en bedenken moet hierby
op den voorgrond staan. Hun moet men
voorlichten door theoretische en prac
tische cursussen, en door geïllustreerde
literatuur. Voorts dient men hen do
THEO VON BLANKENSEE.
(26
Ook Robert Steinlein was weer kalm
geworden en was gaan zitten. Zijn gezicht
werd doodsbleek, toen hij in zijn zak tastte
en een brillant van zeldzame grootte en
van buitengewonen glans als inzet op de
tafel lei.
„Wie biedt er geld voor?" riep hij met
heesche stem, de omstanders aanziende.
Mandl gaf aan den commissaris door met
zijn oogen te knippen te verstaan, dat dit
zeker een der gestolen diamanten moest
zijn; dit was ook aan de aandacht van
Malchus niet ontgaan, maar het was nog
niet het geschikte moment om tusschen
beide te komen.
Mandl stond naast den commissaris en
fluisterde dezen zenuwachtig toe:
„Dat is er een steen van! Zullen wij
optreden
Ook Mandl was nu door het hartstochte
lijke spel geheel en al in beslag genomen,
hij kon haast de beslissing niet afwachten.
Alleen de commissaris had zijn kalmte
bewaard. Hij antwoordde slechts op een
toon, die alleen Mandl kon verstaan, op
Steinlein wijzende:
„Opgelet en kalm! Kalm! Het is nog
geen tijdl Tracht in de nabijheid van den
croupier te komen om hem te grijpen, als
ik het teeken geef. Maar pas op voor het
wijf. Zij kan de gevaarlijkste van allen
De commissaris zweeg nu en zei toen,
hardop lachend tot Mandl:
„Ik denk dat de steen wel 3000 Mark
waard isl of biedt iemand meer?"
De crouprier liet geen oog van den steen
gelegenheid te openen zich goede grond
stoffen tegen lagen prijs te verschaffen.
En een der krachtigste middelen is ook
de financieele waarde van goede voort
brengselen van volkskunst aan elk te
doen inzien, m. a. w. te doen uitkomen
dat er wat mee te verdienen is. Wij
kennen een confiseur, die amateur
fotograaf is, en zeker f 1000 per jaar
bijverdienste daarmede maakt. De man
heeft nl. een goeden neus voor wat de
geïllustreerde weekbladen wenschen en
bij alle gelegenheden ziet men hem,
ge wapent! met zijn camera.
Degelijk werk in allerlei branches wil
de vereeniging aanmoedigen, wil goede
voorwerpen koopen en weer veikoopen
of verloten. Er zijn een massa producten
van huisvlijt, die gaarne door het publiek
gekocht zouden worden, als het ze maar
kende.
Zoo heeft een paar jaar geleden op
een tentoonstelling van volkskunst te
Berlijn het Friescho houtsnijwerk, dat
inderdaad zeer smaakvol genoemd kan
worden, een groot succes gehad. En
sedert heeft men in Duitschland voor
deze producten een prachtig afzetge
bied gevonden. In een vorig artikel
hebben we trouwens reeds doen uit
komen van hoe groote waarde ook
voor het ontdekken van meer dan ge
wonen aanleg huisvlijt-tentoonstel
lingen zijn. En tot inzenden van in
allen deele goed verzorgd werk wil de
vereeniging tevens medewerken door
het beschik-aar stellen van medailles.
Daartegen zal de „Volksbond", of wie
anders zulke exposities mag organi-
seeren, zeker geen bezwaar hebben.
Wat nu de indeeliog der vereeniging
betreft, zij meegedeeld dat zij provin-
ciegewijs zal werken, in dien zin, dat
er voor ieder gewest dat zich aansluit,
een provinciaal comité zd zijn, terwijl
aan het hoofd een centraal comité zal
staan, waarin alle aangesloten gewesten
zijn vertegenwoordigd. Dit dunkt ons
een gezonde organisatie, omdat zich
verschillende eigenaardigheden in de
volkskunst van elke provincie uiten,
die het beste kunnen gewaardeerd
en dus aangemoedigd worden door
menschen uit diezelfde streek. In het
centrale comité kunnen door de verte
genwoordigers der gewesten de belangen
hunner streek worden bepleit en zoo
de gewenschte samenwerking na over
leg worden verkregen.
Intusschen zijn we op de rege
ling wel wat vooruitgeloopen, want de
vereeniging bestaat nog niet, is nog
slechts in wording. Alleen Friesland
heeft thans reeds een comité, dat reeds
veel goed werk heeft gedaan We heb
ben echter goede hoop dat in deze
maand, nu een tweede conferentie van
belangstellenden in deze zaak is uitge
schreven, spijkers met koppen zullen
worden geslagen, en de vereeniging
metterdaad zal worden opgericht. Men
had geen beteren tijd en plaats kunnen
kiezen. Want de conferentie wordt in
Den Haag gehouden en de groote Huis-
vlijttentoonstelling te Scheveningen is
nog in volle fleur. Als vrucht van dien
arbeid moge, naar we hopen, een
krachtige „Vereeniging voor Volks
kunst" ontstaan.
Bulteiifaitd.
af, die zeker wel 5000 Mark waard was.
„Ik geef er '.500 voor!" zei een der om
standers met een scherpe stem.
„Ook goed!" riep Malchus. U mag hem
houden! Meer dan 3000 is hij mij niet
waard".
Terwijl de croupier het geld aan Robert
Steinlein uitbetaalde en daarvoor den steen
in bezit nam, vroeg Mandl zenuwachtig:
„Wat moet dat beduiden?"
„Stil!" zei Malchus hem belettende verder
te spreken. „De vrouw kijkt naar ons. Laat
ons van elkander gaan staan en kijk goed
naar mij. Speel ook een partij of wat om
geen argwaan te wekken."
Steinlein had ternauwernood net geld
in zijn bezit, of hij wierp zich weer als
een waanzinnige op het spel en zette in;
hij scheen in zijn blinden hartstocht zijn
verstand wel verloren te hebben en geen
berekeningen meer te maken.
Hij was in zulk een stadium van op
winding, dat hij tot alles in staat was.
Mandl had inmiddels dtn raad van den
commissaris opgevolgd, en zich van hem
verwijderd, nu en dan een sommetje inge
zet, dat geregeld in de handen van den
croupier kwam, om zoo den indruk te
geven, dat hij in deze kringen gewoon was
te verkeeren.
Hij bemerkte nu ook, dat de dame op
hem lette. Maar om elke verdenking van
zich af te schuiven ging hij bij haar staan,
knoopte zelfs een gesprek met haar aan.
Hij sprak over allerlei, en doodbedaard,
hij koketteerde zelfs met haar en meende
te kunnen merken dat zij haar wantrouwen
tegenover hem liet varen.
Robert Steinlein had nog maar een klein
stapeltje goudstukken voor zich. In zijn
oogen vlamde een koortsachtige gloed, het
vuur van den razenden hartstocht flikkerde
er in; hij zag slechts het rollen van het
balletje en hoorde slechts de eentonige stem
van den croupier.
In de volksbuurten van Brussel woedt
een typhus-epidemie. Er hebben zich
ongeveer honderd gevallen voorgedaan
en twee met doodelijken afloop. Men
schrijft de ziekte toe aan het gebruik
van rauwe mosselen.
In den Bond van diamantwerkers te
Antwerpen is ernstige verdeeldheid ont
staan, die mogelijk grootere gevolgen
kan hebben. Een lid van het bestuur
was beschuldigd het reglement te hebben
geschonden, maar kon zich deswege
voor de algemeene vergadering recht
vaardigen. In plaats dat het geschil
daarmee was bijgelegd, zetten de tegen
standers van het betrokken bestuurslid
den strijd voort en maakten zij hunne
aanklacht openbaar in een strooibiljet
met 230 handteekeningen, dat in de
betrokken arbeidskringen groot opzien
baarde. De onderteekenaars werden dien
tengevolge van de ledenlijst geschrapt,
wat tengevolge heeft, dat zij nu geen
werk kunnen vinden, De uitgeslotenen
hebben daarop geantwoord met een
tweede strooibiljet, waarin zij een beroep
doen op het gemeenschapsgevoel der
arbeiders. Wordt hunne uitsluiting niet
ingetroken, dan willen zij het bonds-
bestuur in de rechten aanspreken. Tot
de onderteekenaars behooren de meeste
stichters van den bond.
Uit Luik wordt gemeld dat de aan
houdende regenbuien der laatste drie
dagen de rivieren snel hebben doen
wassen. Vele weilanden zfjn onderge-
loopen. Te Awans is een in aanbouw
zijnd huis ingestort, juist op het oogen-
Deze had er echter den slag vin, zijn
spelers te taxeeren; hij had als het ware
een voorgevoel, dat de hartstocht van dezen
eenen persoon wel eens een groot schandaal
zou kunnen veroorzaken. En dit moest hij
in zijn eigen belang voorkomen.
De croupier gaf een voor zijn vrouw be
grijpelijk teeken met de hand, wat deze
dan ook dadelijk snapte. Zij richtte zich
op en bevond zich weldra achter den stoel
van Robert Steinlein, ging over de leuning
hangen, om zoo den schijn te geven, dat
zij den loop van het spel bestudeerde.
Dit had de commissaris weldra begrepen,
waarom hij dan ook in hare onmiddellijke
nabijheid bleef.
Mandl stond naast den croupier, en hield
zich voor alle gebeurlijkheden gereed.
„Wat bezielt je? Kalm. Je zult ons ver
raden, als je drukte gaat maken!" siste de
vrouw tusschen de tanden, maar toch niet
zoo zacht, of de commissaris had ieder woord
kunnen hooren.
Robert Steinlein snauwde haar toe:
„Waar bemoei je je mede, loop naar den
duivel."
Het spel ging door. Terwijl het balletje
rolde kon men haast de ademhaling hooren.
Robert Steinlein bleef aan 't verliezen. Zijn
hartstocht steeg tot krankzinnigheid, straks
zou hij niet meer toerekenbaar zijn. Dit
begreep ook Malchus en dit oogenblik
wachtte hij uf.
Dit oogenblik zou weldra aanbreken.
Een wenk met de oogen deed Mandl
begrijpen, dat hij zich van den croupier
moest meester maken, terwijl hij zelf Stein
lein voor zijn rekening zou nemen en de
buitenstaande agenten een teeken geven
wilde.
Hoe opgewondener Steinlein was, des te
kalmer bleef de croupier, daar deze maar
al te goed wist, dat, hoe kalmer hij bleef
tegenover Steinlein, hij des te meer succes
zou hebben.
blik dat de metselaars vertrokken waren.
De Ourthe voert groote massa's hooi
mede. De lagere deelen van Esneux
en Tilff staan onder water. De weg van
Luik naar Verviers is op wel tien
plaatsen door het water afgesneden. Te
Broucke moesten de arbeiders der me-
taalfabriek op karren van huis gehaald
worden. Te Damry staan zes huizen
onder water. Te Vaux-sous-Chèvremout
staat het water tot aan de deur der
kerk en moesten dammen en kistingen
worden gemaakt om het water te keeren.
Beneden de samenvloeiing van Oerthe
en Vesdre spoelt het water over de
drempels der huizen en vreest men nog
was. Ook in de provi.'.cie Namen is de
toestand onrustbarend. Het dal van
Aisnes is overstroomd.
Faccenda ging eveneens naar Parijs, waar
hij de gangen zijner vrouw bespion-
neerde, tot hij haar in het station met
1 Vacca aantrof.
Zoodra de Fransche Kamers weer
bijeenkomen zal de afgevaardigde Ray
naud een voorstel indienen tot weder
invoering der lijfstraffelijke rechtsple
ging, in den vorm van zweepslagen,
voor souteneurs en apachen.
Tengevolge van de hevige regens
'zijn alle zijrivieren der March buiten
haar oevers getreden; verschillende
plaatsen staan onder water.
Te Kunowitz is een honderdtal hui
zen ingestort. Op verschillende plaat
sen verkeeren de inwoners in gevaar,
of zijn reeds verongelukt.
De Chineesche regeering heeft be
sloten 400 jonglieden naar Engeland,
Frankrijk, Duitschland en Japan te
zenden om daar tot marineofficieren te
worden opgeleid. De gouverneurs en
onderkoningin zijn reeds uitgenoodigd
daarvoor geschikte candidaten aan te
wijzen.
Het noorder station te Parijs is de
schouwplaats geweest van een schokken
den moord. Voor de eerste klas-wacht
kamer wachtte 's middags, toen de druk
te der reizigers het grootst was, een
met zorg gekleed man van eeD goede
veertig jaar. Toen hij een jongen man
met een jonge vrouw zag aankomen
en naar het loket gaan om kaartjes
te nemen, naderde hij het paar, schoot
eerst den jongen man met een revol
ver een kogel in den borst, daarna de
vrouw, die vluchten wilde, een kogel in
den rug. Toen bleef hij als verdwaasd
staan tusschen zijn beide slachtoffers,
die zonder een enkele kreet op den
grond gevallen waren. Een politie-agent
ontwapende gemakkelijk den moorde
naar en bracht hem naar het bureau.
De in den rug getroffen jonge vrouw
verkeerde in ernstigen toestand, de jonge
man was onmiddelijk overleden.
De man, die dezen gruwelijken aan
slag pleegde, is een te Glasgow wonend
koopman, Italiaan van afkomst,Faccenda
geheeten. Zijn slachtoffers waren zijn
eigen vrouw en zijn vriend Vacca,
eveneens een Italiaan, haar minnaar.
Mevrouw Faccenda was naar Parijs ge
gaan om een poos bij haar moeder te
vertoeven. Er was tusschen haar en haar
man reeds veel te doen geweest over
haar verhouding tot Vacca, die zij echter
steeds ontkende. Toen nu kort na het
vertrek van mevrouw Faccenda, die zeer
koket was, ook Vacca uit Glasgow ver
dween, was de argwaan van Faccenda
gewekt. Men raadt het verdere verloop.
In een groote vergadering van vleesch-
houwers, van wege het Hanze verbond te
Berlijn belegd, is men eenparig tot de
slotsom gekomen, dat de eenige midde
len, om aan de duurte van het vleesch
een einde te maken, bestonden in de
openstelling van de grens en verlaging
van de invoerrechten.
Te San Juan (Portorico) heeft een
orkaan geweldige schade aangericht.
Spoor- en telegraafverkeer zijn stop gezet.
De regeering van Nieuw Zeeland
heeft een wetsontwerp ingediend, dat
landeigenaars, die landerijen tot een
waarde van 480,000 gulden in het bezit
hebben, dwingt dit in pacht af te staan.
De pachters hebben later het recht liet
door hen bebouwde terrein aan te
koopen.
Verder heeft de regeering een anti
trustwet ingediend, die tegen monopo
lies in het algemeen en tegen de Stan
dard Oil in het bizonder is gericht.
Uit Warschau wordt aan het Berliner
Tageblatt geseind, dat te Otwork door
zeven vermomde bandieten een aanval
is gedaan op het bekende sanatorium
van dr. Garewich. Zij knevelden den
portier en het verdere personeel en
dwongen den directeur met geladen
revolvers een niet onbelangrijk bedrag
af te geven. Onder de patiënten ont
stond een paniek. De inbrekers vluchtten
toen zij een rijtuig hoorden aankomen.
Naderhand zijn iu het park twee
verdachte mannen gearresteerd.
De vlieger Moisant, die 17 Augustus
te Issy les Moulineaux bij Parijs opsteeg
voor een tocht naar Londen, maar den
Andermaal had Steinlein zijn laatsteD
inzet verloren, en eensklaps riep de croupier
met luide, verstaanbare stem, terwijl hij
het geld opstreek.
„De bank is gesloten!"
Bij het vernemen van deze woorden gaf
de commissaris Mandl een teeken, dat het
nu ieder oogenblik tijd kon zijn om in te
grijpen.
Maar dit alles was evenmin aan de aan
dacht van de altijd nog wantrouwende vrouw
ontgaan, die zich nu van Steinlein ver
wijderde. Dezen stond de mededeeling van
den croupier niet aanmet een krachtigen
ruk duwde hij zijn stoel achteruit, sprong
op en schreeuwde, terwijl al de anderen
druk gestikuleerend opeen drongen:
„De bank heeft geknoeid. Niets anders
dan geknoeid 1"
„Kalmte!" riep de croupier nu met don
derende stem; maar de opgewonden Stein
lein liet zich niet tot zwijgen brengen:
„Ik zeg het nog eens: geknoeid. Bedrie
ger 1 Oplichter!"
Bij het hooren van deze beschuldiging
had de croupier zijn vuist gebald om hem j
een slag toe te brengen, doch hij scheen
slechts een paar seconden lang door zijn
drift medegeslegpt, want hij had dadelijk
weder zijn zelfbeheersching terug gekregen.
Kalm, alsof er niets voorgevallen was, zeide
hij tot Steinlein:
„U hebt tot morgen tijd om dit woord
terug te nemen. Doet gij het niet, dan zal
ik weten wat mij te doen staat."
Hij keek met zijn grijze, fonkelende oogen
Robert Steinlein strak aan, zoodat deze
onwillekeurig voor dien gebiedenden blik
terug week en bevend van aandoening
uitriep
„Ik laat me niet bang maken. U is een
knoeier
Maar ook dat had geen invloed op den
croupier, die reeds aanstalten maakte om
met een spotachtig lachje heen te gaan.
Nu achtte de commissaris het oogenblik
gekomen.
Hij ging naar de tafel en zeide m*t luider
stem, die wel indruk moest maken
„Ik sluit de bank, de politie heeft het
huis omsingeld!"
Tegelijk lei hij zijn hand op den schouder
van Robert Steinlein en zeide tot dezen
„En u verklaar ik in naam der wet als
mijn gevangene, wegens moord met diefstal
op von Forster
Deze woorden hadden zulk een uitwerking
op Robert Steinlein, dat deze als een krank
zinnige den commissaris aanstaarde.
Nauwelijks echter had deze de eerste
woorden uitgesproken, of Simon Mandl
greep den croupier bij den arm. Deze echter
had de omstandigheden reeds begrepen en
wilde zich losrukken, maar Mandl hield
zijn arm zoo stevig vast, alsof zij tusschen
een schroef zat.
Er ontstond een groote verwarring in
de zaal.
Temidden van dit tumult klonk het
schrille fluitje van den commissaris.
Maar in hetzelfde oogenblik was de vrouw
op een tafel gesprongen en had de lichten
uitgedraaid.
Nu steeg de verwarring ten top. De com
missaris wierp Steinlein op den grond en
trachtte hem te boeien. Deze scheen zijn
toestand te begrijpen, hij trachtte dus zich
met alle geweld aan de hand van den
commissaris te ontwringen. Doch deze kon
nog niettegenstaande zijn jaren, over een
tamelijke groote lichaamskracht beschikken.
Hij duwde Robert Steinlein met zulk een
kracht op den grond, dat deze zich niet
meer verroeren kon.
Toen de commissaris opkeek, kon hij
in de duisternis nog zien hoe Mandl den
croupier vasthield, die heftig te keer ging
(SZot volgt.)
DOOR
