(iel Land van Heusden m Aitena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Tusschen Wieg en School.
J. C. JANSSEN
Comb. PEEK CLOPPENBURG
NORFOLK-PAKJES,
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3264. Zaterdag 7 Juni. 1913.
Bij dit Nummer behoort
een Bijvoegsel.
FEUILLETON.
De Geheimen eener
kleine stad.
's-HERTOGENBOSCH.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verbooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 77t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Wanneer onze zuigelingen hun eerste
levensjaar gelukkig ten einde hebben
gebracht, volgt er een periode, die wel
niet meer zoo rijk is aan het jonge
leven bedreigende gevaren, maar waarin
toch nog genoeg ziekten en sterfgeval
len voorkomen. Terwyl toch van de
levendgeborenen voor het einde van 't
eerste levensjaar meer dan 11 pCt.
sterft, is dit getal in de periode van
16 jaar ongeveer 13'/2 pro 1000.
De gevaren op dezen leeftijd, zoowel
als van de eerste schooljaren, zijn hoofd
zakelijk de zoogenaamde kinderziekten
diphtherie, roodvonk, mazelen, kink
hoest e. a. Deze periode, de tijd tus
schen het le levensjaar en den school-
plichtigen leeftijd, moet vóór alles be
steed worden om het kinderlijke lichaam
krachtig te maken en allerlei toestan
den, die dit belemmeren, uit den weg
te ruimen.
Terwijl in den laatsten tijd is ge
bleken, dat het lot der zuigelingen op
het platteland slechter is dan dat in
de steden, moet men de omstandig
heden, waaronder de grootere kinderen
op het dorp leven, zeer gunstig noemen
in vergelijking met die, waarin de stads
kinderen verkeeren. Zuivere lucht en
volle zon, overal plaatsen, waar ze hun
levenslust kunnen botvieren, eenvoudige,
degelgke kost, afwezigheid van den
zenuwp ikkelenden invloed der steden,
welke het kind half dood of half blind
of halfsuf ter schoole doet komen, dan
de veel geringer kans voor besmetting
met bovengenoemde ziekten, dat alles
zijn voordeelen, die ons doen wenscheo,
dat het mogelijk moest zijn, de jeugd
gezamenlijk vóór den schooltijd in de
wei te sturen. Dan zou het jeugdige
organisme niet zoo vaak en zoo spoe
dig schade ondervinden van de opslui
ting in de school en zou de kinder
lijke geest den strijd met de doorgaans
niet geringe eischen van het eerste school
jaar beter en met meer succes kunnen
voeren.
Hoe ongunstig de sanitaire verhou
dingen van de groote steden op de jeugd
vóór den sclioolplichtigen leeftijden wer
ken, komt onmiddellijk voor den dag,
27)
Hadden de burgers en hun kinderen de
courant van a tot z bestudeerd, dan kwam
de knecht aan de beurt. En eindelijk begon
de dikke keukenmeid te spellen.
Op Zaterdag was de opwinding het grootst.
Dan verscheen ook het Weekblad, met een
korte samenvatting van de gebeurtenissen
der afgeloopen acht dagen en 'n eigen lang
artikel met eindelooze geleerde verhande
lingen, wat er al zoo zou kunnen geschie
den Maar wat er eigenlijk geschieden
moest, dat vertelde het niet, om de eenvou
dige reden dat de redacteur 't zelf niet wist.
En hoe meer kranten en weekbladen er
verschenen, des te onrustiger en banger
werden de burgers, en toen de symptomen
der cholera asiatica aan alle hoeken der
straten te lezen waren en de officieels ge
ruststelling er vet gedrukt onder stond, kon
men geen Posemuckler aanzien zonder in
lachen uit te barsten.
De geheele stad was van uitzicht ver
anderd.
Wie vroeger door de straten ging ont
moette slechts nu en dan een dienstmeisje,
dat 'n huishoudelijk inkoopje moest doen,
of 'n werkman die voortsukkelde naar zijn
karrewei of 'n tabaksverbouwer naar zijn
akker, en achter de verweerde ruiten van
de scheeve huizen ontdekte men alleen oude
gezichten, die suffig naar buiten tuurden.
Maar nu was het zeer levendig in het
kleine stadje.
waar de schoolarts een onderzoek der
nieuwelingen instelt naar hunne ge
schiktheid om toegelaten te worden.
Dan blijkt, dat slechts iets meer dan
de helft als volkomen gezond kan wor
den beschouwd. Da rest lijdt aan bloed
armoede, Engelsche ziekte, woekeringen
in de neuskeelholte, oog- en oorziekten.
Trouwens de onderwijzers weten zelf
maar al te goed uit ondervinding dat
er veel kinderen zpn, die beter nog
een jaar thuis bleven.
Willen we het kind helpen, dan
moeten we op vele dingen letten. In
de le plaats op de voeding. Men moet
het kind een doelmatige, gemengde voe
ding geven. Niet te veel vleesch, maar
vruchten en groenten, als dranken
melk, water, vruchtensappen, in plaats
van koffie, thee, bier en andere alco
holica en in de plaats van suiker meer
natuurlijker zoetigheden als vijgen, aard
beien, kersen, appelen enz. Suikerge-
bruik is niet zonder nadeel voor de
gezondheid. Kinderen, die hun verlan
gen naar zoetigheid stillen door veel
suiker en lekkernijen te gebruiken, krij
gen vaak bloedarmoede en slechte tan
den. Dit komt door de afwezigheid van
kalk en ijzer in de suiker. Alle andere
minerale voedingstoffen worden ons
in andere voedingsmiddelen voldoende
gegeven, voor kalk en ijzer zijn we in
't bijzonder aangewezen op de natuur
lijke zoete voedingsmiddelen. Kalk is
aanwezig in de koemelk, eidooier, aard
beien, groenten enz., terwyl vleesch,
brood en aardappelen zeer weinig kalk
bevatten. Wat betreft het ijzer is de
zaak in zooverre gunstiger, dat de zui
geling genoeg ijzer in zijn weefsels
heeft meegekregen bij zijn geboorte en
ook later nog veel ijzerhoudende voe
dingsmiddelen krijgt. Suiker is echter
volkomen ijzervrij en geeft dus aan
het organisme niets van dit noodzake
lijke miDeraal af.
Behalve voor voeding moet gezorgd
worden voor voldoende beweging. In
de steden zijn de kinderen in dit op
zicht zeer stiefmoederlijk bedeeld. De
stoffige, overvolle straten zijn natuurlijk
allerminst geschikt voor de evolutiën
van de jeugd. Keurige parkaanleg met
prachtige heesters en bloemen midden
in de stad mogen het oog weldadig
aandoen en de stad zeer opsieren, voor
de bewegelijker jeugd is het niets waard.
Speelplaatsen, die ver verwijderd zijn
van de ouderlijke woningen voldoen
evenmin, daar in de meeste gevallen
Voor elk plakaat stond een dichte menigte,
en ze spelden de „proclamatie" met gretige
nieuwsgierigheid alsof ze de lijst van de
staatsloterij nakeken. En het was koddig
om den weerschijn van de symptomen op
de verschillende tronies waar te nemen.
Hoe verder de Posemuckler met de sug
gestieve lectuur gevorderd was, des te zenuw
achtiger werd hij; zijn oogen puilden uit
hun kassen, angstig perste hij de lippen
opeen en gejaagd betastte hij zijn ledematen,
totdat hij met knikkende knieën huiswaarts
keerde, een plaats open latende voor een
stadgenoot, bij wien zich hetzelfde proces
openbaarde.
Geen voorbijganger kon het over zijn hart
brengen om niet even een blik op het aan
plakbiljet te werpen, ai passeerde hij ook
tien exemplaren.
Zoodra zij des morgens ontwaakten, spron
gen zij met beide beenen tegelijk uit het
bed en snelden voor den spiegel om te kijken
of ze al paars in het gezicht warenhun
vrouwen hadden hun den heelen nacht de
ooren vol gezanikt „dat ze koud voelden."
Hadden zij geconstateerd, dat ze niet paars
waren, dan kleedden zij zich haast je rep je
aan om nög eens de symptomen door te
lezen. Eerst daarna gingen ze ontbijten,
maar met oneindig minder smaak dan ge
woonlijk.
Als men een Posemuckler zag wandelen,
behoefde men hem slechts eenige schreden
te volgen om op te merken, dat hij her
haaldelijk zijn handen „op de huidplooi"
onderzocht. Deze beweging was in den
korten tijd, sinds men haar had leeren
kennen, bijna tot een tweede natuur ge
worden. Wat men den luidjes niet kon
kwalijk nemen, daar iedereen er het hoogste
belang in stelt, of hij over vijf minuten
nog leeft of al dood is.
De verschillende sociëteiten werden nog
de ouders slechts den Zondag hebben,
om de kinderen daarheen te verge
zellen.
Buitengewoon groot schijnt het pro
cent dier kinderen, welke reeds voor
den 6 jarigen leeftijd aan woekeringen
in de neusholten lijden. Was nu de
neus niet anders dan dat, waarvoor de
meeste lieden hem houden, n.l. het
reukorgaan, dan waren deze woekeringen
waarschynlijk niet van zoo groote be-
teekenis. Hij is echter niet uitsluitend
een zintuig, maar tegelijk het natuur
lijke orgaan voor ademhaling en als
zoodanig wiyrdt hij door die woeke
ringen in zijn functie belemmerd. De
lijders zijn gedwongen door den mond
te ademen. De voordeelen der neus-
ademhaling en de nadeelen der mond-
ademhaling zijn zoo gewichtig, dat
ouders, die deze kennen, voorzeker
hunne opmerkzaamheid daarop zullen
vestigen. Daarom zullen we ze even in
't kort opsommen.
Op haar weg door het natuurlijke
ademkanaal van den neus, ondergaat
de lucht drieërlei inwerking. Ze wordt
belangrijk verwarmd, ze wordt bijna
geheel met waterdamp verzadigd, en
in de derde plaats wordt ze van de
zwevende verontreinigingen bevrijd en
gereinigd. Bovendien bezit de neus in
den reukzin een orgaan, dat ons direct
slechte bedorven lucht doet erkennen
en bestaat daardoor voor den mensch
dus de gelegenheid dergelijke schade
lijke lucht te ontvlieden, wat helaas
echter maar zeer zelden gebeurt.
Ook besmetting wordt door neus-
ademhaling tegengegaan. Het voort
durend afgescheiden wordende slijm
heeft op de bacteriën een verlammen*
den invloed. Het slijm omhult ze en
maakt ze daardoor onschadelijk. Bij
alle mondademers bestaan hardnekkige
katarrhen in de luchtwegen, en neiging
tot oorziekten en infectieuse ziekten
als mazelen, roodvonk, kinkhoest en
diphterie. Yerder kent ieder mensch
het gevoel van een verstopten neus,
eufheid, hoofdpijn, enz. Gaat de neus
weer open, dan verdwijnen als een
tooverslag alle klachten. Het meest en
het duidelijkst vertoonen zich de ge
volgen bij het kinderlijk organisme. De
kleine patiënten, eerst bleek, zwak,
slecht ontwikkeld, slecht gehumeurd,
prikkelbaar en suf, beginnen plotseling
te gedijen en te ontwikkelen, ze be
ginnen er vroolijk en gezond uit te
zien, de geest werkt beter en hun
drukker bezocht dan ooit, want thuis, in
de stille, naargeestige kamer, konden zij 't
niet uithouden van de akelige gedachten,
die hen bekropen.
Neen, zij moesten omgang hebben met
hun medeburgers; dan hoorden zij nog eens
een verstandig woord, b.v. hoe 't met de
ziekte stond, en wat die en die had gelezen
en welke ervaringen hij had opgedaan. En
bitter en bier geven immers nieuwen moed
en versche levenskracht 1
Neen, op de soos zou niemand ziek wor
den! En daarom gingen zij er ook in den
voormiddag 'n uurtje heen. 'n Mensch kan
nooit genoeg doen voor zijn gezondheid, en
men heeft maar één levenals men dèt
verloren heeft is men 't voor goed kwijt.
De arme vrouwtjes konden niet naar de
soos gaan en haar angst wegspoelen met 'n
bittertje. Maar in den namiddag, als het
koken achter den rug was, dan ging de eene
buurvrouw naar de andere, en dan stonden
ze wel een uur achtereen op den stoep of
in de gang met de handen onder het boe
zelaar en babbelden dat het eind er van
weg was.
Binnen, in de kamer, konden zij zich aan
dat genot niet overgeven, want daar zat
grootvader bij de kachel, en hij betastte zijn
oude wangen en probeerde elke vijf minuten
de plooien in zijn hand. Want hij had ook
al over de ziekte hooren Bpreken en was
verschrikkellijk woest geworden; hij had
een glas gebroken en den vrouwen de scher
ven naar het hoofd gegooid.
De buurvrouwen moesten dus buiten de
deur haar hart lucht geven, maar des avonds,
als grootvader uit zijn zorgstoel waggelde
en z'n jas aantrok en naar de soos kroop,
dan begon ook het leventje voor de vrouwen
en konden zij ongestoord spreken.
En öf zij spraken!
Ze spraken zonder einde, met steeds toe
ONTVANGEN de nieuwste modellen in
Model als nevenstaande met 1 Rij en 2 Rij knoopen,
voor den leeftijd van 3 tot 16 jaar.
De kleuren, die we hiervan in voorraad hebben
zijn Blauw, Bruin, beige GrUs enz.
In prij zen van
f 3 - 3.50 - 4 - 4.50 - 5 - 5.50 - 6 - 6.50
7 - 7.50 - 8 - 8.50 - 9 - 9.50 - 10 tot f 16.
De zaak is Zondags geopend van 9—12 uur.
lichaamsgewicht wordt zwaarder. De
woekeringen, polypen, enz., die deze
narigheden veroorzaken, zijn in de
meeste gevallen, door een kleine ope
ratie, afdoende te verwijderen. Waar
nu ontelbare malen gebleken is, dat de
belemmerde neusademhaling een der
grootste hinderpalen is voor de ver
standelijke ontwikkeling van het kind,
zoo kunnen we door oplettend onze
kleinen te observeeren veel kwaad, zoo
wel in lichamelijk als geestelijk op
zicht, voorkomen.
Buitenland.
Volgens een bericht uit Keulen, heeft
het onweder, dat Woensdag de geheele
Rijnprovincie geteisterd heeft in ver
schillende districten groote verwoestin
gen en talrijke ongelukken aangericht.
Totnutoe is bekend, dat 6 menschen
door den bliksem zijn doodgeslagen. In
sommige districten van de Eifel heeft
hagelslag den geheelen oogst vernield.
De hagelbuien hielden 20 minuten aan.
Ook langs den Boven-Rijn is groote
schade in de wijnbergen aangericht door
het wegspoelen van de teelaarde in de
wijngaarden, het ontstaan van kuilen
in den bodem enz.
In 't zuidelijk gedeelte van Posen zijn
drie mannen, drie vrouwen en een kind
door den bliksem gedood.
In den omtrek van Koblenz beeft een
verschrikkelijk onweer, dat uren lang
geduurd heeft, ontzaglijke schade aan
nemende tongvaardigheid en nooit ver slie
gende stof. En dat blijft toch maar altijd
't grootste genot voor zoo'n klein burger
vrouwtje, dat nooit uit het eentonige alle-
daagsleven komt.
XX.
Op de deftige „burger-societeit", waar in
dertijd dokter Gosse te vergeefs naar de
geneugten van een varkenscotelet had ge
smacht, was het ook voller dan anders.
Immers, wat betreft nieuwsgierigheid en
vree3 zijn alle standen tamelijk gelijk.
Op de zwarte kanapee, links bij de deur
van de voorkamer, zat als gewoonlijk de
geleerde redacteur van het „Posemuckler
Weekblad". Vroeger liet hij te hooi en te
gras nog wel eens 'n ander aan het woord
komen, maar daarvan was nu geen sprake
meer.
Waartoe ook?
De oogenblikken waren te kostbaar om
ze te laten verknoeien door het nutteloos
gezwets der anderen!
De beide speeltafeltjes waren opgeruimd
en aan het biljart zag men slechts hoogst
zelden twee dappere jongelingen wier ge
heele ziel nog niet door den angst voor den
dood in beslag waren genomen en die nog
een klein vleugje levenslust hadden over
gehouden.
Eigenlijk bestond het geheele gezelschap
nog slechts uit twee groepen, natuurlijk uit
degenen die zich schaarden om den redacteur
op de zwarte kanapee, en uit hen, die de
voorkeur gaven aan de algemeene conver
satie om de met wasdoek bekleede tafel in
de kleine eetkamer.
Sinds de cholera-berichten tot Posemuckel
waren doorgedrongen, had Gosse zijn be
zoeken aan de soos hervat, ten deele omdat
de geruchten, welke omtrent hem waren
gericht. De spoorbaan is weggespoeld
tusschen Koblenz en Kapellen. Alle
spoorbanen, naar Koblenz voerend, zijn
beschadigd. Eerst om 11 uur Woensdag
avond was de baan KoblenzTrier weer
vrij.
Ook in den omtrek van Neuwild
hebben regen en hagelslag overgroote
schade aangericht.
Het onweer te Fulda ging gepaard
met een wolkbreuk; de spoorbaan
öammTeisa is op sommige plaatsen
doorgespoeld.
In Atlantic City is dezer dagen een
schokkende misdaad gepleegd. George
Walls, een bekend politicus te Atlantic
Oity, bevond zich met zijn drie kinderen
aan het strand. De vader rustte wat uit
en intusschen werden de kinderen aan
gesproken door een man, die hen mee
troonde achter een rotsblok, daar een
kuil groef, de kinderen er in gooide en
den kuil met zand dicht wierp. De
kinderen schreeuwden en dat bracht
den vader op de plek. De dader trachtte
hem van het spoor te brengen, doch
als bij iugeving begreep Walls wat er
geschied was. Hij vond den kuil, sloeg
den schuldige later bleek het een
gek te zijn bewusteloos, en dolf de
kinderen weer op. Twee zullen wel
blijven leven; het derde kind verkeert
in levensgevaar. De dader, die weer was
bijgekomen terwijl de vader met graven
bezig was, nam de vlucht, maar werd
later gegrepen en in een krankzinnigen
gesticht opgeborgen.
verspreid, meer en meer waren verbleekt,
maar vooral omdat hij het zich tot plicht
rekende om in een tijd, waarop het gevaar
zich elk oogenblik kon openbaren, zich
niet aan de gezelschappen te onttrekken,
doch dadelijk bij de hand te zijn wanneer
iemand een beroep deed op zijn geneeskun
digen bijstand.
De meest klemmende reden tot deze be
zoeken was echter zijn verlangen om door
le degelijkheid van zijn deskundig oordeel
den barbier in de schaduw te stellen en
iet publiek te beveiligen tegen diens waan
zinnige opvattingen en middelen.
Tot dusver had Gosse echter geen be
langrijke vorderingen gemaakt in de gunst
en het vertrouwen der Posemuckler burgerij.
Gedeeltelijk brandde haar het vuur nog niet
zoo heet op de nagels, dat zij er toe kon
besluiten om het ijs van het oude vooroor
deel open te hakken, en voor een deel
voelde zij zich tot den barbier nog altijd
meer aangetrokken dan tot den dokter.
Al werd Gosse op de soos niet meer be-
leedigd, werd hij vrijwel geïsoleerd en om
zich met hem te onderhouden neen, daar
dachten zij nog niet aan.
De eenigen, die in het lokaal niet ver
anderd waren, dat waren de oude pachter
Zieme en zijn dienstbare geest, de bleeke
kellner.
Zieme stond nog altijd met den rug tegen
het buffet, draaide de duimen over elkaar
hu verschalkte om de tien minuten 'n
kummeltje. De kellner stond als steeds
voortdurend te suffen, liet treurig het hoofd
op de borst hangen en trok alleen van tijd
tot tijd met den rechterarm, alsof hem de
servet van twijfelachtige witheid te zwaar
werd.
(Wordi vervolgd.)
ÜM3 VAN ALTEN^