NIEUWSBLAD
- yoor bet Land van flensden
en Altena, de Langstraat en de
Bommelerwaard.
No. 3603. Zaterdag 16 September.
De Stad en het
Land van Heusden.
BEHOORENDE BIJ HET
BÜITEXLAXD.
Vliegmachine tegen Zeppelin.
Het feit, dat hij den laatsten Zeppelin-
aanval op de Oostkust van Engeland een
Zeppelin door een vliegmachine geheel ver
nield is, heeft het vertrouwen in dit af
weermiddel tegen aanvallen der luchtschepen
natuurlijk vergroot. Toch was het, zooals
de Yorkshire Post« schrijft niet de eerste
maal, dat een gevecht tusschen twee zulke
tegenstanders ongunstig voor het lucht
schip is verloopen.
Pas korten tijd geleden is boven de
Noord Zee een gevecht geleverd, dat een
medewerker van het blad aldus beschrijft
De vliegmachine was slechts voor een
enkelen man ingericht, terwijl de Zeppelin,
van 't modernste type. met een beman-
"ning van minstens dertig koppen, zware
bommen meevoerde en op het bovenvlak
speciale afweerkanonnen tegen vliegma
chines droeg.
De Zeppelin kwam tot op geringe hoogte
boven een stoomschip neer, blijkbaar met
het doel, het aan te vallen en terwijl de
mannen aan boord van het schip bleven
uitkijken en afwachten of het luchtschip
bommen zou werpen, zagen zij een water
vliegtuig met grooten spoed op zeergroote
hoogte komen aanvliegen.
Blijkbaar had ook de uitkijk op den
Zeppelin het gevaar ontdekt, want er
kwam beweging in de gondels, en toen
de Zeppelin wendde en in Oostelijke rich
ting trachtte te verdwijnen, dook het
vliegtuig en vloog het luehtschip met zoo
groote snelheid tegemoet dat de beman
ning van het schip met angst toekeken.
Het leek eerst alsof de vlieger het
luchtschip van die duizelingwekkende hoog
te af wilde rammen. Maar toen hy
er honderd meter vandaan was, vermin-
derde hij plotseling zijn vaart en' ging een
reeks merkwaardige bewegingen uit voeren.
Terwijl hij boven het luchtschip bleef
cirkelen, begon hij het met granaten of
vuurballen of iets dergelijks te bekogelen.
Telkens als er een viel kon men een vlam
onderscheiden en de projectielen vielen
vlak bij den Zeppelin neer. Hij moest
echter rekening houden met de kanonnen
van het luchtschip, één daarvan had het
vuur geopend zoodra de vlieger in zicht
was gekomen. Rondom de machine barst
ten deze met wolkjes uiteen. Sommigen
schenen de draagvlakken te raken en te
doorboren en één keer dacht de beman
ning van 't schip, dat alles voorbij en de
strijd in het voordeel van den Duitscher
beslist was.
Een granaat had het vliegtuig geraakt;
het schudde en wankelde, maar inplaats
van als een wrak in zee te vallen, bleef
het in het rond vliegen, herstelde zijn
evenwicht, steeg tot op een grootere hoog
te doch een van zijn drijflichamen was
In 1811 bezocht Napoleon ons Vader
land, vergezeld van zijne gemalin Maria
Louisa, dochter des Keizers van Oostenrijk,
met wie hij het vorig jaar in het huwe
lijk was getreden. Op deze reize bevond
zich de Vorstin binnen onze muren en
hield er haar nachtverblijf.
In 1812 trok Napoleon met meer dan
600.000 man het machtige Rusland bin
nen.
In dit leger bevonden zich ook een
inwoner van Heusden en een van Veen,
die als eerewachfcen waren opgeroepen.
Bekend is het dat een voorbeeldeloos stren
ge winter zijn leger grootendeels vernie
tigde en het duurde niet lang otNapoloen
vluchtte van weinigen vergezeld naar Fran
krijk terwijl nauwelijks een twintigste
gedeelte van zyn ontzaggelijk leger in
lompen gekleed, den Duitschen bodem we
der betreden mocht. De garde d'honneur
uit Heusden is nimmer teruggekeerd.
In 1813 had het krijgsgeluk Napoleon
den rug toegekeurd, want hoewel hij
aan stukken geschoten. Weer begonnen
de vlamende sterren op het luchtschip, dat
nu zeer snel voer en blijkbaar trachtte te
vluchten, neer te vallen, terwijl het stoom
schip met volle snelheid volgde om het re
sultaat van het gevecht te zien. Onge
veer een half uur later trof de vlieger
zijn doel. Een van zijn bommen had het
achtereinde van den ballon geraakt en dat
ernstig beschadigd, want het groote ge
vaarte begon leelijk over te hellen en snel
te dalen.
»Het kwam zoo snel benedenc, vertelde
de kapitein van het stoomschip, »dat ik
dacht dat het vlak vóór ons in zee zou
vallen.
Daar wij tamelijk snel voeren bedacht
ik, dat 't mij in dat geval onmogelyk zou
zijn 't niet te rammen. Dat was 'n moei-
lyk oogenblik, want ik moest ook aan
mijn bemanning en aan mijn schip denken.
De Zeppelin kwam echter weer recht te
liggen voordat hij het water bereikte en
vloog weer voort, blijkbaar waren de ma
chines nog in staat om te werken. Het
is jammer, dat op dat oogenblik ook het
vliegtuig zich in moeilijkheden bevond,
want wij zagen hem in de richting van
de kust wegvliegen. Het moet zoodanig
zijn beschadigd geweest, dat het den aan
val niet kon voortzetten, maar ik hoorde
later met genoegen, dat het veilig aan
zijn basis teruggekomen wasc.
o
Gasgevaar.
Een oorlogscorrespondent in het westen
schrijft in de »Norddeutsche Allgemeine
Zeitung*
Het eerste wat wij na het betrekken
van ons kwartier moeten doen is, naar de
hospitaalcompagnie te gaan en ons gas
maskers te laten aanpassen. Daar wordt
nauwkeurig het oog op gehouden. Het
gasmasker moet geheel passen op den vorm
van hoofd an gezicht en er mag geen vlek
in zijn zoo groot als een, speldeknop, want
dit zou voldoende zijn om een doodelijke
hoeveelheid van het vergiftige gas te laten
binnendringen. Past het als aangegoten,
zoodat men er uitziet als een slurfdier,
dan wordt men in de stinkkamer gebracht
en met een gas geblazen, dat tranen en
hoesten verwekt. Houdt men dat eenigen
tijd uit zonder er iets van te merken, dan is
het masker in orde. Aan de stinkkamer heeft
men echter niet al te veel behoefte, want
de vijand beschiet het kamp met voorliefde
met zijn gasmunitie. In den tuin achter
het huis zijn alle planten door het gas
gedood. Gras, struiken, boomen zijn geel
aangeslagen en men ziet er geen groen
sprietje meer. Deze uitwerking heeft het
Fransche gas vaak. Men ziet midden in
de velden en tuinen de vlekken waar de
gasammunitie neergevallen is en ook de
weg dien het uitstroomende gas genomen
heeft, door het van dag tot dag toene
mende geel worden van de heele vegetatie.
Het gas nestelt zich voornamelijk in diepten
Van het terrein. Punten, waar wegen
door een zinking van het terrein loopen,
beschiet de vijand bij voorkeur met zijn
gasammunitie. Bij windstilte kan het gas
na uren nog onaangenaam zijn voor een
doortrekkende colonne. Daarom is het
gevaarlijk gebied met waarschuwingsborden
afgezet en niemand die iets te doen heeft
achter het front aan de Somme, gaat zonder
gasmasker naar buiten. De werking van
het gas is zeer verschillend.
Onlangs- kwam de kapitein van een di
visie, waar ik toevallig was, uit de voorste
stelling terug en vertelde zoo terloops on
der het middageten, dat hij in een loop
graaf een lichten reuk van gas waarge-
andermaal met ean leger van 350.000
man Duitschland was binnen gerukt, zoo
besliste toch eindelijk de veldslag van
Leipzig den 16en, 18en en 19en van
Wijnmaand zijn lot, ja ook van ons Va
derland, ja van de geheele beschaafde
wereld.
In datzelfde jaar werd de Prins van
Oranje, zoon van wijlen den Stadhouder
Willem V tot Koning uitgeroepen, die als
Willem I het roer van staat in handen
nam.
Treurige tafereelen grepen inmiddels
plaats.
Te Woerden had men te vroegtijdig
van zijne Oranjegezindheid openbaarheid
gegeven. De stad was in feestdosch en
de Hollandcche vlag wapperde van alle
openbare en particuliere gebouwen, toen
de Franschen van uit Utrecht gekomen de
de plaats weder innamen en aldaar moord-
tooneelen aanrichtten. Bang was het in
Heusden gesteld toen deze bedrijvers nog
druipend van bloed en beladen met roof,
herwaarts kwamen, om hier te overnach
ten. Hoog klopten van vrees de harten
der inwoners, toen zij des nachts de trom
hoorde roeren en sommigen dit aanmerk
ten als voorteeken -van een gelijk lot als
het ongelukkige Woerden getroffen had.
nomen had, doch zoo zwak dat hij er niet
aan gedacht had zijn gasmasker op te zetten.
Nog aan tafel werd hij onwel en eenige
dagen lang heeft hij zwaar ziek te bed
gelegen. Daarentegen hebbeu eenige hos
pitaalsoldaten de volgende ervaring opge
daan Zij moesten gewonden, wier maskers
door granaatsplinters gescheurd waren, door
een gaszone dragen van eenige honderden
meters breedte. Zonder aarzelen deden
deze opofferende helden van den plicht hun
hulpelóoze gewonden hun eigen gasmaskers
aan en bonden zichzelf zakdoeken voor
den neus, die zij (met verlof gezegd) be
vochtigd hadden met het eenige vocht, dat
hun in dezen nood ter beschikking stond.
De dappere mannen hebben niets ervan
geweten.
Paarden worden reeds bij een lichte
gaslucht onrustig. Zij zien zich op hun
eigenaardige'manier te helpen, doordat zij
met hun hoef een gat in de aarde maken
en de neusgaten daarin drukken.
De vijand beschoot ons dorp regelmatig,
maar overdag alleen aan den eenen kant.
's Nachts echter schoot hij gasgranaten
naar alle kanten. Daarom heeft ieder het
gasmasker onder het hoofdeinde van zijn
bed gelegd, zoodat hij, als er 'gasalarm
geslagen wordt, het in het donker kan
vinden.
Ook aan de inwoners van de plaatsen
heeft men gasmaskers gegeven. Bij een
vrouw waar ik in kwartier lag, zag ik ze
boven de bedden van de kinderen hangen.
Desniettemin zijn er onder de Fransche
bevolking van de naburige dorpen een reeks
gasvergiftigingen voorgekomen. Mijn hospita
vertelde mij, dat de menschen meestal geen
begrip hebben van het gevaar. Voor het
inslaan van een granaat of voor een vlieger-
bom zijn zij bang en zoeken zij dekking.
Dat men echter op straat of zelfs op het
vrije veld urenlang nadat geen schot meer
gevallen was, plotseling een leelijke lucht
in den neus krijgt en daarvan later hevig
ziek kan worden, daarvan willen de lui
eerst gelooven, als zij slechte ervaringen
hebben opgedaan.
Volgens de »Pesti Ujsag« moet de Roe-
meensche regeering van plan zijn, met het
oog op de mogelijkheid van Zeppelin-aan
vallen, haren zetel naar Jassy te verplaatsen.
o
Fransch gezantschapsgebouw beschoten.
Naar Reuteruit Athene meldt heeft
een troep nog onbekende schreeuwers Za
terdagavond tijdens een conferentie van1
gezanten der Entente op het gebouw van
de Fransche legatie geschoten.
De minister-president Zaimis heeft den
gezant onmiddelijk zijn leedwezen over het
gebeurde te kennen gegeven. Deze heeft de
betuiging van leedwezen aanvaardt, maar
verklaard, dat hiermede het incident nog
niet afgeloopen was.
De gezanten der Entente hebben gisteren
een bezoek gebracht aan Zaimis en dezen
de voorwaarden medegedeeld, onder welke
het incident als gesloten zou worden be
schouwd en wello. de bestraffing van
de verantwoordelijke daders2o. vervol
ging van de ambtenaren, die in gebreke
zijn gebleven het incident te voorkomen
en 3o. onmiddelijke ontbinding van alle
afdeelingen van reservisten-bonden te Athene
en in de provincie.
Zaimis heeft geantwoord, dat de regeering
het noodige zou doen en desbetreffende
bevelen uitvaardigen.
o
Rusland en Zweden.
In het antwoord van Rusland op het
Zweedsche protest naar aanleiding van
Van achteren bleek dit alles ijdele vrees,
want reeds vroeg in den morgenstond ver
liet de bende onze stad, waar men haar
met afschuw nazag.
Toch was Heusden nog altijd onder
Fransche bezetting. De Pruissen, die in-
middeis ter hulp kwamen, maakten dat de
Franschen zich tot den aftocht gereed
maakten en nauwelijks waren zij de Herpt-
sche poort uitgetrokken of de Pruissen
rukten de Wljksche poort binnen en wer
den met een vroolijk hoezee welkom ge-
heeten. Welluidender dan ooit, klink thans
voor de eerste maal, sedert zooveel jaren
op ons klokkenspel het oude Wilhelmus
lied.
Bij den aanvang der regeering van
Koning Willem I werden 600 der aan
zienlijkste Nederlanders (Notabelen) te
Amsterdam opgeroepen, waaronder zich
ook Johan Albert Rietveld bevond om de
nieuw in te voeren Staatsregeling goed te
keuren welke Staatsregeling op den 29en
van Lentemaand 1814 werd goedgekeurd.
Heusden scheen eensklaps als uit eenen
doodslaap opgewekt en in eene wapen
plaats herschapen te zijnduizenden
Russen en Pruissen stormden beurtelings
uit en inhet dappere Pruissische leger
hoofd von Bülow, had er geruimen tijd
den aanval op het stoomschip fDesterroc
dat Zaterdag is overhandigd, wordt mede
gedeeld, dat de commandant van den on
derzeeër van zijn bevel ontheven en vooral
wegens het misbruik maken van de Zweed
sche vlag zwaar bestraft is. De *Desterro«
is onmiddellijk vrijgelaten.
Wat de kwestie der stoomschepen Lis
sabon en Worms betreft, blijft de Russische
regeering volharden bij de meening dat
deze zaken door het prijsgerecht beslist
moeten worden.
Ten slotte deelt de Russische regeering
nog mede, dat zij een zaakgelastigde heeft
benoemd, die met den Zweedschen verte
genwoordiger de schadeloosstelling voor het
in den grond boren van het stoomschip
>Syrra« zal vaststellen.
O
Weelderig ingerichte loopgraven.
De Engelsche bladen bevatten teeke-
ningen en beschrijvingen van de Duitsche
loopgraven, welke thans in het bezit der
Engelschen zijn en die een duidelijk beeld
geven van de zorg, waarmede de Duitschers
zich in den loop ran den stelling-oorlog
in deze streek hier wordt vooral van
de omgeving van het bosch Mametz ge
sproken hun onderaardsche verblijf
plaatsen hebben ingericht.
De ingang naar zulk een in de bladen
afgebeelde onderaardsche woonplaats be
staat uit een stalen deur, waaromheen een
soort tuintje is aangelegd. In het inwen
dige leiden gemakkelijke trappen van 12
tot 36 treden naar beneden. De treden
en het raamwerk van het trappenhuis zijn
gemaakt uit krachtige houten balken, op de
wijze van mijnstutten aangebracht, en de
treden zelf zijn nog eens met een dekplank
versterkt. De muren zijn van -dikke plan
ken opgetrokken, welke met inkepingen
van boven en aan de onderzijde in het
raamwerk passen en met ijzeren stangen
en dikke houten spanten verbonden zijn.
Aan het benedeneinde van de trap loopt
een tunnelvormige gang rechtuit soms over
een lengte van 50 M. en daarop komen
aan beide zijden kamers en zijgangen uit.
In velen van die verblijfplaatsen leidt
een 2e trap naar 'n lagere schuilplaats,
welke soms 10 tot 12 M. onder den bo
dem van de loopgraaf ligt. In de mooi
ingerichte verblijfplaatsen zijn al die gan
gen en kamers met hout beschoten. In
een der best-ingerichten had ieder peleton
zijn eigen eet- en slaapgelegenheid, een
eigen plaats voor de oefeningen in de
gangen en een nooduitgang naar de loop
graaf.
In weer een andere, welke als verband-
plaats dienst deed, waren bedden gezet
voor 32 patiënten en een tamelijk groote
operatiekamer.
Een derde, bij Mametz was een volle
dige ondergrondsche kazerne voor een
geheele compagnie van 300 man, met
keukens, provisie- en munitiebergplaatsen,
een met ijzeren platen beschoten smidse
en een machinekamer,
Uit deze beschrijving der Duitsche stel
lingen blijkt wel, dat de verovering voor
de geallieerde troepen geen gemakkelijke
taak was.
Duitsche loopgraafvallen.
De Militaire medewerker van de Times"
schrijft
Men hoort in den laatsten tijd de solda
ten die aan het offensief hebben deelgeno
men, veel spreken van de verschillende
verraderlijke vallen, welke de Duitschers
achterlaten als zij uit een loopgraaf worden
verdreven. Dit is nu reeds zoo dikwijls
gebeurd, dat de mannen langzamerhand al
zijn hoofdverblijf, en weldra zag men ook
den tweeden zoon van den Souvereinen
Vorst, Prins Fredrik alhier, die plechtsta
tig door de stedelijke regeering werd be
groet.
Nog altijd was Nederland niet van
Franschen gezuiverd. 's-Hertogenbosch en
Gorinchem onder anderen waren nog in hun
bezit, waartusschen Heusden als middel
punt lag. De eersten gingen den 26en
van Louwmaand, de laatsen den 20en
van Sprokkelmaand over en zoolang de
belegering dier plaatsen duurde, wemelde
het hier van krijgsvolk. Een zeldzaam
gezicht die mengeling van zoo vele vreemde
volken, als Russen, Pruissen, Kozakken,
Baskieren, enz., die allen hetzelfde doel
hadden n. 1. den beroerder der natiën ten
onder te brengen. De winter was zoo
streng, dat het zwaarste geschut over de
dichtgevroren Maas kon worden aange
voerd.
We krijgen nu de afstand van de re
geering en de verbanning van Napoleon
naar Elba. Vervolgens zijne ontvluchting
van daar en zijne tocht in zegepraal naar
Parijs, om daarna in den slag van Water
loo opnieuw overwonnen te worden en in
1815 naar St. Helena te worden ver
voerd.
die trucjes precies kennen.
Het is verstandig, ieder voorwerp, dat
men in de loopgraven ziet liggen, eerst
voorzichtig aan te raken, vóórdat men het
opneemt, omdat het dikwijls gebleken is,
dat de onschuldigst uitziende voorwerpen
aan verborgen mijnen bevestigd waren,
welke ontploften als men die voorwerpen
opnam. Ook vóór de loopgraven, in Nie
mandsland vindt men zulke vallen.
De massa bommen en handgranaten, die
men in de veroverde loopgraven vindt lig
gen, leveren altijd gevaar op, ook al zijn
ze niet met helsche machines verbonden.
Zelfs een eenvoudige plank kan met een
touw verbonden zijn, zoodat als men er
op trapt en het uiteinde grijpt, een mijn
kan ontploffen. Dan is er ook een voor
werp dat op een warmwaterbord op korte
pootjes gelijkt en bij het opnemen ont
ploft. De soldaten noemen het ïschildpadc.
Als men het niet voorzichtig opneemt
ontploft- het, evenals de torpedo, die een
walvisch voor een waterdier aanzag.
In den laatsten tijd plaatsen de Duit
schers in de modder ook voetklemmen mat
zoo krachtige veeren, dat zij iemand die
er op trapt, het been verbrijzelen kunnen.
o
Canada.
Omtrent het ongeluk bij den bouw van
de brug te Quebec seint de correspondent
van de »Timesc aldaar
De middelste ligger van de brug te
Quebec over de St. Laurens, 640 voet
lang en 40 millioen Eng. ponden wegend,
is heden in stelling geheschen. Daarmede
zou deze groote Canadeesche ingenieursarbeid
voltooid zyn. Duizenden toeschouwers wa
ren aanwezig en de welgeslaagde neerleg
ging van den ligger werd begroet met het
gegil der stoomfluiten en geestdriftig ge
juich. De meeste leden van het Canadeeseh
cabinet en vele parlementsleden, alsook een
aantal voorname Amerikaansche ingenieurs
waren aanwezig. Tot de toeschouwers
behoorden ook de leden der Australische
Kamer van Afgevaardigden, die 's ochtends
te Quebec aangekomen waren.
De ligger was bij hoog getij 's morgens
om vyf uur op pramen van Quebec, waar
hij gebouwd was, door sleepbooten naar
de brug gesleept. Hier werden de pramen
voor anker gelegd en nadat het gevaarte
losgemaakt was, werd het langzaam om
hoog geheschen. Het weder was bijzonder
gunstig voor de werkzaamheden. Kort
nadat de ligger op zijn plaats was gelegd,
begon een der pylers het te begeven en
stortte het geweldige stuk werk in de
rivier.
De brug te Quebec is de grootste can-
tilever-brug ter wereld. In 1906 is men
met den bouw begonnen. In 1907 is het
zuidelijk deel ingestort, welk ongeluk aan
zeventig menschen het leven heeft gekost.
De middelste spanning is bijna 1800
voet lang. De cantilever-armen meten elk
562>i voet.
Vleeschschaarste in Duitschland.
Naar de Duitsche bladen mededeelen
heerscht er reeds eenige weken in Duitsch
land groote schaarschte aan varkensvleesch.
De Berlijnsche overheid heeft thans be
paald, dat voorloopig alleen Donderdags
varkensvleesch verkocht zal mogen worden.
De slager moet van Woensdagavond 7
uur af voor zijn raam de nummers van de
klanten vermelden, die hij den volgenden
dag bedienen kan. De niet opgeroepenen
komen dan de volgende of een der daar
aan volgende weken aan de beurt.
o
In 1816 werd een begin gemaakt met
de slechting van Heusden als vesting. Het
zelfde jaar was de zomer aanhoudend re
genachtig de rivieren zwollen hoog op en
overstroomden de vruchtbaarste velden. De
eerste levensbehoeften werden zoo duur,
dat 80 ponden brood van het oude gewicht
met 80 cent en de ton aardappelen met
8 en 9 gulden, ja zelfs nog duurder be
taald werd.
Menigeen zou van gebrek zijn omgeko
men indien door de mildadigheid onzer
burgerij niet op onbekrompen wijze daarin
was voorzien, door eene rijkelijke uitdee-
ling van voedzame gekookte spijzen.
1817 was een buitengewoon vruchtbaar
jaar en het gebrek van het vorig jaar*
werd door overvloed vervangen.
In 1821 maakte zich een Heusdenaar,
de Generaal-^Iajoor Hendrik Merkus Koek,
in Indië zeer verdienstelijk bij de bestrij
ding van den Sultan van Palembang op
de noord-oostkust van Sumatra, welk land
daarna aan onze bezittingen werd toege
voegd.
En aldus naderden we het jaar 1824,
het jaar van uitgifte van het werkje »De
Stad en het Land van Heusden, van den
verdienstelijken Ds. C. W. Pape.
EINDE.
hjioeuel
—O—*
s I.
