Door Schade en Schande.
J. c. Misna.
Comb. Peek Cloppenburg,
Mag popend van 9 lol 12 nor.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3308. Zaterdag 8 November.
FEUILLETON.
's Bosch.
GROOTE KEOZE in
1913.
Het onderwijs hier te lande.
In prijzen van 10 - 12 -14 -16
18 - 20 - 22 - 24 - 26 tot 45 gld.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 m&aaden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertent.ën van 16 regels 50 ct. Elke regtl
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
't Is een Teel geuite en tevens reeds
oude klacht dat het volksonderwijs hier
te lande, het gewone lager ouderwijs
dus, zoo goed niet is als elders in an
dere landen van Europa, hoowel hier
toch, zoo niet méér, dan toch minstens
evenveel geld als déAr aan het onder-
wys wordt ten koste gelegd.
Dezer dagen is die klacht weer ge
hoord.
In den Amsterdamschen Raad.
't Was de heer Matthysen, die de
klacht ter tafel bracht.
De heer Matthysen zeide dat het on
derwijs per leerling te Weenen f 70.74
kost, te Chemnitz f 57.04, te Dresden
f 58.70, te Leipzig f 58.95, te Zurich
(met Europeesche vermaardheid) f 73.95
en te Amsterdam. f 72.77, en voor
dit bedrag, zoo meende hij, kon méér
worden verlangd dan wat Amsterdam
door het onderwijs geleverd wordt.
Waaraan het geweten moet worden
dat het onderwijs, in evenredigheid tot
de kosten, daaraan besteed, zoo slecht
is
Volgens de heer Matthijsen is het
stelsel der ambulante hoofden de oor
zaak van dien toestand, omdat do hoof
den het leerplan bepalen, de methodiek
in handen hebben, terwijl de invloed
der schoolvergaderingen zeer gering is.
Er wordt, zoo zeide hij, veel gedaan
om onze lagere school naar het uiter
lijk in orde te maken, zoodat ze wel
eens, en terecht, een paradeschool wordt
genoemd, maar in werkelijkheid wordt
e*1 op schoolgebied veel verbeuzeld,
doordas esn massa tijd verloren gaat
door het den kinderen aanleeren van
dingen, waaraan ze niets hebben.
En dit alles vindt zijn oorzaak hierin,
volgens den heer Matthijsen, dat de
school in handen is van hen, die de
dagelijksche schoolpraktyk niet kennen,
laten we duidelijker zijn van de am
bulante hoofden.
Het ambulantisme is de oorzaak er
van dat het onderwijs, trots de hooge
kosten er aan besteed, zoo slecht is
Wij willen ons hierover niet uit
spreken.
Is het echter waar dat er den kin
Een ambulant Hoofd eener school heeft
o. m. geen eigen klas, alléén toezicht op de
verschillende klassen en het personeel.
ALICE es CLAUDE ASKEW.
13)
Met een kwaadaardigen tik van zijn stok
sloeg Launcelot een onschuldig madeliefje
van den stengel, en bleef toen staan bij een
hek, waar hij uitzicht had over een groot
stuk van den omtrek.
Fenwick End was slechts van Ch<on
Coombe gescheiden door eenige akkers en
een stuk park. Het hek was vlak bij den
ingang van het park, en Launcelot was een
oogenblik blijven staan, omdat hij liefst
geen voet had willen zetten op het gebied
van zijn vader, dat eenmaal het zijne zou
wezen. In zijn gedachte stond dat gelijk
met een gevangenis een mooie, ruime
gevangenis, wel is waar, maar toch een
gevangenis.
Een hommel vloog brommend rond om
honig te zoeken bij de geurige bloemen
van de haag. Zij vloog tegen Launcelot's
gezicht aan, en deed hem uit zijn gepeins
ontwaken.
„Ja, jij hebt het goed," mompelde hij.
„Je kunt nemen wat je aanstaat en dan
verder gaan. En dat kan ik juist niet. Ik
behoor even goed tot de vaste bezittingen,
als de oude boomen in het park, die met
hun wortels aan den grond van de Holts
gekluisterd zijn. Als ik maar een paar
honderd pond rijk was, dan maakte ik mij
onafhankelijk maar ik bezit geen penny,
die niet van mijn vader moet komen. Al
weer net als de boomen de grond van
de Holts moet mij van het noodige voor
zien."
Hij stak een sigaret op en leunde al
deren op school veel geleerd wordt,
waaraan ze niets hebben, danwy stem
men dit toe dan is dat niet alleen
nutteloos gedoe, maar het doet ook veel
tijd verloren gaan, die anders, nuttiger
besteed kon worden.
En is het eveneens waar dat de school
hoofden de oorzaak van dezen niet
langer te dulden toestand van het onder
wijs zijn, dan, zouden wij zeggen, moeten
ze verdwijnen en moet een andere ge
schapen worden.
En volgens den heer Matthijsen is
het ambulantisme wel degelijk de oor-
taak er van dat de resultaten van het
onderwijs zoo bedroevend zijn, want,
«oo redeneert hij, de tegenwoordige
klasse onderwijzer is wel tot beter in
zicht gekomen, hij begrijpt zeer goed
lat de tegenwoordige toestand niet deugt,
doch hij kan de verandering niet bren
gen, omdat de hoofden de leiding in
het onderwijs hebben, en zoo wordt de
sterke scheppende kracht, die er onder
de tegenwoordige onderwijzers schuilt,
verstikt.
Zooals eerder gezegd: wij willen ons
hierover niet uitspreken.
Over iets anders
Men vindt dat den kinderen op school
veel te veel wordt ingepompt, wat tot
niets nut is, omdat ze er later niets
aan hebben.
Daarover wenschen we wel iets te
zeggen.
We weten het zelf nog heel goed
vanuit onze eigen schooljaren dat
is te zeggen van de j tren op de banken
der lagere school doorgebracht met
hoeveel moeite „meester" eindelijk al
die verbuigingen en het „ontleden" enz.
er by ons in kreeg. We moeten het
hier even zeggenwe konden een en
ander later ook zonder mankeeren, zon
der missen, als we dan eens z.g. repe
titie hadden. We waren, om zoo maar
te zeggen, heele bollen op dit gebied.
Maar en nu willen we weer eerlijk
wezen toen we ten leste van school
af kwamen, waren we nog niet in staat
een behoorlijken brief, in goeden stijl,
te schrijven, want dbt was ons niet
geleerd.
En moest het onderwijs in „stellen"
juist niet een der vakken zijn geweest,
die het meest en het best onderwezen
werden
En zoo ging het met rekenen, aard
rookend tegen het hek. Op dit oogenblik
kwam de tegenstelling tusschen hem en
zijn vader en broeder nog sterker uit dan
anders. De Squire minachtte sigarettenhij
rookte weinig en dan slechts zware sigaren.
Mark was nog niet begonnen te rooken.
Launcelot, ofschoon hij slechts een wande
ling over de akkers maakte, droeg een
keurig blauw serge pak naar de laatste
mode, met een stijven boord, iets te hoog.
Zijn bruine schoenen waren smal en puntig
een beetje nauw, ofschoon Launcelot's
voeten, zoowel als zijn handen, voor een
man bijzonder klein en slank waren.
De Squire zag er altijd uit als een gezeten
paehter. Zijn kleeren dienden meer tot ge
bruik dan tot versiering. Hij hield van zware
slobkousen en dikke schoenen, en hij droeg
enkel een stijven boord, wanneer hij zich
kleedde voor tafel en dan nog niet eens
altijd. Mark richtte zich in zijn kleeding
naar zijn vader, en beiden bespotten Laun
celot dikwijls om zijn overdreven netheid
wat hem natuurlijk tot nog grooter over
drijving bracht.
Launcelot's blik volgde de hommel, die
zich telkens op de bloemen nederliet.
„Gelukkig dier!" peinsde hij, „dat zou
ik ook zoo graag willen doen erop uit
gaan en de zoetheden van het leven ge
nieten mij ermede bedwelmen van
bloem tot bloem fladderen honig zoeken
waar ik die» kon vinden elke seconde
van mijn bestaan voelen, dat ik leef. Dat
is natuurlijk het bloed van de Farfexes in
mij," ging hij vol bitterheid voort, „maar
kan ik helpen, dat het door mijn aderen
stroomt
Hij voelde sympathie voor de bloedver
wanten van zijn moeder, vooral voor hen,
die zich een naam hadden gemaakt door
hun woeste onbeteugelde buitensporigheden.
Vaak werden zij hem tot afschrikkend voor
beeld gesteld en werd gezegd, dat hij
hun aanleg voor het kwade had, en dat die
eruit geranseld moest worden. En zoo had
rijkskunde, aatuurkunde en wat dies
nog meer zij, net eender.
Dat het gewone lager onderwijs, zoo
als wij dat genoten hebben, zich niet
aanpaste aan de praktijk, is zeker.
En dat is nu, tegenwoordig, in zekeren
deele nog evenzeer bet geval.
Dhkrin moet verandering komen.
Yoor velen onzer toch is het gewone
lager onderwijs het eenige onderwijs
dat ze ontvangen, en dat dient dus
noodig zoo goed mogelijk te zijn, ont
daan van alle overbodige poespas, ge
richt op de praktijk.
En is het hiervoor noodig dat het
ambulantisme over boord moet worden
gegooid, welnu dan: vort er mee!
IBiiitenland.
Het St. Petersburgsche telegraafagent-
schap is gemachtigd om 't bericht tegen
te spreken, dat Rusland heeft besloten
van het condominium op het voorge
bergte Athos af te zien en de inlijving
bij Griekenland toe te staan.
Het reeds lang hangende geschil tus
schen de Zuid-Afrikaansche regeering
en de ingevoerde Indische werklieden,
ontstaan tengevolge van het verzet van
laatstgenoemden tegen de hen rakende
uitzonderingswetten, die o. a. verbieden
dat zij hun vrouwen naar Z.-Afrika
meenemen, heeft de laatste dagen geleid
tot gevangenzetting van ongeveer 1000
Indische werklieden.
Donderdag zijn ongeveer 3000 Indiërs
uit Natal de grens van Transvaal over
getrokken, met 't doel gevangenneming
uit te lokken in verband met de be
weging tot 't plegen van lijdelijk verzet.
Ondanks den hevigen wind is Woens
dagochtend te Versailles de vlieger
Chevillard met zijn tweedekker opge
stegen. Hij heeft een reeks gevaarlijke
toeren uitgehaald. Na eerst langzaam
te zijn gestegen bracht hij zijn toestel
plotseling in verticale richting om ver
volgens op één vleugel te zweven. Daarna
steeg hij weer op en begon allerhande
kunsten te vertoonen, wat bij den
heerschen stormwind des te meer indruk
maakte. Het toestel bleef echter als het
ware in de lucht hangen. Met een plot
selinge zwenking scheen het toestel te
vallen, doch de pnnt van het toestel
werd opgeheven en snel steeg de vlieger
weer. Daarna daalde hij in vol planê.
Twintig minuten later werd het toestel
weer bestegen en ging het recht de lucht
hij hen langzamerhand leeren beschouwen
als helden, en heimelijk gejubeld over hun
lichtzinnige handelingen.
Nooit was er een Farfex geweest, die op
de gewone wijze geleefd had of gestorven
was. Dit was algemeen bekend. De een was,
na een speelschandaal, in een duel gedood
de ander in dronkenschap bij een vechtpartij
op straat omgekomen; een derde had zelf
moord gepleegd om niet in hechtenis ge
nomen te worden.
„Een dolle troep, die Farfexes 1" Dit kon
naar waarheid gezegd worden. En allen
bezaten de betoovering van schoonheid en
aantrekkelijke manieren, die de maatschap
pij toegevend over hen deed oordeelen. Zij
konden het niet helpen. Het zat in hun
bloed.
„Als ik vader maar had kunnen overhalen,
om mij in de stad te laten wonen," meende
Launcelot.
Hij had het herhaaldelijk beproefd, ook
voordat hij Oxford verliet, doch zonder
goed gevolg. Gilbert Hawthorne had hem
aangeboden, hem zoolang bij zich te laten
inwonen.
„Mijn familie verkoopt haar huis in de
stad," verklaarde hij, „maar ik heb gezorgd,
dat ik kamers heb. Ik denk dat ik eerst
daags aan een van de groote Londensche
bladen zal geplaatst worden, want ik heb
beol veel voorspraak, maar eerst ga ik hier
en daar eens kij ken. Ik ga logeeren bij een
alleraardigste oude dame in Blooms bury,
die gewend is aan zigeunermanieren," voegde
hij er met een veeloeteekenenden wenk bij.
„Mijn vriend, Pierce Farraday," ging hij
voort, „heeft hier een atelier. Hij is teeke
naar, zooals je weet. Apropos, Lance, waarom
ga jij niet voor de pers werken? Die aardige
schetsjes van jou zouden best gebruikt
kunnen worden en je carricaturen ook.
Maar och, je bent nu eenmaal miilionnair
en behoeft niet te werken voor je brood;
het is dus onzin, je zooiets aan te raden."
Launcelot schreef aan zijn vader, of hg
model 1 Rij en 2 Rij Knoopen,
van donkergrijze, blauwe
en zwarte stoffen.
in. Op nieuw begonnen de kunsten, hij
deed daarbij de machine duiken en vloog
alzoo met het hoofd naar den grond
gekeerd, waarbij het opmerkelijke was,
dat hij zich niet eerst had vastgebonden.
Daarna daalde hij en kwam veilig en
wel weer op den beganen grond.
De uitslag der Ktmer-verkiezingen
heeft in verschillende steden van Italië
groote ontevredenheid verwekt. De ge
meenteraden van Bologna en Napels
zijn reeds afgetreden die van Turijn
en Genua zullen dat voorbeeld waar
schijnlijk volgen. Te Rome moeten de
leden van het vrijzinnige „bloc" nabe
spreking van den toestand met burge
meester Nathan besloten hebben hun
ontslag in te dienen. Te Napels is
Dinsdagavond tijdens de redevoering
van een nieuwgekozen afgevaardigde
een bom ontploft, waardoor 12 personen
gewond werden.
De Echo de Paris zegt te weten dat
Engeland, Frankrijk en Rusland voor
nemens zijn te Weenen en Rome een
nota in te dienen ten betooge dat het
Europeesch concert met afzonderlijke
stappen van een of van enkele mogend
heden onvereenigbaar is. Wanneer
Oostenrijk en Italië doordrongen waren
van de overtuiging dat de samenwsr-
king van alle mogendheden waarborgen
geeft tegen verwikkelingen over de
grenzen van Albanië, dan zouden zij
niet een paar dagen langer niet bij
zijn vriend in Looden mocht logeeren,
doch kreeg een weigerend antwoord.
„Wat moet je vader een oude dwingeland
zijn!" meende Hawthorne. „Als ik in jouw
plaats was, Launcelot, dan zou ik lust krij
gen om van mij af tb bijten. Het is onzin
dat je als een schoolmeisje behandeld wordt.
Begrijpt je oude heer niet, dat de jeugd
haar vrijheid eens moet genieten?"
De jeugd moet haar vrijheid genieten!
In die woorden lag het heimelijk verlangen
van Launcelot's hart opgesloten.
Maar hoe moest hij zich vrijmaken?
Door een huwelijk? Nu hij er ernstig over
nadacht, was hij blij, dat hij hiervan af
gezien had. Hij zou er alleen op een andere
wijze door geboeid zijn en hoe veel hij van
Veronica hield, hij was overtuigd, dat zijn
liefde voor haar geen van beiden gelukkig
zou gemaakt hebben. Bovendien was hij
nu boos op haar, en speet het hem, dat
hij in de brieven uit Oxford over die din
gen had geschreven, omdat zij daardoor
zeer gemakkelijk een verkeerd denkbeeld
over zijn bedoelingen had kunnen krijgen.
Heel ernstig kon zij ze echter niet opgevat
hebben, want dan had zij hedenmiddag
anders gehandeld.
Eindelijk, nog steeds tegen het hek ge
leund, en verstrooid kijkend naar een jongen
die een half dozijn onwillige koeien door
een poortje moest drijven, kwam hij tot
een soort van besluit, ofschoon zijn hart
reeds luider begon te kloppen bij de ge
dachte aan hetgeen er uit voort kon komen.
De bedreiging die hij tegen Veronica had
uitgesproken dat hij naast James zou
staan, wanneer deze uit zijn hoeve gezet
werd, en dat hij openlijk zijn afkeuring
sou te kennen geven feitelijk had hij
aiet zoover willen gaan. Dat de erfgenaam
van de Holts in tegenwoordigheid van zijn
toekomstige pachters zich openlijk vóór het
socialisme zou verklaren dat was een
stap, die, hoe goed hij ook als bedreiging
zich stellig hebben gewacht door on
hoffelijk optreden resultaten te bereiken
die ook met correcte middelen te ver
krijgen zijn.
Indien echter de kabinetten te Wee
nen en Rome aan eigenmachtig han
delen de voorkeur mochten geven boven
geregelde samenwerking, dan zullen de
mogendheden der Drievoudige Entente
dat niet lijdelijk aanzien en maatregelen
nemen om hunne belangen en waar
digheid te beschermen.
Het te Skoetari verschijnende Alba
neesche blad Tarabosj wekt de Alba-
neezen op, zelf een vorst te kiezen n
niet te wachten tot men er een ai'
Europa toegezonden krijgt. Het breek
dan een lans voor prins Ach med F tea
die als mohammedaan den steun v
wee derde der bevolking moet hebb
boven een christelijk vorst. De Tarabosj
noemt prins Achroed Foead een vertieh
man, die 't opvoedingswezen in Egy
heeft georganiseerd en de Egyptische
universiteit te Kaïro heeft gesticht
Te Chenée bij Luik zijn Wb#»w,
dag twee goederentreinen op elk
gereden. De eene trein stond on
station te wachten op het seii.
vertrek toen de andere binnenreed
waarschijnlijk door niet goed wevk
der remmen te ver doorgleed. E«'--
stoker en twee remmers zijn gedood,
een machinist is de hand verbrijzeld
mocht klinken, niet zoo gemakkelijk
volbrengen was. Doch nu was hij be-*
te doen zooals hij gezegd had, v>
zijn eigen belang als in dat van Ja
of was het voor Ida?
Zulk een stap moest immere onvermij
delijk leiden tot een breuk tusschen hem
en zijn vader. Daarna zouden zij onmoge
lijk onder hetzelfde dak kunnen samen
wonen. En hij, Launcelot, zou moeten ver
trekken.
Ongetwijfeld zou hij zonder een penny
in den zak op straat gezet worden. Nu, dat
hinderde niet. Launcelot vertrouwde vo
komen op zijn bekwaamheid, om als h
er op aankwam, zijn brood te kunnen w--.
dienen. Gilbert zou hem wel werk bezor
gen hij had meer dan eens te kennen
gegeven dat hij dat doen kon. En zoo noo
dig, zou hij geld opnemen op zijn erfenis
zelfs de Squire kon niet betwisten dat
hij mettertijd recht had op het landgoed
van de Holts. O ja, hij zou er wel komen,
Hij zou hier niet zoo gerust op geweest
zijn, indien hij geweten had, aan welke
voorwaarden de erfgenaam der Holts van
geslacht op geslacht gebonden was voor
waarden, die het hem onmogelijk maakten
van zijn erfenis bij voorbaat iets te genieten.
Ook Squire Mark had in zijn testament
deze bepaling niet vergeten. Launcelot kon
geen penny op zijn toekomstige bezitting
opnemen zonder alles te verbeuren.
Geheel onbewust van deze stoffelijke be
lemmering, waudelde Launcelot naar huis
3ij vond het vooruitzicht op een heftig
•iooneel nu zoo erg niet meer. Er was iet-
oeldhattigs in, de geheele omtrek zou ervan
preken. Iemand die zooveel deed terwille
van zijn beginselen zelfs Veronica zou
hem haar bewondering niet kunnen ont
houden! Zij beweerde immers altijd dat
iemand volgens zij n geweten moest handelen,
wat ook de gevolgen mochten zijn, of wat
anderen ervan mochten zeggen 1
DOOR
(Wordt vervolgd.)