el Land van Heusden en Allena. de Langstraat en de Homraelerwaard.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden,
No. 3220. ff7oensdag 3 Februari.
FEUILLETON.
1913.
„Op afbetaling."
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7*/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Waar schuld ODtstaat, dient kwyting
te volgen het eene is een logisch ge
volg van het andere. Want in de ge
vallen waar geen aflossing der schuld
gevorderd wordt, is het karakter van
deze laatste feitelijk gewijzigd, en is
zy meer gift of tijdelyke schenking ge
worden. In normale omstandigheden
echter, voert elke schuld in haar ge
volg een vordering, en bijgevolg den
eisch tot afdoening hiervan, mede.
Nu is van oudsher af en bij alle
volken niets voor zoo zedelijk bindend
gehouden dan het aflossen eener schuld.
Met zegelen beklonken, werden aan de
stipte nakoming de meest strenge eischen
gesteldbij gebreke waarvan de schul
denaar, als het ware uit de gemeen
schap gestooten, met lijf en leven boete
deed voor hetgeen hij naliet te doen.
De moderne tijden hebben echter in
alle cultuurstaten mildere begrippen
omtrent den nalatigen schuldenaar doen
postvattenhet leven van dezen wordt
niet meer, zijn lijf zelden meer den
schuldeischer tot kwijting der verplich
tingen afgestaan. Een schuld aangaan
op de voorwaarden als in Shakespeare's
bekend tooneelwerk „De Koopman van
Venetië", waar in deo schuldbrief de
bepaling opgenomen werd, dat by ge
breke van delging, een pond vleesch
uit des schuldenaars lichaam gesneden
mocht worden, zulk een bepaling zou
bij den huidigen stand van het rechts
begrip ontoelaatbaar zijn.
Toch, al wordt heden ten dage niet
het vleesch van den schuldenaar ge-
ëischt, moreel is hy nog even sterk
aan zijn beloften gebonden als vroeger
ja zelfs nog meer. Want naarmate het
zedelijk peil der volkeren stijgt, en
barbaarsche overleveringen en gebruiken
zijn weggevallen, naar die mate is ook
de moreele verplichting tot afdoening
der eenmaal aangegane beloften ge
stegen, nu lijfsdwang geheel tot het
verleden is gaan behooren. De vraag
mag evenwel gesteld of de bankroetier
van thans, die door de mazen der wet
heengeslopen vrijelijk zich bewegen
kan, er voor zichzelf zooveel beter aan
toe is, dan zijn voorganger in vroegere
eeuwen, met wien korter metten ge
maakt werden.
Doch hoe het zij, waar over en weer,
zoo schuldenaar als schuldeischer, het
beste gebaat zijn bij een redelijke af
(28
Eensklaps wierp zij een blik op het ven
ster en was verbaasd den hemel geheel be
wolkt te zien en den wind te hooren huilen.
Zij werd er droevig door gestemd.
„En ik die altijd droomde van een heldere
maan op den avond van mijn trouwen!
Welk een storm, welk een gebulder. Men
zou zeggen dat de wind de Tziganen hoort
spelen en dat hij danst. O, gij sombere wind,
dans, maar ween niet, het is mijn bruiloft!
O, gij sterren, komt, want het is mijn dag,
het is mijn bruiloft!....
Onbeweeglijk voor het venster, keek zij
met schrik naar de kolommen sneeuw, welke
de orkaan in zijne vlagen van toorn met
hevigheid ophief en zwevende hield tusschen
hemel en aarde.
Door het geraas van den storm, vermengd
met de tonen van het orkest, meende Xenia
het verwijderd geklingel van bellen te
hooren.
„Wel, men zou zeggen, het is de slede
van den commissaris van politie. Op een
avond als dezen
Het geluid der bellen stierf weg, geruimen
tijd verliepEen schim ging onder het
venster de kamer voorbij en verdween.
„Dat is Domna", prevelde het meisje ver
wonderd. „Vanavond moet zij bij ons komen.
Waar gaat heen?"
Het was werkelijk Domna, die als een
spook naderde en die op haar weg naar het
huis van Doubeniouk de hut van Xenia
voorbijging. Niettegenstaande den wind en
wikkeling der gemaakte bepalingen,
daar spreekt het vanzelf, dat de laatste
deze bepalingen gaarne zoo tracht in
te richten, dat onderwyl hij zelf geen
nadeel lijdt, aan zijn tegenparty de af
lossing van het hem schuldige gemak
kelijk wordt gemaakt. Aldus zien wij
vooral in de laatste jaren bij den dage
lij kschen handel een systeem van schuld-
aangaan en schuld-aflossen opkomen,
dat van de grootste leeningen, met name
staatsleeningen, zij het ook gewijzigd,
is overgenomen het stelsel van perio
dieke schulddelging. Zulk een schuld
wordt in kleine deelen en op gezette
tijden afbetaald, zooals van te voren is
bepaald. Onder de kleine burgerij heet
dit stelsel van aankoop en afdoen
koopen op afbetaling.
Feitelijk echter wordt alles gekocht
in de wereld op afbetaling; doch in
den engeren zin, hier bedoeld, geschiedt
die betaling niet in-eens, doch geleide
lijk by kleine gedeelten. En mits goed
toegepast kan daarin weinig afkeurens
waardigs liggen. Wanneer solvabele per
sonen dezen vorm van credbtneming
aanvaarden willen, en de credietgever
daartegen geen overwegend bezwaar
doet gelden, kan men zich er volkomen
bij nederleggen. Echter voor ééne zaak
dient te worden gewaakt: deze, dat
het credietnemen, het schuld-aangaan
er zoo gemakkelijk mede in de hand
gewerkt wordt. Men koopt, maar heeft
het noodige niet om de koopsom te
voldoentoch komt de koop tot stand,
doch de kooper betaalt het gekochte
niet. Hij zél het doen; dat is zijn be
lofte. Of hij haar nakomen zal, na
komen kén, is aan de toekomst over
gelaten. Al wie, boven zijn kracht op
héér vertrouwt, zal tegen zijn wil en
voornemen, bedrogen uitkomen en zelf
bedrieger worden, want hij zal zijn
beloften niet inlossen kunnen, zijn schuld
niet kunnen voldoen, en het in hem
gestelde vertrouwen moeten bedriegen.
Toch is, vooral in de groote steden
van ons land, het stelsel „op afbetaling"
in de laatste jaren zoo ontzettend toe
genomen, dat men versteld zou staan
over den omvang, welke dit handels
systeem verkregen heeft. Gaat het den
kleineren handelstand nu beter, sinds
„op afbetaling" burgerrecht verkreeg;
zijn de koopers volgens dit stelsel, er
ailen zóó tevreden mede? Wij zouden
het niet durven beamen. Doch dat het
zich handhaaft niet alleen, maar ook
de sneeuw ging de oude vrouw, gesteund
op haar stok, met haastigen tred en zij hield
niet op, dan op den drempel der hut, welker
deur zij met een koortsachtige hand opende.
De hut van Yerina was verlicht. Oliana
bevond zich alleen, haar moeder was aan
den bruidskrans gaan helpen, om zoodoende
de afwezigheid van haar dochter niet te
doen opmerken.
Domna, uitgeput door den gedwongen
gang, hield een oogenblik stil en kon nauwe
lijks ademhalen.
„Oliana", zei zij met afgebroken stem,
„is hij er?" 4
Het meisje zag haar aan en verbleekte.
Het voorgevoel van een onbekend gevaar
trof haar in het hart als een koud lemmet.
„Neen," antwoordde zij heel zacht.
„Je wacht hem?"
„Jalater."
Domna beefde over het geheele lichaam
hare gedachten verwarden zich, hare oogen
verrieden schrik.
„Bespied", riep zij uit, verradende
commissaris is in het dorpde burge
meester, de mannen, Youri Men zal
komen, men gaat zoekenbij jou
bij anderen overal
„Moeder Domna!"
„Hij moet niet komon men moet hem
waarschu
„Ik snel heen!"
Oliana wierp een doek over het hoofd,
een pels van schapevacht over de schouders,
en sprong naar de deur. De oude vrouw
greep haar ruw bij de polsen. De vrouw
anders zoo kalm, scheen geheel hare zelf-
beheersching te hebben verloren. O, het
kwam, zij wist dat de knoet een groote
wet is
„Mijne dochter!" steunde zij, „de orkaan,
de sneeuw de nacht, de dood
„Ik weet het, laat mij gaan!"
„Je zult omkomen!"
in omvang toeneemt bewijst dat er iets
aan ten grondslag ligt, hetwelk zich
nauw aan den menschelijken aard aan
sluit.
Het is dit, dat de meesten onzer niet
in zich zelf de kracht tot daden kunnen
vinden, en anderer hulp daarbij noodig
hebben. De daad hier iste sparen.
Inderdaad is om te sparen, te over
leggen, een voortdurende wilskracht
noodig, die waarlijk niet iedereen noch
ook in genoegzame mate eigen is. Daarbij
komt nu dit stelsel hem te hulp. Waar
voor hy wilde sparen, het voorworp
van zijn begeerte, wordt hem aanstonds
verstrekt. Maar niet daar vóór, doch
daamé moet hij nu sparen en bijeen
garen de som die voor den aankoop
▼erei8cht werd. Bovendien hij móét
sparen, anders verbreekt hij zijn be
lofte van afbetaling, met al de wette
lijke gevolgen van dien. Er komt hen
dus iemand krachtdadig tot het bijeen
brengen der vereischte som aanzetten.
En ziet, na eenigen tijd zal hij wer
kelijk het bedrag hebben afbetaald.
Zoo althans is de geregelde, de normale
gang van zakenen daartegen valt
werkelijk niet veel in te brengen.
Doch zoo wij niet uitsluitend het oog
gevestigd houden op de materieele zijde
van dit vraagstuk, en ook eens den
ideeëlen kant uit willen zien, dan wor
den we gewaar hoe het „afbetaling"-
stelsel al een groot deel der mensche-
lij'ke verhoudingen bepaalt. Of gaat de
jeugd, om een voorbeeld te noemen,
niet ter schole om later als bruikbaar
lid der maatschappij, aan deze af te
betalen, wat haar aan kennis en op
voeding werd „voorgeschoten"? Bij hoe
oneindig veel gevallen zien wij, dat
degene, wien een vertrouwenspost, een
plaats van gewicht werd aangewezen,
deze slechts „op betaling" ontving, af
betaling in den vorm, dat hij doet bly-
ken de man te zijn, op wien terecht
de keuze viel
En wat kan de liefde der ouders
anders dan eene „op afbetaling" zijn
Zeker, we weten neel goed, dat de
ouders niet daarom hun kinderen een
zoo gelukkig mogelijke jeugd gunnen,
om er dank en niets dan dank voor
te oogsten. Het ouderhart geeft, omdat
het niet anders dan geven kan, geven
wil, maar het acht de weelde niet ge
ring, zoo de kinderen desnoods eerst
op later jaren, want de jeugd is er te
oppervlakkig, vaak te egoïstisch toe,
Zij maakte hare handen uit die van Domna
los en zei:
„Vraag aan moeder, dat zij mij vergeve.
Als ik sterfbid voor mij, bid voor ons
Zij snelde weg, snel als een pijl verdween
zij. De storm veegde haar voetstappen weg.
Domna bleef alleen. Staande midden in
de hut, de handen gevouwen, de-lippen op
elkaar geklemd, leek zij op een beeld der
ontzetting.
„Het is de doodhet is de doodIn
de sneeuw, in den nachtHet is de dood I"
De orkaan huilde.
De oogen blikken gingen langzaam voorbij,
ontzettend als een doodsstrijd. Eensklaps
hoorde de oude het geluid van voetstappen.
„Zij komen!"
In dit oogenblik vond de vrouw, die
zooeven gebroken was, de kracht terug kalm
te schijnen. Zij ontdekte een spinnewiel in
den hoek der hut; zij greep het, zette het
vlug op een bank en begon te spinnen.
De huiskat, tevreden niet alleen te zijn,
klauterde op hare knieën en kwam haar
iiefkoozen. Men stiet tegen de deur.
„Wie iB daar?" vroeg de oude.
De deur werd geopend. De burgemeester,
de politieagenten en Youri, vergezeld door
een gewapend persoon, gekleed in uniform
met vergulde knoopen, traden in de hut.
Een dertigtal mannen, die buiten waren
gebleven, omsingelden het huis.
„De commissaris," dacht Domna.
„Waar is Yerina, waar de dochter9" vroeg
de burgemeester.
„Waar anders dan op de bruiloft?"
„Gij zijt hier alleen?"
„Alleen en niet alleen, de kat is bij mij."
De mannen van het dorp glimlachten
onwillekeurig, de commissaris bleef onbe
weeglijk en dreigend.
„Er is hier niemand?" riep hij. „Oude,
als gij liegt!"
„Waarom zou ik liegen? Zoek zelf."
zoo op volwassen leeftijd dan de jon
geren, een deel der eenmaal aan ouder
liefde ontvangen schatten, in dankbare
toewijding kunnen afbetalen een deel,
want de hoofdsom zal nimmer geheel
kunnen worden afgedaan, hetgeen trou
wens ook niet verlangd wordt.
Hoe laat eerst, en hoe dikwijls ook
te laat, komt bij de kinderen het besef
in vollen omvang boven, wét zij hun
ouders verschuldigd zijn, wét zij aan
hen hebben ,,af te betalen". Eerst moe
ten zij zelf dikwijls ouders geworden
zijn, vooraleer het juiste begrip in hen
is gerijpt, hoe groot wel de hoofdsom
is, die zij ontvingen, maar waarvan zij
de afbetaling8-jaren lang uitstelden.
Waar schuld ontstaat, schreven wij
hierboven, dient kwijting te volgen.
Laten daarom zij vooral zich onder de
jongeren gelukkig prijzen, die als het
„op afbetaling" aankomt, hun „schuld-
eischers" nog bereiken kunnen.
Buitenland.
Een vreeselijke Oosterstorm heeft
Zaterdagnacht in het Kanaal en in het
geheele noordelijk deel van Frankrijk
gewoed. De Parijsche treinen die den
dienst met de noordelijke havens onder
houden, ondervonden zeer groote ver
traging. De Engelsche post is te Parijs
niet aangekomen. Verscheidene Fran-
sche stoombooten hebben schipbreuk
geleden in het Kanaal. De manschappen
konden gered worden.
Volgens bericht uit Rio de Janeiro
heeft de minister van landbouw een
contract geteekend met de Vennoot
schap voor landbouw, handel en nijver
heid, omtrent de immigratie en plaat
sing van 10.000 huisgezinnen van Euro-
peesche landverhuizers in Brazilië.
De kaslooper van het crediet Lyon-
nais te Parijs, die Vrijdag overvallen
en van al zijn waarden beroofd zou zijn,
is door de politie aangehouden. Men
vermoedt dat de man zijn verhaal ver
dicht en het geld verduisterd heeft.
Een ontploffing in een kinema in de
oostelijke vreemdelingen-wijk in New-
York heeft een paniek veroorzaakt. Twee
vrouwen werden doodgedrukttwaalf
menschen, die onder den voet geraakt
waren, moesten naar het ziekenhuis
gebracht worden. De bij de ontploffing
ontstane brand heeft geen schade ver
oorzaakt.
De besturen der groote musea te
De ambtenaar in uniform ondervroeg de
boeren: „Wie is deze toovenares?"
„Het is onze oude," antwoordde de burge
meester verlegen.
„Wat doet zij hier?"
„Zij is zeker gekomen om als gewoonlijk
de toekomst te voorspellen."
Youri hield een aangestoken lantaarn in
de hand. De commissaris van politie greep
haar ruwze vlak bij het gelaat van Domna
brengend, zag hij haar onderzoekend aan.
Hij brulde „Je liegt met te zeggen, dat er
niemand is!"
„Zoek!" was het antwoord, dat met be
wonderenswaardige kalmte werd gegeven.
De gouvernementsambtenaar, nog jong
maar met macht bekleed, ging voort de
oude vrouw met je en jou toe te spreken
en haar te beleedigen; want zijn ondervin
ding had hem geleerd, dat bedreigingen
zwakke harten deden spreken, dat angst
voor de knoet de geheimen en de gewetens
overlevert.
Met een stem om ieder te doen beven,
vervolgde hij zijn ondervraging.
„Je komt dikwijls in het huis van de
Doubeniouks?"
„Dikwijls en zelden, dat is zooals je het
noemen wilt."
„Breng je er de nachten door?"
„Waarom niet?"
„Je hebt den man gezien, die hier komt
slapen
Die komt slapen Daarvan weet ik
niets."
„Er is een man in huis, zeg ik je, en je
weet, dat hij er is; spreek, lieg niet!"
„Er zijn vele mannen die bij de Doube
niouks komen, evenals zij elders komen.
Waarom zouden zij niet komen, daar er een
huwbaar meisje is?"
„Ik vraag je niet of er een huwbaar
meisje is."
„Welnu, de Doubeniouks hebben geen
Londen hebben besloten, vooralsnog
niet tot sluiting dier gebouwen over te
gaan. Niettemin worden bezoekers en
vooral bezoeksters aan allerlei lastige
voorzorgsmaatregelen onderworpen, we
gens de dreigementen van kiesrecht
vrouwen, dat zij zullen trachten de
kunstschatten te beschadigen. Overal
volgen geheime agenten de bezoekers
(sters), die niet alleen stokken en regen
schermen, maar ook tasschen, moffen
enz. moeten afgeveD, alvorens te mogen
binnengaan. De stemrechtvrouwen gaan
middelerwijl voort te Londen en elders
winkelruiten stuk te slaan en den in
houd van brievenbussen te beschadigen.
Men weet, dat de immigratie-autori
teiten te New-York aan ex-president
Castro van Venezuela die nog altijd
op Ellis-eiland toeft nu definitief
den toegang tot de Vereenigde Staten
hebben ontzegd. Als motief wordt op
gegeven, dat Castro indertijd de hand
had gehad in den moord, gepleegd op
generaal Parades.
Een verklaring in dien zin was af-
legd door den Amerikaanschen minister
van Koophandel en arbeid, Nagel.
Met het oog op het bovenstaande is
het niet wel begrijpelijk, dat thans een
buitenlandsch blad bericht, dat Castro
onder borgstelling tot het grondgebied
der V. St. is toegelaten. Hij mocht in
New-York (stad) in een hotel zijn intrek
nemen. Castro had zich door een pers
man laten intervieuwen, tegenover wien
hij zich op uiterst bitteren toon uitliet
over de houding, ten zijnen opzichte,
van de Amerikaansche regeering.
De borgtocht die Castro heeft moeten
storten bedraagt 500 dollar. Zijn zaak
komt Vrijdag a.s. voor 'tBondsge-
rechtshof.
De Raad van State in Chili heeft
zijn goedkeuring gehecht aan het wets
ontwerp tot verbetering van de belang
rijkste haven des lands en tot aanleg
van handelsinrichtingen, 't Geheel zal
4 300.000 dollar kosten.
Rakofski, een Hongaarsch afgevaar
digde, is in een Parijsch hotel bestolen.
Het ontvreemde bedrag moet meer dan
50,000 gulden bedragen.
De Parijsche rechter heeft nog een
poging gedaan om barones Vaughan,
die na den dood van koning Leopold
met zekeren Durieu getrouwd is, met
haar ontrouw gebleken man te verzoe
nen. Dit is hem niet gelukt.
Durieu moet nu zijn vrouw f 2400
per maand uitkeeren, totdat het echt
scheidingsproces zal zijn afgeloopen.
zoon. Zij hebben er twee of drie gehad,
maar die zijn jong gestorven. Ach, die arme
Yerina, zij is er bijna ook aan gestorven."
„Je begrijpt dus niet, wat ik je vraag?"
„Gij zegt, dat er hier een man is, Welnu,
een man, dat is ook een jongen, en er zijn
bij de Doubeniouks geen jongens. Er is niets
dan een meisje."
„Is zij krankzinnig?" vroeg de commis
saris.
Youri haastte zich te antwoorden:
„Neen, zij weet alles, maar ze wil niet
spreken."
„Luister, ouderiep de ambtenaar, „als
je de zweep der kozakken nog niet kent, dan
zal je haar leeren kennen. Versta je!"
Domna bleef het diepste stilzwijgen be
waren.
„Spreek, of ik zal je op de sneeuw laten
neerleggen en naakt zal je gegeeseld worden."
De arme, oude hand, die de spoel hield,
begon te beven.
„Of ik. heden sterf of morgen, dat komt
er voor mij niet op aan," zei Domna, „ik
sta aan den rand van het graf."
„Spreek!"
„Ik weet niet wat gij van mij wilt."
„Er is hier een man, een man, die zich
verbergt en dien de keizerlijke wet vervolgt."
„Wie is die man?"
„Petro Topola," mompelde de burgemees
ter, die niets begreep van de list van Domna,
en die voor de vrouw de gevolgen van dit
onderzoek begon te vreezen.
„Petro Topola," herhaalde de oude vrouw,
groote, verbaasde oogen opzettende. „Maar
hij is in het regiment en zoo ver!"
„Youri!" riep de commissaris met don
derende stem, „gij blijft in de hut om de
heks te bewaken; je verlaat haar geen duim
breed. Burgemeester, politieagent, volg mij,
laten we de huiszoeking beginnen 1"
f Wordt vervólgd.)
Rutheemche Roman.