NIEUWSBLAD
voor lel Land van lensden
en Altena, de Langstraat en de
Bommelerwaard.
No. 3599. Zaterdap 2 September.
De Stad en het
Land van Heusden.
BEHOORENDE BIJ HET
BUITENLAND.
Vluchtelingen uit Roemenië.
Naar de «Vossische Zeitung" uit Kron-
stadt verneemt, komt daar gestadig een
stroom Duitsche en Oostenrijksch-Hongaar-
sche vluchtelingen uit Roemenië aan.
De oorlogsverklaring heeft naar zij me-
dedeelen, de geheele bevolking verrast
niemand had gedacht, dat die zoo spoedig
zou komen.
Roemenië zal, zoo zeggen zij, de schuld
geheel op Rusland schuiven, dat door de
samentrekking van een troepenmacht aan
de Roemeensche grenzen de regeering tot
ingrijpen heeft gedwongen.
Oostenrijkers in 't Russische leger.
Afgezien van zijn eigen onuitputtelijke
hulpbronnen aan strijdkrachten, beschikt
Rusland nu volgens een »Reuter«-bericht
uit St. Petersburg over aanzienlijke troepen
ten gebruike op den Balkan.
Deze zijn gevormd uit vroegere Oosten-
rijksch-Hongaarsche onderdanen, die thans
ten volle gewapend, geoefend en gedeelte
lijk door hunne eigen officieren, gedeeltelijk
door Servische officieren worden aangevoerd.
Deze troepen, wier aantal veel grooter is
dan men zou denken, hebben den eed van
trouw aan den Russischen keizer afgelegd
en zullen onder Russische vlag vechten.
König aan 's keizers tafel.
In het groote hoofdkwartier heeft keizer
Wilhelm gisteren den stichter en voorzit
ter van den Raad van Toezicht der Duit
sche Ozean-reederij, dr. Lohmann uit
Bremen en kapitein König van de han
delsduikboot «Deutschland* ontvangen en
hun zijn groote vreugde en waardeering
betuigd.
Dr. Lohmann en kapitein König zijn tot
den maaltijd uitgenoodigd.
o
Uit Stockholm wordt aan Berlingske
Tidende gemeld, dat de schepen van de
Johnson-lijn geen Braziliaansche havens
meer aanloopen, omdat er geen koffie meer
te krijgen is. De Engelschen zouden alle
beschikbare voorraden hebben opgekocht
en Engeland zou honderdduizenden balen
opgehouden hebben, waarvan een groot
gedeelte voor Zweden bestemd was. Er
zou geen kans bestaan, dat de koffie vrij
gelaten wordt.
o
De munitievoorziening van Roemenië.
De Matin vertelt hoe kolonel Hundcanu,
5>
Sedert in 1589 de troepen van Prins
Maurits Heusden hadden versterkt, weer
stond Heusden's Bevelhebber een beleg van
vyf maanden en twee dagen. Eerst toen
de winter intrad en het water begon te
wassen, was de vijand genoodzaakt op te
breken.
De omstreken hadden inmiddels veel van
het Spaansche krijgsvolk te lijden, dat van
honger verging en de dorpen afstroopte
en de woningen vernielde. Onder de ver
woeste plaatsen behoorde de prachtige abdij
van Bern en de kerken te Herpt en
Oud Heusden, benevens het kasteel te Oud
Heusden en Heesbeen, alsook het nonnen
klooster te Heesbeen, dat gestaan heeft
ter plaatse nog bekend als «nonnengeseid*.
Nu de rust voor een tijd was ingetreden
begon men het stadhuis, dat 47 jaren in
bouwvallen gestaan had weder op te bou
wen en te voltooien en in 1590 met een
klokkenspel te verfraaien. Ook het onder
wijs werd flink ter hand genomen en in
1592 werd zelfs een latijnsche school
gesticht.
In 1595 had voor de vijfde maal in de
laatste tweede helft dezer eeuw een door
braak van den hoogen maasdijk plaats,
thans bij Woudrichem, waardoor ook het
geheele land te Heusden onderliep.
In 1613 werd onze stad belangrijk uit
gebreid. Tot dien tijd toch gaf de Demer
directeur van bewapening van het Roe
meensche ministerie van oorlog, reeds een
jaar geleden een Roemeensche militaire
missie naar Parijs heeft gezonden met op
dracht de voorziening van Roemenië met
krijgstuig voor te bereiden. Frankrijk en
Engeland hebben op 3 April de door deze
missie kenbaar gemaakte wenschen inge
willigd en zijn toen begonnen krijgstuig
voor Roemenië in hun fabrieken te ver
vaardigen. Het is via ArchangelSt. Pe
tersburg verzonden en wel dagelijks 400.000
ton. Alle Roemeensche vliegtuigen zijn in
Frankrijk vervaardigd.
o
Hohenzollern tegen Hohenzollern.
Men schrijft aan den Tijd
Nu Duitschland aan Roemenië den oor
log verklaard heeft, komen twee afstam
melingen van het oude Hohenzollern-geslacht
als vijanden tegenover elkaar te staan. De
een, Wilhelm II, uit den Evangelischen,
de ander, Ferdinand, uit den katholieken
tak. De beide linies zijn hoogstwaarschijn
lijk reeds in 1200 uit elkaar gegaan.
Van den katholieken tak zijn vooral be
kend de afstammelingen van Karei van
Hohenzollern (18111885), aan wiens
zoon Karei in 1866 de waardigheid
van vorst van Roemenië werd opge
dragen, nadat de jongere broeder van
den koning van België geweigerd had deze
te aanvaarden. Karei regeerde van 1366
tot 4881 als vorst, van 1881 tot 10 Oc
tober 1914 als koning over Roemenië, en
werd bij diens kinderloos overlijden het
dochtertje uit zijn huwelijk met Carmen
Sylva leefde slechts van 1870 tot 1874
door zijn neef, den tegenwoordigen koning
Ferdinand opgevolgd. Diens oudere broer
Wilhelm, hoofd van den katholieken tak
der Hohenzollern, had in 1886 reeds voor
de opvolging in Roemenië bedankt. De
oudste dochter van Wilhelm, Angusta Vic
toria, trouwde in 4913 met Manuel, den
ex-koning van Portugal.
De vrouw van koning Ferdinand is
prinses Maria van Saksen-Coburg en Gotha.
Haar vader, Alfred, hertog van Edinburg,
is de broeder van koning Eduard VII en
dus ook van Beatrix, de moeder van Vic
toria (Ena), koningin van Spanje. Maria's
moeder is groothertogin Maria, zuster van
czaar Alexander III.
De zes kinderen van den katholieken
koning Ferdinand en de Luthersche konin
gin Maria belijden den Grieksch-orthodoxen
godsdienst.
De strijd tegen de duikbooten.
Aifred Noyes, een dichter, beschrijft het
Engelsche stelsel om jacht op duikbooten
te maken. Hij zegtEen paar dagen ge
leden had ik gelegenheid met dat stelsel
kennis te maken. Vooreerst de manschap,
die gekozen is uit visschers en uit de be
manningen van treiters. Zij zijn geleidelijk
gedrild en aan discipline gewend en in
marine-uniformen gestoken. Er zijn er thans
meer dan honderdduizend. Hun visschers-
booten en treilers zijn geleidelijk door de
regeering overgenomen en voor de jacht
uitgerusthet zijn er ongeveer drieduizend.
Hier is aan toegevoegd een vloot van snelle
motorbooten, die in het bijzonder voor ver
kenningsdoeleinden gebouwd zijn. Wat de
kwestie der netten betreft, ik vernam, dat
binnen 25 minuten iedere duikboot, die
gerapporteerd wordt in de meeste van onze
Engelsche wateren, in een ijzeren val kan
ingesloten worden, watiruit geen ontsnappen
mogelijk is. Ik heb zulke vallen gezien van
100 mijl lengte, vallen waarvan de opstel
ling /veranderd kon worden en de vorm op
een sein gewijzigd. Een duikboot kan hun
zeeën binnenkomen, zelfs naar Amerika
gaan, zij kan zelfs schade aanrichten binnen
hun linie, maar zoo zij dit doet, is haar
aanwezigheid bekend en zoo er verder
schade aangericht wil worden, zal dat waar
schijnlijk door een andere duikboot gedaan
moeten worden.
o
Het Roemeensche leger.
Roemenië, dat een bevolking heeft van
7.5 millioen, heeft een leger, dat volgens
nieuwste opgaven op 700.000 man wordt
geschat. Alle Roemeniërs van 21 tot 46 jaar
zijn verplicht te dienen.
Van alle Balkanstaten bezit Romenië
het langst een militaire organisatie in mo
dernen zin, zoodat deze nu als geheel
gereed te beschouwen is.
Het leger telt, volgens betrouwbare ge
gevens, de laatste twee jaren niet minder
dan 5.500 beroepsofficieren en 110.000 man.
In oorlogstoestand telt het leger 7000
officieren en tusschen de 6 A 700.000 man.
Het Roemeensche leger bestaat uit 6 leger
korpsen, die ruim van artillerie, volgens de
eischen van den modernen oorlog voorzien
zijn. By iedere korps vindt men dan ook,
behalve het groote aantal veld-, berg- en
rijdende artillerie, de vereischte houwitser-
afdeelingen en de batterijen zware belege
ringsartillerie.
Het leger is bewapend met Mannlicher
geweren van 6 millimeter (Roemeensch
model) en Mannlicher van 5 millimeter
(Oostenrijksch model.) De artillerie beschikt
over Krupp-kanonnen, maar gemaakt naar
het model van de Fransche 75. De berg-
kanonnen zijn van Engelsch model en naar
het type Schneider Creusot vervaardigd.
Een klein gedeelte zware artillerie is van
Schneider, de rest van Krupp. De 75 van
Roemenië dateeren van 1904. Men heeft
verder 100 snelvuurkanonnen van Fransch
model 1912, drie batterijen 150 m.M. en
drie bergbatterijen, alles snelvuurgeschut
model 1912. De rest van de artillerie van
150 en de bergkanonnen zijn geen snel
vuurgeschut, Het Roemeensche artillerie
reglement is een copie van het Fransche.
Alles bijeengenomen bezit Roemenië twaalf
honderd stuks geschut, waarvan 700 snel
vuurkanonnen, verder duizend mitrailleurs,
gedeeltelijk Fransch- en Duitsch model.
Roemenië heeft ook een «vloot*, maar
veel heeft die niet te beteekenenze be
staat uit een kleinen kruiser, vier kanon
neer booten, een paar torpedobooten eneenige
gewapende kustvaartuigen.
o
Verdiende straf.
Wel worden de Duitschers vaak beschul
digd van onrechtvaardigheden, maar, dat
zij ook behoorlijk weten te straffen, blijkt
uit het volgende uit Fransch-Belgische bron
Een jaar geleden, terwijl het kasteel van
baron Acoz door Duitsche officieren was
bezet, werd het lijk van den baron in een
naburig bosch gevonden, doorboord door
verscheidene revolverkogels, die op korten
afstand waren afgevuurd. Enkele maanden
later verdween de jachtopziener van het
kasteel en men ontdekte zijn lijk eveneens
in het bosch. De Belgische justitie opende
toen een instructie, maar de Duitsche auto
riteiten verboden een vervolging.
De «Vingtlèmo Siècle* meldt, dat deze
zaak thans door de Duitsche justitie is
behandeld. Twee Duitsche officieren, de
prins van Stolberg en graaf Gagern, heb
ben voor een krijgsraad terechtgestaan op
de aanklacht van dubbelen moord. Prins
Stolberg is ter dood veroordeeld, maar zyn
straf is verzacht, graaf Gagern is veroor
deeld tot 10 jaar dwangarbeid.
De chauffeur van de twee officieren, die
getuige was geweest van de misdaad, heeft
die aan het licht gebracht.
—O
46.921 Wespen gevangen.
In Duitschland wordt op wespen, die
anders aan den fruitoogst heel wat schade
toebrengen, in deze tijden, nu alles dubbele
waarde heeft, ijverig jacht gemaakt. De
landeigenaar Hitze uit Frauendorf bij Kott-
bus had aan 'de schooljeugd premies uitge
loofd voor elke wesp en horzel, die ze bij
hem inleverden. 16.921 Wespen en 162
horzels ontving hij daarop, waarvoor hij
343.30 mark uitbetaalde.
o
Russische troepen in Frankrijk.
Volgens de «Petit Parisien* is te Saint
Naziare het stoomschip »Venezuelo« met
een groot Russisch troepentransport aan
gekomen.
o
De Russen in Bessarabië.
De «Neue Freie Pressec outleent aan
«Drepteata*, dat de Russen in Bessarabië
reeds lang .voorbereidingen hadden gemaakt
voor den doortocht door Roemenië. Een
spoorweg is aangelegd van Akkerman naar
Tasjboenar. In het begin van het offen
sief van generaal Brossilof lagen in Bes
sarabië 250,000 Russen en 60.000 Ser
viërs.
De te Reni (Bessarabië) staande Roe
meensche troepen zullen tegen Bulgarye
gebruikt worden.
Reeds Zondag j.l. moeten er Russische
troepen aan de Roemeensche Dobroedsja
gestaan hebben.
o
De Entente en Argentinië.
De «Frankfurter Zeitung* verneemt uit
Buenos-Aifes, dat de gezanten van Frank
rijk, Engeland en Rusland den minister
van buitenlandsche zaken een gemeen
schappelijke nota hebben overhandigd, welke
betrekking heeft op verschillende vraag
stukken van het internationale recht en
andere onderwerpen.
Zeilboot omgeslagen, 7 man verdronken.
Een gezelschap van 8 man ondernam
dezer dagen van Lancaster uit een zeil
tochtje de rivier Lune af's avonds op de
thuisreis sloeg hun bootje om. Een der
inzittenden wist zwemmende den oever te
bereiken, de zeven anderen verdronken.
Onder de omgekomenen bevond zich James
Lathan, een voetbalspeler van internatio
nale bekendheid.
Een gevecht met eeninktvisch.
Sommige Engelsche bladen bevatten een
verhaal van een Engelsch soldaat, die bij
't zwemmen iri zee (waar, wordt niet nader
aangeduid) door een inktvisch was aange-
waarbij het Admiraalschip «de Eendragt*
dat 84 stukken voerde, bij een buskruit-
ontploffing in de lucht vloog. Tot zyner
eere werd in de groote kerk te 's-Gra-
venhage eene prachtige grafstede opge
richt.
In 4680 sloeg de bliksem in den burgt-
toren en ontvlamde het daaringeborgen
buskruit. De toren en bijna het geheele
kasteel werd verwoest, de nabyzijnde hui
zen werden omgekeerd, de geheele Burgt-
straat lag in puin.
In 1692 op den 18en van Herfstmaand
had over het geheele land en ook alhier
een aardbeving plaats, die 2 minuten
duurde doch veroorzaakte alhier geen
schade.
In 1733 werd in het Koor der groote
kerk begraven Theodoor Baron van Fries-
heim, overleden als Gouverneur te 's-Bosch.
Hij had tijdens zijn leven zelf een praal
graf laten oprichten, dat de kerk tot
sieraad strekt.
Op 25 December 1740 brak de hooge
Maasdijk onder Hedikhuizen door, waardoor
het geheele land van Heusden en Altena
en de lagere gedeelten der stad onder water
werden gezet.
Den 2e van Wiedemaand 1740 brak
een felle brand te Vlijmen uit en legde
onder Vlijmen, Onzenoord en Nieuwkuik
ongeveer 300 woningen en schuren in de
assche.
In 1757 had weder een doorbraak plaats
in den Hoogen Maasdijk, waarbij veel vee
en ook menschen het leven verloren.
In 1759 werd onherstelbare schade
vallen. De inktvisch omwinkelde den man
met zijn ringarmen en trachtte hem naar
de diepte te sleuren. Deze zou ook be
zweken zijn, indien niet op zijn hulpge
roep visschers waren toegesneld die hem
hebben gered. Zij konden de armeu van
den inktvisch niet loswikkelen, maar moes
ten die een voor een afsnijden. De rug
van den inktvisch had een lengte van een
halven meter.
o
De stemm.ng in Roemenië.
Uit St. Petersburg wordt gemeld, dat
Zondag de stemming in de Roemeensche
hoofdstad haar hoogtepunt had bereikt.
Toen kort na afloop van den Kroonraad
bekend werd, dat den Roemeenschen ge
zant te Weenen opdracht was gegeven de
oorlogsverklaring aan de Oostenrijksche
regeering te overhandigen, steeg de geest
drift ton top. De minister-president Bri-
tianu werd levendig toegejuibgt toen hij het
paleis des kouings verliet. Ook Filipescu
en Jonescu vielen luide hulde betoogingen
ten deel.
In den Kroonraad werd door den mini
ster van Oorlog meegedeeld dat alle mili
taire toebereidselen beëindigd waren en
ook de mobilisatie voltooid was.
o
Een Amerikaanscge kruiser op de rotsen
geworpen.
Volgens een telegram van San Domingo
wierp gisteren een vloedgolf den Ameri-
kaanschen kruiser Memphis op de rotsen
buiten de haven. Het schip is geheel
wrak geslagen. Waarschijnlijk is de ge
heele bemanning gered, op twintig man na,
die in een barkas naar het schip terug
keerden en verdronken.
Russische beloften aan Roemenië.
Via Boedapest werd gemeld, wat het te
Boekarest verschijnende blad «Dimineata*
weet mee te deelen omtrent de overeen
komst door Roemenië met Rusland gesloten.
Daarin worden aan Roemenië heel Zeven
burgen en de zuidelijke, door Roemeniërs
bewoonde streken, voorts de Boekowina
met Czernowitz toegezegd, benevens het
recht zyn grenzen te verruimen met het
Bulgaarsche gebied tusschen Roestsjoek en
Warna. Deze gebieden zijn Roemenië ook
beloofd voor het geval, dat het ze niet met
eigen wapens verovert.
Volgens de militaire overeenkomst, ver
neemt hetzelfde blad, wordt het Russische-
Roemeensche leger, dat aan het Donau-
front zal opereeren, onder Roemeensch
bevel geplaatst.
o
Geen malsch oordeel.
Het Zwitsersch «Volksblatt* schryft over
Italië's oorlogsverklaring
Wij staan stellig niet in den reuk van
produitschheid, maar deze laatste stap van
Italië kan ons even weinig behagen als
de eerste. Wij kunnen ook geen recht
vaardiging van Italië's vijandschap tegen
Duitschland vinden. Dat Italië ten koste
van Oostenrijk als staat kon ontstaan, dankt
het Pruisen. Dat -het zich zoo snel en
schitterend, uiterlijk althans, kon ontwik
kelen, moet het Duitschland toeschrijven,
dat altijd Italië in bescherming nam en
hielp, en het zelfs in zijn tegen Turkije
gerichte koloniale ondernemingen niet hin
derde. Van grove ondankbaarheid, arglist
toegebracht door de veepest welke met
toomelooze woede het vee verdelgde.*
In 1769 had de waterstand der Maas
eene laagte zooals niemand die zich her
inneren kon. Op verschillende plaatsen kon
men door de Maas loopen.
In hetzelfde jaar werd Heusden bezocht
door Prins Willem V, die alstoen op
18-jarigen leeftyd het Erfstadhouderschap
had verkregen «Onder het lossen van het
«geschut der wallen, werd hij op het
«plegtigst door onze regeering ontvangen.*
In 1781 bezocht de Keizer van Duit
land Jozef II op eene doorreis onze stad.
In 1781 ontstonden de partijschappen
der Patriotten en Prinsgezinden. Door het
drukken en schryven van verschillende
geschriften, waarin de schuld van den
oorlog met Engeland aan den Prins werd
toegeschreven en ware of verdichte ge
breken der regeeripg in den breede wer
den uitgemeten, ontstonden burgers-gezel-
schappen, die zich Patriotten, dat is
Vaderlanders noemden. In 1783 zonden
eenige Burgers uit Heusden een verzoek
schrift in, om zich in den wapenhandel te
mogen oefenen, terwijl een ander verzoek
schrift het herstel der stedelyke rechten
inhield en hoewel in 1784 te Parijs de
vrede met Engeland geteekend werd,
hielden de beroeringen niet op. Overal was
twist en verdeeldheid, ook in deze ge
meente, alwaar Patriotteu en Prinsgezinden
fel tegenover elkander stonden. Beide par
tyen hadden nagenoeg eenzelfde getal aan
hangers doch de eersten hielden alsnog het
gezag in handen (Wordt vervolgd
de grens der stad aan en stond de Oud
Heusdensche poort ter plaatse van nu de
brug in de Wittebroodstraat; zoodat men
kan nagaan met welk gedeelte de stad is
uitgebreid.
In 1623 beproefde de Spaansche land
voogdes en Aartshertogin Isabella door
omkooping Heusden in handen te krygen.
Tot dit doel werd zekeren Michiel van
Ophoven uitgezonden met eene aanbeveling
van Godefroij van Hoorn, neef van den
Gouverneur, Heer van Kessel, die zich tot
dezen begaf, hem het plan der Vorstin mede
deelde en hem bij overgave der stad uit
haren naam beloofdede ridderorde van
het Gulden Vlies, den titel van Graaf van
Hoorn en daarenboven 300.000 kronen en
be bevordering zijner kinderen tot groote
eereposten en waardigheden.
De Heer van Kessel nam het zegel aan,
bezag het en twijfelde niet langer aan de
zekerheid van hetgeen Van Ophoven hem
had medegedeeld doch nu stond hij op,
en zeide, terwijl diepe verontwaardiging op
zijn gezicht stond te lezen (Wij geven de
letterlijke woorden terug, die daarvan zijn
geboekstaafd.]
«Indien Godefroy van Hoorn iets van
«mijnentwege aan de Aartshertogin ver-
«zekerd heeft, dat ten nadeele van de
«Vereenigde Nederlanden is, dan heeft hij
«gedaan als een schurk en leugenaar wat
«de Aartshertoging betreft, zij is een mag-
«tige Prinses en als zoodanig eerbiedige
«ik haar maar in zaken den dienste van
«mijn vaderland betreffende, zijn de Staten-
Generaal alleen mijne Heer en en Meesters,
«en de Aartshertogin mijne grootste vij-
«andin en voegde hij er met verheffing
van stem bijal bood men mij al de
«schatten van het Koninkrijk van Spanje,
«zoo zal men mij daardoor niet verleiden,
«noch de nakomelingschap kunnen zeggen,
«dat Willem van Hoorne Heer van Kessel
«een verrader is geworden van zijn vader-
»land."
Willem van Ophoven werd in verzekerde
bewaring genomen en naar 's-Gravenhage
opgezonden, alwaar hij lang in hechtenis
bleef, doch eindelijk tegen een Nederland-
schen krijgsoverste werd uitgewisseld.
Wij laten alle beroeringen rusten en
stippen nog enkele jaartallen aan, waarin
wij hopen dat de lezer belang zal stellen.
In 1632 was het getal huizen te Heus
den 145 en elk gezin op 5 personen
rekenende, zou de bevolking destijds 2300
inwoners hebben bedragen.
In 1637 werd alhier eene Walsche
gemeente gesticht.
In 1664 ontstond alhier weder eene
pestkoorts, die gelukkig niet zoo lang aan
hield als die van vroegere jaren.
In 1638 werd Jacob van Wassenaar,
Heer van Obdam tot Gouverneur dezer
stad benoemd en dezelfde, in 1653 tot
Luitenant Admiraal aangesteld, stak in
1653 met 's Lands vloot in zee, voerde
later verschillende opdrachten uit en was
in 1665 opgeklommen tot Luitenant-Admi
raal-Generaal en had het opperbevel over
onze vloot, tijdens een oorlog met Enge
land. Op den 13en van zomermaand 1665
had een treffen met den vijand plaats,
BIJVOEGSEL
