Del Land van Hensden en Allrna. de Langstraat en de Boramelerwaard.
Aa Je vrije jongt
Een raadgever.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusdeii.
No. 3371. U oensdag 24 Juni. 1914.
Unb Van
voor
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag^
middag 12 uur ingewacht.
De heer Frederik van Eeden heeft
een brochure aan de vrije jeugd ge
richt, waarin hij o. m. het volgende
zegt:
Ik richt dit schrijven aan die jeugd,
die zich vrij kaD noemen, niet omdat
zij vrij is van uiterlijke stoffelijke
banden, maar omdat ze haar innerlijke
vrijheid, haar oorspronkelijkheid, haar
zelfstandigheid van gevoel en denken
bewaard heeft of bewaren wil.
Ik spreek tot jong» mannen en
vrouwen tusschen vijftien en vijf-en-
twintig jaar, op zülk een wijze, als
ik zou willen dat men tot mij ge
sproken had toen ik zoo oud was.
Het volgende heeft hij haar te
zeggen
Als ouders en leeraren u bezweren
dat gij behoort te volgen en te ge
hoorzamen, dat zij u den eenigen juisten
weg wijzen, dat de waereld bedrogen
wil zijn en ieder daarom een beetje
meebedriegen moet, dat de treurige
toestand der menschen door God zoo
is bedoeld en daarom geduldig en dee
moedig moet verdragen worden, dat
het brutaal en dwaas zou zijn betere
wegen te zoeken dan zijzelven hebben
begaan, en naar hooger idealen te
streven dan zijzelven konden verwe-
zelyken, Bpreekt hen dan tegen, eer
biedig en bescheiden, maar om Gods
wil beslist. Zegt dan: „Met verlof!
lieve ouders en leeraren, als de jeugd
altijd gedaan had wat gij van ons
verlangt, hoe zou dan de menschheid
ooit een stap verder zijn gekomen
Als de kinderen nooit andere wegen
hadden gevonden dan de ouders, dan
woonden wij menschen nog in holen
en vochten met beeren en wisents."
Zeggen zij dan„Goed, maar wacht
tot gij ouder zijt, tot gij onze ervaring
en onze kennis bezit, dan kunt ge
oordeelen. Yertrouw u tot zoolang toe
aan onze wijsheid en onze leiding"
dan kunt gij nu antwoorden„Maar
er is een onder u, die Frederik van
Eeden heet, die ook uw ervaring en
uw kennis heeft en toch zegt dat wij
niet moeten wachten, omdat het dan te
laat zou worden. Hij beweert uit eigen
ervaring te weten dat de kennis van
den ouderdom de intuïtie der jeugd
vaak wil vernietigen of onderdrukken
en dat het dus noodig is de idealen
der jeugd van jongsaf te handhaven,
zoo zij niet zullen verzwakken, en dat,
als de jeugd zich blind en gedwee door
den ouderdom liet leiden, haar kracht
en haar roeping in de waereld reddeloos
verloren zou zijn. Zoo denkt één uit
J. K. JEROME.
4.)
„Ga zitten", beet ik hem toe „en ver
zwijg mij niets!"
Hij was op het punt om weder plaats te
nemen op zijnen geliefkoosden stoel; doch
ik voelde dat, zoo ik hem voor de derde
maal in deze zelfde houding op dezen zelfden
stoel zag zitten, ik er toe zou kunnen komen
om én aan hem én aan dien stoel een on
geluk te begaan. Ik trok dus met eenen
ruk dit meubel weg en Josua plofte plat
op den vloer en barstte los in tranen. Ik
liet hem waar hij was, terwijl hij mij al
hikkend en snikkend zijne wederwaardig
heden vertelde.
Met de wasscherij was het van kwaad tot
erger gegaan. Een nieuwe spoorweg was er
langs de stad gekomen, waardoor de ge-
heele topographie er van veranderd was.
De goede buurten, waar de handel was en
de rijkdom woonde, waren noordwaarts
verplaatst, zoodat die bewuste tapperij thans
in het drukste en beste gedeelte van de
stad was gelegen. De eigenaar de man
die haar overgenomen had in plaats van
Josua was er dan ook binnen korten
tijd ryk in geworden en leefde nu reeds
uw middeu, en al is het er maar één,
toch willen wij zijn dreigende waar
schuwing niet in den wind slaan, daar
toch ons hoogste bezit en de toekomst
der menschheid er mee gemoeid is."
Dan kunnen de ouderen alleen zeggen
dat die één uit hun midden een schelm
en een gek is, een opruier ran de
jeugd, een zedebederver en vijand der
maatschappij. Dat zullen ze dan waar
schijnlijk ook wel zeggen. Dat hebben
ze ook tegen Socrates gezegd en hem
toen dolle kervel laten drinken. Het
vergif heeft goed gewerkt en Socrates
is dood gegaan, maar op zijn geesten
woorden kon het vergif niet werken en
die leven nog.
De heer van Eeden vat zijn betoog
dan in deze stelling samen De schat
der jeugd, die door levenservaring,
nöch door den last der jaren ooit ge
wonnen of vermeerderd kan worden,
maar zeer wel verloren kan gaan of
verarmen, isde zuivere intuïtie van
het Recht.
Deze stelling past hij dan verder
toe opa. de religieuze, b. de
sexueele en c. de sociaal-oeconomi-
sche politische kwestie, en betoogt voor
elk in het bijzonder dat de jonge
mensch, door zijn intuïtie geleid, op
elk dezer geestelijke gebieden den goe
den weg vindt en dat hij daarvan door
de ouderen meestal afgeleid wordt.
Het slot luidt
Ook ik Yan Eeden heb ge
tracht naar meer rechtvaardige begin
selen te leven, maar het is mij niet
gelukt. De mislukking kwam hoofdza
kelijk door het bijna algemeen bespot
ten, uitlachen en afkeuren van mijn
poging. Ik kreeg niet alleen de kapi
talisten, maar ook de kerkelijken en
sociaal-democraten tegen mij. Vandaar
dit beroep op de jeugd. Zij moet oor
deelen naar haar vrije intuïtie en dan
handelen naar haar rechtsgevoel, zoo
veel haar geestkracht en geduld het
haar mogelijk maken.
Er moge groot meeningsverschil zijn
tusschen Frederik van Eeden en den
lezer, toch achten we bovenstaande de
overdenking wel waard, waarom we
het uit zijn brochure citeeren.
Misschien zal de lezer na kennisne
ming ervan zelfs zeggen er zit toch
wel iéts in, dat overwogen mag wor
den.
Zullen er bijvoorbeeld niet velen on
der de lezers zijn, die het eens zijn
met Yan Eeden dat het bedenkelijk
kan wezen als de opvoeder meent zijn
plicht voldoende te hebben vervuld,
als bij zijn uiterste best gedaan heeft
om van zijn kweekeling een zoo ge
trouw mogelijke copie van zich zelf
te maken?
van zijne renten. Daarentegen had men
ontdekt dat de zuidelijke stadswijk, in welke
de wasscherij gelegen was, op een moeras
stond gebouwd en bij gevolg in eenen zeer
ongunstigen sanitairen toestand verkeerde.
Natuurlijk pasten zorgzame huismoeders er
wel op, haar waschgoed niet naar zulk eene
buurt te sturen.
Nog andere ongelukken waren er bijge
komen. De baby Josua's oogappel, het
éénige lichtpunt in zijn leven was in
eene tob met heet water gevallen en ge
kookt en Hanna's moeder was tusschen den
mangel geraakt, zoodat zij hopeloos iD valide
was geworden en nu dag en nacht moest
worden opgepast.
Onder deze opeenstapeling van rampen en
wederwaardigheden had Josua troost ge
zocht in den drank en was een reddelooze
lap geworden. Hij zelf voelde hoe diep hij
gezonken was, en hij vergoot stroomen van
tranen. In een vroolijk, gezellig lokaal, zoo
als eene tapperij (zeide hij), zou hij flink
en monter hebben kunnen blijven; maar
die eeuwigdurende lucht van natte kleeren
en zeepsop had het laatste vonkje van
levenslust in hem uitgedoofd.
Ik vroeg hem wat de oude scheepskapi
tein van al deze dingen had gezegd.
Hierop barstte hij opnieuw in bittere
tranen los, onder mededeeling dat de brave
oude scheepskapitein niet meer tot de le
venden behoorde. En dit liet hij er op
volgen herinnerde hem nu weder het
doel van zijne komst te mijnent. De goede
oude man had hem namelijk 5000 dollars
Buitenland.
Uit Weenen wordt van 20 dezer een
zeer ernstig vliegongeval gemeld.
Wij lezen daaromtrent: Hedenmorgen
ontplofte in de nabijheid van Klein-
schwechat de militaire luchtballon
„Korting" op een hoogte van ongeveer
20 Meter. De inzittenden, een kapitein,
5 luitenants, 2 monteurs en eenciviel-
ingenieur, werden allen gedood. De ont
ploffing geschiedde, doordat 'n Farman-
biplaan in botsing kwam met de lucht
ballon. Ook de tweedekker, waarin een
officier en een passagier waren gezeten,
stortte naar omlaag.
Omtrent dit ongeluk verneemt de
„Reichspost" van een officier, die in
de buurt van de plaats van de ramp
werkzaam was, het volgende
Een half uur nadat ik het luchtschip
had opgemerkt, kwam de militaire twee
dekker in zicht die een aanval op den
ballon ondernam. De verrichting ge
schiedde volkomen op oorlogswijz®.
In wijde kringen ging de aeroplane
de hoogte in alsof het de bedoeling was
het luchtschip te vernielen. Terwijl de
ballon zich op een hoogte van 350
meter bevond steeg de aeroplane hooger.
Op deze hoogte echter was in bijzonder
heden niets meer waar te nemen. Plot
seling sloeg een vlam uit, die lucht
schip en vliegtoestel enkele oogen-
blikken geheel aan het gezicht onttrok.
Een kwartier later stond ik bij de ver
koolde lijken mijner kameraden.
Het aantal analfabeten is bij het
Duitsche leger ook in het laatste jaar
weer aanmerkelijk afgenomen. In 1913
zijn bij de goedgekeurde manschappen
van de lichting maar 60 analfabeten
geteld, van wie de helft geen Duitsche
school bezocht hadden, daar zij in het
buitenland geboren waren. Op de ge-
lieale sterkte van het Duitsche leger
maken deze 60 analfabeten maar 0.01
ten honderd uit, een percentage zoo laag
als bij geen ander leger voorkomt.
De bliksem sloeg Zondag in het leger
kamp te Cercottes (bij Orleans) waar
door 20 soldaten gewond werden.
De Engelsche kiesrechtvrouw Sylvia
Pankhurst heeft een overwinning be
haald op den minister-president. Na
acht dagen in de gevangenis te hebben
gevast, is ze haar bivak komen opslaan
voor den uitgang van het parlements
gebouw, waartoe ze peluw en deken had
meegebracht. Als de minister weigerde
een deputatie te ontvangen, zou Sylvia
zich laten doodhongeren. De minister
verklaarde zich echter bereid, de depu
tatie te ontvangen, waarop zij haar tent
weer opnam en in haar auto die brop
gewacht had, wegreed.
De conferentie ter bemiddeling van
de kwestie tusschen Amerika en Mexico
schijnt totaal mislukt te zijn.
Onder het nieuws uit Frankrijk lezen
wij dat de Kamer het wetsontwerp op
de leening van 800 millioen met 439
stemmen tegen 108 aangenomen heeft.
Tengevolge van een aardverschuiving
is bij Nizza een gedeelte van de gang
van den tunnel, die door den berg
Grazziau wordt geboord, ingestort. Twaalf
dooden en zeven gewonden zijn reeds
onder het puin weggehaald.
Op den straatweg van Abbeville naar
Parijs heeft een ernstig automobiel
ongeluk plaats gehad. Een auto kwam
in botsing met een anderen auto. Beide
auto's werden vernield. De inzittenden
van een der twee auto's, twee dames eu
drie heeren, werden gedood en de chauf
feur zwaar gekwetst.
vermaakt en nu kwam hij mij raad
vragen, hoe deze som het best te beleggen.
Verbeeld u zoo iets!
Mijn eerste opwelling was, hem op de
plek waar hij zat kort en goed den nek
om te draaien Ik wou maar dat ik
het gedaan had! Doch ik bedwong
mijzelven en bood hem de keus aan om
6f uit het venster te worden gesmeten, öf
zonder een woord meer mijne kamer te
verlaten langs den meer gebruikelijken weg.
Hij antwoordde dat het hem tamelijk
onverschillig was langs welken weg hij
vartrok, mits ik hem vooraf maar even
wilde zeggen of hij zijn geld moest steken
in de Terra del Fuego Nitrate Company,
dan wel in de Union Pacific Bank. Het
leven had verder voor hem geen belang
meer. Het eenige waar hij nog om maalde,
was, dat dit appeltje voor den dorst veilig
en wel, na zijnen dood, voor zijne dierbare
betrekkingen zou zijn weggelegd. Hoe
vroeg hij dacht ik wel over nitraten?
Ik gaf hem ten antwoord dat ik beslist
weigerde mij hierover uit te latenen hieruit
scheen hij te moeten afleiden dat ik in
nitraten weinig fiducie had, en dat hij dus
beter zou doen met zijn kapitaaltje te steken
in eene bank.
Ik zeide tegen hem dat, als hij daar idee
in had, hij het niet moest laten.
Hierop zweeg hij en zat een poosje in
gepeins verzonken. Toen glimlachte hij
snugger, en zeide dat hij mij wel doorzag,
dat hij wel begreep wat ik eigenlijk be
doelde. Het was heel vriendelijk van mij.
Volgens berichten, ontvangen door
de „Canadian Pacific" zijn bij een ont
ploffing in een mijn te Hillcrets bij
Farnië in Britsch Columbia 400 perso
nen om het leven gekomen.
Tn Chicago heeft een vreeselijk voor
val plaats gehad. Een dierentemmer,
die zich in een leeuwenkooi in een
circus begaf werd gedood en gedeel
telijk verslonden. Met groote moeite
kon men het lichaam voor een gedeelte
aan het roofdier ontrukken. Een andere
leeuw ontsnapte en maakte de straten
onveilig.
In het antwoord op de nota van
Griekenland verzekert de Porte, dat de
Turksche regeering met de meeste
bereidwilligheid ieder betoog over den
toestand der Grieken in overweging
zal nemen.
De nota voegt daaraan toe, dat de
rapporten door den minister van bin-
nenlandsche zaken ontvangen, niet
kloppen met de feiten, vermeld in de
Grieksche nota.
De nota spreekt verder de hoop uit,
dat nu beide regeeringen de noodige
maatregelen hebben genomen om de
rust in Anatoliën de Maceonië te ver
zekeren, de goede betrekkingen tusschen
beide landen, niet meer verstoord
zullen worden.
Langs indirecten weg wordt uit be
voegde bron gemeld, dat de Porte den
gezant van Turkije te Athene instructie
heeft gegeven, om de Grieksche regee
ring mede te deelen, dat ze aan de
Grieksche emigranten, die gedwongen
waren het land te verlaten, toestaat
terug te keeren en hun schadeloos zal
stellen voor de geleden verliezen.
Men is hier van meeniog, dat, als dit
bericht wordt bevestigd, dit een belang
rijke stap zal zijn tot oplossing van de
tegenwoordige ernstige crisis.
De Deensche millionnair en directeur
der Nordische Films Cie, Ole Olsen,
Hij zou eiken dollar dien hij bezat in de
Terra del Fuego Nitrate Company steken.
Hij stond nu op, niet zonder moeite, om
heen te gaan. Doch ik hield hem tegen.
Ik wist ja, zoo zeker als ik wist dat
den volgenden ochtend de zon zou opkomen,
wist ik, dat elke maatschappij die ik hem
aanraadde of die hij zich verbeeldde dat
ik hem aanraadde, wat op hetzelfde neer
kwam om zijn geldje in te beleggen,
vroeg of laat onfeilbaar op de flesch zou
gaan. Mijne grootmoeder nu had haar ge-
heele vermogen belegd in de Terra del Fuego
Nitrate Company. Ik kon haar niet op haren
ouden dag tot den bedelstaf zien gebracht.
En wat Josua betrof och, voor hem was
het volmaakt hetzelfde: hij verloor zijn
geld in elk geval. Ik ried hem dus, aan-
deelen te koopen in de Union Pacific Bank.
En zie hij ging heen en deed alzoo.
Achttien maanden lang stond de Union
Pacific Bank op hare beenenen toen begon
zij te waggelen. De financieele wereld be
greep er niets van, want de Union Pacific
had altoos gegolden als de soliedste bank
van het land. Wat, vroegen de menschen,
wat kon daar de oorzaak van wezen? Hoe
liet zich dit verklaren?
Ik wist het welmaar ik zeide het niet.
De bank deed dapper wat zij kon.Doch'
de hand des Noodlots was nu eenmaal tégen
haar. Na nogmaals negen maanden lag zij
in duigen.
Nitraten ik behoef het nauwelijks te
zeggen waren al dien tijd bij hortenen
sprongen naar de hoogte gegaan. Mijne
heeft den Deenschen poolonderzoeker
Knud Rasmussen de noodige geldmid
delen aangeboden voor een Noordpool
expeditie. Rasmussen heeft toegestemd.
De expeditie wordt met de beste mo
derne hulpmiddelen toegeiust, o.a. met
Deensche vliegmachines. Zoo mogelijk
vertrekt zij de volgende zomer. Hoofd
doel is het wetenschappelijk onderzoek
der Noordpoollanden in elk gebied.
Een aantal geleerden nemen er aan
deel. Er worden levensmiddelen enz.
voor minstens twee jaar meegenomen.
Punt van uitgang i> het Eskimostation
Kaap York.
Binnenland.
Zaterdagmorgen is naar de „N. R.
Ct." meldt, een vliegmachine, waarin
luitanant Van Heyst en korporaal Van
der Drift, bij het station Oosterbeek
Laag gevallen. De vliegers zijn onge
deerd; de machine is geheel verwoest.
De militaire vliegers waren vanmor
gen halfdrie te Soesterberg opgestegen.
Hun tocht ging over Amsterdam, Den
Haag, Middelburg, Breda, Venlo en
Nijmegen en hun bedoeling was door
te vliegen naar Groningen en vandaar
terug te keeren naar Soesterberg. Zij
vlogen over den Rijn bij Arnhem, maar
bij Oosterbeek werd bemerkt dat de
motor niet goed werkte. Er werd kwart
voor twaalven een goed gelukte nood
landing gedaan op een weiland achter
de kerk, en Van der Drift ging den
motor nazien. Ruim een half uur later
ging het toestel weer omhoog, maar toen
het op een hoogte van ongeveer 25
meter was, kwam er weer iets aan den
motor, althans het toestel kantelde en
kwam met een vleugel in een wilge
boom. Daarop viel het neer op een
vleugel en werd het geheel vernield.
De vliegers kwamen met den schrik
vrij. Van der Drift had enkel een paar
schrammetjes.
Op den tocht werd meestal gevlogen
met een snelheid van 90 kilometer per
uur. Er werd veelal op groote hoogte
gevlogen. Boven de Zeeuwsche stroomen
bereikte men een hoogte van 1300 m.
Er werd driemaal een landing ge
maakt, tusschen Katwijk en Schevenin-
gen, te Gilze Rijen en te Venlo.
Door een controleur van den phyto-
pathologischen dienst te Wageningen
zijn aan de Rottekade te Rotterdam in
beslag genomen 20 zakken kruisbessen,
afgezonden uit Naaldwijk, die besmet
waren met Amerikaansche kruisbessen-
meeldauw.
Men meldt uit Nieuw-Weerdinge:
Het veertienjarig meisje van vrouw
K. is sinds Woensdag spoorloos ver
dwenen, Alle wijken zijn afgedregd,
maar vruchteloos. Zij droeg een roode
jurk, een bont schort en had geen
hoed op.
grootmoeder was bij haar overlijden een
millioen dollars waard, en zij vermaakte
alles aan een zendelinggenootschap. Indien
zij geweten had op welke wijze ik haar voor
eenen wissen ondergang had behoed, dan
zou zij zich misschien wel wat dankbaarder
jegens mij betoond hebben.
Een paar dagen na het faillissement der
bank verscheen Josua op mijne stoep
en ditmaal bracht hij zijne huisgenooten
mee. Er waren er zestien.
Wat moe3t ik doen?
Ik had deze menschen stap bij stap tot
op den rand van den hongerdood gebracht
ik had hunne toekomst verwoest, zoowel
als hun verleden. Het minste dus, wat ik
voor hen kon doen, was, te zorgen dat het
hun niet ontbrak aan de allereerste benoo-
digdheden van een menschwaardig bestaan.
Dit was zeventien jaar geleden. Nog altoos
leven die menschen op mijne kosten; en
het heeft mijn geweten verlicht, dat zij
tevreden schijnen te zijn met hun lot. Er
zijn er op het oogenbïik twee-en-twintig,
en wij koesteren gegronde hoop op eene
vermeerdering van de familie in 't voorjaar."
„Ziedaarzoo eindigde mij n reisgenoot
ziedaar mijne geschiedenis. Misschien kunt
gij nu mijn plotselinge opstuiven begrijpen,
toen gij mij daareven om raad vroegt.lk heb
het geven van raad, aan wien ook of waar
over ook, voor altijd afgezworen."
DOOR
