el Land van Heusden en Allena. de Langstraat en de Homraelerwaard. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden, No. 3220. ff7oensdag 3 Februari. FEUILLETON. 1913. „Op afbetaling." Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75, franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 7*/» ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag middag 12 uur ingewacht. Waar schuld ODtstaat, dient kwyting te volgen het eene is een logisch ge volg van het andere. Want in de ge vallen waar geen aflossing der schuld gevorderd wordt, is het karakter van deze laatste feitelijk gewijzigd, en is zy meer gift of tijdelyke schenking ge worden. In normale omstandigheden echter, voert elke schuld in haar ge volg een vordering, en bijgevolg den eisch tot afdoening hiervan, mede. Nu is van oudsher af en bij alle volken niets voor zoo zedelijk bindend gehouden dan het aflossen eener schuld. Met zegelen beklonken, werden aan de stipte nakoming de meest strenge eischen gesteldbij gebreke waarvan de schul denaar, als het ware uit de gemeen schap gestooten, met lijf en leven boete deed voor hetgeen hij naliet te doen. De moderne tijden hebben echter in alle cultuurstaten mildere begrippen omtrent den nalatigen schuldenaar doen postvattenhet leven van dezen wordt niet meer, zijn lijf zelden meer den schuldeischer tot kwijting der verplich tingen afgestaan. Een schuld aangaan op de voorwaarden als in Shakespeare's bekend tooneelwerk „De Koopman van Venetië", waar in deo schuldbrief de bepaling opgenomen werd, dat by ge breke van delging, een pond vleesch uit des schuldenaars lichaam gesneden mocht worden, zulk een bepaling zou bij den huidigen stand van het rechts begrip ontoelaatbaar zijn. Toch, al wordt heden ten dage niet het vleesch van den schuldenaar ge- ëischt, moreel is hy nog even sterk aan zijn beloften gebonden als vroeger ja zelfs nog meer. Want naarmate het zedelijk peil der volkeren stijgt, en barbaarsche overleveringen en gebruiken zijn weggevallen, naar die mate is ook de moreele verplichting tot afdoening der eenmaal aangegane beloften ge stegen, nu lijfsdwang geheel tot het verleden is gaan behooren. De vraag mag evenwel gesteld of de bankroetier van thans, die door de mazen der wet heengeslopen vrijelijk zich bewegen kan, er voor zichzelf zooveel beter aan toe is, dan zijn voorganger in vroegere eeuwen, met wien korter metten ge maakt werden. Doch hoe het zij, waar over en weer, zoo schuldenaar als schuldeischer, het beste gebaat zijn bij een redelijke af (28 Eensklaps wierp zij een blik op het ven ster en was verbaasd den hemel geheel be wolkt te zien en den wind te hooren huilen. Zij werd er droevig door gestemd. „En ik die altijd droomde van een heldere maan op den avond van mijn trouwen! Welk een storm, welk een gebulder. Men zou zeggen dat de wind de Tziganen hoort spelen en dat hij danst. O, gij sombere wind, dans, maar ween niet, het is mijn bruiloft! O, gij sterren, komt, want het is mijn dag, het is mijn bruiloft!.... Onbeweeglijk voor het venster, keek zij met schrik naar de kolommen sneeuw, welke de orkaan in zijne vlagen van toorn met hevigheid ophief en zwevende hield tusschen hemel en aarde. Door het geraas van den storm, vermengd met de tonen van het orkest, meende Xenia het verwijderd geklingel van bellen te hooren. „Wel, men zou zeggen, het is de slede van den commissaris van politie. Op een avond als dezen Het geluid der bellen stierf weg, geruimen tijd verliepEen schim ging onder het venster de kamer voorbij en verdween. „Dat is Domna", prevelde het meisje ver wonderd. „Vanavond moet zij bij ons komen. Waar gaat heen?" Het was werkelijk Domna, die als een spook naderde en die op haar weg naar het huis van Doubeniouk de hut van Xenia voorbijging. Niettegenstaande den wind en wikkeling der gemaakte bepalingen, daar spreekt het vanzelf, dat de laatste deze bepalingen gaarne zoo tracht in te richten, dat onderwyl hij zelf geen nadeel lijdt, aan zijn tegenparty de af lossing van het hem schuldige gemak kelijk wordt gemaakt. Aldus zien wij vooral in de laatste jaren bij den dage lij kschen handel een systeem van schuld- aangaan en schuld-aflossen opkomen, dat van de grootste leeningen, met name staatsleeningen, zij het ook gewijzigd, is overgenomen het stelsel van perio dieke schulddelging. Zulk een schuld wordt in kleine deelen en op gezette tijden afbetaald, zooals van te voren is bepaald. Onder de kleine burgerij heet dit stelsel van aankoop en afdoen koopen op afbetaling. Feitelijk echter wordt alles gekocht in de wereld op afbetaling; doch in den engeren zin, hier bedoeld, geschiedt die betaling niet in-eens, doch geleide lijk by kleine gedeelten. En mits goed toegepast kan daarin weinig afkeurens waardigs liggen. Wanneer solvabele per sonen dezen vorm van credbtneming aanvaarden willen, en de credietgever daartegen geen overwegend bezwaar doet gelden, kan men zich er volkomen bij nederleggen. Echter voor ééne zaak dient te worden gewaakt: deze, dat het credietnemen, het schuld-aangaan er zoo gemakkelijk mede in de hand gewerkt wordt. Men koopt, maar heeft het noodige niet om de koopsom te voldoentoch komt de koop tot stand, doch de kooper betaalt het gekochte niet. Hij zél het doen; dat is zijn be lofte. Of hij haar nakomen zal, na komen kén, is aan de toekomst over gelaten. Al wie, boven zijn kracht op héér vertrouwt, zal tegen zijn wil en voornemen, bedrogen uitkomen en zelf bedrieger worden, want hij zal zijn beloften niet inlossen kunnen, zijn schuld niet kunnen voldoen, en het in hem gestelde vertrouwen moeten bedriegen. Toch is, vooral in de groote steden van ons land, het stelsel „op afbetaling" in de laatste jaren zoo ontzettend toe genomen, dat men versteld zou staan over den omvang, welke dit handels systeem verkregen heeft. Gaat het den kleineren handelstand nu beter, sinds „op afbetaling" burgerrecht verkreeg; zijn de koopers volgens dit stelsel, er ailen zóó tevreden mede? Wij zouden het niet durven beamen. Doch dat het zich handhaaft niet alleen, maar ook de sneeuw ging de oude vrouw, gesteund op haar stok, met haastigen tred en zij hield niet op, dan op den drempel der hut, welker deur zij met een koortsachtige hand opende. De hut van Yerina was verlicht. Oliana bevond zich alleen, haar moeder was aan den bruidskrans gaan helpen, om zoodoende de afwezigheid van haar dochter niet te doen opmerken. Domna, uitgeput door den gedwongen gang, hield een oogenblik stil en kon nauwe lijks ademhalen. „Oliana", zei zij met afgebroken stem, „is hij er?" 4 Het meisje zag haar aan en verbleekte. Het voorgevoel van een onbekend gevaar trof haar in het hart als een koud lemmet. „Neen," antwoordde zij heel zacht. „Je wacht hem?" „Jalater." Domna beefde over het geheele lichaam hare gedachten verwarden zich, hare oogen verrieden schrik. „Bespied", riep zij uit, verradende commissaris is in het dorpde burge meester, de mannen, Youri Men zal komen, men gaat zoekenbij jou bij anderen overal „Moeder Domna!" „Hij moet niet komon men moet hem waarschu „Ik snel heen!" Oliana wierp een doek over het hoofd, een pels van schapevacht over de schouders, en sprong naar de deur. De oude vrouw greep haar ruw bij de polsen. De vrouw anders zoo kalm, scheen geheel hare zelf- beheersching te hebben verloren. O, het kwam, zij wist dat de knoet een groote wet is „Mijne dochter!" steunde zij, „de orkaan, de sneeuw de nacht, de dood „Ik weet het, laat mij gaan!" „Je zult omkomen!" in omvang toeneemt bewijst dat er iets aan ten grondslag ligt, hetwelk zich nauw aan den menschelijken aard aan sluit. Het is dit, dat de meesten onzer niet in zich zelf de kracht tot daden kunnen vinden, en anderer hulp daarbij noodig hebben. De daad hier iste sparen. Inderdaad is om te sparen, te over leggen, een voortdurende wilskracht noodig, die waarlijk niet iedereen noch ook in genoegzame mate eigen is. Daarbij komt nu dit stelsel hem te hulp. Waar voor hy wilde sparen, het voorworp van zijn begeerte, wordt hem aanstonds verstrekt. Maar niet daar vóór, doch daamé moet hij nu sparen en bijeen garen de som die voor den aankoop ▼erei8cht werd. Bovendien hij móét sparen, anders verbreekt hij zijn be lofte van afbetaling, met al de wette lijke gevolgen van dien. Er komt hen dus iemand krachtdadig tot het bijeen brengen der vereischte som aanzetten. En ziet, na eenigen tijd zal hij wer kelijk het bedrag hebben afbetaald. Zoo althans is de geregelde, de normale gang van zakenen daartegen valt werkelijk niet veel in te brengen. Doch zoo wij niet uitsluitend het oog gevestigd houden op de materieele zijde van dit vraagstuk, en ook eens den ideeëlen kant uit willen zien, dan wor den we gewaar hoe het „afbetaling"- stelsel al een groot deel der mensche- lij'ke verhoudingen bepaalt. Of gaat de jeugd, om een voorbeeld te noemen, niet ter schole om later als bruikbaar lid der maatschappij, aan deze af te betalen, wat haar aan kennis en op voeding werd „voorgeschoten"? Bij hoe oneindig veel gevallen zien wij, dat degene, wien een vertrouwenspost, een plaats van gewicht werd aangewezen, deze slechts „op betaling" ontving, af betaling in den vorm, dat hij doet bly- ken de man te zijn, op wien terecht de keuze viel En wat kan de liefde der ouders anders dan eene „op afbetaling" zijn Zeker, we weten neel goed, dat de ouders niet daarom hun kinderen een zoo gelukkig mogelijke jeugd gunnen, om er dank en niets dan dank voor te oogsten. Het ouderhart geeft, omdat het niet anders dan geven kan, geven wil, maar het acht de weelde niet ge ring, zoo de kinderen desnoods eerst op later jaren, want de jeugd is er te oppervlakkig, vaak te egoïstisch toe, Zij maakte hare handen uit die van Domna los en zei: „Vraag aan moeder, dat zij mij vergeve. Als ik sterfbid voor mij, bid voor ons Zij snelde weg, snel als een pijl verdween zij. De storm veegde haar voetstappen weg. Domna bleef alleen. Staande midden in de hut, de handen gevouwen, de-lippen op elkaar geklemd, leek zij op een beeld der ontzetting. „Het is de doodhet is de doodIn de sneeuw, in den nachtHet is de dood I" De orkaan huilde. De oogen blikken gingen langzaam voorbij, ontzettend als een doodsstrijd. Eensklaps hoorde de oude het geluid van voetstappen. „Zij komen!" In dit oogenblik vond de vrouw, die zooeven gebroken was, de kracht terug kalm te schijnen. Zij ontdekte een spinnewiel in den hoek der hut; zij greep het, zette het vlug op een bank en begon te spinnen. De huiskat, tevreden niet alleen te zijn, klauterde op hare knieën en kwam haar iiefkoozen. Men stiet tegen de deur. „Wie iB daar?" vroeg de oude. De deur werd geopend. De burgemeester, de politieagenten en Youri, vergezeld door een gewapend persoon, gekleed in uniform met vergulde knoopen, traden in de hut. Een dertigtal mannen, die buiten waren gebleven, omsingelden het huis. „De commissaris," dacht Domna. „Waar is Yerina, waar de dochter9" vroeg de burgemeester. „Waar anders dan op de bruiloft?" „Gij zijt hier alleen?" „Alleen en niet alleen, de kat is bij mij." De mannen van het dorp glimlachten onwillekeurig, de commissaris bleef onbe weeglijk en dreigend. „Er is hier niemand?" riep hij. „Oude, als gij liegt!" „Waarom zou ik liegen? Zoek zelf." zoo op volwassen leeftijd dan de jon geren, een deel der eenmaal aan ouder liefde ontvangen schatten, in dankbare toewijding kunnen afbetalen een deel, want de hoofdsom zal nimmer geheel kunnen worden afgedaan, hetgeen trou wens ook niet verlangd wordt. Hoe laat eerst, en hoe dikwijls ook te laat, komt bij de kinderen het besef in vollen omvang boven, wét zij hun ouders verschuldigd zijn, wét zij aan hen hebben ,,af te betalen". Eerst moe ten zij zelf dikwijls ouders geworden zijn, vooraleer het juiste begrip in hen is gerijpt, hoe groot wel de hoofdsom is, die zij ontvingen, maar waarvan zij de afbetaling8-jaren lang uitstelden. Waar schuld ontstaat, schreven wij hierboven, dient kwijting te volgen. Laten daarom zij vooral zich onder de jongeren gelukkig prijzen, die als het „op afbetaling" aankomt, hun „schuld- eischers" nog bereiken kunnen. Buitenland. Een vreeselijke Oosterstorm heeft Zaterdagnacht in het Kanaal en in het geheele noordelijk deel van Frankrijk gewoed. De Parijsche treinen die den dienst met de noordelijke havens onder houden, ondervonden zeer groote ver traging. De Engelsche post is te Parijs niet aangekomen. Verscheidene Fran- sche stoombooten hebben schipbreuk geleden in het Kanaal. De manschappen konden gered worden. Volgens bericht uit Rio de Janeiro heeft de minister van landbouw een contract geteekend met de Vennoot schap voor landbouw, handel en nijver heid, omtrent de immigratie en plaat sing van 10.000 huisgezinnen van Euro- peesche landverhuizers in Brazilië. De kaslooper van het crediet Lyon- nais te Parijs, die Vrijdag overvallen en van al zijn waarden beroofd zou zijn, is door de politie aangehouden. Men vermoedt dat de man zijn verhaal ver dicht en het geld verduisterd heeft. Een ontploffing in een kinema in de oostelijke vreemdelingen-wijk in New- York heeft een paniek veroorzaakt. Twee vrouwen werden doodgedrukttwaalf menschen, die onder den voet geraakt waren, moesten naar het ziekenhuis gebracht worden. De bij de ontploffing ontstane brand heeft geen schade ver oorzaakt. De besturen der groote musea te De ambtenaar in uniform ondervroeg de boeren: „Wie is deze toovenares?" „Het is onze oude," antwoordde de burge meester verlegen. „Wat doet zij hier?" „Zij is zeker gekomen om als gewoonlijk de toekomst te voorspellen." Youri hield een aangestoken lantaarn in de hand. De commissaris van politie greep haar ruwze vlak bij het gelaat van Domna brengend, zag hij haar onderzoekend aan. Hij brulde „Je liegt met te zeggen, dat er niemand is!" „Zoek!" was het antwoord, dat met be wonderenswaardige kalmte werd gegeven. De gouvernementsambtenaar, nog jong maar met macht bekleed, ging voort de oude vrouw met je en jou toe te spreken en haar te beleedigen; want zijn ondervin ding had hem geleerd, dat bedreigingen zwakke harten deden spreken, dat angst voor de knoet de geheimen en de gewetens overlevert. Met een stem om ieder te doen beven, vervolgde hij zijn ondervraging. „Je komt dikwijls in het huis van de Doubeniouks?" „Dikwijls en zelden, dat is zooals je het noemen wilt." „Breng je er de nachten door?" „Waarom niet?" „Je hebt den man gezien, die hier komt slapen Die komt slapen Daarvan weet ik niets." „Er is een man in huis, zeg ik je, en je weet, dat hij er is; spreek, lieg niet!" „Er zijn vele mannen die bij de Doube niouks komen, evenals zij elders komen. Waarom zouden zij niet komen, daar er een huwbaar meisje is?" „Ik vraag je niet of er een huwbaar meisje is." „Welnu, de Doubeniouks hebben geen Londen hebben besloten, vooralsnog niet tot sluiting dier gebouwen over te gaan. Niettemin worden bezoekers en vooral bezoeksters aan allerlei lastige voorzorgsmaatregelen onderworpen, we gens de dreigementen van kiesrecht vrouwen, dat zij zullen trachten de kunstschatten te beschadigen. Overal volgen geheime agenten de bezoekers (sters), die niet alleen stokken en regen schermen, maar ook tasschen, moffen enz. moeten afgeveD, alvorens te mogen binnengaan. De stemrechtvrouwen gaan middelerwijl voort te Londen en elders winkelruiten stuk te slaan en den in houd van brievenbussen te beschadigen. Men weet, dat de immigratie-autori teiten te New-York aan ex-president Castro van Venezuela die nog altijd op Ellis-eiland toeft nu definitief den toegang tot de Vereenigde Staten hebben ontzegd. Als motief wordt op gegeven, dat Castro indertijd de hand had gehad in den moord, gepleegd op generaal Parades. Een verklaring in dien zin was af- legd door den Amerikaanschen minister van Koophandel en arbeid, Nagel. Met het oog op het bovenstaande is het niet wel begrijpelijk, dat thans een buitenlandsch blad bericht, dat Castro onder borgstelling tot het grondgebied der V. St. is toegelaten. Hij mocht in New-York (stad) in een hotel zijn intrek nemen. Castro had zich door een pers man laten intervieuwen, tegenover wien hij zich op uiterst bitteren toon uitliet over de houding, ten zijnen opzichte, van de Amerikaansche regeering. De borgtocht die Castro heeft moeten storten bedraagt 500 dollar. Zijn zaak komt Vrijdag a.s. voor 'tBondsge- rechtshof. De Raad van State in Chili heeft zijn goedkeuring gehecht aan het wets ontwerp tot verbetering van de belang rijkste haven des lands en tot aanleg van handelsinrichtingen, 't Geheel zal 4 300.000 dollar kosten. Rakofski, een Hongaarsch afgevaar digde, is in een Parijsch hotel bestolen. Het ontvreemde bedrag moet meer dan 50,000 gulden bedragen. De Parijsche rechter heeft nog een poging gedaan om barones Vaughan, die na den dood van koning Leopold met zekeren Durieu getrouwd is, met haar ontrouw gebleken man te verzoe nen. Dit is hem niet gelukt. Durieu moet nu zijn vrouw f 2400 per maand uitkeeren, totdat het echt scheidingsproces zal zijn afgeloopen. zoon. Zij hebben er twee of drie gehad, maar die zijn jong gestorven. Ach, die arme Yerina, zij is er bijna ook aan gestorven." „Je begrijpt dus niet, wat ik je vraag?" „Gij zegt, dat er hier een man is, Welnu, een man, dat is ook een jongen, en er zijn bij de Doubeniouks geen jongens. Er is niets dan een meisje." „Is zij krankzinnig?" vroeg de commis saris. Youri haastte zich te antwoorden: „Neen, zij weet alles, maar ze wil niet spreken." „Luister, ouderiep de ambtenaar, „als je de zweep der kozakken nog niet kent, dan zal je haar leeren kennen. Versta je!" Domna bleef het diepste stilzwijgen be waren. „Spreek, of ik zal je op de sneeuw laten neerleggen en naakt zal je gegeeseld worden." De arme, oude hand, die de spoel hield, begon te beven. „Of ik. heden sterf of morgen, dat komt er voor mij niet op aan," zei Domna, „ik sta aan den rand van het graf." „Spreek!" „Ik weet niet wat gij van mij wilt." „Er is hier een man, een man, die zich verbergt en dien de keizerlijke wet vervolgt." „Wie is die man?" „Petro Topola," mompelde de burgemees ter, die niets begreep van de list van Domna, en die voor de vrouw de gevolgen van dit onderzoek begon te vreezen. „Petro Topola," herhaalde de oude vrouw, groote, verbaasde oogen opzettende. „Maar hij is in het regiment en zoo ver!" „Youri!" riep de commissaris met don derende stem, „gij blijft in de hut om de heks te bewaken; je verlaat haar geen duim breed. Burgemeester, politieagent, volg mij, laten we de huiszoeking beginnen 1" f Wordt vervólgd.) Rutheemche Roman.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1913 | | pagina 1