voor Het Land van Hensden en illeua, de Langstraat en de Bommelervvaard.
HESJE VAN OEN LOMPENMOLEN
UN8 uiMfS'
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3496 Zaterdag 4 September
Bij dit nr. behoort een Bijvoegsel.
AANPASSEN.
FEUILLETON.
%«l.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 0.75,
franco per post zender prijs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
1913.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke rege
meer 71/t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdag»
middag 12 uur ingewacht.
Vanmorgen kwam de kleermaker
by me. Hij kwam om. een kostuum,
dat hij voor me zou maken, te passen.
De jas zat goed, alleen knelde ze iets
onder de armen. Maar dat zou wel
wennen, oordeelde de man. De jas en
het lichaam moeten zich aanpassen,
zeide hij. En daar de goede man me
al meer dan twintig jaren bedient,
heb ik vertrouwen in zijn uitspraak
en geloof ik dat het is zooals hij
zegt.
Zoo met de kleediug, zoo met de
menschen.
Ook wij, menschen, moeten ons
aanpassen aan onze omgeving, aan
de omstandigheden, de gewoonten.
Dit aanpassen is e< vigenschap, die
we allen moeten zi, n deelachtig te
worden. En bij eenigen goeden wil
kunnen we dat ook.
Maar niet iedereen kan zich even
gemakkelijk aanpassen aan de omge
ving, aan de omstandigheden, aan de
gewoonten. Sommigen hebben er zelfs
groote moeite mee. Dezulken kunnen
zich dan ook niet gemakkelijk thuis
gevoelen in een vreemde omgeving.
Ze kunnen heel slecht afstand doen
van verschillende dingen, die hun een
deel van het bestaan zijn geworden.
Voor emigreeren zyn die menschen
dan ook niet geschikt. Er zyn voor
beelden te over dat beste, brave men
schen in hun nieuwe omgeving niet
kunnen aarden en zeer verstandig
zouden doen om maar weer zou gauw
mogelijk terug te keeren naar de plaats,
waar ze geboren en getogen zijn.
Van deze soort van menschen gaat
in den regel niet veel energie uit.
Voor het verrichten van groote daden
zijn ze al heel weinig geschikt. Zij
laten zich leiden door de omstandig
heden, in plaats dat zij de omstandig
heden zooveel mogelijk naar hun hand
zetten.
Zooveel mogelijk. Natuurlijk. Want
zich aanpassen, zich voegen naar om
standigheden, die nu eenmaal niet te
veranderen zijn, moeten wij allen.
Wie naar vreemde streken gaat, weet
vooruit dat vele dingen daar anders
zijn dan hier. Vele gemakken, die in
patria ons het leven veraangenamen,
zullen in die verre gewesten moeten
gemist. Wie gaat, die heeft zich te
ecffikken naar vele zaken, die hem
eerst wel vreemd voorkomen, maar
die later, bij nadere kennismaking,
toch zoo gek niet zijn als ze eerst
leken. Maar ook in 't land onzer
vaderen moet ieder onzer zich schikken.
Als wij tot oordeel des onderscheids
zijn gekomen, vinden wij de dingen,
zooals ze zijn en zooals ze in den
loop der tijden zijn geworden. Vele
dingen zouden we missc]|ien gaarne
anders zien en beter. En dan spreekt
het vanzelf dat ieder onzer naar de
mate vau zijn krachten kan meewerken
om het betere in de plaats te stellen
van het minder goede. En niet alleen
kén meewerken, me ar ook móét. Dat
is ieder onzer aan het mensch-zyn
verplicht. Maar zooals gezegd, al
zouden we vele dingen misschien gaarne
anders zien en beter, toch moeten we
ons naar die dingen schikken, zoolang
ze nog niet zoo zijn als we ze wel
zouden wenschen.
Als regel kan worden aangenomen
we zeiden het reeds dat we ons
wonderwel aan de omstandigheden
weten aan te passen, waarvan voor
beelden te over.
't Is voldoende dat we wijzen op
de laatste tijden, nu de omstandig
heden zoo zijn veranderd en gewij
zigd, als misschien niemand onzer had
durven droomen. De economische ver
houdingen zijn deerlijk in de war ge
stuurd veel is op ziju kop gezet en
de aarde draait er om door. Nie
mand had, dunkt ons, voorzien dat
het verschrikkelijke gebeuren zoo'n
grooten omvang zou krijgen. Maar wat
stellig meevalt, is het geweldige aan
passingsvermogen, waarvan het mensch-
dom in deze bijzondere tijden blijk
geeft.
Dat aanpassingsvermogen is te prij
zen.
Maar het moet ook zijn grenzen
hebben en als gevolg: krachtige reac
tie.
Want prijzenswaardig moge zijn het
voegen naar de omstandigheden, die
noodzakelijkerwijs niet zoo in een
ommezien zijn te veranderen en his
torisch zijn geworden, niet te verde
digen is de stille berusting in dat
gene, wat niet hoeft te wezen. Deze
aanpassing, in wezen leidende tot
stille berusting in en slaafsche onder
werping aan veel, dat de samenleving
en het mensch-zijn neerdrukt, is on
verantwoordelijk. Zoo zou alle ver
andering en verbetering de kop worden
ingedrukt. En in plaats van vooruit
gang zou stilstand intreden, die, wel
beschouwd, achteruitgang zou betee-
kenen.
Doen we dus zeer verstandig met
ons aan te passen aan omstandigheden
en gewoonten, die nu eenmaal traditie
zijn geworden het bekende spreek
woord zegt terecht dat men geen ijzer
met handen kan breken van weinig
nadenken en begrijpen zou het getui
gen, als we eeuwig en altijd genoegen
namen met dingen, die niet meer van
onzen tijd zijn. Treffend zegt Multa-
tuli ergens dat, wie een steen op zijn
weg ontmoet, dezen moet op zij leggen,
opdat degene, die nk ons komt, voor
struikelen en vallen worde behoed.
de Russen als van „onze bondgenooten"
en zeide o. m.De wereld zal er ver
steld van staan als ze verneemt wat
j wij hebben gedaan, wat wij nog doen
en wat wij zullen doen. Sedert wij op
23 Augustus de vijandelijkheden open
den, hebben wij onze medewerking aan
onze bondgenooten geen oogenblik ge
staakt. Ik kan geen bizonderheden mee-
deelen, maar daar onze Russische bond
genooten onze naaste buren zijn, kun
nen wij hun .ook van het meeste nut
zijn.
Ten slotte haalde hij de woorden
aan van generaal Nogi, dat de over
winning zal zijn aan het leger dat het
een kwartier langer uithoudt dan de
vijand. En daarom zei Hayaski
zal aan u de overwinning zijn.
Buitenland.
Naar de Times uit St. Petersburg
verneemt, heeft het nieuws van een
overwinning van de Russen in Galicië,
het gedeeltelijke offensief aan de Wilia
en het afslaan van de pogingen der
Duitschers om zich op den rechter
oever van de Dwina vast te zetten, de
menschen bemoedigd. Althans blijkt
het moreel der troepen nog goed te
zijp. De militaire medewerker van het
Nowoje Wremja grondt er allerlei gun
stige mogelijkheden op. Hij gelooft
nooit, dat de vijand in Kief, Moskou
of St. Petersburg zal komen.
De Beurskrant verneemt uit Riga,
dat de inwoners verlof hebben gekre
gen in de stad terug te komen.
Uit Athene wordt aan de Daily Chro
nicle geseind dat ondanks alle pogin
gen der Roemeensche regeering om
het ta verhinderen, toch geregeld mu-
nitie over land naar Konstantinopel
gaat. Dit is het werk van tal van ge-
I heime smokkelgenootschappen, die
i door omkooperij en andere praktijken
de militaire zendingen buiten de Roe
meensche autoriteiten om, door het land
weten te krijgen.
De te Posen verschijnende „Kurjer
Poznanski" weet te melden, dat het
Rqssisch eskader in de Oostzee den
laatsten tijd aanzienlijke versterkingen
heeft ontvangen, De jongste gevechten
tusschen de Russische en de Duitsche
vloot, aldus het blad, geven alleszins
recht tot de veronderstellingen, dat
verscheidene nieuwe oorlogsschepen
aan de Russische Oostzee-vloot zijn
toegevoegd. Voor alles dient opge
merkt te worden, dat de vier pantser
kruisers van het Gangul-type wel het
meest het Russische eskader versterkt
hebben. Deze schepen zijn verleden
jaar te water gelaten zij hebben een
inhoud van 23,400 ton, terwijl de be
wapening bestaat uit 12 kanonnen van
30,5 c.M. en 16 van 12 c.M.
Dan zijn er nog vier andere linie
schepen, waarvan er één een inhoud
van 17.700 ton en de drie overige
van 13 000 ton hebben. De bewape
ning dezer schepen bestaat uit 4 kanon
nen van 30.5 c.M. en een groot aantal
lichtere stukken geschut.
Vier kruisers van het „Borodino"
type (32.500, 12 stukken van 35.5
c.M. en 24 van 12 c.M.) zijn bijna
voltooid en zullen in het begin van
het volgend jaar te water gelaten
worden.
Naar het heet zal Italië deelnemen
aan de operatiën tegen de Dardanellen,
waarvoor 200,000 man klaar staan.
13)
Li esje wist wel, waarom hij zoo stil was.
De verlovingsring schitterde niet meer aan
zijn vinger en de verwarde taal der zieke
had haar in kennis ge3teld met de toe
dracht der zaak. Dat schoone, valsche schep
sel 1 Hoe haatte zij die trouwelooze! Hoe
duidelijk had Nelly die Blanka doorzien I
Maar hij, hij!
Ach, kon zij hem toch slechts eenige
woorden van troost toevoegen.
Daar trad Nelly de ziekenkamer binnen.
Haar bleek gelaat vertoonde nog de sporen
van den angst, dien zij gedurende dien
verschrikkelijken nacht had doorstaan.
Wat slaapt zij gerust fluisterde zij,
nadat zij een blik op de zieke geworpen
had. Goddank, de dokter heeft verklaard,
dat het gevaar geweken is. Thans voel ik
mij krachtig genoeg om jou plaats in te
nemen, dan kan jij dezen nacht slapen,
lieve, goede Liesje!
Neen, Nelly, je bent nog te zwak. Sla
een doek om en ga een weinig in de frissche
lucht. Je broeder zal je zeker wei willen
vergezellen.
Treurig schudde zij het hoofd.
Je west niet, hoe verschrikkelijk het
is, met hem alleen te zijn. Ik ben het liefst
bij jou. Op Grootmama valt niet te rekenen.
Zij meent reeds genoeg gedaan te hebben,
als zij eens per dag Sanna laat vragen, hoe
het met mama gaat. Ach als wij jou, en
je goede moeder en tante Mie niet hadden,
dan
Maar, Nelly, fluisterde Liesje, terwijl
zij de hand op den mond barer vriendin
legde.
De oude barones zat alleen boven op haar
kamer.
Eenmaal moet het toch zijn, fluisterde
zij bij zich zelve.
Zij belde en wilde juist bevelen haar
kleinzoon tot haar te roepen, toen er ge
klopt werd en deze uit eigen beweging bin
nen trad.
Ik wilde u juist om een onderhoud
verzoeken, grootmama. Het gaat met mama
reeds iets beter. Zoodra zij mij herkend
heeft, en het schrikbeeld haar verlaten
heeft, dat ik mij van het leven heb be
roofd, vertrek ik. Had ik kunnen vermoe
den, dat zij zich dat had voorgesteld, dan
zoude ik in den bewusten nacht aan haar
zijde gebleven zijn.
Ja, jelui Duitschers zijt nu eenmaal
zoo sentimenteel. Maar ter zake. Denk je
in dienst te blijven?
Dat weet ik nog niöt. Dit hangt van
de houdirg mijner schuldeischers af. Zoo
dra zij hooren, dat mijn verloving verbro
ken is, zullen zij wel als de wolven op mij
afkomen. Van Hellwig is ook geen hulp
te verwachten, dat heeft hij mijzelf ver
klaard.
Hij sprak zoo kalm, alsof het geheele
verhaal een ander gold.
Er is slechts één middel, Army, dat
jezelf en ons redden kan.
Hij keerde zich om en zag haar vragend
aan.
Wat bedoelt u, grootmama?
Er zijn nog meisjes genoeg, rijke,
mooie meisjes, die zich een man koopen,
zooals men dat noemt.
O ja, ik begrijp u, antwoordde hij
onverschillig.
Denk er over na, Army, Het betreft
Baron Hayaski, de Japansche gezant
te Rome, tijdelijk te Parijs, heeft een
vertegenwoordiger van de Petit Pari
sian te woord gestaan. Hij sprak van
niet alleen jou geluk, maar dat van ons
allen.
Hebt u mij verder nog iets mede te
deelen? vroeg hij op een toon, die haar deed
verstommen. Niets? Vergun mij dan heen
te gaan. Ik wilde gaarne beneden vernemen,
hoe het mama gaat.
Hij boog en verliet het vertrek.
Verkoopen, mij verkoopen! fluisterde
hij, terwijl hij de trafppen afdaalde. Neen,
dan liever de kogel! Maar mijn moeder
Mijn God, wat te doen?
Daar hoorde hij zachte schreden achter
zich en toen hij zich omwendde, zag een
blozend meisjesgelaat tot hem op.
Uwe moeder vraagt naar u, luitenant.
Hij ging Liesje voorbij tot aan de zie
kenkamer, terwijl zij aldoor voor het trap-
venster staan bleef en naar buiten tuurde.
Zij dacht aan haar thuis, hoe het daar allen
ging en of vader de drukte op het kantoor
wel afkon, sinds Selldorf zoo plotseling zijn
ontslag had genomen.
Alweder vloog een donkere blos over haar
wangen.
In het ziekenvertrek was het stilgeble-
ven. De deur stond half open. Army lag
een tijd lang zwijgend neergeknield voor
de legerstede zijner moeder en eindelijk
klonk het:
Mijn lief, goed moedertje! Dacht u,
dat ik het voorbeeld zou volgen van jonker
Von Streitwitz? Neen, neen, ik heb u im
mers nog en Nelly.
Zoo teeder klonk zijn stem, zoo ver
troostend, en niettemin was het, alsof met
moeite bedwongen tranen de woorden on
verstaanbaar maakten.
Daarop zeide de moeder met haar zwakke
stem iets, dat Liesje niet kon verstaan, doch
uit den toon waarop zij sprak, drong de
klank door van zoete troostredenen, van
een blijden dank, dat zij haar zoon weder
in de armen hield, het overstelpend geluk
Men weet, dat de Britsche regeering
heeft goedgevonden, dat een aantal
scheepsladingen goederen, doordeVer-
eenigde Staten in Duitschlend besteld,
worden doorgelaten en hun bestemming
in de Unie mogen bereiken. De meeste
dier goedertn liggen op verschepiug
te wachten in Rotterdam. Het betreft
hier ladingen ter waarde van verschei
den millioenen dollars en in hoofdzaak
bestaande uit chemicaliëu, kleurstoffen
en speelgoed voor den Kerstboom.
De Amerikaansche bladen zijn zeer
ingenomen met deze beslissing van de
Engelsche regeering en zoowel de Ne v-
York Times als de New York World
zien in het nieuws een heuglijk bewijs,
dat thans Engeland, evengoed als
Duitschland, tot het inzicht is gekomen
dat het zijn nut heeft om te trachten,
den Ver. Staten aangenaam te zijn. De
New York Times merkt op, „dat thans
een groot spel va wereld-politiek ge
speeld wordt (tusschen Engeland en
Duitschland) met de vriendschap van
de Ver. Staten als inzet".
De contracten over de goederen, die
zullen worden doorgelaten naar de Unie,
waren vóór 2 Maart afgesloten. Men
is er thans in de Ver. Staten zeer be
nieuwd naar of goederen van onschul-
digen aard, waaromtrent pas later was
of nog zal worden gecontracteerd,
nu ook van Duitschland via Rot
terdam naar de Unie zullen worden
doorgelaten.
De Balkan correspondent van de
„Times" zegt in een telegram uit Boe
karest, dat het diplomatiek conflict tus
schen de Balkanstalen zijn hoogtepunt
bereikt. De centrale mogendheden grij
pen alle middelen aan om de onder
linge verdeeldheid tusschen de staten
te vergrooten en trachten een oorlog
uit te lokken tusschen Bulgarije en zijn
buurstaten, terwijl de Entente poogt,
een overeenkomst tusschen deze staten
tot stand te brengen door Servië en
Griekenland er toe te bewegen conces
sies aan Bulgarije te doen.
Volgens een bericht uit betrouwbare
bron zijn verleden week 20U.C00 man
Duitsche troepen in de Hongaarsche
stad Brasso, nabij de Roemeensche grens
aangekomen.
Menschen die het weten kunnen,
verklaren, dat de Duitsche inval in
Servië binnen een paar dagen verwacht
kan worden.
Door de Oostenrijksch Duitsche in
triges worden in Boelgarije anti Ser
vische gevoelens gekweektmen koestert
de hoop, op die wijze een nieuwen Ser
visch Boelgaarschen oorlog uit te lok
ken, die beide staten zal verzwakken
en de Duitschers aldus in staat zal stel
len, zich een weg te banen naar Kon
stantinopel.
Omtrent de Australische oorlogslee-
ning wordt gemeld, dat de inschrijvin
gen op den eersten termijn van vijf mil-
lioen der oorlogsleening van de Ausrta-
lische Unie ten bedrage van twintig
millioen bedragen dertien millioen.
De regeering besloot om het geheele
aangeboden bedrag aan te nemen.
der moederliefde, die helpen wilde en met
raad en daad ondersteunen; het klonk zoo
bemoedigend, zoo verzoenend, alsof een ziek
kind in zoeten sluimer werd gewiegd.
En op eens was het inderdaad moge
lijk? Dat klonk als weenen, als met geweld
onderdrukte snikken. Zou Army?
Het jonge meisje keerde zich plotseling
om en luisterde met een doodsbleek gelaat....
Weenen mannen dan ook? Zij snelde de
deur uit, zij wilde wegvlieden van deze
plek; hij mocht immers niet weten, dat zij
gehoord had, dat hij
Daar trad hij uit de kamer zijner moeder,
de lippen vol ernst op elkander gedrukt,
maar de oogen ja, die waren nog voch
tig van de tranen, die bij gestort had
om de bruid, die hij voor eeuwig had ver
loren.
Zij stond vlak tegenover hem, de handen
over de borst gevouwen, als wilde zij hem
om vergiffenis smeeken, dat zij hem in dien
toestand gezien had.
Ook hij stond onbeweeglijk en staarde
haar aan, een innig medelijden las hij in
haar oogen. Kwam toen de herinnering
weder bij hem boven aan den lang vervlo
gen tijd, toen het kleine meisje hem zoo
dikwerf troostte, wanneer hij, bij hunne
kinderlijke spelen, ongeduldig werd en van
spijt over een gebroken of verloren stuk
speelgoed soms heete tranen weende?
Liesje! sprak hij op dankbaren toon,
terwijl hij haar vriendelijk de hand reikte.
Army, beste Army, fluisterde zij snik
kend.
Een oogenblik voelde hij haar kleine
hand in de zijne beven, toen was zij ver
dwenen.
XH.
Op Derenberg was alles weder tot het
eentonige leven van voorheen teruggekeerd.
Na Army's vertrek was het zoo eenzaam
gewordeD in het oude slot, waar de nood
de groote ledige zalen was binnengeslopen
en, met den nood de zorgen.
Ge moet raad schaffen, Hellwig, had
de oude barones tot den ouden, getrouwen
raadsman der familie, half smeekend, half
bevelend, gezegd.
Hoort ge Hellwig, gij moet. Binnen
zeer korten tijd moet er geld zijn, anders
barst het on weder onverbiddelijk boven h9t
hoofd van mijn kleinzoon los.
Met een bezwaard gemoed had de oude
procureur beloofd het te zullen beproeven,
doch tevens er naar gevraagd, welk middel
thans de barones dacht aan te grijpen.
Toen zij eenige toespelingen maakte op
het middel, waarvan zij redding hoopte,
glimlachte hij eenigszins weemoedig.
Nog eens die gevaarlijke proefneming?
De hemel geve, dat er ditmaal betere re
sultaten uit mogen voortvloeien kon hij
zich niet weerhouden op te merken, Het
gaat trouwens, mevrouw de barones, tegen
woordig zoo gemakkelijk niet meer. De we
reld is zoo schrikbarend praktisch gewor
den; vaders, die met open armen zulk een
adellijken jongen windbuil opnemen, en
het zich tot een eer rekenen, zijn enorme
schulden te betalen, worden steeds zeldza
mer. Het geld is schaarsch, mevrouw de
barones-, zeer schaarsch. Maar wat was het
ook drommels lichtzinnig, zco maar on-
middelijk équipages voor de bruid aan te
schaffen en met zijde bekleede meubelen
Men moet de huid van den beer niet ver
koopen, alvorens hem geschoten te hebben
U, mevrouw de barones, die reeds zooveel
ondervonden hebt, badt den jongen dat
onder het oog moeten brengen. Hij was
anders altijd gemakkelijk te leiden.
*De smeekende blikken der jonge barones,
die zich tevens verwijtend op haar schoon
moeder richtten, brachten den goeden man
er eindelijk toe, dat hij beloofde, zijn best
Vertaald door B.
