Hel Land van ileusden en Allena, de Langstraat en de iloinmeierwaard.
te
t.
De viouw van den Banneling,
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No» 3421. Woensdag 16 December 1914
imiLLfcTON.
UNB^AM .alt^
VOOR
Dit blad verschijnt "WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke rege
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag
middag 12 uur ingewacht.
Er loopen bcoze geruchten over het
groom Regeeringskamp te Nunspeet.
Geruchten die, samengevat in een
,,Het Volk", den vorm hebben aan
genomen van een ernstige beschul
diging aan het adres van hen, wien
<le regeering de leiding van dit vlucht
oord heeft opgedragen.
De „Volk"-redacteur heeft zich niet
door eigen aanschouwing van de ge
grondheid der klachten kunnen over
tuigen. Desniettemin heeft hij ze ge
publiceerd
Ze komen op het volgende neef.
Men slaapt in hokjes op vochtig stroo
eten en drinken zijn slecht; de ver
warming is onvoldoende; vrijheid van
beweging is er nietde verpleging,
de zorg voor de vele zieken laat te
wenschen. Een kind zou zijn gestorven,
zonder dat men de ouders gewaarschuwd
had Men wist niet eens meer van wie
het kind was.
Het „Handelsblad" heeft een en
ander onderzocht. De regeeringscom-
mtssaris dr. Hendrik Muller, wien het
bestuur van het kamp is opgedragen
erkende ronduitWij zijn volstrekt
niet van meening, dat het al goed
gaat".
Doch de feiten zijn deze:
Drie weken lang is gewerkt aan
de drie dorpen. De mannen gaan er
werken aan verharding van de wGgen
zij zullen tietspaden aanleggen, slooten
graven en gaten voor de wintervoor
raad aardappelen.
De slaapbarakken zijn verdeeld in
door gonje afgeschoten ruimten. Kil
en huiverig was 't in die gebouwen,
die geen van allen, wegens brand
gevaar verwarmd zijnwaarin ook niet
gerookt mag worden.
Bij de laatste drinkwaterkeuring van
30 November is één pomp afgekeurd;
alle anderen leveren volgens rapport
van den scheikundige v. d. Mark deug-
o
delijk drinkwater.
Nunspeet krijgt van de Belgische
vluchtelingen allen, behalve hen, die
naar Veenhuizen worden verwezen
het krygt dus naast het goede element
17)
Toch zocht de gravin troost in het schrij
ven van lange epistels aan den dierbaren
gevangene, en legde daarin al de liefde van
haar hart, al de smart, die zij voortdurend
om zijnentwil leed. Herhaalde malen ver
zekerde zij hem met de duurste eeden haar
onwankelbare trouw; iedere regel, iedere
bladzijde droeg het kenmerk der innigste
liefde en eindigde met de laatste woorden,
die zij bij hun laatste onderhoud gewisseld
hadden
Ik wacht en ik hoop!
Enkele van haar brieven moesten hem
toch bereikt hebben, want eindelijk in 't
begin van December, o, de datum van dien
dag stond voortaan met onuitwischbare
letters in haar hart gegrift, kreeg zij ant
woord.
Hij schreef, dat hij in zijn lot berustte,
dat zijn sterk gestel aan den invloed van
't moordend klimaat weerstand bood en
bestand was tegen de inspanning van den
dwangarbeid.
Ik hoop, zoo vervolgde hij, van de
welwillendheid mijner chefs te eeniger tijd
de toestemming te verkrijgen, dat gij u bij
rrnj muogt vervoegen. Dan zal het wreede
lot, dat ons getroffen heeft, zijn verschrik
king voor mij verloren hebben, als het eenig
goed, welks verlies ik betreur, weder in
mijn bezit is!
Hij leefde dus, en rechtstreeks tegen de
plannen van haar echtgenoot, die er op
aandrong, dat zij in Frankrijk zou blijven,
wilde de gravin onmiddellijk naar Cayenne
ook de „ongewenschten". Bij voort
during wordt gewerkt om hen, van
wie blijkt, dat zij thuis behooren in
andere omgeving, geplaatst te krijgen
bij particulieren.
De bewoners van het vluchtoord
mogen hun „dorpen" niet verlaten.
Op dat 23 H.A. groote terrein hebben
zij, zeide de heer Muller, genoeg
ruimte om frissche lucht te happen.
Er is van alles te krijgen, behalve
sterke drank. Heeft men niet in Olde-
broek leergeld opgedaan Daar is
eenwe keeren een sterfgeval voorge
komen de begrafenis moest in Epe
plaats vinden. Heele drommen Belgen
volgden den stoet om den landgenoot
de laatste eer te bewijzen en zij kwamen
stomdronken terug. Ook aan dezen
wantoestand is een eind gemaakt; nu
mogen hoogstens zes personen meegaan
naar de begraafplaats. Maar wel ligt
het in de bedoeling van den heei
Muller om af en toe eens met een
groep kampbewoners er op uit te
trekken om een flinke wandeling te
maken.
In het kinderhuis worden zwakke
zuigelingen verpleegd, aangesterkt.
Drie kinderen zijn totnogtoe over
leden. Op een dier gevallen wijst de
,,Yolk"-redacteur. Aan het „Handels
blad" bleek, dat de moeder van het
stervende wichtje, waarvan de naam
wel degelijk bekend was, door de zuster
is gezocht in de barakken. De vrouw
werd gevonden en op de hoogte ge
bracht van den toestand van haar kind.
Zij verlangde echter niet mee te gaan
naar het sterf bedje.
Bij de drie doctoren, die thans in
het vluchtoord werken en onder wie
ook een vrouwenarts, zal een kinder
arts worden aangesteld, en als het
kamp nog meer wordt uitgebreid (aan
de uitbreiding werd reeds begonnen),
zal ook nog een hospitaal worden aan
gebouwd.
Vooreerst moet nog f oor drieduizend
personen ruimte worden gemaakt.
Het stelsel van wijkverpleging werkt
uitstekend en de dokter kan zooveel
zusters krijgen als hij vraagt.
Omtrent het verhaal van de vrouw,
die zou zijn gestorven, omdat haar
deskundige hulp had ontbroken bij de
bevalling, zeide de heer Muller „Daar
is geen woord van waar Deze vrouw
is uit het kamp van Oldebroek naar
hier gekomen, maar zij heeft op de
polikliniek geen aangifte gedaan van
den toestand, waarin zij verkeerde.
Twee dagen was zij hier, toen zij
een kind het levenslicht schonk. Genees
kundige hulp werd gehaald en in 't
bange uur stond de echtgenoot zijn
vrouw bij. Bij de komst van den ge
neesheer was 't kindje reeds geboren.
Het eenige, wat ik u thans nog kan
verzekeren, is, dat moeder en kind
welvarend zijn."
De dokter bevestigde later wat de
heer Muller had medegedeeld en hij
voegde er nog aan toe, dat de aan
staande moeders bij particulieren in
het dorp worden verpleegd voor twee
gulden per dag.
De schrijver concludeert, dat, dank
zij de noeste werkkracht van den heer
Muller, alles zoo snel als dit kan zoo
goed mogelijk zal worden.
liuitenlantl.
Zooals bekend is„ heeft Karl Lieb-
knecht, als eenige der aanwezige soci
aal-democraten, tegen de nieuwe Duit-
sche oorlogscredieten gestemd.
Ter motiveering van zijn stem had
Liebknecht een memorie opgesteld en
aan den voorzitter van den Rijksdag
ter hand gesteld, om haar in het ver
slag van de zitting te doen opnemen.
De voorzitter weigerde echter de op
neming in het verslag, op grond dat
de verklaring in dusdanige bewoor-
pingen was gesteld, dat zij, voorgelezen
zijnde Liebknecht tot de orde zou hebben
doen roepen.
Ook in de Vorwiirts verscheen
waarschijnlijk wegens de censuur
slechts een kort resumé van het stuk.
„Het Volk" is echter thans in de
gelegenheid gesteld de volledige tekst
der verklaring te publiceeren. Het stuk
luidt als volgt
„Mijn stem tegen 't wetsvoorstel van
heden berust op deze overwegingen:
„Deze oorlog, die geen der betrok
ken volken zelf heeft gewild, is niet
ontstoken ten bate van de welvaart
van het Duitsche of van eenig ander
volk. Men heeft te maken met een
imperialistischen oorlog, een oorlog om
de beheersching van de wereldmarkt,
om de politieke heerschappij over ge
wichtige exploitatie-terreinen voor het
industrie- en bankkapitaal. Van het
standpunt der concurrentie in de oor
logstoerustingen heeft men te maken
met een door de Duitscbe en Oosten-
rijksche oorlogspartijen, gemeenschap
vertrekken. Maar de baron wist haar van
dat plan terug te brengen, onder voorwend
sel, dat men Jan dan met verdubbelde
gestrengheid zou behandelen; bovendien
was zij zelf niet volkomen gerust en meende
achter de voorgewende berusting van den
gedeporteerde een list te moeten zoeken om
de bewakers op een dwaalspoor te leiden.
Want zij kende zijn geestkracht en wist dat
hij het juk niet zou dragen, als 't hem
mogelijk was zijn ketenen te verbreken.
Intus8chen triomfeerde haar gezond ge
stel over ziekte en smart en had zij spoedig
haar vroegere kracht teruggekregennu zij
tijding van den dierbaren man ontvangen
had, hem kon schrijven en aide liefde van
haar hart voor hem uitstorten, was haar
leven veranderd. „Wacht en hoopDie
woorden klonk m haar onophoudelijk in de
ooren en trilden na in haar gemoed; zij
sterkten haar kracht en schonken haar moed
om den moeielijken levensweg te gaan.
't Kostte baron Raynaud groote moeite1
om de ijverzucht en den spijt te verbergen,
die die trouwe liefde bij hem opwekte;
hij wanhoopte soms aan het welslagen
zijner plannen, maar dan herinnerde hij
zich weer de vaste beiofte van zijn agent
en stelde er zich mede tevreden, de vriend
schap der gravin te winnen en door allerlei
diensten haar wantrouwen te verminderen.
Slechts, eens, toen hij op een wandeling
in de Champs-Elysées, mevrouw De Mar-
cilles schooner dan ooit tegenkwam, waagde
hij het op zijn liefde te zinspelen.
Gij hebt mij, die tien jaar van mijn
leven zou willen given voor één glimlach
van u, van u gestooten, maar eens zult gij
mij recht doen wedervaren, en vol berusting
wacht ik dien tijd af.
Zij bloosde en antwoordde levendig: j
Gelooft gij werkelijk, dat in zulk een
wreed getroffen hart als het mijne, een
plaatsje voor de liefde is overgebleven?
Ja, dat geloof ik.
Dan vergist gij u!
Ik geloof stellig, hernam de baron,
dat de tijd alle wonden heelt. Als de graaf,
zooals gij denkt, onrechtvaardig veroordeeld
is, zal de ware schuldige zich vroeg of laat
verraden en dan zal uw echtgenoot in zijn
eer hersteld worden
Dat geve God.
De toon waarop die woorden gesproken
werden, deed den baron sidderen en hij
vervo'gde met weifelende stem
Wanneer daarentegen de graaf waar
lijk schuldig is, is hij dood voor u en dan
Dan?
Dan zijt gij vrij en zult leeren be
grijpen, dat gij uw lot niet verbind n
moogt aan dat van een man, die dood voor
de maatschappij is. Dan zult gij beseffen,
dat een vrouw behoefte heeft aan steun en
dat het niet aangaat uit strafbare stijf
hoofdigheid, uw dochter tot een moeielijk
en gevaarlijk leven te veroordeelendat
het onvoorzichtig, neen dwaas is, de hand,
die u wordt toegestoken, af te wijzen; dat
gij niet bestand zijt tegen het sobere leven,
waartoe ge veroordeeld zijt, dat uw god
delijke schoonheid een weelderige omlijsting
noodig heeft om tot haar volle recht te
komen, en eindelijk, dat gij op uw levens
weg niet tot tweemaal toe een man zult
ontmoeten, die sterk genoeg .is om met alle
voomordeeleu te spotten; die u genoeg lief
heeft, om u zijn onbezoedelden naam te
schenken, in ruil voor een geechandvlekten,
en in staat de hulde van zulk een trouwe
liefde en nederige bewondering aan uw
voeten te leggen.
En toen zij een afwijzende beweging
maakte, ging hij voort:
Antwoord niet, 't is nu geen tijd om
te beslissen.
Tegen beter weten in heb ik het zwijgen,
dat ik mij sedert zoo langen tijd oplegde, ver-
pelijk in de duisternis van het half-
absolutisme en der geheime diplomatie
uitgelokten krijg, om den tegenstanders
vóór te zijn. Tevens is de oorlog een
Bonapartische poging om de groeiende
arbeidersbeweging te ontzenuwen en
te verpletteren. Dit hebben de ver-
loopen maanden in weerwil van een
niets ontzienden toeleg om de hoofden
te verwarren met steeds grootere dui
delijkheid getoond.
Da Duitsche leuze: „Tegen het Tsa
risme" bedoelde evenals de tegen
woordige Engelsche en Fransche leuzen
„tegen het militairisme" de edelste
neigingen, de revolutionaire overleve
ringen en idealen van het volk voor
den volkshaat in beweging te brengen.
DuitschHnd, de medeplichtige van het
Tsarisme, het voorbeeld van politieke
achterlijkheid tot den dag van heden
toe, heeft geen roeping als bevrijder
van de volken. De bevrijding van zoo
wel het Russische als het Duitsche
volk moet beider eigen werk zijn.
„De oorlog is geen Duitsche ver
dedigingsoorlog. Zijn historische ka
rakter en aanvankelijk verloop beletten
vertrouwen te stellen in de bewering
eener kapitalistische regeering, dat het
doel waarvoor zij credieten vraagt, de
verdediging van het vaderland is.
„Geëischt moet worden het sluiten
van een spoedigen vrede zonder ver
overingen alle pogingen daartoe moeten
gesteund worden. Enkel de gelijktijdige
en duurzame versterking van deze
poging in alle oorlogvoerende Staten
kan de bloedige slachting doen eindigen
vóór de algeheele uitputting van de
volken is ingetreden. Slechts de uit
den bodem der internationale solidari
teit der arbeidersklasse en der vrijheid
van alle volken ontsproten vrede kan
blijvend zijn. Daarom is het de plicht
voor het proletariaat van alle landen,
ook thans in den oorlog gemeenscliap-
pelijken socialistischen arbeid te leveren
ten bate van den vrede.
„De ondersteuningscredieten bewillig
ik met het voorbehoud dat de gevraagde
som mij verre van voldoende toeschijnt.
Niet minder gaarne stem ik voor alles
wat het harde lot van onze broeders
in het veld verlichten kan, evenals dat
van de gewonden en zieken, met wie
ik ten diepste medelijden heb. Maar
onder protest tegen den oorlog, tegen
degenen die er voor verantwoordelijk
zijn en hem hebben teweeggebracht,
tegen de kapitalistische oogmerken
waarvoor hij wordt gebruikt, tegen de
iulijvings plannen, tegen de inbreuk
op de Belgische en Luxemburgsche
onzijdigheid, tegen de onbeperkte heer
schappij van het oorlogsrecht, tegen
de maatschappelijke en politieke plicht
verzaking waaraan regeering en heer-
schende klassen zich ook nog deden
schuldig maken, stem ik tegen de ver
langde oorlogscredieten.
De „Tablet" publiceert een lijstje,
opgemaakt door den heer Henri Mas-
son, advocaat bij het Hof van Appèl
te Brussel, over de schade door de
Duitscliers in België aangericht.
De schade is door den heer Masson
berekend in ponden sterling (een pond
sterling is 25 francs) en komt hij tot
de volgende sommen
Luik en omgeving 6.916.000; Thienen
1 104.000; Leuven 7.432.000; Aerschot
248.000; Mechelen 1.532.000; Namen
4 786.400; Dinanten omgeving3.134.000;
Charleroi en omgeving 20.632.000; Ber
gen 136.000; Doornik. Leuze en Ath
100.000; Hasselt, Turnhout en Mol
308.400; Aalst 392.000; Dendermonde
384.000; schade op het platteland, in
dorpeu, aan oogst en huizen 56 722.800
Antwerpen en omgeving 20 230.000;
schade aan staatsgebouwen, spoorwegen,
bruggen, wegen, enz. 48.000.000 schade
stopzetten van hiudel en nijverheid
40.000.000, is totaal 212.057.700 pond
sterling of ver boven de 5 milliard
francs.
Het schadestaatje is nog zeer onvol
ledig en loopt slechts over de eerste
82 oorlogsdagen, zoodat de schade na
tuurlijk aanmerkelijk hooger is.
broken, want ik eerbiedig uw smart en zou
uw wonden willen heelen. Zoolang gij hem
uwer niet onwaardig rekent, behoort gij aan
uw echtgenoot, en ik zou u gaarne helpen
om dien onbekenden vijand te ontdekken,
als ik niet aan zijn bestaan twijfelde.
Mijnheer!
Bezie de zaken toch eens kalm. De
graaf had u. hoe kon het trouwens anders,
teeder lief, en vreesde om uwentwil de
vernederingen der armoede.
Toen heeft hij in een oogenblik van ver
standsverbijstering, aan een dwaze misdadige
opwelling gehoor gegeven. O ik beschuldig
hem niet, wie zulk een misdaad begaat i-
krankzinnig! Als ik zijn rschter geweest
was, zou ik gezegd hebben, dat uw schoon
heid zijn verschooning was, maar anderen
hebben anders beslist. Kan ik dat helpen,
en moet ik daarvoor de straf dragen? Ik
vraag u slechts vriendschap, geen liefde
O schenk mij de uwe door op de mijne te
vertrouwen.
Sedert roerde hij dat onderwerp niet meer
met haar aan, maar stelde er zich mede
tevreden, haar van de stappen die hij voor
gaf in Jan's belang te doen, op de hoogte
te brengen, en belangstellend naar haar
plannen en omstandigheden onderzoek te
doen.
Hoe zuinig ook bestierd, de tienduizend
francs van den notaris verminderden gaan
deweg, en al hadden de heeren Besnou haar
ook herhaalde mal n verzocht zich tot hen
te wenden, zij zou liever langs de straten
gebedeld hebben, dan een beroep op hun
edelmoedigheid te moeten doen. Zij sprak
er met den baron over een betrekking te
zoeken.
Gij dienstbaar zijn, zeide hij lachend,
zie daar toch van af. Eer er drie weken
om waren, zoudt ge lust hebben u in de
Seine te verdrinken.
In 't begin van 1879 hielden de brieven
Een Engelsch onderzeeër heeft Maan
dag in de Dardenellen het groot Turksch
slagschip „Messjdieh" in den grond
geboord.
De onderzeeër is veilig teruggekeerd.
De oorlogsberichtgevers der Weensche
bladen melden, dat van de Russische
belegeringstroepen bij Przemysl eenige
bataljons geboeid werden weggevoerd,
daar zij niet mede wilden wei ken bij
den aanval op de vesting.
De gouveneur-generaal van het Au
stralische Gemeenebest heeft bij het
uitreiken van het vaandel aan een nieuwe
afdeeling koloniale hulptroepen gezegd:
„Moge dit vaandel u zegevierend naar
Berlijn voorgaan!"
Volgens de Kölnische Ztg. hadden
Duitschland, Oostenrijk-Hongarije en
Turkije het voorstel van den Paus om
op Kerstmis een wapenstilstand van één
dag te houden, aanvaard. Rusland en
Frankrijk hebben echter stellig een
wapenstilstand geweigerd.
an haar echtgenoot geheel op, maar sedert
verscheidene maanden, voerde Fulgence
Guillard een drukke briefwisseling met den
achtenswaardigen Raki, den almachtigen
Mulat.
De bezoeken van den baron in de straat
Verneuil waren vrij zeldzaam, maar eens
op een prachtigen Meiavond hield zijn vic
toria weer voor de woning der jonge vrouw
stil, en klopte hij aan de deur der gravin
aan. Suzanna opende en was evenals haar
meesteres getroffen, door het ontsteld gelaat
van den bezoeker.
Hebt gij tijding? vroeg zij levendig.
Hij boeg toestemmend.
Slecht?
Helaas, ja! hij beet zich op de lippen,
maar Helena drong bij hem aan en hernam
Gij kunt gerust spreken, gij weet
immers hoe sterk ik ben, daar al 't leed,
dat ik ondervond, mij niet gebroken heeft.
Wat kan ik nog ergei verwachten!
Zij zag hem met koortsachtig onderzoe
kenden blik aan.
Is Jan ziek?
Neen.
Dan dood misschien?
Zij was opgestaan en stond hem doods
bleek aan te staren, alsof zij op zijn gelaat
de bevestiging van haar vraag wilde le'.en.
Hij haalde een dagblad te voorschijn en
reikte haar dat over.
Lees zelf.
Haastig ontrukte zij hem het noodlottige
papier, dat in groote letters, den titel „Mo-
niteur de la Cayenne, officieele courant der
colonie" droeg.
Bij den eersten oogopslag ontdekte zij op
de tweede bladzijde een artikel van twee
kolommen, dat met een rood potlood aan-
geteekend was. Het droeg het opschrift
„Stoutmoedige ontsnapping van twee ge
vangenen" en een uitdrukking van wilde
vreugde verscheen bij het lezen dier woorden
El ft SRI ID