el Land van fleusden en illena, de Langstraat en de itommeierwaard.
Rika's Liefde.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3282. Zaterdag 9 Augustus.
1913.
De Bioscoop ten opzichte
der jeugd.
FEUILLETON.
LAMD VAN ALT^
VOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 77i ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
li.
Men wil de bioscoop dienstbaar maken
aan het onderwijs.
Den 10 Februari van het vorige jaar
kwamen te Utrecht afgevaardigden van
een 30-tal grootere gemeenten, benevens
belangstellenden in het onderwijs, samen,
teneinde een bespreking te houden over
het vraagstuk der toepassing van de
bioscoop bij het onderwijs.
In deze bijeenkomst werd een com
missie gevormd, welke tot opdracht ge
geven werd het vraagstuk nader te be-
studeeren en na te gaan op welke wijze
de bioscoop dienstbaar zou kunnen wor
den gemaakt aan het onderwijs.
Deze commissie, allereerst zich de
vraag stellende of de bioscoop onder de
leermiddelen opgenomen moest worden,
beantwoordde deze vraag bevestigend.
Daarna overwoog de commissie op
welke wijze het leermiddel de bioscoop
moest worden aangeschaft.
Ze was unaniem van oordeel dat on
der leiding van onderwijsspecialiteiten
werkelijke schoolfilms gemaakt moesten
worden.
De commissie was van oordeel dat
het niet gewenscht was voor het aan
schaffen van die films een zelfstandige
organisatie op te richten, doch zag hier
voor het lichaam in de vereeniging van
Nederlandsche Gemeenten, die zich ten
doel stelt de zorg op zich te nemen,
o.a. voor het aanschaffen van zaken,
die verscheidene gemeenten behoeven,
zoo tenminste die aanschaffing voor-
deeliger of beter kan geschieden dan de
aanschaffing door een gemeente afzon
derlijk.
Daarom dan ook dat de commissie
zich tot die vereeniging wendde.
De vereeniging van Nederlandsche
Gemeenten heeft daarop de zaak onder
zocht, en het resultaat van die onder
zoekingen was, dat ze besloot tot aan
maak van speciale schoolfilms over te
gaan, indien de afneming der films door
de gemeentebesturen, rijkskweekscholen,
burgerscholen, gymnasia, landbouw
scholen en andere inrichtingen van on-
derwijs voldoende zou zijn.
De vereeniging heeft nu, behalve aan
LOUISE ROTH.
(5
De stormen huilden om het slot en deden
deuren en vensters schudden.
Het was een onstuimige nacht.
„Of de wereld vergaan zou 1" dacht Rika.
Zij lag in bed en kon niet slapen. Maar
het was niet de storm, die dat verhinderde,
de zorg over Martin hield haar uit den
slaap. Als hij nu eens buiten was 1 Wie
kon het haar zeggen, of hij nog wel een
beschuttend dak boven zich had
Door het voortdurend denken aan hem
waa haar phantasie opgewektin het huilen
van den wind meende zij Martin's stem
te hooren.Zij trok zich de dekens over de
ooren gloeiend warm werd het haar. Plot
seling schrikte zij op. Klonken daar geen
voetstappen? Maar het was de baron, die,
als iederen nacht, in den laatsten tijd, in
zijn kamer heen en weer liep. Rika's kamer
tje lag gelijkvloers. Weer trok zij de dekens
over zich heen. Och, dat ze toch kon slapen 1
Daar werd aan het raam geklopt! Ze
sprong op.
„Rike 1" werd er zacht geroepen.
Dat was niet de wind.
„Ik kom," antwoordde ze.
Met sidderende handen schoot ze een
rok aan.
De stappen boven haar hoofd hoorde zij
niet meer. Luid rammelend werd er een
raam opengeslagen. De baron had zeker
ook het roepen gehoord en gekeken. Als
hij nu maar niet zelf de deur ging opendoen
Zij snelde den gang in.
Daar kwam de baron ook al, met een
lieht in de hand, naar beneden. Ofschoon
een aantal gemeentebesturen, ook aan
de inspecteurs van onderwijs, districts- en
arrondissementsschoolopzieners, hoofd be
sturen van onderwijsgenootschappen, be
sturen van rijks- en bijzondere scholen,
enz., een circulaire verzonden, waarin
ze haar voornemen tot aanmaak van
speciale schoolfilms meedeelt en den
wensch uitspreekt dat velen met haar
streven zullen sympathiseeren en dat ze
in de gelegenheid zal worden gesteld
haar plan ten uitvoer te brengen.
De vereeniging heeft zich de organi
satie als volgt gedacht
Aan het hoofd komt een persoon te
staan, volkomen op de hoogte met de
behoeften van het ouderwijs. Hij zorgt
dat d&tgene wordt opgenomen, dat het
meest in het belang van het onderwijs
is. Bij de opneming, die door een der
beste filmfabriekanten geschiet, roept
hij bovendien de hulp in van een bij
uitstek vakkundige. Langs dezen weg
is de aanmaak verzekert van die films,
welke aan de eischen voldoen.
Aan de gemeentebesturen wordt over
gelaten zelve voor de vertooniug te
zorgen, waarby twee wegen open staan
vooreerst kan een regeling getroffen
worden met de directie van een bios
coop-theater en in de tweede plaats kan
een eigen inrichting in het leven wor
den geroepen. Wil men het laatste, dan
zal een van de onderwijzers zich eeni
ge vertrouwdheid moeten eigen maken
met het vertoonen. Maar de kosten van
een eigen inrichting zijn nog zoo hoog,
dat hiervan, van de aanschaffing van
zoo'n eigen inrichting, voor de meeste
onderwijsinrichtingen wel niets zal kun
nen komen. Wel wordt door een firma
een toestelletje, waarvan de prijs f200
is, op de markt gebracht, dat zich als
de schoolbiscoop aandient, doch de tech
niek zal nog eenige vorderingen moeten
maken voordat tot invoering ervan kan
worden geadviseerd.
Dat de bioscoop aan het onderwijs
vele en onschatbare diensten kan bewij
zen, daarover zijn de onderwijsspeciali-
ten het eens.
En wij ook, weliswaar leeken op
onderwijsgebied, zijn overtuigd van het
groote nut der bioscoop bij het onder
wijs.
Immers het is zoo helder als glas
voor een ieder dat een bioscoop, en
hij langzaam liep en het scheen dat zijn
beenen trilden, verried zijn gansche houding
toch, dat hij haast had. Hij zag Rika niet,
die in een hoek was blijven staan, schoof
den grendel weg en deed de deur open.
„Vader," klonk het als een zucht.
Een seconde staarde Rika in een doods
bleek gezicht. Martin was het niet. De wind
blies het licht uit.
„Niet over mijn drempel 1"
Kwamen deze afgebroken, doffe geluiden
van een menschelijke stem, of was het een
bedriegelijk spel van den storm
De deur viel in het slot en de grendel
werd er voor geschoven. Stikdonker was
het in den grooten gang.
Erger nog dan tevoren raasde de wind,
als had hij zijn gansche kracht noodig om
een ongelukkige weg te voeren.
Bij dat gehuil van den storm hoorde
men nog een zuchten en steunen. Dat kwam
echter niet van den wind. Zoo kon slechts
een mensch klagen, .wiens smart grooter is
dan alle macht der elementen.
Een rilling ging Rika door de leden. Zij
vloog naar haar kamertje. Haar gedachten
waren verward.
Spoedig daarna hoorde ze langzaam, zware
stappen de trappen opgaan en daarbij altijd
dat verschrikkelijke steunen.
Den volgenden morgen was het haar alsof
ze een spook had gezien.
De dagen, welke nu kwamen, waren grauw
en somber. De baron had iets onrustigs;
onophoudelijk liep hij rond, nu in huis,
dan weer buiten.
Daar kwam het bericht, dat Mark plot
seling was gestorven.
De barones weende in stilte en de baron
had opeens weer zijn oude houding aan
genomen. Nog op denzelfden dag reisde
hij met zijn vrouw af voor de begrafenis.
Het lijk zou niet worden overgebracht.
Na den terugkeer van mijnheer en me
vrouw werd het zeer stil in het slot.
Sedert dien stormachtigen nacht twijfelde
vooral wanneer de onderwijzer een dui
delijke uitlegging van het geprojecteer
de geeft, het kind de leerstof veel ge
makkelijker en veel beter doet begrijpen.
Daarom nogmaals: de bioscoop kan
aan het onderwijs vele en onschatbare
diensten bewijzen.
En mét de Vereeniging van Neder
landsche gemeenten spreken wij daarom
den wensch uit dat vele onderwijsin
richtingen hier te lande met haar streven
tot aanmaak van speciale schoolfilms
zullen sympatiseeren, dat de films vol
doenden aftrek zullen vinden, nóöiig
voor de uitvoering van het plan, omdat
anders misschien de schoolbioscoop voor
langen tijd tot in de toekomst zul zijn
verschoven, wat we niet hopen vanwege
het groote nut dat zij aan het onderwijs
kan afwerpen.
Duitenlaiid.
Bij de mijnramp in de buurt van Glas
gow, waarvan in ons vorig no. melding
is gemaakt, zijn twee-en-twintig men-
schen omgekomen. Er waren 26 arbeiders
aan het werk, toen de brand uitbrak.
Drie wisten er op het waarschuwend
geroep van een kameraad, die zelf veron
gelukt is, te ontkomen. Het was voor de
reddingsbrigade onmogelijk in de mijn
af te dalen door de giftige dampen die
er hingen. Bij hun hardnekkige pogin
gen zijn verscheidenen hunner gered.
Toen men eindelijk het onderzoek kon
beginnen, vond men nog één levende,
die negentien uren na het uitbreken van
den brand beneden was geweest, maar
er is weinig hoop op 's mans behoud.
Tien van de verongelukten waren ge
huwd drie waren zoons uit één gezin.
De mijn brandt nog. Men zal haar waar
schijnlijk moeten sluiten. Vierhonderd
man zijn daardoor werkeloos.
In de laatste dagen zijn te Johannes
burg enkele ontploffingen voorgekomen
van dynamiet, door heethoofden verza
meld om het te bezigen bij de onlangs
uitgebroken onlusten. Donderdagnacht
is een hoeveelheid, verborgen op een
open ruimte in een der buitenwijken
van Germiston, ontploft. 16 huizen zijn
gedeeltelijk vernield en in het rond zijn
de ruiten der omliggende woningen
gesprongen.
Er is te New York bericht ontvangen
uit Caracas, over den staat van zaken
in Venezuela. Het heet dat president
Gomez een krijgsmacht van 7000 man
heeft afgezonden tegen ex-president
Castro, welke laatste aan het hoofd staat
van 12,000 volgelingen, die vol geest
drift schijnen te wezen. De opwinding
in Venezuela is groot; maar volgens
den berichtgever vau het Central News
Agentschap, van wien deze tijding af
komstig is, mag men niet te veel gewicht
hechten aan de beweringen omtrent
moord en doodslag op groote schaal,
waaraan de aanhangers van Castro zich
heeten schuldig te maken. Zulke bewe
ringen komen uit den koker van finan
ciers, die speciale belangen hebben in
Venezuela zegt d9 correspondent.
De Vesuvius vertoont de laatste dagen
verhoogde werking. Eergisteren borrelde
vloeibare lava in den krater op, terwijl
wolken stoom en rook ontsnapten. Ook
werden ontploffingen gehoord.
Rika er niet meer aan, of ze had Martin
voor jaren wel kunnen redden. Zij gaf ge
volg aan een on weerstaan baren aandrang
en zei den baron op zekeren dag, dat des
tijds, toen het geld uit de casette gemist
werd, baron Mark ook in de kamer geweest
was. Hij werd eerst bleek als de dood, zette
daarna een zeer trotsch gezicht en scheen
zich de gebeurtenis niet goed meer te kun
nen herinneren. Toen Rika wilde gaan ver
tellen, wenkte hij afwerend met de hand en
zei op koelen toon„De aanwezigheid van
mijn zoon veranderde niets aan de zaak.
Overigens heb ik Martin toen alleen maar
ontslagen, omdat zijn gedrag tegenover mij
onbehoorlijk was, om geen andere rede
nen. Bedenk dat welHij keerde haar
den rug toe en liet haar staan.
Rika bekende zichzelf, dat zij een dom
heid had begaan en dat een mensch, die
niet te rechtertijd spreekt, beter doet te
zwijgen.
In hare oogen werd haar schuld jegens
Martin grooter. Het werd bij haar een
idee fixe hem te moeten zoeken.
De barones was zeer tegemoetkomend,
toen ze zei, dat ze haar dienst wilde ver
laten. Het scheen bijna, of ze blij was haar,
na zoo lange jaren van trouwe diensten,
kwijt te raken.
Nu trok Rika met haar onzichtbaren last
de wereld in.
Al haar navorschingen naar Martin bleven
zonder gevolg. Haar rusteloosheid deed haar
nooit lang op één plaats blijven en ver
hinderde haar om te werken. Overal oogstte
zij ontevredenheid en harde woorden. Reeds
lang verwaarloosde zij haar uiterlijk en de
eens zoo heldere Rika was niet meer te
herkennen. Altijd slechts levende met de
gedachte Martin te zullen vinden, lette zij
er niet op, dat haar haren grijs begonnen
te worden en zich diepe voren in haar ge
zicht groefden.
Zoo gingen de jaren voorbij.
Rika's kracht was gebroken. Ze zou van
honger zijn omgekomen, als haar vroegerei
Te Bilbao is een kuip met gesmolten
ijzer omgevallen over een groep ar
beiders. Twee hunner zijn gedood, twee
hebben er zware, verscheidene anderen
lichte brandwonden opgeloopen.
Witop, de bediende van barones Van
Zuylen van Nyevelt. die op 31 Mei naar
de bank van Rothschild te Parijs werd
gezonden om een chèque van 80,000
francs te innen, en zich met dat geld
uit de voeten maakte, is thaus te Saintes
(dep. Beneden-Garonne) aangehouden.
Uit den internationalen trein zijn tus-
schen Freiburg en Bern uit een valies
voor 100,000 francs aan juweelen ge
stolen, toebehoorende aan een Brazi-
liaansche familie.
De dieven hadden op de gewone wijze
hun slag geslagen, toen de eigenaars in
de restauratiewagen waren.
Te Chicago zijn acht vrouwelijke agen
ten bij de zedenpolitie aangesteld. Zij
hadden den eersten dag zooveel bekijks
en belangstelling, dat zij meermalen een
beroep op haar mannelijke collega's
moesten doen tot bescherming tegen de
opdringende menigte.
De vliegers Garros en Brindejonc heb
ben Donderdag te Marseille een wedstrijd
gehouden om in den korsten tijd de
grootste hoogte te bereiken.
Garros steeg in 12 minuten tot 2500,
Brindejonc tot 2400 meter.
De politie heeft een groote smokke
hare diensten herinnerd had en haar in een
gesticht liet opnemen. Toevallig was het in
dezelfde stad, waar baron Mark begraven lag.
Wel viel het Rika zwaar, op een bepaalde
plaats te moeten blijven, maar ze had jicht
in de beenen en kon niet meer naar Martin
zoeken. Het altijd samenzijn met de andere
vrouwen beviel haar niet. Vooral vond ze
het verschrikkelijk, als een van haar, een
vroegere portiersvrouw, 's avonds met haar
tandenloozen mond uit een courant voorlas.
Die courant kreeg ze van een medelijdende
buurvrouw, nadat deze en haar familie het
nieuws gelezen hadden, waarmee steeds een
paar dagen gemoeid waren.
Zoo las ze dan ook op een avond hoe de
drank weer een offer had geëischt. Een
groote, sterke man, nog in het best van zijn
jaren doch armoedig gekleed, was, in dron
kenschap, van een bierwagen gevallen,
waarvan de koetsier hem, uit medelijden,
had meegenomen en had zijn nek gebroken.
Uit bij hem gevonden papieren bleek, dat
hij Martin Huber heette. Op het kerkhof
in de stad was hij begraven.
Rika sprong op en rukte de vrouw het
blad uit de hand. Met starende oogen keek
ze daarop. Haar hart scheen op eens stil te
staan. Dus hij was doodAan die mogelijk
heid had zij nooit gedacht. Al hare leden
werden haar zoo zwaar en met moeite sleepte
zij zich uit de kamer. Zij moest alleen zijn,
onverschillig waar 1 Onder op de trap ging
ze zitten. Als een hond kroop ze weg.
Den volgenden morgen, dadelijk nadat
ze was opgestaan, ging ze naar het kerkhof.
Lang zocht ze naar het graf van Martin.
Eindelijk vond ze, bij een hoop versch ge
dolven aarde een plankje staan, waarop
„Martin Huber" geschreven was. Urenlang
zat ze bij het graf en zwaarder dan ooit
drukte haar de schuld, die ze nu onmogelijk
meer kon delgen. Onder haar stille wanhoop
zag ze, dat op alle graven, zelfs van de
armsten, kransen lagen, alleen Martin had
er geen.
Rika voelde in haar zak. Eén groschen
meesteres, de barones von Schönna adch niet slechts bracht zij te voorschijn, dat was al
larij van alcohol in de haven van Ham
burg ontdekt. Naar verluidt bedraagt
de schade, door de douane geleden, niet
minder dan 70,000 Mark. Een aantal
in deze smokkelarij betrokkenen zijn ge
arresteerd, terwijl meerdere arrestatie's
worden verwacht.
De Dalkan.
Woensdagavond kwam het telegrafisch
bericht uit Boekarest, dat de vrede tus-
schen Roemenië, Griekenland, Servië
en Montenegro ©enerzijds, Bulgarije an
derzijds, is gesloten. Het besluit van
Roemenië om zijn leger op Bulgaarsch
gebied te houden, totdat het vredesver
drag zou zijn geteekend, heeft zeker
niet weinig tot dit besluit bijgedragen.
Bulgarije hoopt bovendien dat het
vredesverdrag door de mogendheden
herzien en te zijnen gunste gewijzigd
zal worden.
Het vredesverdrag is een compromis,
gelijk te verwachten was. Griekenland
heeft Kawala verkregen, maar een heele
strook ten Westen van de Stroema in
Noordoost-Macedonië is aan Bulgarije
gelaten. Intusschen, als men de oor
spronkelijke eischen der beide partijen
tegenover elkaar stelt, ziet men, dat
Bulgarije verreweg het meest heeft moe
ten laten vallen. Gegeven de militaire
toestand, is dat geenszins vreemd. Maar
er is nog een omstandigheid, die Bul
garije tot toegeven heeft doen neigen,
en wel een, die de zaken niet weinig
vertroebeltde mededeeling vanwege
de mogendheden, dat zij zich de her
ziening van het bedrag voorbehouden.
De Bulgaren zullen zeker vrijwat heb
ben afgestaan om maar vrede te krijgen
en met de stille hoop, dat de mogend
heden het hun wel weer zouden terug
bezorgen.
Vooral vergeleken met wat Bulgarije
voor zich bedongen had in het ver-
bondstractaat van vóór den oorlog, is
het deel van den Turkschen buit, dat
het nu krijgt, gering. Daarin toch was
voorzien, dat de Bulgaarsch Servische
grens zuidwaarts tot voorbij de Wardar
zou worden doorgetrokken om dan zuid
oostwaarts naar de baai van Orfano te
loopen. D. w. z., dat Egri Palanka,
Kotsjana, Istip, Gewgeli, Dojran, Seres,
Drama, Kawala dan aan Bulgarije zou
den zijn gekomen, terwijl het nu al die
plaatsen moet derven.
Macedonië, met zijn in hoofdzaak Bul-
gaarsche of gebulgariseerde bevolking,
wordt door de nieuwe grenzen in brokken
gesneden. Een klein deel aan Bulgarije,
wat ze bezat. Ze ging naar de koopvrouw,
die, bij den ingang van het kerkhof kransen
te koop aanbood. Spottend keek deze haar
van onder tot boven aan.
„Neen, daarvoor is niets te krijgen," zei
ze kortaf.
Rika stond radeloos. Plotseling ging haar
een gedachte door het hoofd. Het graf van
baron Mark was altijd zoo mooi met bloemen
versierd. Behoorden die bloemen niet veeleer
aan Martin dan aan hem? Eigenlijk was
de jonge baron von Schönna die bloemen
zelfs aan Martin schuldig!
Daar stond ze ook reeds voor de rustplaats,
die een bloeienden tuin geleek, nam de
kransen en legde die op Martin's graf. Dan
ging ze er nog eens heen, plukte alle bloe
men en bracht ook die daarheen. Met stille
genoegdoening beschouwde zij den nu zoo
schoon gesierden grafheuvel.
Zij bemerkte niet, dat andere bezoekers
van het kerkhof bij elkaar gingen staan,
vol ontzetting naar haar keken en met ver
ontwaardiging van grafschennis spraken.
Eindelijk kon dan een van de diefeggen,
die daar reeds zoo lang aan het werk waren,
betrapt worden.
Met harde woorden werd Rika aange
sproken. De bewaarder van het kerkhof en
een agent van politie stonden voor haar.
Wezenloos keek ze beiden aan.
„Kom maar mee, je weet wel waarom,"
zei de agent.
„Vooruit, vooruit!" riep de bewaarder.
„Vier dagen op zijn minst zal je wel moeten
zitten en de schande heb je op je ouden
dag gratis."
Nu begreep Rika het.
Slechts een oogen blik aarzelde ze. Daarna
haalde zij verlicht adem, gewillig en met
hoog opgericht hoofd volgde ze den agent.
Het was haar plotseling als was een deel
van haar schuld jegens Martin gedelgd; ze
voelde den last op hare schouders lichter
worden.
EINDE.
Naar het Duitsch
VAN