(iel Land van Heusden m Aitena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Tusschen Wieg en School. J. C. JANSSEN Comb. PEEK CLOPPENBURG NORFOLK-PAKJES, Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. No. 3264. Zaterdag 7 Juni. 1913. Bij dit Nummer behoort een Bijvoegsel. FEUILLETON. De Geheimen eener kleine stad. 's-HERTOGENBOSCH. VOOR Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75, franco per post zender prijs verbooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 77t ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag middag 12 uur ingewacht. Wanneer onze zuigelingen hun eerste levensjaar gelukkig ten einde hebben gebracht, volgt er een periode, die wel niet meer zoo rijk is aan het jonge leven bedreigende gevaren, maar waarin toch nog genoeg ziekten en sterfgeval len voorkomen. Terwyl toch van de levendgeborenen voor het einde van 't eerste levensjaar meer dan 11 pCt. sterft, is dit getal in de periode van 16 jaar ongeveer 13'/2 pro 1000. De gevaren op dezen leeftijd, zoowel als van de eerste schooljaren, zijn hoofd zakelijk de zoogenaamde kinderziekten diphtherie, roodvonk, mazelen, kink hoest e. a. Deze periode, de tijd tus schen het le levensjaar en den school- plichtigen leeftijd, moet vóór alles be steed worden om het kinderlijke lichaam krachtig te maken en allerlei toestan den, die dit belemmeren, uit den weg te ruimen. Terwijl in den laatsten tijd is ge bleken, dat het lot der zuigelingen op het platteland slechter is dan dat in de steden, moet men de omstandig heden, waaronder de grootere kinderen op het dorp leven, zeer gunstig noemen in vergelijking met die, waarin de stads kinderen verkeeren. Zuivere lucht en volle zon, overal plaatsen, waar ze hun levenslust kunnen botvieren, eenvoudige, degelgke kost, afwezigheid van den zenuwp ikkelenden invloed der steden, welke het kind half dood of half blind of halfsuf ter schoole doet komen, dan de veel geringer kans voor besmetting met bovengenoemde ziekten, dat alles zijn voordeelen, die ons doen wenscheo, dat het mogelijk moest zijn, de jeugd gezamenlijk vóór den schooltijd in de wei te sturen. Dan zou het jeugdige organisme niet zoo vaak en zoo spoe dig schade ondervinden van de opslui ting in de school en zou de kinder lijke geest den strijd met de doorgaans niet geringe eischen van het eerste school jaar beter en met meer succes kunnen voeren. Hoe ongunstig de sanitaire verhou dingen van de groote steden op de jeugd vóór den sclioolplichtigen leeftijden wer ken, komt onmiddellijk voor den dag, 27) Hadden de burgers en hun kinderen de courant van a tot z bestudeerd, dan kwam de knecht aan de beurt. En eindelijk begon de dikke keukenmeid te spellen. Op Zaterdag was de opwinding het grootst. Dan verscheen ook het Weekblad, met een korte samenvatting van de gebeurtenissen der afgeloopen acht dagen en 'n eigen lang artikel met eindelooze geleerde verhande lingen, wat er al zoo zou kunnen geschie den Maar wat er eigenlijk geschieden moest, dat vertelde het niet, om de eenvou dige reden dat de redacteur 't zelf niet wist. En hoe meer kranten en weekbladen er verschenen, des te onrustiger en banger werden de burgers, en toen de symptomen der cholera asiatica aan alle hoeken der straten te lezen waren en de officieels ge ruststelling er vet gedrukt onder stond, kon men geen Posemuckler aanzien zonder in lachen uit te barsten. De geheele stad was van uitzicht ver anderd. Wie vroeger door de straten ging ont moette slechts nu en dan een dienstmeisje, dat 'n huishoudelijk inkoopje moest doen, of 'n werkman die voortsukkelde naar zijn karrewei of 'n tabaksverbouwer naar zijn akker, en achter de verweerde ruiten van de scheeve huizen ontdekte men alleen oude gezichten, die suffig naar buiten tuurden. Maar nu was het zeer levendig in het kleine stadje. waar de schoolarts een onderzoek der nieuwelingen instelt naar hunne ge schiktheid om toegelaten te worden. Dan blijkt, dat slechts iets meer dan de helft als volkomen gezond kan wor den beschouwd. Da rest lijdt aan bloed armoede, Engelsche ziekte, woekeringen in de neuskeelholte, oog- en oorziekten. Trouwens de onderwijzers weten zelf maar al te goed uit ondervinding dat er veel kinderen zpn, die beter nog een jaar thuis bleven. Willen we het kind helpen, dan moeten we op vele dingen letten. In de le plaats op de voeding. Men moet het kind een doelmatige, gemengde voe ding geven. Niet te veel vleesch, maar vruchten en groenten, als dranken melk, water, vruchtensappen, in plaats van koffie, thee, bier en andere alco holica en in de plaats van suiker meer natuurlijker zoetigheden als vijgen, aard beien, kersen, appelen enz. Suikerge- bruik is niet zonder nadeel voor de gezondheid. Kinderen, die hun verlan gen naar zoetigheid stillen door veel suiker en lekkernijen te gebruiken, krij gen vaak bloedarmoede en slechte tan den. Dit komt door de afwezigheid van kalk en ijzer in de suiker. Alle andere minerale voedingstoffen worden ons in andere voedingsmiddelen voldoende gegeven, voor kalk en ijzer zijn we in 't bijzonder aangewezen op de natuur lijke zoete voedingsmiddelen. Kalk is aanwezig in de koemelk, eidooier, aard beien, groenten enz., terwyl vleesch, brood en aardappelen zeer weinig kalk bevatten. Wat betreft het ijzer is de zaak in zooverre gunstiger, dat de zui geling genoeg ijzer in zijn weefsels heeft meegekregen bij zijn geboorte en ook later nog veel ijzerhoudende voe dingsmiddelen krijgt. Suiker is echter volkomen ijzervrij en geeft dus aan het organisme niets van dit noodzake lijke miDeraal af. Behalve voor voeding moet gezorgd worden voor voldoende beweging. In de steden zijn de kinderen in dit op zicht zeer stiefmoederlijk bedeeld. De stoffige, overvolle straten zijn natuurlijk allerminst geschikt voor de evolutiën van de jeugd. Keurige parkaanleg met prachtige heesters en bloemen midden in de stad mogen het oog weldadig aandoen en de stad zeer opsieren, voor de bewegelijker jeugd is het niets waard. Speelplaatsen, die ver verwijderd zijn van de ouderlijke woningen voldoen evenmin, daar in de meeste gevallen Voor elk plakaat stond een dichte menigte, en ze spelden de „proclamatie" met gretige nieuwsgierigheid alsof ze de lijst van de staatsloterij nakeken. En het was koddig om den weerschijn van de symptomen op de verschillende tronies waar te nemen. Hoe verder de Posemuckler met de sug gestieve lectuur gevorderd was, des te zenuw achtiger werd hij; zijn oogen puilden uit hun kassen, angstig perste hij de lippen opeen en gejaagd betastte hij zijn ledematen, totdat hij met knikkende knieën huiswaarts keerde, een plaats open latende voor een stadgenoot, bij wien zich hetzelfde proces openbaarde. Geen voorbijganger kon het over zijn hart brengen om niet even een blik op het aan plakbiljet te werpen, ai passeerde hij ook tien exemplaren. Zoodra zij des morgens ontwaakten, spron gen zij met beide beenen tegelijk uit het bed en snelden voor den spiegel om te kijken of ze al paars in het gezicht warenhun vrouwen hadden hun den heelen nacht de ooren vol gezanikt „dat ze koud voelden." Hadden zij geconstateerd, dat ze niet paars waren, dan kleedden zij zich haast je rep je aan om nög eens de symptomen door te lezen. Eerst daarna gingen ze ontbijten, maar met oneindig minder smaak dan ge woonlijk. Als men een Posemuckler zag wandelen, behoefde men hem slechts eenige schreden te volgen om op te merken, dat hij her haaldelijk zijn handen „op de huidplooi" onderzocht. Deze beweging was in den korten tijd, sinds men haar had leeren kennen, bijna tot een tweede natuur ge worden. Wat men den luidjes niet kon kwalijk nemen, daar iedereen er het hoogste belang in stelt, of hij over vijf minuten nog leeft of al dood is. De verschillende sociëteiten werden nog de ouders slechts den Zondag hebben, om de kinderen daarheen te verge zellen. Buitengewoon groot schijnt het pro cent dier kinderen, welke reeds voor den 6 jarigen leeftijd aan woekeringen in de neusholten lijden. Was nu de neus niet anders dan dat, waarvoor de meeste lieden hem houden, n.l. het reukorgaan, dan waren deze woekeringen waarschynlijk niet van zoo groote be- teekenis. Hij is echter niet uitsluitend een zintuig, maar tegelijk het natuur lijke orgaan voor ademhaling en als zoodanig wiyrdt hij door die woeke ringen in zijn functie belemmerd. De lijders zijn gedwongen door den mond te ademen. De voordeelen der neus- ademhaling en de nadeelen der mond- ademhaling zijn zoo gewichtig, dat ouders, die deze kennen, voorzeker hunne opmerkzaamheid daarop zullen vestigen. Daarom zullen we ze even in 't kort opsommen. Op haar weg door het natuurlijke ademkanaal van den neus, ondergaat de lucht drieërlei inwerking. Ze wordt belangrijk verwarmd, ze wordt bijna geheel met waterdamp verzadigd, en in de derde plaats wordt ze van de zwevende verontreinigingen bevrijd en gereinigd. Bovendien bezit de neus in den reukzin een orgaan, dat ons direct slechte bedorven lucht doet erkennen en bestaat daardoor voor den mensch dus de gelegenheid dergelijke schade lijke lucht te ontvlieden, wat helaas echter maar zeer zelden gebeurt. Ook besmetting wordt door neus- ademhaling tegengegaan. Het voort durend afgescheiden wordende slijm heeft op de bacteriën een verlammen* den invloed. Het slijm omhult ze en maakt ze daardoor onschadelijk. Bij alle mondademers bestaan hardnekkige katarrhen in de luchtwegen, en neiging tot oorziekten en infectieuse ziekten als mazelen, roodvonk, kinkhoest en diphterie. Yerder kent ieder mensch het gevoel van een verstopten neus, eufheid, hoofdpijn, enz. Gaat de neus weer open, dan verdwijnen als een tooverslag alle klachten. Het meest en het duidelijkst vertoonen zich de ge volgen bij het kinderlijk organisme. De kleine patiënten, eerst bleek, zwak, slecht ontwikkeld, slecht gehumeurd, prikkelbaar en suf, beginnen plotseling te gedijen en te ontwikkelen, ze be ginnen er vroolijk en gezond uit te zien, de geest werkt beter en hun drukker bezocht dan ooit, want thuis, in de stille, naargeestige kamer, konden zij 't niet uithouden van de akelige gedachten, die hen bekropen. Neen, zij moesten omgang hebben met hun medeburgers; dan hoorden zij nog eens een verstandig woord, b.v. hoe 't met de ziekte stond, en wat die en die had gelezen en welke ervaringen hij had opgedaan. En bitter en bier geven immers nieuwen moed en versche levenskracht 1 Neen, op de soos zou niemand ziek wor den! En daarom gingen zij er ook in den voormiddag 'n uurtje heen. 'n Mensch kan nooit genoeg doen voor zijn gezondheid, en men heeft maar één levenals men dèt verloren heeft is men 't voor goed kwijt. De arme vrouwtjes konden niet naar de soos gaan en haar angst wegspoelen met 'n bittertje. Maar in den namiddag, als het koken achter den rug was, dan ging de eene buurvrouw naar de andere, en dan stonden ze wel een uur achtereen op den stoep of in de gang met de handen onder het boe zelaar en babbelden dat het eind er van weg was. Binnen, in de kamer, konden zij zich aan dat genot niet overgeven, want daar zat grootvader bij de kachel, en hij betastte zijn oude wangen en probeerde elke vijf minuten de plooien in zijn hand. Want hij had ook al over de ziekte hooren Bpreken en was verschrikkellijk woest geworden; hij had een glas gebroken en den vrouwen de scher ven naar het hoofd gegooid. De buurvrouwen moesten dus buiten de deur haar hart lucht geven, maar des avonds, als grootvader uit zijn zorgstoel waggelde en z'n jas aantrok en naar de soos kroop, dan begon ook het leventje voor de vrouwen en konden zij ongestoord spreken. En öf zij spraken! Ze spraken zonder einde, met steeds toe ONTVANGEN de nieuwste modellen in Model als nevenstaande met 1 Rij en 2 Rij knoopen, voor den leeftijd van 3 tot 16 jaar. De kleuren, die we hiervan in voorraad hebben zijn Blauw, Bruin, beige GrUs enz. In prij zen van f 3 - 3.50 - 4 - 4.50 - 5 - 5.50 - 6 - 6.50 7 - 7.50 - 8 - 8.50 - 9 - 9.50 - 10 tot f 16. De zaak is Zondags geopend van 9—12 uur. lichaamsgewicht wordt zwaarder. De woekeringen, polypen, enz., die deze narigheden veroorzaken, zijn in de meeste gevallen, door een kleine ope ratie, afdoende te verwijderen. Waar nu ontelbare malen gebleken is, dat de belemmerde neusademhaling een der grootste hinderpalen is voor de ver standelijke ontwikkeling van het kind, zoo kunnen we door oplettend onze kleinen te observeeren veel kwaad, zoo wel in lichamelijk als geestelijk op zicht, voorkomen. Buitenland. Volgens een bericht uit Keulen, heeft het onweder, dat Woensdag de geheele Rijnprovincie geteisterd heeft in ver schillende districten groote verwoestin gen en talrijke ongelukken aangericht. Totnutoe is bekend, dat 6 menschen door den bliksem zijn doodgeslagen. In sommige districten van de Eifel heeft hagelslag den geheelen oogst vernield. De hagelbuien hielden 20 minuten aan. Ook langs den Boven-Rijn is groote schade in de wijnbergen aangericht door het wegspoelen van de teelaarde in de wijngaarden, het ontstaan van kuilen in den bodem enz. In 't zuidelijk gedeelte van Posen zijn drie mannen, drie vrouwen en een kind door den bliksem gedood. In den omtrek van Koblenz beeft een verschrikkelijk onweer, dat uren lang geduurd heeft, ontzaglijke schade aan nemende tongvaardigheid en nooit ver slie gende stof. En dat blijft toch maar altijd 't grootste genot voor zoo'n klein burger vrouwtje, dat nooit uit het eentonige alle- daagsleven komt. XX. Op de deftige „burger-societeit", waar in dertijd dokter Gosse te vergeefs naar de geneugten van een varkenscotelet had ge smacht, was het ook voller dan anders. Immers, wat betreft nieuwsgierigheid en vree3 zijn alle standen tamelijk gelijk. Op de zwarte kanapee, links bij de deur van de voorkamer, zat als gewoonlijk de geleerde redacteur van het „Posemuckler Weekblad". Vroeger liet hij te hooi en te gras nog wel eens 'n ander aan het woord komen, maar daarvan was nu geen sprake meer. Waartoe ook? De oogenblikken waren te kostbaar om ze te laten verknoeien door het nutteloos gezwets der anderen! De beide speeltafeltjes waren opgeruimd en aan het biljart zag men slechts hoogst zelden twee dappere jongelingen wier ge heele ziel nog niet door den angst voor den dood in beslag waren genomen en die nog een klein vleugje levenslust hadden over gehouden. Eigenlijk bestond het geheele gezelschap nog slechts uit twee groepen, natuurlijk uit degenen die zich schaarden om den redacteur op de zwarte kanapee, en uit hen, die de voorkeur gaven aan de algemeene conver satie om de met wasdoek bekleede tafel in de kleine eetkamer. Sinds de cholera-berichten tot Posemuckel waren doorgedrongen, had Gosse zijn be zoeken aan de soos hervat, ten deele omdat de geruchten, welke omtrent hem waren gericht. De spoorbaan is weggespoeld tusschen Koblenz en Kapellen. Alle spoorbanen, naar Koblenz voerend, zijn beschadigd. Eerst om 11 uur Woensdag avond was de baan KoblenzTrier weer vrij. Ook in den omtrek van Neuwild hebben regen en hagelslag overgroote schade aangericht. Het onweer te Fulda ging gepaard met een wolkbreuk; de spoorbaan öammTeisa is op sommige plaatsen doorgespoeld. In Atlantic City is dezer dagen een schokkende misdaad gepleegd. George Walls, een bekend politicus te Atlantic Oity, bevond zich met zijn drie kinderen aan het strand. De vader rustte wat uit en intusschen werden de kinderen aan gesproken door een man, die hen mee troonde achter een rotsblok, daar een kuil groef, de kinderen er in gooide en den kuil met zand dicht wierp. De kinderen schreeuwden en dat bracht den vader op de plek. De dader trachtte hem van het spoor te brengen, doch als bij iugeving begreep Walls wat er geschied was. Hij vond den kuil, sloeg den schuldige later bleek het een gek te zijn bewusteloos, en dolf de kinderen weer op. Twee zullen wel blijven leven; het derde kind verkeert in levensgevaar. De dader, die weer was bijgekomen terwijl de vader met graven bezig was, nam de vlucht, maar werd later gegrepen en in een krankzinnigen gesticht opgeborgen. verspreid, meer en meer waren verbleekt, maar vooral omdat hij het zich tot plicht rekende om in een tijd, waarop het gevaar zich elk oogenblik kon openbaren, zich niet aan de gezelschappen te onttrekken, doch dadelijk bij de hand te zijn wanneer iemand een beroep deed op zijn geneeskun digen bijstand. De meest klemmende reden tot deze be zoeken was echter zijn verlangen om door le degelijkheid van zijn deskundig oordeel den barbier in de schaduw te stellen en iet publiek te beveiligen tegen diens waan zinnige opvattingen en middelen. Tot dusver had Gosse echter geen be langrijke vorderingen gemaakt in de gunst en het vertrouwen der Posemuckler burgerij. Gedeeltelijk brandde haar het vuur nog niet zoo heet op de nagels, dat zij er toe kon besluiten om het ijs van het oude vooroor deel open te hakken, en voor een deel voelde zij zich tot den barbier nog altijd meer aangetrokken dan tot den dokter. Al werd Gosse op de soos niet meer be- leedigd, werd hij vrijwel geïsoleerd en om zich met hem te onderhouden neen, daar dachten zij nog niet aan. De eenigen, die in het lokaal niet ver anderd waren, dat waren de oude pachter Zieme en zijn dienstbare geest, de bleeke kellner. Zieme stond nog altijd met den rug tegen het buffet, draaide de duimen over elkaar hu verschalkte om de tien minuten 'n kummeltje. De kellner stond als steeds voortdurend te suffen, liet treurig het hoofd op de borst hangen en trok alleen van tijd tot tijd met den rechterarm, alsof hem de servet van twijfelachtige witheid te zwaar werd. (Wordi vervolgd.) ÜM3 VAN ALTEN^

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1913 | | pagina 1