et Land van Beusden en Altena, de Langstraat en de Bommeierwaard.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3Q18. Zaterdag 28 Januari.
FEUILLETON.
DE BOETELING.
Het Credietvraagstuk voor
den Middenstand.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zonder prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
1911.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 77i ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
„Een ramp" noemde mij onlangs een
winkelier in mijn woonplaats het geven
van crediet op langen termijn aan de
clientèle. De Middenstand zeide hij
wordt door de onderlinge concur
rentie gedwongen geen contante beta
ling van koopers te eischen, en loopt
daardoor ten eerste het gevaar dat er
onder hen die „poffen", wanbetalers
schuilen, die zich zoo soliede voordoen
dat men geen argwaan heeft, en ten
tweede ondervinden zij het groote be
zwaar dat men krachtens de bepalingen
van ons wetboek niet na de indiening
van rekeningen rente kan berekenen
voor schulden, ontstaan uit levering van
goederen door den kleinhandel en uit
werkzaamheden door klein-industrieelen
(ambachtslieden enz.) verricht.
Voor de wanbetalers grijpt de Mid
denstand dan vaak naar het door hen
zelf bedenkelijk geachte middel, invor
dering der schuld door een „man met
'n roode pet", in de meeste plaatsen
al bekend als „berenleider", wiens ver
schijning dikwijls geld klopt uit de
zakken van schuldenaren die voor alle
andere vertoogen doof waren gebleven.
Maar bij inderdaad als solied bekend
staande menschen, die alleen maar erg
langzaam in het betalen zijn, durft men
dit niet aan, uit vrees hen als klant
te verliezen.
En dan wacht de winkelier, en wacht
en lydt daardoor groote schade, omdat
hij renteloos crediet geeftmaar dat
natuurlijk van zijn leveranciers niet
ontvangt. Kan hy niet h contant in-
koopen dan verliest hij in de eerste
plaats de korting daarvoor en wordt
bovendien min of meer afhankelijk van
bepaalde leveranciers, bij wie hij wel
moet koopen, ook al bieden anderen
hem voordeeliger condities.
Het crediet-vraagstuk is voor den
Middenstand dus „brandend", en men
kan wel zeggen dat het even oud is
als de middenstandsbeweging zelve. Men
heelt het pogen op te lossen door het
stichten van coöperatieve credietbanken,
speciaal bestemd voor den Middenstand,
daar gewone bankinstellingen meer voor
de groote industrie werken, en dus voor
dit doel niet unnen dienen.
De bedoelde coöperatieve crediet
banken, die reeds gevestigd zijn te
Groningen, Amsterdam, Middelburg,
Rotterdam, Haarlem, Coevorden en
1)
I.
De Andergandera waren verontwaardigd.
In het dorp dat doorging voor een kweek
plaats van streng kerkelijke gezindheid, was
een diefstal gepleegd.
De Anderganders hadden geen ondeugden.
Wel werd er de brandewijn niet versmaad
en kwamen er veel overtredingen voor van
de wetten op de houtvesterij en de jacht,
maar dat waren nu eenmaal zwakheden
van de bergbewoners, waarvan zelfs som
mige leden van den raad niet vrij waren
eigenlijke ondeugden hadden de Ander
ganders niet.
En nu een diefstal! Noller's Toni, den
braafsten man van het dorp had men een
zak goudstukken volle tweehonderd
francs ontstolen. En de dief was een
vijftienjarige, glad verwaarloosde knaap
Steiner'8 Lori!
„Wie kon het anders zijn dan hij, die
zoo'n vader gehad hadbabbelden een
paar vrouwen in het dorp rond.
„Men had dat boevenpak het dorp moeten
uitjagen, toen de oude gestorven is", wier
pen een paar andere er tusschen in.
Zij, die met deze praatjes bedoeld werden,
konden zich ook overigens niet verblijden
in de gunst der boeren.
Het dorp lag in een nauw dal in het
hooggebergte eenzame, verborgen woon-
Leeuwarden, terwijl in Den Haag en
andere steden nog meerdere in wording
zijn, kunnen hun leden helpen (waar
de gewone bankiers slechts hun, die
soliede borgen hebben tegen tamelijk
hooge rente ter zijde staan) door tegen
matige rente voorschotten als tweede
hypotheek te verleenen op winkelvoor
raden, op inschulden, op incourante
fondsen, op machinerieën, die de be
trokkene zich zonder crediet niet had
kunnen aanschaffen. Zelfs zij die ten
eenenmale geen onderpand en geen
borgen hebben kunnen geholpen worden,
wanneer zij een gunstige en te contro
leeren balans hebben en hun reputatie
een goede is. Het geld voor de bank,
dio niet beoogt winst te maken, wordt
gevonden door de aandeelen, die de
leden verplicht zijn te nemen (en die
zij ook op afbetaling kunnen krijgen),
beleggingen, subsidie der Regeering enz.
Het spreekt van zelf dat dergelijke
banken in middenstandskringen zegen
rijk kunnen werken, maar zij kunnen
het „pofsysteem" dat tal van klanten
verlangen en dat de winkeliers, gezien
de sterke concurrentie niet durven wei
geren, niet voorkomen of er zelfs maar
de ergste nadeelen aan ontnemen.
De Middenstand zelf is trouwens van
oordeel dat dit onmogelijk is zonder
wettelijke hulp, en bet is dan ook een
der punten welke de Staatscommissie
voor den Middenstand ernstig onder de
oogen heeft gezien. Zij heeft gemeend
het geneesmiddel te vinden in een wets
ontwerp, dat eerlang bij de regeering
zal worden ingediend en gericht is op
bevordering der contante betaling. De
Staatscommissie wil n.l. in de wet zien
opgenomen een artikel waardoor rente
kan worden berekend van schuldvor
deringen van kleinhandelaars en klein-
industrieelen.
De moeilijkheid zat vooral in de be
paling van het juiste tijdstip, waarop
de renteberekening zal kunnen ingaan.
Vele koopers zyn gewend op een be
paald tijdstip, na het doen van hun in
koopen, de rekening te ontvangen. De
betaling dezer rekeningen volgt dik
werf zeer lang daarna, zoodat het niet
tot de zeldzaamheden behoort dat een
middenstander bij zijn klant „voor
schot" vragen gaat op zijn eigen vor
dering.
Wordt het ontwerp wet, dan zal van
den dag der aanbieding van de reke
ning tot den dag der betaling 5 pet.
rente over de schuldvordering berekend
kunnen worden. Teneinde de aanbie-
plaats van ongeveer duizend menschen,
waarvan het meerendeel niet veel meer van
de wereld kende, dan zij van de hooge
steenen wachttorens in het gebergte hadden
kunnen waarnemen.
Verweerde houten huisjes stonden langs
beide oevers van de beek, die er doorheen
stroomde. Verder lagen de hutten, die het
dorpje vormden, ongeregeld door elkander,
eigenlijk om een paar steenen huizen heen
die er goed onderhouden uitzagen. Boven
alles uit stak het torentje van de kapel.
Tegen de hellingen aan lagen soms op een
uur afstand van elkander eenige hofsteden
met stallen en hooischuren. Op alles neer
keek het donkere, zwijgende woud en daar
boven verhieven zich de kale rotsen. In de
verte staken de sneeuwtoppen boven de
wolken uit; de hoogste was de Winterstock,
^en grijze reus, die daar stond als een drei
gende wachter over het dal.
Tegen de helling aan de zonzijde lag de
hut van Vrouw Steiner als 't ware aange
kleefd. Toen haar man bezweken was voor
den brandewijn-duivel, had de arme vrouw
zich met haar laatste kind een dak ver
overd, hoog boven op de helling, daar waar
de eerste dennen zich vertoonden.
Steiner die twee jaar geleden gestorven
was, had als bloedjonge man een vrouw
uit den vreemde meegebracht en dat was
in de oogen van de boeren een misslag ge
weest. Voor de vrouw zou het zeker geluk
kiger geweest zijn, als zij nooit in het dorp
gekomen was. Toen zij haar man gevolgd
was, had zij gemeend niets op te offeren.
Zij was een jong ding en had er niets op
tegen gehad met een knecht te trouwen.
Maar van het uur af, dat deze van zijn
vaderlijk erfdeel in Andergand een stuk
land gekocht had, was het bergaf met hem
gegaan. Hij had plotseling een hekel aan
ding der rekening te kunnen bewijzen
wordt voorgesteld een regeling met de
posterijen te treffen, volgens welke de
crediteur een rekening in duplo bij de
posterijen zal aanbieden. De rekening
wordt dan van een officieel datum-
j stempel voorzien en wordt aan den
debiteur doorgezonden. Het duplicaat
ontvangt de crediteur terug als bewijs
van verzending zijner nota en het tijd
stip waarop.
De Staatscommissie voor den Midden
stand, zal, indien dit ontwerp tot wet
wordt verheven, zeker met voldoeuing
op haar arbeid kunnen terugzien. De
oplossing van dezen kant van het cre
dietvraagstuk beteekent een groote stap
vooruit.
Buitenland.
Londensche bladen bevatten een
mededeeling, blijkbaar afkomstig van
ex-koning Manuel, naar aanleiding van
een verklaring van den Portugeeschen
minister van buitenlandsche zaken,
waarin sprake was van verdraagzaam
heid en edelmoedigheid jegens de
koninklijke familie van Portugal. In de
mededeeling in de Engelsche bladen
wordt gezegd, dat de uitkeering van de
Portugeesche regeering aan de koningin
grootmoeder, Maria Pia, geregeld is bij
een overeenkomst, goedgekeurd door de
Portugeesche en Italiaansche Kamers,
vóór het huwelijk van Maria Pia met
Dom Louis, dus door een internatio
nale overeenkomst, die door elke Por
tugeesche regeering, welke ook, geëer-
biedig moet worden.
Ex-koning Manuel, zoo wordt er in
de Engelsche bladen dan verder gezegd,
heeft totdusver niets ontvangen dan
wat hem uit de eigendommen van het
huis Braganza, die zijn persoonlijk eigen
dom zijn, toekomt. Van verdraagzaam
heid en edelmoedigheid te zijnen op
zichte kan dus moeilijk sprake zijn.
In de aan de Londensche bladen
verstrekte mededeeling heet het ten
slotte, dat Manuel volstrekt geen afstand
heeft gedaan van zijn rechten op de
Portugeesche kroon en dat hij vastbe-
besloten is die te handhaven, zelfs zoo
hem de goederen worden onthouden,
die zijn wettig eigendom zijn.
Eenige dagen geleden zijn te Athene
overste Lapathiotis, oud-minister van
oorlog, en eenige onderofficieren ge
vangen genomen. De Atheensche cor
respondent van de Vossische Zeitung
geeft over deze kwestie, die begrijpe
lijkerwijs veel opzien baart, de volgende
bizonderheden
werken gekregen en was lichtzinnig gewor
den tot het misdadige toe. Voor zijne vrouw
was het vier tienjarig huwelijk een aaneen
schakeling van lijden geweest. Toen de Dood
haar ruwen levensgezel tot zich nam, had
zij een zucht van verlichting geuit, maar
de toekomst was ver van rooskleurig voor
haar geweest.
Vrouw Steiner was niet sterk; nauwe
lijks was zij in staat een matig dagloon
voor zich en haar kinderen te verdienen.
Toch had zij er zich nu reeds twee jaren,
zij 't met groote moeite en in de grootste
armoede, doorheen geslagen.
De Meizon zond haar stralendsten licht
zegen in het dal. De gouden stralen deden
de laatste sneeuwplekken tusschen het steen
gruis op de hellingen en onder de zwij
gende dennen smelten. De hemel prijkte
in lachend blauw. De sneeuwtoppen glin
sterden als de diamanten in een kroon.
Vreedzaam, als een verblijfplaats van al
wat goed is, lag het dorpje daar badend
in het zonnelicht. Zelfs vrouw Steiner's
hutje maakte in dien lichtglans een indruk
van welvaart en gezelligheid. Maar de
bleeke vrouw, die met haar beide kinderen
daar juist uit de hut kwam en zich gereed
maakte om naar het dorp af te dalen,
paste niet bij dien lichten dag.
Op vrouw Steiner's gelaat was uitputting
en hartzeer te lezenhet kon vroeger mooi
geweest zijn, maar de stempel van het lijden
was er zoo duidelijk op afgedrukt, dat het
nog slechts medelijden kon opwekken. Er
lag zekere vrome gelatenheid in, vooral in
de groote, donkere oogen, maar in haar
voorkomen ontbrak energie. Het glad ge
streken, in het midden gescheiden haar
was nog zwart en haar volle gestalte verried,
dat zij nauwelijks den dertig jarigen leeftijd
bereikt had. Zij droeg een zwarte, afgedra-
De regeering was meer dan een week
geleden op de hoogte van een samen
zwering, die tegen de regeering werd
gesmeed. In een geheimen ministerraad
werd besloten door krachtige maatre
gelen een uitbreken der beweging te
voorkomen. Overste Lapathiotis en acht
onderofficieren werden achter slot en
grendel gezet. Intusschen is de samen
zwering niet tot militaire kringen be
perkt gebleven. Ook eenige leden van
de oude partijen zijn er in betrokken,
nl. partij vrienden van Mavromichalis,
in wiens kabinet Lapathiotis met de
portefeuille van oorlog was belast. Een
bekende rijkaard, die mede tot de oude
partijen gerekend pleegt te worden, had
belangrijke sommen beschikbaar gesteld.
Verder zijn subalterne officieren uit
kleine provinciegarnizoenen bij de zaak.
betrokken.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
gevangen genomen onderofficieren
's uacbts in het huis van Lapathiotis
vergaderden. Zij hadden in een adres
aan den Koning geprotesteerd tegen een
verbod der regeering om nieuwe adspi-
ranten in de onderofficiersschool te laten.
Een telegram uit St. Petersburg
meldt, dat in de Russische hoofdstad
bericht is ontvangen uit Oeroemia om
trent belangrijke troepenbewegingen
der Turken in het Turksch-Perzische
grensgebied.
Een afdeeling Turksche infanterie
met 2 kanonnen is uit Saldos vertrok
ken om een belangrijken bergpas tus
schen Saldas en Oeroemia te gaan be
zetten. Beide plaatsen liggen op Per
zisch gebied. De bewakingstroepeu van
het Turksche consulaat te Saldat zijn
voorzien van een stuk veldgeschut.
De arbeid in den Zwitserschen Loetsch-
bergtunnel door de Berner Alpen, is
thans zoover gevorderd, dat de arbeiders,
die van twee zijden naar elkander toe
werken, het geluid van het wederzijd-
sche boorwerk kunnen hooren; men
koestert de hoop, dat zij einde Maart
of begin April elkaar de hand zullen
kunnen reiken. Waarschijnlijk zal aan
een zijde de arbeid W6l spoedig moeten
worden gestaakt, daar het anders te
veel gevaar zou opleveren, indien men
den tusschenwand van beide kanten
bleef bewerken.
De arbeiders, ten getale van onge
veer 3286, zijn meest Italianen. De
temperatuur in den tunnel is vrij hoog,
maar een uitmuntende ventilatie maakt
het verblijf er in dragelijk.
Woensdagnacht hebben de spoorweg
beambten bij Florence en bij Ancona,
Italië, een trein, waarin eenige Kamer
leden gezeten waren, op reis naar Rome
om de Kamerzittingen bij te wonen,
laten stoppen als waarschuwing voor
wat zij zullen doen wanneer hunne
eischen niet worden ingewilligd.
Het vondelingengesticht te Jekate-
rinoslaf is op last der regeering gesloten.
Van de 1060 kiuderen, die in het ge
sticht waren, zijn gedurende het laatste
half jaar 1002 gestorven. De kinderen
werden op de schandelijkste manier
verwaarloosd. Verscheidenen zijn blijk
baar verhongerd. Het geheele medische
personeel van het gesticht is in hech
tenis genomen.
In Rhodesië heerscht groote ontevre
denheid onder de blanke bevolking,
omdat de gouverneur-generaal het over
een Kaffer, die een blanke vrouw heeft
beleedigd, uitgesproken doodvonnis iu
gevangenisstraf heeft veranderd. In eene
vergadering te Buluwayo werd het denk
beeld geopperd in het vervolg de lynch
wet toe te passen en besloten een pro
test te zenden aan den miuister van
koloniën.
Blijkens officieele Russische mede
deeling zijn bij de aardbeving in Bochara
376 landsbewoners en 14 Russen omge
komen; 10,000 gezinnen lijden gebrek.
Blijkens officieele mededeelingen be
draagt het aantal opstandelingen in
Yemen 40,000, waarvan zich op het
oogenblik 10,000 in den omtrek van
Sanaa bevinden. Twee jaren lang zegt
de regeering getracht te hebben den
opstand te bedwingen, door zelfs aan
de leiders, imam Jahia en Seid Idris,
vorstelijke rechten toe te kennen, maar
zij hebben al hunne beloften geschon
den en spannen thans samen om een
onafhankelijk rijk te stichten. Een groot
aantal stammen hebben zij reeds voor
dat plan gewonnen. Seid Idris heeft
voor zes maanden leeftocht en munitie.
Hij heeft officieren en soldaten gevan
gen genomen, zich van alle wegen in
Yemen meester gemaakt, vaste steden
omsingeld en de Arabische afgevaar
digde Sucidi in boeien gesloten. De
Arabische boeren hebben hunne vrou
wen reeds in veiligheid gebracht en
staan gereed tot den strijd. De regee
ring kan dan ook geen verdere con-
sessiën doen maar heeft zich genood
zaakt gezien tot uitzending eener aan
zienlijke troepenmacht, welke vooreen
deel reeds onderweg is.
Komoera, de Japansche minister van
buitenlandsche zaken, heeftin de Kamer
een rede gehouden over de buitenland
sche politiek. Hij verzekerde dat de
betrekkingen van Japan met de vreemde
mogendheden voortdurend hartelijker
worden en door geen enkel incident
gen, maar zindelijke japon haar Zondag-
sche en had een mooi blond kind aan
de hand, Felici, die nu en dan bij na angstig
naar haar moeder opkeek. Vrouw Steiner
had tranen in de oogen, terwijl zij berg
afwaarts ging naar het dorp.
Op vrij grooten afstand achter haar aan
kwam haar zoon, Lori, een groote, krachtig
gebouwde knaap, met de handen, tot vuisten
gebald, in de broekzakken. Men kon hem
aanzien, dat er iets in hem omging. Hij
leek op zijn moeder. Zijn gezicht was even
smal en bleek; dezelfde donkere, zwaar
moedige oogen lagen er in en ook zij n haar
was zwart. Maar hierbij bepaalde zich de
gelijkenis. In de gelaatstrekken van den
knaap was niet de minste zachtheid te
bespeurenelke trek getuigde nu reeds van
wilskracht. Om den mond lag een sombere
trek en tusschen de wenkbrauwen vertoonde
zich nu reeds een rimpel, zoo diep als bij
een ouden man, wien het leven de zorgen
op het voorhoofd heeft geschreven. Ook
Lori had zijn Zondagsche buis aan. Hij en
zijn moeder waren geroepen om voor den
dorpsraad te verschijnen.
Zwijgend bereikte het drietal de eerste
huizen aan den zoom van het weiland en
sloegen daar den weg in naar het gemeente
huis, waar de raad zitting hield. Gejaagd,
met neergeslagen oogen liep de vrouw langs
den stoffigen weg. Uit alle huizen volgden
haar nieuwsgierige blikken, en hier en daar
bleef er een vrouw of een nieuwsgierige
boer op de straat staan om het groepje na
te kijken. De jongen had den pas wat ver
sneld en dacht er niet over het hoofd te
buigen, terwijl hij de straat door liep. Maar
ook keek hij rechts noch links.
Weldra stonden zij voor het raadhuis.
Hetgeen deze grootscheepsche naam droeg
Lwas een in vakken gebouwd huis, dat
midden in het dorp naast de kerk stond
en tevens diende tot pastorie. Langs de
achterzijde stroomde de dorpsbeek door haar
diep ingesneden, rotsachtig bed.
Vrouw Steiner ging de twee of drie uit
gesleten granieten trappen op, die naar de
huisdeur leidden, en legde haar bevende
hand op de deurkruk.
„Wees bescheiden daar binnen, Lori,
versta je, en zeg de waarheid."
„Ik lieg niet, moeder," antwoordde hij.
Toen gingen zij naar binnen. Door een
korte gang, waarvan de vloerplanken onder
hunne voeten kraakten, bereikten zij de deur
van een vertrek, waaruit hun het gemompel
van stemmen te gemoet klonk. In dat ver
trek zaten de zeven dorpswijzen met hun
schrijver.
Toen de deur geopend werd kwam hun
dikke tabakswalm te gemoet. De raadsleden
zaten aan een wit geschuurde tafel, die
midden in het ruime vertrek stond, allen
forsch gebouwde, grofbeenige boeren met
verweerde gelaatstrekken, in kleederen van
schapenwol; de schrijver scheen nog heel
jong en was een tenger mannetje.
Onder de mannen trok er een onmiddel
lijk de aandacht. Hij was veel grooter dan
alle anderen en had dtn kop van een
profeet, al verloochende hij zijn boerenaf
komst niet. Het zwarte, hier en daar grij
zende haar was van het hoog gewelfde voor
hoofd naar achteren gestrekeneen lange,
donkere baard viel op de breede borst. Zijn
gelaatstrekken waren even hard en grof
als die der anderen, maar de scherpe, grijze
oogen veredelden zijn gelaat. Hij beloofde
de ware leider van de Anderganders te
zullen zijn, die hem eenige weken geleden
tot hoofd van hunne gemeente gekozen
hadden.
Naar het Duitsch.
(Wordt vervolgd).
