Hel Land van Hensden en Allena. de Langstraat en de iommelerwaari
J. C. JANSSEN
Comb, PEEK CLOPPEHBURG,
NORFOLK-PAKJES,
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3200Zaterdag 24 Iflei.
Hersenarbeid en wil.
FEUILLETON.
De Geheimen eener
kleine stad.
's-HERTOGENBOSCH.
1913.
LAW VAM ALT^
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Dezer dagen is te Amsterdam het
Nederlandsch Congres voor Kinderstudie
gehouden, waar verschillende sprekers
van naam het woord hebben gevoerd,
alle over onderwerpen, de opvoeding
en de vorming van het kind betreffende.
De voorzitter van het congres, prof.
C. Winkler, hield een rede over „Her
senarbeid en Wil", en in die rede werd
zóóveel belangrijks gezegd, dat we daar
uit hier een en ander willen overnemen.
Prof. Winkler zeide dat men bij de
vorming van het kind vooral beoogt het
kind berekend te maken voor den, hem
als volwassene wachtenden levensstrijd.
En gedachtig aan het spreekwoord Ken
nis is macht", wil men het kind vóór
alles nuttige kennis meegeven tot hulp
op zijn lateren levensweg. Prof. Winkler
vindt dit uitstekend, zegt dat er al heel
weiuig zijn, die ontkennen durven dat
kennis de macht heeft, die men haar
toedenkt, maar hij zegt dat er nog
een èindere, veel gróötere macht is, die,
als zij maar eenmaal aanwezig is, inder
daad grooter wordt, naarmate de ken
nis van hem, die haar bezit, omvang
rijker is. Dat grootere, dat in de aller
eerste plaats aanwezig moet zijn, wil
de hooggeprezen nuttige kennis iets te
beteekenen hebben, kan met verschil
lende namen aangeduid worden. Men
kan van karaktervastheid spreken, van
zelfbedwang, en ook van wil, en dit
laatste was het, waarover prof. Winkler
het wilde hebben. Hij betwijfelt dat
men zonder hulp der psychologie er
ooit in zal slagen om bij den hersen
arbeid, die heden ten dage in ons school-
schema is neergelegd, voldoende oefe
ningen te geven voor de wilseigenschap-
pen, welke ons die vastheid in handen
moeten bp brengen, zonder welke de
meest omvangrijke kenois toch niet
meer is dan een versiersel, dat ons wel
maakt tot mooie, maar ook tot wassen
poppen, zonder ruggegraat, die ineen
zinken onder 't eerste beteekenende go-
wicht, dat hun door het leven te dragen
wordt gegeven. Na hierover in den
breede te hebben uitgewijd, eindigde
hg met den eisch uit te spreken dat
de spychologie niet alleen waarde zal
toekennen aan hetgeen de mensch van
buiten door de zintuigen ontvangt, maar
ook aan datgene, wat daaraan door de
eigen lichaamsveranderingen, door de
spierbeweging in de eerste plaats, wordt
toegevoegd. Wordt er bij de vorming
vaB de ziel der kinderen wel reke
(23
Zoodra de burgemeester het gezang zijner
dochter had gehoord, gleed een glimlachje
over zijn gelaat.
Toen wendde hij zich tot Gosse:
„U hebt hier als geneesheer nog een taak
te vervullen Tot ziens, dokterik moet
naar het raadhuis."
Met een waardige buiging teg*n Gosse
begaf hij zich naar de deur, gevolgd door
Lawendel, die haast niet loopen kon, zoo
knikten hem de knieën onder het lijf.
XV.
Op een minzaam handgebaar van me
vrouw Zipfel volgde dokter Gosse haar naar
het aangrenzende vertrek, v
Daar fluisterde de burgemeesters-ega den
jongen dokter in het oor:
„Ik laat u thans met mijn dochter al
leen Doe wat in uw vermogen is, dok
ter
Dit zeggende verliet zij de kamer.
De dokter was alleen in het bijna donkere
vertrek, daar de neergelaten jaloezieën angst
vallig elk lichtstraaltje verbanden.
Hij waagde geen voet te verzetten, uit
vrees iets omver te gooien of tegen een
meubelstuk aan te loopen.
Maar daar de patiënte thans geen geluid
liet hooren, bleef den dokter na een vrij
lange pauze niets anders over dan de vraag
ning gehouden met die voor haar uiterst
belangrijke bewegingsfuncties, en is het
wel mógelijk daarmee bij die vorming
rekening te houden Prof. Winkler
zeide hiermee niet te bedoelen een lans
te breken voor de z.g. lichamelijke op
voeding op school, hoewel hij toegaf
dikwijls genoeg er voor te hebben ge
pleit dat gymnastiek, geregeld spel en
de van overdrijving ontdane sport een
der noodzakelijkste grondslagen van elk
onderwijs-program moeten zijn. Wat hij
niet wenschte was, dat men hem be
greep alsof hij onder oefening der sensu-
motorische functies uitsluitend motili-
teits-oefening zou verstaan. Stellig zijn
motiliteit8-oefeningen noodig, zeide hij,
evengoed als de oefening der zintuige-
lijke waarnemingen, maar wat ik door
een sensu-motorische oefening versta,
reikt toch verder dan gymnastiek.
Wie het kind spreken en lezen leert,
oefent gehoor of gezicht te zamen met
de mu8culatuur, die uit het verlengde
merg wordt beheerscht en heeft zorg
te dragen, dat de ingeschreven sehor-
sen-grammen correct zijn, niet te meenen,
dat correct verstaan voldoende is en
correcte uitdrukking bijzaak. Correcte
engramvorming wordt vereischt, niet
één, die de eene componente boven de
andere beoordeelt, bereikt wordt als
men, zonder zoeken, schoolsch in ge
oefende wegen gaat. Het kind moet
zelf die wegen vinden; inzien waarom
zij de kortste en beste weg zijn, schaadt
den leerling.
Niemand zal er aan denken, het
normale kind te oefenen in het leeren
spreken, eer het genoegzaam loopen
kan. Vaste stelsels ontwikkelen zich in
het zenuwstelsel op wettelijke wijze, na
elkander, nadat het kind geboren is.
Evenmin zal oefening van datgene, wat
volledig is, nog baten. Men leert iemand
op volwassen leeftijd een abnormalen
gang of houding, slechts met ontzag
gelijke moeite af.
Veel zal er nog onderzocht moeten
worden, eer wij weten zooals wij
het thans bijv. voor het leeren loopen
weten op welken tijd na de ge
boorte een bepaalde functie het best
voor oefening geschikt is.
Yandaar, dat de studie van de wor
dende functies bij het kind, en vooral
van de meer gecompliceerde der functies,
welke, naar mijn meening, van de mo
torische componente der engrammen af
leidbaar zijn, van zoo zeer groote be-
teekenis is.
Ook daar staan wij nog slechts aan
het begin, ondanks allen reeds verrich
ten arbeid. De volgorde der leervakken,
die de ervaring der onderwijzers als de
juiste leerde kennen, zal zeer zeker
daarin een leiddraad zijn. Boven alles
moet echter vaststaan, dat goed ver
staan, de correcte uitdrukkingsbeweging
precies even noodzakelijk is als een
correcte optische of acustische impuls.
Degaen die slecht leert loopen, eten,
spreken, schrgven, zal, al wordt hem
het keurigst optische of acustische
waarnemingsmateriaal geboden, met
verwrongen motorische componenten der
engrammen staan, dat als defect in
zijn psychische functies spreekt.
Yerwaarloos nooit, aldus besloot prof.
Winkler, bij de opvoeding den motili-
teitsfactor in welken vorm zij zich
ook moge voordoen. In gymnastiek en
geregeld spel, ia zang en dans, in het
correct weergeven van wat begrepen
is, in het zelfstandig, zonder hulp zoeken
naar nieuwe combinaties uit reeds be
kende voorstellingen, in het nimmer
haasten en altijd tot regelmaat aan
sporen, zijn reeds een tal van oefe
ningen der instellingsfuncties van ons
centraal orgaan gegeven. Zij bouwen
iets op, wat nog grooter waarde dan
kennis bezit: de karaktervastheid der
komende generatie.
Wij verlangen mannen en vrouwen,
die weten wat zij willen. Nuttige ken
nis brengen ons alleen menschen, die
weten.
Dat allen, die ons onderwijs lief
hebben, samen werken om bet dienst
baar te maken aan do vorming van
onzen wil.
Buitenland.
Iemand die zeide Lancien te heeten,
vervoegde zich in een magazijn van au
to's op de groote boulevard te Parijs en
informeerde naar den prijs van een auto.
Hij vroeger een proeftocht mee te mogen
doen, 'tgeen werd toegestaan. Met den in
genieur Dardenne reed de man daarop
in de richting van Pontoise weg.
In de gemeente Louvres schoot hij
vijfmaal met een revolver op den inge
nieur, die uit de auto op den wegviel.
De misdadiger is vervolgens in de
richting van Parijs teruggekeerd.
Uit het onderzoek is gebleken, dat hij
een kamer had gehuurd op den Boule
vard de Strasbourg. Men heeft daar pa
pieren gevonden, die aantoonen dat hij
een Belgisch deserteur is, Davignon ge
naamd.
De toestand van den ingenieur is
zorgelijk.
„Mag ik zoo vrij zijn te vragen, mejuf
frouw, waar ge u ongeveer bevindt?"
Nu klonk het piep-stemmetje weer:
„Hier, dokter."
„Waar
„Aan den muur, tegenover de vensters,
staat mijn ledekant."
Behoedzaam trad de dokter zij waarts links,
totdat zijn vooruit-tastende voet tegen een
waggelend voorwerp stiet.
Na zich met de linkerhand nog nauw
keuriger te hebben georiënteerd, dacht
Gosse:
„Da's zeker de stoel die voor het bed
staatIk zal maar zitten gaandan kan
me tenminste voorloopig geen ongeluk over
komen."
Voorzichtig liet hij zich op den stoel neer
en vroeg daarna, zeer voorkomend, bezorgd
zelfs
„Wilt u zoo goed zijn, mejuffrouw, mij
in 't kort, uw toestand uiteen te zetten?
En mag ik, vóór alles even uw pols be
tasten
Reeds zocht de dokter, daar hij óp het
bed geen lichaam voelde, onder de dekens
en kreeg ook weldra iets warms, beenigs
te pakken, waarop hij zijn onderzoek begon.
Na verloop van eenige oogenblikken
dacht hij:
Hm, haar pols moet verbazend klein zijn;
ik kan hem maar niet ontdekken.
'n Poosje hield Suze zich stil. Maar nu
lispelde ze zuchtende:
„Dokterdat is m'n been U bent
aan het voeteneind' van het ledekant gaan
zitten
„Duizendmaal pardon I" stamelde Gosse.
Rood als 'n boei schoof hij z'n stoel naar
het hoofdeinde en greep de hand, die hem
werd toegestoken.
Toen onderzocht hij den pols en ging
voort
„Nu, met den polsslag ben ik zeer tevreden
hij is niet te langzaam en niet snel en wijst
op een zeer normalen bloedsomloop."
„Maar dokter, weeklaagde het geitestem
metje weer, ik voel me toch zoo mat en
krachteloos, dat ik zonder steun haast geen
stap door de kamer kan doen Vandaag
bijvoorbeeld zou 't mij beslist onmogelijk
zijn het bed te verlaten."
Plichtmatig stelde de arts de vraag:
„Hoe staat 't met den eetlust?"
„O, die is goed 1 Ik geloof dat de oorzaak
van mijn ziekte in de zenuwen schuilt...
Ik heb dikwijls last van hartklopping, aan
drang van het bloed naar de hersenen en
van eigenaardige, benauwende droomen
Ach dokter, dat kan ik u zoo niet in alle
bijzonderheden vertellen."
„Waarom niet? Voor zijn geneesheer mag
men geen geheimen hebben."
Inderdaad begon Gosse zich voor het geval
te interesseeren.
Nu lispelde de patiënte weer:
„O neen, dokter, dat durf ik heusch niet
Daarvoor ken ik u nog te weinigMaar
het zijn droomen, die mij het bloed aan
het koken brengen Maar mama zegt, dat
het niet hindert."
Gosse beet zich op de lippen./
Drommels dacht hij, wat moet die 'n
verbeeldingskracht hebben 1.Maar ik moet
haar toch iets aangenaams zeggen, want
zonder dat kom ik hier niet vandaan, dat
begrijp ik wel.
Nadat hij de pols van het meer dan
dertigjarige bakvischje nogmaals had onder
zocht, hetgeen Suze met blijkbaar welgevallen
liet begaan, schudde hij gewichtig het hoofd
en zei op ernstigen toon, waarvan haar het
ONTVANGEN de nieuwste modellen in
Model als nevenstaande met 1 Rij en 2 Rij knoopen,
voor den leeftijd van 3 tot 16 jaar.
De kleuren, die we hiervan in voorraad hebben
zijn Blauw, Bruin, beige GrU§ enz.
In prijzen van:
f 3 - 3.50 - 4 - 4.50 - 5 - 5.50 - 6 - 6.50
7 - 7.50 - 8 - 8.50 - 9 - 9.50 - 10 tot f 16.
De zaak is Zondags geopend van 9—12 nar.
De autobandiet, is blijkens berichten
in Belgische bladen Désiré Davignon,
brigadier vrijwilliger van het 2e regi
ment gidsen, in garnizoen te Brussel.
Hij is op 8 Mei verdwenen na zijn
ouders, die te St. Gilles wonen voor
f 2150 bestolen te hebben. Davignon is
19 jaar oud.
Volgens een later bericht is Donder
dag de deserteur met zijn bijzit bij St.
Quentiu aangehouden. Hij vuurde bij
zijn arrestatie enkele revolverschoten
op de agenten af, die niet zijn geraakt.
Een inwoner van St. Quentin schoot
op Duvignon, die licht gewond werd
aan een been.
De gebroeders Vergouts, die, zooals
onze lezers zich nog zullen herinneren,
wegens den moord op den diamanthan
delaar Provo door het hof van assizen
te Antwerpen veroordeeld zijn, de een
ter dood, de ander tot levenslangen
dwangarbeid, hadden tegen hun vonnis
cassatie aangeteekend.
Het hof van cassatie heeft gisteren
hun voorziening in cassatie verworpen.
Naar de Alliance meldt, hebben te
Riga weer 200 Joodsche families aan
zegging gekregen, de stad te verlaten.
Ongeveer 100 familiën mogen, tot re
geling van hun zaken, nog twee maan
den blijven; aan de overige gezinnen
is een termijn van zes weken gelaten.
In het district Doebno staan 1500 Joden
op de nominatie voor uitzetting. Daar
de termijn van twee maanden voor de
honderden uitgewezen Joodsche fami
liën te Koersk dezer dagen afgeloopen
zacht humoristisch tintje ontging:
„Ja, mejuffrouw, het is 'n merkwaardig
gevalZooals ik kan constateeren uit de
weinige waarnemingen, die ik totnutoe bij
u heb gedaan
Snel viel Suze hem in de rede:
„Ik veroorloof u, meer waarnemingen te
doen Een dokter mag alles, Mies
Met 'n lichte buiging antwoordde hij
„(J bent wèl goed, mejuffrouw, en zoodra
ik de noodzakelijkheid inzie zal ik van uw
verlof gebruik maken. Doch voorloopig weet
ik genoeg om u te zeggen, dat volgens mijn
meening maar één middel in staat is om
u te genezen."
„En dat is?" vroeg Suze haastig.
Kalm antwoordde de arts:
„Trouwen, mejuffrouw 1"
Nauwelijks was hem dit van de lippen,
of met een luiden vreugdekreet sprong Suze
half uit het bed en viel den dokter om den
hals.
Zij ging daarbij met zóó'n heftigheid te
werk, dat het weinig scheelde of Gosse had
het evenwicht verloren en was van z'n stoel
getuimeld.
Met bijna daverende geestdrift riep zij uit
„O, wat bent u toch geleerd U hebt
tegelijkertijd mijn hart en mijn natuur be
grepen, reikt mij recept en artsenij in
hetzelfde oogenblik Dank, voor eeuwig
mijn dank!"
„Alle duivels," dacht de dokter, „wat
loopt die hard van stal!... Voorzichtig.
Zacht poogde hij zich te bevrijden van
de armen, die hem nog steeds omstrengeld
hielden, drukte het meisje weer op de dekens
en zeide op vaderlijken toon:
„Niet zoo heftig, lieve vriendin. En gauw
onder de wol; ge zoudt een verkoudheid
oploopen... Bij uw toestand is rust de
is, heeft de gouverneur Moratof aldaar
de politie strenge orders gegeven om
hun geen respijt te verleenen. Bezwaar
schriften aan den Senaat zijn vruchte
loos gebleven.
Te Birmingham wordt een xwendel-
firma strafrechtelijk vervolgd. In ver
band met deze zaak is er, in het bij
zijn van Engelsche politiemannen, te
Monte Carlo een huiszoeking gedaan
bij iemand, die in de zaak betrokken
is. Daar vond men o.a. diamanten ge
schat op een waarde van een f 25,000,
verborgen in een grooten knop van een
hoedespeld, die met een verborgen veer
open ging.
Aan het rapport van de New York-
sche z. g. grand jury, die onder leidiDg
van Rockefeller Jr. een onderzoek heeft
ingesteld naar de organisatie en den
omvang van den handel in blanke
slavinnen in de Amerikaansche han
delsmetropool, ontleenen wij de mede-
deeling dat er in het stadsgedeelte
Manhattan, d. i. het eigenlijke New-
York (naar de grand jury) had kunnen
nagaan, 1606 huizen van ontucht en
15,000 prostituées zijn.
Paul Kunschak, die den 11 den Fe
bruari den Oostenrijkschen afgevaardig
de Scnumaver doodgeschoten heeft, is
ter dood veroordeeld.
Uit Innsbruck wordt gemeld, dat daar
Woensdagochtend om 8 uur 28 een he
vige aardbeving is waargenomen, die
drie seconden aanhield.
eerste vereischte. Eer die bereikt is mogen
wij aan niets anders denken."
„Eerder mogen wij aan niets anders den
ken!" echo'de Suze bedroefd.
„Neen, mejuffrouw I" herhaalde Gosse met
klem. „Houd u kalm; ik kom terug, maar
als u zoo onrustig bent kan ik niet voor de
genezing instaan."
„O, ik zal heel kalm zijn U blyft toch
niet lang weg?"
„O neen... Tot ziens, mejuffrouw!"
„Tot ziens, beste dokter!"
Toen Gosse weer op straat stond schudde
hij zich als 'n pas uit het water gehaalde
poedel.
Zoo krijg je 'n patiënte en 'n vrouw tege
lijk Drommels, ik moet werkelijk op
mijn tellen passen Maar de hoofdzaak
is, dat ik het burgemeesterlijk gezin tot
goed vriend heb gekregenik ben er boven
dien zelfs huisdokter geworden Finan-
ciëele voordeelen zal het mij wel niet op
leveren, maar het is een begin, dat ik zal
exploiteeren tot ik heel Posemuckel in m'n
zak heb De strijd is begonnen wan
neer zal hij eindigen
XVI.
Sinds het tweede bezoek aan den burge
meester waren acht maanden verstreken.
'n Heele tijd, maar in 'n nest als Pose
muckel gebeurt er 'n bedroefd beetje binnen
acht maanden.
Er waren dezelfde verschijnselen merkbaar
geweest als elk jaar, en daar zorgt de natuur
voor. Wat de Posemucklers er hier en daar
bij deden was zoo goed als onmerkbaar.
(Wordt vervolgd.)
iiKinm»