NIEUWSBLAD
Toor bet Land yan Heusden
ea Altena, de Langstraat en ie
Bommelerwaard.
No. 3591. Zaterdag 5 Augustus.
De Stad en het
Land van Heusden.
Firma Wed. J. BORZO ZONEN
MA AWAfMIWMAWilL
J.GEERTS, Vuchterdijk 13, 's-BOSCH.
„DE KROON",
s'-Bosch.
KOOPT steeds in den Bosch's Goedkoopste
Manufacturen en Beddenmagazijn
Hooge Steenweg 4. Gebr. IJ BINK. DEN BOSCH.
BEHOORENDE BIJ HET
buitenland.
Het Berl. Tageblatt verneemt uit het
oorlogspersk war tier Brody is door een
groot deel van de bevolking verlaten. Na
de evacuatie van 20,000 menschen, zijn
er slechts 6000 achtergebleven. Alle bank
deposito's, zaken van waarde en staats-
goederen zijn tijdig geborgen. In de stad
is alle verkeer gestopt, de meeste winkels
zijn gesloten.- De stellingen van de Oos-
tenrijksche troepen zijn slechts enkele ki
lometers van de stad verwijderd, zoodat
het gedonder der kanonnen de huizen doet
trillen. Het verschrikkelijkste zijn de nach
ten, waarin het Russische roffelvuur zoo
erg is, dat men volgens een bericht in de
Gazette Poranna, geen oog toe kon doen.
De Russen maken voor Brody gebruik van
hun zwaarste geschut.
De huizen trillen als bij een aardbeving.
In de straten ratelen de machinegeweren,
boven Brody ziet men kabelballons. Dik
wijls vertoonen zich vliegers en werpen
brandbommen, die echter geen buitenge
wone schade aanrichten. Het stedelijk
bestuur verhuisde naar Lemberg. De
laatste vluchtelingen uit Brody beweren,
dat de stad de laatste dagen voortdurend
onder Russchisch roffelvuur stond en heel
veel geleden heeft.
Het gevechtsfront is zoo dichtbij, dat
men zelfs nu en dan geweerschoten hoort.
In de straten vielen granaten en granaat
kartetsen. Vele gebouwen zijn vernield.
De laatste transporttrein van vluchtelingen
verliet de stad onder geschutvuur der Rus
sen.
4000 munitiefabrieken in Engeland.
De Engelsche minister van munitie laat
weten, dat nog 124 inrichtingen onder re-
geeringstoezicht zijn gesteld. Het getal
dezer inrichtingen is hiermee tot 4052 ge
klommen.
Vanaf het begin van den oorlog tot 1
Augustus 1916 zijn in het geheel in
Duitschland 160 millioen mark uitgegeven
ter ondersteuning van soldatengezinnen.
Alleen de gemeente Berlijn heeft tien en
een vierde millioen mark uitbetaald, waar
onder meer dan 1.94 millioen voor tege
moetkomingen in de huishuur.
Uit Siberië ontvlucht.
Naar de «Continental Times* meldt zijn
dezer dagen twee Hongaarsche officieren,
dr. Erwin Bodor en Josef Ballay, die er
in geslaagd waren uit een gevangenkamp
in Siberië te ontsnappen, te Kopenhagen
aangekomen.
Beide mannen hadden van het begin van
Onder bovenstaande titel verscheen in
1824 een Leesboek voor de Jeugd, bewerkt
door Ds. C. W. Pape die gedurende 40
jaren alhier het predikambt uitoefende en
van wiens hand destijds vele letterkundige
geschriften verschenen.
Het werkje, geheel in kinderstijl voor
destijds samengesteld, bevat niettemin ver
schillende kleine bijzonderheden, waarvan
we er enkelen willen aanstippen, die minder
algemeen bekend zijn.
Zoo lezen we o.a., dat volgens den
Schrijver, de hooge duinen die te Giers-
bergen, achter Drunen, gevonden worden,
vermoedelijk afkomstig zijn van den ver-
schrikkelijken Kimbrischen vloed, die hon
derd en een jaar voor de Christelijke jaar
telling heeft plaats gehad en een ganschen
keten van zandbergen heeft opgeworpen,
geheele bosschen in zijn vernielende stroom
medesleepende en waarschijnlijk den vetten
leemgrond der Meijerij onder een zand-
vloed heeft bedolven.
Een grooten sprong in de jaartelling
makende, lezen we dat het Christendom
voor het eerst in de 7e eeuw alhier ge
predikt werd en wel door Eligius of St.
Eloy, een brave goudsmid, die het Evan
gelie in 650 predikte. Met meer vrucht
den oorlog af tegen Rusland gevochten.
ür. Bodor kreeg in den slag bij Lodz een
schot door een van zijn longen, zijn collega
liep een buikwonde op.
Omtrent hun vlucht konden zij uit den
aard der zaak weinig bijzonderheden mede-
deelen. Den 27en December 1915 ver
lieten zij als Russische boeren verkleed het
kamp te Nischni Udinsk. Het grootste
gedeelte van den tocht door Siberië legden
zij des nachts af. Pas na Kirin werd af
en toe van een trein gebruik gemaakt.
Door Mantchourije trokken de beide vluch
telingen naar Moekden en over Tientsin,
Peking en Shanghai voerde hun weg naar
Honoloeloe. Vandaar maakten zij als ko-
lentremrners de- reis naar San Francisco
en verder per trein naar New York, van
waar zij' den Atlantischen Oceaan over
staken.
Natuurlijk heeft het den beiden reizigers
geenszins aan avonturen van allerlei aard ont
broken. In de Siberische steppen zijn zij
herhaaldelijk half bevroren, te Peking waren
zij den Engelschen consul in diens eigen huis
bijna in handen gevallen en ook aan boord
scheen het meer dan eens, alsof hun laatste
uur geslagen had.
De beide reizigers vertrokken van Kopen
hagen over Berlijn naar Budapesth, waar
zij zich ter beschikking van de legerauto-
riteiten wenschen te stellen.
o
De militaire autoriteiten in Frankrijk
hebben besloten om alle lichtgewonden die
zich in midden Frankrijk, en achter het
front bevinden, naar Zuid-Frankrijk over
te brengen, daar de hospitalen beslist dis
ponibel moeten blijven voor de zwaar ge
wonden die van het front komen. Daar de
veldhospitalen niet meer voldoende zijn, zijn
verschillende barakken opgericht, die als
noodhospitalen dienst doen.
Italiaansche onderzeeër genomen.
Weenen. De Italiaansche onderzeeër
Giacinto Pulmo viel in het noordelijk ge
deelte van de Adriatische Zee in onze
handen en werd bijna totaal onbeschadigd
naar Pola gesleept. De geheele beman
ning, drie officieren en 18 manschappen,
werd ongewond gevangen genomen.
o
Bloembollencultuur in Engeland.
De Times meldt
Het verbod van invoer van Nederland-
sche bloembollen heeft den ondernemings
lust van Engelsche kweekers geprikkeld.
De Koninklijke Tuinbouwvereeriiging heeft
in Horticultural Hall te Londen een ten
toonstelling van bloemen gehouden, gesne
den van in Engeland gekweekte bollen.
Deskundigen verklaarden, dat uit de ten
toongestelde exemplaren bleek, dat in En
geland even goede bollen kunnen worden
geteeld als in Nederland.
Het Journal des debats deelt mede, dat
onlangs in Amerika de grootste locomotief
van de wereld is voltooid. Zij is 5.03 M.
hoog, 3.44 M. breed en 32.31 M. lang.
Deze reusachtige locomotief loopt op 28
wielen en de machinerie is zoo uitgebreid
dat zij ook een groot gedeelte van den
kolentender in beslag neemt. Deze tender
kan echter toch eene groote hoeveelheid
water en 16 ton steenkool vervoeren. De
stookruimte wordt machinaal geopend en
gesloten. De locomotief zal dienst doen
bij de Eric spoorwegmaatschappij en ver
richt het werk van 3 goederen locomotieven
van het grootste type.
werd dit gedaan door een Britsche mon
nik, Willebrord, die, vergezeld door onder
scheidene medehelpers, door ons gansche
land de leer des kruises verkondigde en
men wil, dat een zijner metgezellen, met
name Zwilbert, omtrent 698 onder andere
kerken ook die te Arkel, te Woudrichem,
te Rijswijk en te Oudheusden heeft inge
wijd. Vermoedelijk waren er vooraf te
Oudheusden en ook te Aalburg heidensche
tempels, op wier grondslagen vervolgens de
Christelijke kerken zijn gegrondvest.
Van Robert den derden, Heer van Heus
den, die in 972 stierf verhaalt men dat
hij de stichter is geweest van de dorpen
Herpt, Vlijmen en Hedikhuizen.
Onder de regeering van zijn zoon Bou-
dewijn den tweeden had er eene verschrik
kelijke sterfte in deze streken plaats, zoo
dat de huizen bijna overal ledig stonden
en de dorpen ontbloot waren van inwo
ners. De nagedachtenis aan dezen Bou-
dewijn is eervol, wegens zijne betoonde
menschenliefde en weldadigheid. Aan zijn
zoon, Heer Jan den tweeden, wordt de
stichting van Hemert toegeschreven.
In 1061 had een bloedige slag plaats
nabij het dorp Nederhemert, in welke Graaf
Floris de overwinning behaalde. Nadat hij
zich met zijn volk daarna onder het ge
boomte te ruste legde, werd hij door de
benden van Graaf Herman van Kuik over
vallen en met een aantal der zijnen in
den slaap vermoord en wel op den 18en
Roemenië en de Centralen.
De Roemeensche regeering heeft op en
kelen na alle havens voor het Donau verkeer
Oostenrijk-Hongarijë, Servië en Bulgarije
gesloten evenals voor het overzeesche ver
keer met Bulgarije.
Zij geeft als motief voor deze maatregelen
op gevaar voor overbrenging van besmet
telijke ziekten.
o
De toestand in Bohemen.
Uit Parijs wordt gemeld dat daar berich
ten zijn ontvangen, als zou sinds eenige
weken in Bohemen een waar schrikbewind
heerschen. Dagelijks worden door krijgs
raden veroordeelende vonnissen geveld,
menschen gevangen genomen en hun goe
deren verbeurd verklaard.
De journalist Spatay, de leider der Bo-
heemsche socialistische partij Svoboda, de
inspecteur-generaal van de spoorwegen, te
Praag, zijn allen onder beschuldiging van
hoogverraad gevangen genomen.
De Oostemijksche overheid treedt vooral
met kracht op tegen Tjechisische onderwijs-
vereenigingen en coöperatieve vereenigin-
gen, welke bijna alle ontbonden zijn ver
klaard.
o
Offensief tegen Bulgarije.
Het Holl. N.b. seint d.d. heden uit Boe
dapest
Volgens de Az Est zijn de telegrammen
uit Saloniki ontvangen die erop wijzen, dat
het offensief tegen Bulgarije is begonnen.
De aaaval had plaats 12 K.M. zuidelijk van
de grens op Grieksch grondgebied. De Bul-
gaarsche artillerie vertoont een buitenge
wone werkzaamheid.
o
Verschillende bijzonderheden.
De Kölnisehe Ztg. ontleent aan de New-
York Herald het bericht, dat den 21sten
Juli een klein Engelsch stoomschip de ha
ven van Baltimore binnenliep en dicht bij
de Deutschland voor anker ging. De 25sten
liet het stoomschip den ankerketting slip
pen en zou met volle kracht tegen de Deutsch
land zijn aangevaren, als niet de sleepboot
«Thomas Timmins* er tusschen was ge
komen en het Engelsche stoomschip op
zijde had aangevaren.
o
Volgens de Daily Graphic zijn tot dusver
op het slagveld 7 leden van het Lagerhuis,
11 leden van het Hoogerhuis, 18 zoons
van Lagerhuisleden en 67 zoons van
Hoogerhuisleden gevallen.
De Turken aan het oostelijk front.
In de Neue Freie Presse dpelt Roda
onder dagteekening van 29 Juli mee,
dat het transport van Turksche troepen
naar het oostelijk front aan den gang is.
Het is uitnemend oorlogsmateriaal, vertelt
hij, dat door de Turksche regeering is
uitgezonden. Hij deelt ook nog mee, dat
de uitzending van Turksche troepen naar
het oostelijk oorlogstooneel reeds lang was
voorgenomen en volstrekt niet een gevolg
is van de tegenwoordige oorlogspositie. Hoe
groot het aantal Turksche troepan is, ver
nemen wij natuurlijk #niet.
Te Lemberg waren de Tursche officieren,
die naar het front vertrokken, het voorwerp
van herhaalde simpathiebetuigingen van de
zijde der bevolking.
BINNENLAND.
De «Zeeiand« in den grond geboord.
Gisteren landde te South Shields de be
manning van het Nederlandsche stoomschip
van Zomermaand. Onder de regeering van
Jan den derden werd in 1133 de abdij
van Bern gesticht. Deze stichting ge
schiedde door Folgold of Folquin, een jon
ger zoon uit het graaflijk huis van Tei
sterband en gehuwd met eene jonkvrouwe
van Heusden, aan welke men Bern tot
bruidschat had gegeven. Deze Folgold
nu, was mede betrokken in een heime-
lijken moord op Graaf Floris, bijgenaamd
den zwarten, welke plaats had terwijl hij
ter jacht uitreed en zich bevond te Abstede
bij Utrecht, gelegen tusschen de Tolsteeg,
en de Wittevrouwepoort. Hij stichtte
daarna tot boete een klooster of een abtdij
van geestelijken der Proemonstratenser
orde te Bern en bracht, volgens sommigen,
het overschot zijner dagen daarin door.
Zijne huisvrouw zou insgelijks het geeste
lijk gewaad aangenomen hebben en als
Abtdis in een Proemonstratenser vrouwen
klooster overleden zijn.
In 1184, onder de regeering van Jan
de Vierde, trokken de Heusdenaren tot
tweemaal toe uit om de huizen te ver
nielen, waar thans 's-Hertogenbosch staat.
Dit geschiedde uit afgunst en nyd omdat
de laatst genoemde plaats in welvaart toe
nam. Het misdadig plan gelukte echter
niet, wijl de Hertog van Brabant, Godfried
de derde, ze herbouwde en zijn zoon Hen
drik ze in 1196 omringde met muren en
grachten.
Omtrent het jaar 1184 vestigde zich te
Zeeland en meldde, dat dit stoomschip
Dinsdagavond door kanonvuur van een
Duitsche duikboot in de Noordzee tot zin-
kén is gebracht.
Volgens de South Shields Gazette deed
een Duitsche duikboot Dinsdagavond het
8.s. Zeeland in de Noordzee stoppen, ter
wijl het onderweg was van een Schotsche
naar een Fransche haven.
De duikboot-commandant nam de scheeps
papieren en beval den gezagvoerder van
de Zeeland met de bemanning het schip
te verlaten. Hierna werd de Zeeland door
kanonvuur en bommen tot zinken gebracht.
De bemanning van de duikboot beroemde
er zich op, reeds vijf schepen in den grond
te hebben geboord alvorens de Zeeland te
ontmoeten.
Den len Augustus was de Zeeland,
kapitein de heer Piscaer, van Methil naar
Rouaan vertrokken met een lading steen
kolen.
De Zeeland, groot 1293 ton, toebehoo-
rende aan de Scheepvaart- en Steenkolen-
maatschappij te Rotterdam, is de vyfde
boot dier maatschappij, welke gedurende
den oorlog verloren is gegaan.
De Olanda liep 18 April 1915 op een
mijn de Duiveland onderging op 27 April
j.l. hetzelfde lotde Nieuwland stiet 3
October 1914 op een mijn en zonk; de
Schieland is 2 April 1915 op een mijn
geloopen. En nu weer is de Zeeland in
den grond geboord.
o
Het raadsel opgelost
Het vermoeden was, dat de merkwaar
dige verschijnselen, welke in den nacht
van Zaterdag op Zondag j.l. zijn waarge
nomen, veroorzaakt waren door een of
andere hevige ontploffing in België of aan
het front. De slechte verbindingen en de
censuur zijn natuurlijk oorzaak dat berich
ten daaromtrent ons niet gemakkelijk be
reiken. Thans is via Zwitserland een tele
gram tot ons gekomen, dat van een hevige
ontploffing gewaagt. Het is geenszins on
mogelijk dat het deze ontploffing is geweest,
welke den luchtdruk heeft veroorzaakt, die
in ons land den bodem in beroering bracht.
Ter toelichting diene dat Givet, waar
over in het telegram geproken wordt, zui
delijk van Dinant in de Ardennen ligt, juist
op de grensscheiding van België en Frank
rijk.
Het telegram luidt
Geneve, 2 Aug. (Spec. Dienst.)
Naar gemeld wordt is te Givet een
Duitsch kruithuis in de forten door een
ongelukkig toeval ontploft. Meer dan 40
soldaten werden gedood. De schade is
zeer groot, temeer daar in het magazijn
nieuwe voorraden waren aangekomen, voor
het front bestemd.
Vprwprctraat 21 <g j metthop)
verwersiraai zi, T,lltallllimiMr 575.
Speciale inrichting voor het repareeren en opnieuw vergulden
van Spiegel- en Schilderijlijsten
in nieuw goud, oud goud, glimmend en mat goud.
Het opnieuw verzilveren van bedorven Spiegels.
Verzilverd Spiegelglas, Deurplaten, Spions en Theebladglazen.
Gedurende eenige weken zal ik ter nakoming van contract, extra goedkoope
aanbiedingen doen inPHOENIX, DIEDRICH en VERITAS Naaimachines.
Catalogus franco op aanvrage, alsmede worden aan spotprijzen eenige gebrnikte
NAAIMACHINES te koop aangeboden, en voor den meest biedende circa 200
stuks KISTEN, waarin Naaimachines slechts 1 maal verzonden zijn.
Japonstoflen.
Mousselines.
Katoentjes.
Overhemdendrills.
Wit Katoen.
Graslinnen.
Oogjes en Blokjes.
Engelschleer.
Manchester.
Darpes Ondergoederen.
Corsetten.
Handschoenen.
Ceintuurs.
Kanten kragen.
Galons-Kantstof.
Linten-Tressen.
Kindermutsen.
Garneering.*
Sporthemden.
Boezeroens.
Blauwe Jassen.
Blauwe Broeken.
Blauwe Kielen.
Manch. Broeken.
Bae ver teen Broeken.
BI. piqué Broeken.
Schilderskielen.
Bedden en Dekens.
Matrassen.
Ledikanten.
Karpetten.
Vloerzeil.
Linoleum.
Gordijnen.
Cocosloopers.
Matten.
Vaste pryzen èl Contant.
Aalburg de tweede zoon Jan de Vierde,
genaamd Wouter Spirink, op de ridderlijke
hofstad Creyenvelt en voerde den naam
van Spirink van Aalburg.
Van 1235 tot 1279 regeerde alhier Jan
de zesde, wiens derde zoon Jan <le stam
vader is geworden van het geslacht Heus
den van Heesbeen, alwaar hij zich op een
vrij aanzienlijk kasteel ophield.
In 1303 overleed Jan van Heusden, na
een rusteloos leven met tal van verwik
kelingen, nalatende drie zonen, waarvan
de eerste hem opvolgde, de volgende de
stamvader werd van het geslacht Heusden
van Drongelen en de derde, door een hu
welijk met eene erfdochter uit het aloude
adelijk geslacht Elshout, deze heerlijkheid
omtrent 1320 in het geslacht Heusden
overbracht.
Het slot van Drongelen is het kasteel
Gansoyen geworden.
De eigenlijke ridderhofstad van Dronge
len schijnt te Meeuwen achter de kerk
gelegen te hebben.
In datzelfde tijdvak bezaten de Tem
pelieren, Tempelheeren of Tempelridders
ook te Wijk een groot en heerlijk gebouw,
omringd met galerijen en uit- en inwendig
de doorslaandste bewijzen van grooten
rijkdom opleverende. Deze en andere ge
stichten der Tempelieren werden allen door
Filips de Schoone, Koning van Frankrijk,
vernietigd waarbij hij de bezittingen in
beslag nam en de bezitters liet vermoorden,
hetgeen plaats vond in Wijnmaand 1313.
Het klooster der Tempelieren te Wijk
heeft gestaan ter plaatse alsnog bekend
onder den naam van Munnikenhof,
Naar de overlevering zegt is het begin
van Wijk geweest een hoogte of terp,
om tegen watervloeden beveiligd te zyn,
waarop het eerste huis zou zijn gebouwd
en alsnog bekend onder den naam van
«den Berg.* Later zou daarop een groot
en uitgestrekt kasteel gestaan hebben,
waarvan men bij diep nagraven de grond
slagen nog vindt. Het was het oorspron
kelijk stamhuis der edelen van het uitge
storven geslacht Wijck en is daarna ge
sloopt evenals dat van de Spiringen van
Wel, waarvan men nauwelijks de vroege
re ligging meer weet. Behalve deze kas-
teelen telden men nog de edele huizen
van Kronenburg, Wijkestein en Eikestein
allen gelegen in de Ridderstaat.
Wijk is ten allen tijde het schoonste
dorp der heerlijkheid Heusden geweest,
boewei het thans veel kleiner is dan in
vroegere dagen. Eene oude overlevering,
welke alle waarschijnlijkheid voor zich heeft,
zegtdat toen de Maas nog langs zijne
oude bedding vloeide en het Land van
Heusden van den Bommelerwaard niet was
gescheiden, het dorp Aalst onder Wijk
behoorde en zijne inwoners te Wijk, ter
kerke gingen. Het kerkgebouw was daar
toe dan ook ruim genoeg.
BIJVOEGSEL
Wordt vervolgd.)
