et Land van Heusden en Altena. de Langstraat en de Bommelerwaard.
SCHOONHEIDSZIN.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
iVo. 3O24, Zaterdag IS Februari
DE BOETELING.
1911.
FEUILLETON.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7Vs ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
WaDneer de klassieke spreuk, dat
„over dingen van smaak niet te twisten
valt" volkomen juist was, dan zou er
feitelijk geen betrouwbare maatstaf zijn
voor Kunst. Dan zou men niet kunnen
spreken van wansmaak bij zooreel wat
nu ons oog en oor onaangenaam treft,
en gevoelens van onlust bij ons op
wekt door leelijkheid. Ik geef gaarne
toe dat er waarheid schuilt in de zegs
wijze en men niet logisch kan duidelijk
maken aan ieder, waarom twee kleuren
met elkaar „vloeken" gelijk de tech
nische term luidt, waarom sommige
muziek verheffend aandoet, andere plat
en onbeduidend klinkt.
Zelfs wil ik erkennen dat er reeds
schoonheidszin aanwezig is in de meest
alledaag8che pronkzucht, in het „op
knappen" van een kamer door 't plak
ken op de mureu van schrilgekleuid
behangsel, in "t ophangen van nog
schriller gekleurde prenten.
Zeker, ook in die mislukte pogingen
tot verfraaiing schuilt schoonheidszin;
er blijkt uit dat de mensch alleen bij
brood niet wenscht te leven en hooger,
aesthetisch genot vraagt. Hetzelfde kan
men reeds zeggen van wilden, die zich
tatoueeren, zich omhangen met hard
gekleurde lappen, zich, als ze kunnen,
een hoogen hoed opzetteu en daarmee
bij hun soortgenooten heel wat indruk
maken, al zien ze er in ons oog heel
wat potsierlijker uit dan in het gewaad
dat moeder natuur hun gaf.
Dat wy een anderen smaak hebben
dan wilden, dan volkomen onbeschaafde
menschen, bewijst trouwens alweer dat
de uitspraak„over dingen van smaak
niet valt te twisten" alleen in zooverre
waar is dat men iemand die iets mooi
vindt, onmogelijk van het tegendeel
door redeneeringen kan overtuigen. De
schoonheid is niet iets dat zich bere
deneeren laat, het is een zaak van
gevoel, van gewaarwording. Daarom
leidt alleen meerdere ontwikkeling, op
voeding, tot hoogere beschaving, tot
fijner gevoel, tegelyk tot wijziging, tot
veredeling van den smaak.
Volgens Sokrates moet de deugd even
als ook 't gevoel voor ware schoon
heid aangeleerd worden. Als de grootste
leermeesteres daarvoor kan wel de
natuur gelden. Wie houdt van verre,
eenzame wandelingen, door velden en
bosschen, langs rivier en zee, die heeft
7)
„Is het meisje van Steiner niet te gering
voor de dochter van Berghofer?" vroeg hij
koel.
Zij werd boos. „U moet zelf wel heel
slecht zijn," hernam zij, „dat u zoo slecht
van andere menschen kunt denken."
Hij beet zich op de lippen. Buiten weer
klonken de zware voetstappen van den
boer en onmiddellijk daarop kwam Berg
hofer binnen.
„Dag," zei hij luid en liep langs Lori
heen, alsof het heel natuurlijk was, dat hij
daar stond.
Tilde sloop de kamer uit.
Lori bleef rechtop staan, wachtende tot
de ander zou beginnen te spreken. Berg
hofer scheen iets in een kast te zoeken,
maar nu keerde hij zich plotseling om.
„Zoo, ben jij Steiner's Lori?" vroeg hij.
„Zoo om te zien, ben je flink uit de kluiten
gewassen. Hoe 't er van binnen bij je uitziet
zal de tijd moeten leeren."
Lori voelde weer, evenals voor vijftien
jaar, zijn doordringenden blik op zich ge
richt en evenals toen, sloeg hij de oogen
niet meer.
„Je wilt dus vandaag je ambt aanvaarden?
„Als u dat goed is, ja," zei Lori.
Toen kwam het in hem op, dat hij Berg
hofer moest bedanken. Haastig zei hij
„Ik bedank u ook wel, dat u mij die
betrekking hebt willen toevertrouwen. U
zult tevreden over my zijn."
altijd een zuiver schoonheidsgevoel,
want wat hij om zich waarneemt is
de harmonie van de kleurige akkers
en weiden, van de boomen tegen de
blauwe lucht, van de spiegeliug des
hemels in het water, van de trotsch
en majestueus aan de kim rustende
wolken en van nog zooveel meer, niet
alleen in 't groote, doch ook in 't kleine,
want ook daarin tracht de natuur naar
de juiste verhoudingen. De wandelaar
neemt die harmonie in zich op, ze trilt
na in zijn eigen gemoed en hijzelf
wordt rijker aan schoonheidszin. Dit
8amenstemmen van de wereld om ons
heen met eigen innerlijk is de groote
en waarachtige vreugde van allen die
de schoonheid zoeken.
Ik heb in een mijner vorige beschou
wingen (over „reclame") gesproken van
de veelvuldige ontsiering van ons land
schap door bijv. langs de spoorwegen
afschuwelijke borden, stoelen, reuzen-
hoeden e. d. te plaatsen, om de aandacht
te vragen voor bepaalde handelsartikelen
Daarnevens kan worden gewezen op de
weinige piëteit die het groote publiek
dikwijls toont voor schoone natuur. In
menige streek zijn vele buitenplaatsen
dan ook voor wandelaars gesloten, om
dat er zooveel beschadigd werd. Men
ontzag zich niet om bloemen te plukken,
boomen uit den grond te halen, de
wegen met papier, appelschillen enz.
te verontreinigen, totdat ten slotte de
eigenaars er genoeg van kregen, de
hekken sloten en hun duin door prik
keldraad omgaven. Eveneens zijn her
haaldelijk mooie bezittingen onder den
hamer gekomen en verkocht om daarna
gesloopt en de boomen gerooid te wor
den, zonder dat iemand tegen dergelijke
vandalisme eenig protest deed hooren.
Gelukkig begint allengs de schoon
heidszin van ons volk zich krachtiger te
doen gelden. „De vereeniging voor het
behoud van natuurmonumenten" heeft
zich reeds onvergankelijke verdiensten
verworven door aankoop van schoone
gedeelten des lands, als het Naarder*
meer, het Leuvenumscho bosch en het
landgoed Hagenau. Verder is, in na
volging van de Duitsche Heimat-Schütz-
beweging, hier te lande een vereeniging
„Heemschut" opgericht, die zal waken
tegen ontsiering van het landschap.
En dan kan met ingenomenheid mel
ding worden gemaakt van de werkzaam
heid der Amsterdamsche vereeniging
„Kunst aan het Volk", die onlangs
door een tentoonstelling tegen smaak-
Zijn kortheid beviel den boer. Hij ging
achter de tafel zitten.
„Het is geen gemakkelijke taak, die je
op je neemt," zei hij „en eigenlijk
weet ik niet of men wel zooveel vertrouwen
in je stellen kan."
Lori wilde een toornig antwoord geven,
maar de oude boer liet hem niet aan het
woord komen.
„Ik heb wel is waar vernomen, waarom
je zoo halsstarrig geweest bent, toen ik vcor
zoo- en zooveel jaren met je had af te
rekenen, en datje mij toen geen antwoord
hebt willen geven, zal ik je niet als schande
aanrekenen. Een ander had toen zijn mond
open moeten doen. Maar het geld
Steiner's Lori Noller's geld kun
jij toch weggenomen hebben I En dat moest
je mij nu eens vertellen!"
De jongen mat den ouden man meteen
blik, waarin gloeiende haat brandde.
„Als je mij dat hadt willen zeggen, Berg
hofer, dan had je mij niet hierheen behoe
ven te laten komen".
„Blijf. Houd je kalm, jongen 1"
Lori had zich al naar de deur gewend,
maar bleef nu staan.
„Je hebt je goed gehouden in de vijftien
jaren, die je weg geweest bent", hernam
Berghofer wat minder barsch. „Ik heb dat
laten onderzoeken. Ik zal dus vandaag
aannemen, dat je de rechte man bent. En
omdat ik dit geloof van je, vraag ik je nog
eens, als mannen tegenover elkaar, heb je
dat geld toen om de een of andere reden
weggenomen
De jonge man legde de hand op zijn
borst.
„Bij mijn ziel, neen!"
Er kwam bijna een blijde schittering
onder de witte wenkbrauwen vau den
ander. Hij stak zijn groote hand over de
tafel heen uit.
misleiding heeft gepoogd aan te wijzen
welke ongerechtigheden er worden be
gaan tegen de samenstelling, de wijze
van bewerking en de versiering der
voorwerpen van dagelijksch gebruik.
Ze bestond uit twee afdeelingen, die men
zou kunnen noemen „Hoe het moet
zijn" en „Hoe het niet moet zijn". In
de eerste zag men artistiek drukwerk,
smaakvolle vrouwenkleeding, meubelen,
wandversiering, in een woord allerlei
gebruikskunst, die behalve voor een
praktisch doel ook voor bevrediging van
schoonheidszin is bestemd. De andere
afdeeling werd niet zonder reden de
„gruwelkamer" genoemd; daar was een
klein deel te zien van den zondvloed
van smakelooze, wanstaltige voorwerpen,
waarmede vooral vele buitenlandsche
fabrieken ons overstroomen.
Het is een goed werk, dat men niet
gaat „twisten" over den smaak, doch
den menschen door voorbeelden de oogen
opent voor het schoone tegenover het
leelijke. Zoo komt het publiek lang
zamerhand want dergelijke smaak-
wijziging gaat zeer langzaam tot
een betere waardeering, tot verlangen
naar ware schoonheid in meubilair, in
stoffeering, in kleeding, in architectuur.
Zoo komt het tot opmerken en ge
nieten, wellicht ook tot het zelf schep
pen van schoonheid om zich heen, en
leert op dien grondslag te streven naar
levens-verrijking en -veredeling.
Omtrent het spoorwegongeluk te
Courtville wordt nader gemeld:
De directie van de Staatsspoorweg
maatschappij verklaart, dat de aanspra
kelijkheid van het ongeluk rust op den
machinist van den aanrijdenden trein,
die door een onveilig sein reed, en den
stationschef van Courtville, die een trein
liet rangeeren, op het oogenblik, dat
de sneltrein voorbij moest komen.
Dinsdagnacht waren er 10 dooden en
een tiental gewonden van onder het
puin te voorschijn gebracht. De baga
gewagen, een wagon 3e, een wagon le
klas en het restauratie-rijtuig zijn ver
brand. Men vreest, dat zich in de over
blijfselen van een dier wagons nog lijken
bevinden.
De botsing bij Courtville is niet het
eenige spoorwegongeval, dat dien dag
heeft plaats gehad. Op de lijn van
Bullengrenay naar Viollaine, van de
kolenmijn-maatschappij te Béthune,
heeft de mist een botsing tusschen twee
kolentreinen veroorzaakt. Twee mannen
„Nu geloof ik je. En nu is die zauk afge
daan".
Daarop legde Lori zijn rechter hand in
die van den boer en de vingers sloten zich
zoo stevig in elkaar, als zwoeren zij elkaar
eeuwige trouw.
„En nu, luister," zei de oude man daarna,
„ga eens zitten. Ik wil je eens vertellen
wat je eigenlijke taak is. Deze week gaat
de oude opziener het geheele gebied met
je door. Houd de oogen goed open, zoodat
je elk pad onmiddellijk kunt terugvinden,
en dan kom je bij me en zegt me wat je
van de bosschen denkt. De volgende week
zijn de bergen aan de beurt en ga je den
wildstand na. Er wordt van alle kanten
zooveel hout en wild gestolen, dat Onze
Lieve Heer wel eens een straf uit den hemel
mocht zenden voor dat goddelooze volk.
En niemand schaamt zich, niemand be
kommert er zich om, veel minder nog wordt
er ooit iemand op heeterdaad betrapt. Zij
liggen allen onder één deken. Er behoort
dus moed toe om daartegen op te treden;
bemind zul je in het dorp niet worden.
Maar je geeft het aan, jongen, wanneer je
ongerechtigheden ontdekt. Beloof mij dat
op je eerewoord! Daarom heb ik je hier
laten komen en van nu af stel ik volkomen
vertrouwen in je!"
Lori had aandachtig geluisterd.
„Wees maar gerust," zei hij nu. „Ik zal
doen wat mogelijk is! Maar één ding
moet ik van u verlangen."
„En dat is?"
„U moet mij steunen."
„Zoolang je doet wat recht en billijk is,
onvoorwaardelijk begrepen, Lori?"
Nog eens sloegen de handen van de beide
boeren toe en daarna ging Lori heen.
In de benedengang kwam hij Tilde tegen.
„Adé, meisje," zei hij op onverschilligen
toon.
zijn gedood, twintig zijn er gewond,
waarvan zes ernstig.
Te Chattam hebben een man van
94 en een vrouw van 80, een weduwe,
het armenhuis verlaten, nu zij ouder
domspensioen kunnen trekken. En toen
zijn zij ook maar getrouwd. In een tuf
reden zij naar de kerk.
Tengevolge van twisten tusschen
koningsgezinden en republikeinen zijn
er Woensdagnacht te Oporto ongeregeld
heden voorgekomen, waarbij revolver
schoten gewisseld en menschen gewond
zijn. Het volk trok naar bet redactie
gebouw van het monarchistische blad
Palavra; de redacteuren verdedigden
zich met revolvers. De republikeinsche
garde verjoeg het volk, dat daarop twee
katholieke clubgebouwen verwoestte en
er brand stichtte. Er zijn vele menschen
gewond. De Palavra is geschorst, haar
personeel gevangen genomen. De stede
lijke gouverneur is onmachtig om krach
tig in te grijpen en heeft ontslag aan
gevraagd. Het grauw blijft door de
straten kruisen, de Portugueza zingend.
Berichten uit Haïti, maken melding
van een waar schrikbewind, dat in de
Neger-republiek wordt gevoerd. Onlangs
moeten te Port- au Prince 36 lieden
zijn ter dood gebracht. De officier die
het executie-peloton had gecomman
deerd, is naderhand vermoord. De be
manning van een Duitsch schip, de
Allemannia, dat regeeringstroepen had
overgebracht van Port-au-Prince naar
Gonaïves en andere Haïtiaansche ha
vens, beweert, dat de opstand zich uit
breidt.
De Porte heeft haar gezanten bij de
beschermende mogendheden opgedra
gen, te protesteeren tegen de invoering
van de Grieksche militaire wetten en
de herziene Grieksche grondwet op
Kreta.
Groot opzien is gewekt door huis
zoekingen, welke gehouden zijn bij
gemeente-ambtenaren te Petersburg. Er
moet op ernstige wijze geknoeid zijn
bij het gunnen van leveranties aan de
gemeente.
Een deel van de strijdmacht der op
standelingen tegen de Turken is van
Sanaa weggetrokken en rukt op naar
Hodeida.
Zondag heeft in de buurt van Taas
een gevecht plaats gehad. De arabieren
verloren 300 man, de Turken 100 man.
De cholera woedt onder de Arabieren.
In September zullen door Frankrijk
groote marinemanoe "vres in het Kanaal
Zij keek hem verwonderd aan, maar be
antwoordde zijn groet niet. Zij had hem
zijn ruwe woorden nog niet vergeven.
V.
Veertien dagen was Lori al in zijn nieuwe
betrekking en in al dien tijd slechts drie
maal thuis gekomen om te slapen. Hij had
een inspectie gehouden over het bosch en
de bergen.
In het dorp werd echter druk gepraat,
heimelijk en boosaardig, zooals boeren
praten, wanneer er iemand hun harde
koppen tracht te breken. Sommigen waren
den nieuwen opziener tegengekomen op
wegen, waar zij niets te maken hadden, en
aan den ijver waarmede zij op hem scholden,
kon men wel merken, dat hij hen gewaar
schuwd had zijn weg niet meer te kruisen.
En plotseling was de oude geschiedenis van
het geld weer zoo opgewarmd, alsof ze den
vorigen dag had plaats gehad. Daarin hadden
de Anderganders een welkome aanleiding
gevonden Lori in den ban te doen. Het
geschiedde in alle stilte, als bij geheime
afspraak; luid durfde niemand er over
praten, want Berghofer was natuurlijk op
de hand van den opziener.
Den derden Zondag in Juni ging Lori
voor de eerste maal in het dorp naar de
kerk. Hij had zich dien dag tot een rustdag
uitgekozen en zich voorgenomen na kerktijd
Berghofer rapport te gaan uitbrengen over
zijn onderzoekingstochten. Op den weg naar
de kerk merkte hij al uit welken hoek de
wind woei. Ware hij een wildvreemde ge
weest, de boeren hadden hem niet onvrien
delijker kunnen aankijken. Eerst moest hij
er om lachen, maar langzamerhand voelde
hij wrevel opkomen. Met de tanden op
elkander liep hij tusschen de anderen door
naar de kerk. Er was een opening in de
menigte, die zich kerkwaarts begaf, en in
en in de Noordzee bij Vlissingen ge
houden worden. Het eerste en het
tweede eskader zullen aan die manoeu
vres deel nemen.
Dezer dagen heeft een woedende
vechtpartij plaats gevonden aan de
Yale universiteit (Newhaven-Connecti-
cut) tusschen politie-agenten en stu
denten. De jongelui waren aan het
sneeuwballen gooien; de politie wilde
dat verhinderen en werd toen van alle
kanten bekogeld. Hierover vertoornd,
begon de politie er op te slaan, en de
studenten aanvaardden den strijd. Het
eind van het lied was, dat er veertien
stndenten werden opgebracht. Er moeten
iet weinig gekwetsten zijn.
Woensdag werd uit Parijs gemeld:
De revisie-commissie inzake Durand
heeft geadviseerd tot revisie. Dienteu-
gevolge heeft de minister van justitie,
zich grondend op artikel 444 van het
wetboek van strafvordering, laatste
alinea, de invrijheidstelling van Durand
gelast. Hij heeft echter geweigerd, de
gevangenis te verlaten, omdat bij vreesde
in een krankzinnigengesticht opgeslo
ten te worden. Men heeft familieleden
verzocht over te komen.
Volgens later bericht is de vader van
Durand zijn zoon komen halen; samen
hebben zij toen de gevangenis verlaten.
Te Londen worden uiterst zorgvuldige
maatregelen genomen tegen de pest.
China wordt als een besmet land be
schouwd; elk schip dat uit China komt
of een Chineesche haven heeft aange
daan, wordt aan speciale maatregelen
onderworpen. Alle opvarenden worden
geneeskundig onderzocht. Naam en
adres der passagiers worden opgeschre
ven. Er zijn maatregelen getroffen om
pestlijders te kunnen afzonderen.
De Houndsditch moord is weer voor
den politiemagistraat der City van Lon
den geweest. Er zijn nu zeven gevan
genen. Het bericht, dat er laatst weer
twee mannen en een vrouw waren ge
pakt, is onjuist gebleken: het waren
een man en een vrouw. De man
Zelin geheeten - treedt, schoon be
schuldigd van samenspanning met de
anderen, als getuige der kroon op. Hij
legde bezwarende getuigenissen af voor
de zes anderen, drie mannen en drie
vrouwen. De laatst gevangen genomen
vrouw Nina Wasilevna geheeten
schijnt geholpen te hebben, den gewon
den en later gestorven Gardstein uit
de Buildings naar Grove-street over te
brengen.
Cook, de Pool held, heeft dezer dagen
te New-York gedebuteerd in een café
die opening liep Steiner's Lori. Niemand
scheen zich om hem te bekommeren Toch
merkte hij zeer goed op hoe er voor en
achter hem gefluisterd en gemompeld werd.
Hij klaagde er niet over bij Berghofer.
Getrouw aan zijn woord, vertelde hij van
zijn ondervindingen en die waren ernstig
genoeg; over zich zelf geen woord. Toch
bracht hij even het gesprek op de weldaden,
die de boer aan zijn moeder bewezen had.
„En," zoo eindigde hij, „nu ben ik er
weer om voor moeder en zuster te zorgen
ik bedank daarom voor verdere gunstbe
wijzen."
„Je draagt je kop hoog, jij," zei Berghofer.
Hij was ontstemd en keek Lori verbaasd aan.
„Het spijt mij als u het zoo opvat," zei
Lori schouderophalend en daarmee was de
zaak afgedaan.
Toen de jachtopziener weg was, dacht
Berghofer nog eens over het gesprokene na
en begreep, dat hij er zich niet boos over
mocht makeD, dat Lori hem de aalmoezen
aan zijn moeder voor de voeten geworpen
had.
Lori had intusschen den terugweg naar
de woning zijner moeder aangenomen. Toen
hij het dorp uitkwam zag hij Felice en
Berghofers Tilde in druk gesprek. De vriend
schap vaD die twee ergerde hem, al wist
hij zelf niet waarom.
Al stijgende kwam de herinnering aan
de Andergander boeren weer op, die hem
niet meer wilden kennen, zoodat hij erg
ontstemd thuis kwam. En toen hij binnen
trad steeg hem plotseling al het bloed naar
het hoofd. Hij hoorde daar buiten een stem,
die hij maar al te goed kende. Noller's Toni
bracht een bezoek bij zijn moederNu, dan
kwam hij juist van pas!
Met een ruk opende hij de deur.
Naar het Duitsch.
(Wordt vervolgd).
