over
land van altena
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No3604, Woensdag 20 September 1916.
Nieuwe abonné's
ontvangen de nummers
tot 1 October a.s. gratis.
ICQ.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 0.90,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 cent. Elke regel
meer 7i/s cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
Het tuchthuis schijnt ons een zoo
onontbeerlijk hulpmiddel ter bewaring
van orde in de maatschappij, dat we
ons bezwaarlijk voorstellen kunnen,
hoe men 't in vroegere eeuwen zonder
dat stellen kon. En toch kende men
'tniet. In Rome b.v. welks recht
nog heden ten dage den grondslag
van de rechtspraak in gansch Europa
uitmaakt, had men wel straffen als
dwangarbeid, berooving van enkele
vrijheden, verbanning uit het vader
land gevangenissen als wij hebben,
waren daar vreemd Zelfs bleef dat
middel tot de 16de eeuw vreemd in
de Germaansche landen. Eerst toen
op 't einde dier eeuw deze landen
overstroomd werden door gespuis van
allerlei aard, kwam men er toe groote
gevangenissen te bouwen Nadat in
1595 te Amsterdam eene straf- en
verbeterinrichting ingericht was, wel
ker goede werking al spoedig in 't
licht trad, volgden in 1613 Lubeck
en kort daarna Hamburg dit voor
beeld. Het waren vooral de handel
steden, die groot belang hadden bij
een afdoende zuivering hunner wegen
van dieven en roovers. Een weinig
later volgde gansch Duitschland de
zeekust na. De dertigjarige oorlog
toch had de zedenverbasteriug, land-
looperij en zucht naar avontuur zoo
danig in de hand gewerkt dat men
buiten tuchthuizen op geen orde meer
rekenen kon.
Eigenaardig is 't dat ons land en
Duitschland zich steeds van één mid
del onthouden hebben, 't welk elders,
in Engeland, Frankrijk, Rusland,
Spanje en Portugal gelijktijdig met
het gevangenisstelsel opwies. Dat
middel is deportatie, d. w. z. gedwon
gen verwijdering uit het land en
verbaüning naar een verwijderde,
onbeschaafde streek, van het verkeer
met de wereld afgesloten, waar de
MIMI.
door A. DE VISSER.
23)
Toen ik u schreef, had ik er een zwaar
hoofd in, maar ga jullie eerst eens zitten,
zie je, ik had er een zwaar hoofd in. Mama
heeft al zoo lang geklaagd en nu is het
eindelijk in een flinke rheumatische ziekte
ontaard, maar dezen nacht heeft ze veel
minder koorts gehad en nu gevoelt ze zich
ook beter, ofschoon ze erg zwak is.®
»Mag ik voort naar Mama toe vroeg
Mimi, wie het een pak van 't hart was,
dat ze die goede Moeder niet overleden
vond.
»Neen, kalm kalm,® zei dokter Beels,
^strakjes, als je wat bedaard bent. Mama
mag volstrekt niet aan je gelaat zien, dat
je eenigszins ongerust bent.®
Maar dat strakjes duurde zoo lang!
Mimi zat als op heete kolen, zooals men
dat noemt en telkens sprong ze van haar
stoel op, alsof ze zoo gereed stond, om naar
de ziekekamer te gaan, maar dan maakte
dokter Beels weer zoo'n gebaar met zijn
hand om te gaan zitten. Eindelijk stond
hy op, en zei
»Nu zal ik eerst eens gaan zien.®
En niet lang daarna kwam hij, zacht
loopende op zijne teenen terug en zei, met
zyn hand wenkende»Kom nu maar eens
misdadigers tot dwangarbeid veroor
deeld blijven en hun de vlucht on
mogelijk gemaakt wordt.
In Engeland kwam de deportatie
in 1597 in gebruik. Een uitvinder
heeft ze echter niet van noode gehad,
want zooals we reeds opmerkten de
oude Romeinen bezigden reeds de
verbanning uit het vaderland als straf.
Daaraan was verlies van alle burger
rechten verbonden zoomede dat van
het vermogen verbonden, doch ze werd
uitsluitend toegepast op politieke mis
dadigers. De Romeinsche republiek
zocht er zich door te verlossen van
hare sociale en politieke vijanden.
Dat doel had ook Koningin Elizabet
op 't oog, doch de practische geest
der Engelschen zag daarin spoedig
een tweede voordeel. Niet alleen dat
de deportatie het land vele gevange
nissen bespaarde, maar de verbannen
misdadigers konden gebezigd worden
tot het koloniseeren van buitenland-
sche bezittingen en dit doel trad al
spoedig derwijze op den voorgrond,
dat het eerste een bijzaak werd
Vooral de vorsten volgende op Eli
zabet, maakten groot misbruik van
deze straf. Eerst in 1720 werd de
deportatie aoor een parlementswet
geregeld In die dagen dienden de
Vereen. Staten, als koloniën voor mis
dadigers, later Van Diemensland en
het vastland van Australië, n 1. Bota-
nijbaai. Hoe voordeelig echter de
exploitatie van misdadige sujetten
was, stuitte men toch in de uitvoering
op verschillende bezwaren. In de
eerste plaats waren de vrije bewoners
der uitgezochte streken volstrekt niet
op de nabuurschap van een bende
misdadigers gesteld, die gewoonlijk
zoo groot werd dat ze niet meer be
waakt kon worden, Bij een wet van
1853 werd daarom den rechters de
vrijheid gelaten de verbanningstraf
in dwangarbeid te verwisselen, welke
dan in 't vaderland kon ondergaan
worden. Vijf jaren later schafte En
geland de deportatie naar overzee-
sche gewesten af, met uitzondering
voor een zeker deel der gestraften
en behield daarvoor de Bermudas
eilanden in den Atl. Oceaan. Gewoon
lijk echter bevinden er zich daar
niet meer dan twaalf honderd.
Frankrijk was vasthoudender op
hier,® en tegen Lize, die eerst nog bleef
zitten: »Neen, gij moogt even zoo goed,
beiden maar, Mama weet er alles van!«
Daar stonden ze nu in de donkere zieke
kamer, waar 't binnenvallend licht werd
getemperd door de zware overgordijnen.
Ze moesten eerst aan de duisternis gewen
nen, maar dit duurde slechts eenige secon
den en Mimi was weldra bij 't ledikant der
patiente geknield om de hand, die haar toe
gestoken werd, vurig te kussen.
*Ik ben blij, dat gij nu hier zyt,« zei
de zieke met een zwakke stem. »Ik heb
naar u verlangd.®
»En ik ben even blij, mijn best Moe
dertje,® lachte en schreide Mimi bijna te
gélijk. »Nu zal ik u eens oppassen en zien,
of ge niet gauw weer beter zijt.®
»Ja, nu moet ik wel spoedig beter wor
den®, fluisterde de patiënt, en terwijl ze
het gordijn een eindje op zijde sloeg, ont
dekte ze nu ook Lize.
»Gij ook hier®, vroeg ze verrast, »dat
vind ik heel aardig van u.®
>Ik heb Mimi even gebracht en ga
straks met het rijtuig terug®, zei Lize.
»Heel, heel aardig®, zei de zieke met
eene zwakke stem. »Ik herken er u weer
in maar ge moogt ook wel blijven, óm
Mimi gezelschap te houden.®
»Neen, neen«, liet Mimi er beslist op
volgen, »zij blijft niet, dan verpraat ik
mijn tyd weer met haar en ik ben nu voor
u gekomen 1c
»Maar ge zult het zoo stil hebben, mijn
'tstuk van deportatie. Daar dagtee-
kent ze van de eerste Republiek.
Talleyrand en andere bekende staats
mannen waren er zeer voor. De
veroordeelden werden naar Mada
gaskar gevoerd in 't eerst slechts om
politieke redenen, later ook voor
andere vergrijpen. De straf is zwaar
en ontneemt den veroordeelde alle
burgerrechten, ook zijn bezittingen,
die aan de familie vervallen, zoo
't land ze niet tot zich neemt. Ze
bekleedt in den Code penal de derde
plaats in de rij der zware straffen
lo. de doodstraf2o. dwangarbeid
3o. deportatie. Gedurende 't eerste
keizerrijk en de eerste tijd van 't
koningschap bestond ze echter alleen
op papier, men deporteerde uiterst
zelden, doch liet de straf bestaan.
De Republiek van 1848 echter bracht
ze weer in zwang. Bij de wet werd
bepaald dat de veroordeelden, naar
Algiers gebracht en op staatslande-
rijen geplaatst zouden worden, even
wel afgezonderd van de overige
nederzettingen. Verstoken van alle
staatkundige rechten, werkten ze daar
gemeeenschappelijk tien jaren lang
onder militair toezicht. Die zich goed
gedroeg kon reeds na drie jaren op
verzoek naar een bijzondere kolonie
verwezen worden, waar hij, vrij van
gemeenschappelijken dwangarbeid,
voor zichzelven arbeiden kon. Na
nog een proef van drie jaren doorge
staan te hebben, werd deze kolonie
voorloopig zijn eigendomhij werd
ook buiten toezicht der militaire macht
gesteld, wanneer hij zich daar een
vast verblijf verkoos te kiezen. Eerst
na tien jaren echter werd de kolonie
zijn volle eigendom.
In de praktijk echter stond de toe
stand zeer achter bij deze wettelijke
en humane regeling. De gedeporteer
den van '48 werden naar Belle-Isle
vervoerd en men vergat ze daar
eenvoudig. Eerst in '50 begon het
vervoer naar Algiers, doch 't hield
spoedig op, en in de plaats van Al
giers kwam het eiland Tahuata en
later Cayenne, thans nog de schrik
van de Fransche gedeporteerden.
Cayenne is de hoofdstad van Fransch
Guiana, dat na 1604 om beurt aan
Frankrijk en Engeland, ook nog een
korte poos aan ons behoord heeft
kind®, zei de patiënt.
»Druk genoeg, Mamaatje, 't Heele huis
houden neem ik nu op mij, denk er aan
en de rest van den tijd schud ik uw kus
sens eens lekker op en geef u drankjes
in. Ik ben zoo gelukkig, dat ik nu ook
eens iets voor u kan doen. a
»'t Is ook wel best zoo«, zei Mama,
die door het weer rustig gaan liggen en
't loslaten van het gordijn toonde, dat ze
vermoeid was.
»Ga jullie nog maar een beetje samen
praten®, zei de dokter, »dan gaat Mama
nog wat slapen.®
En nauwelijks waren ze weer binnen,
of Klaar kwam met een bezorgd gelaat de
kamer in, en zei»lk zie maar eene reis-
taschis daar de pakkage van de beide
Juffers in
»Nee®, zei Mimi, »dat is alles maar van
mij, Klaar Juffrouw Lize gaat zoo straks
weer terug.®
»0, wat vind ik dat naar®, liet Klaar
er teleurgesteld op volgen. Juffer Lize is
juist zoo'n vroolijke.®
»Ik kom eens weerom, Klaar®, zei Lize,
»dat beloof ik je, als de vroolijkheid min
der- hindert.®
ïNou, Juffrouw het nog gelijk,® ant
woordde Klaar.
Ge kunt denken, dat Mimi de eerste
dagen meesttijds aan 't ziekbed doorbracht
maar 't scheen of hare komst de patient
had beter gemaakt. Den eersten nacht
reeds sliep ze veel geruster, de koorts ver-
De gedeporteerden, althans wanneer
ze geen goede gezondheid genieten,
komen daaruit maar zelden terug.
Het klimaat is zeer ongezond, gelijk
in alle moerassige streken in de heete
luchtstreek. Slechts na harden arbeid
wordt de grond vruchtbaar.
In 1852 werden de bagna's van
Toulon, Brest, Lorient en Rochefort
opgeheven en de daarvoor bestemde
misdadigers insgelijks naar Cayenne
en Nieuw-Caledonie gezonden.
Spanje zendt zijn veroordeelden
naar Afrika en de Philippijnsche ei
landen Portugal naar Mozambique,
de meest ongezonde oorden der wereld.
De Russische deportatie-kolonie is
het bekende Siberië. Men kent daar
vijf soorten van deportatielo. ver
blijf in een Siberische stad 2o dienst
in het leger3o. kolonisatie 4o. ar
beid in de mijnen 5o. inlijving in
strafbataillons. In den eersten graad
behoudt de veroordeelde zijn burger
rechten en mag zich vrij in zekeren
aangewezen kring bewegen, blijft
echter onder nauwkeurig toezicht en
moet zich vrije briefwisseling ont
zeggen. De in 't leger dienenden
staan onder streng toezicht, doch
mogen correspondentie voeren met
hun familie. De klasse der kolonisten
is de eerste drie jaren vrij van be
lastingen, in de volgende zeven be
taalt ze de helft en daarna gelijke
som als de kroonlandbouwers, wier
gelijke ze dan zijn in rechten. De
vierde klasse blijft buiten alle voor-
deelen die er toe behooren vinden
door den harden arbeid een spoedigen
dood. Nog erger is 't lot van de
veroordeelden in den 5den graad, die
in tuchthuizen opgesloten blijven en
allerlei werk verrichten moeten in
kettingen gebonden en 't hoofd voor
de helft geschoren. Vroeger werden
roovers en moordenaars op voorhoofd
en wangen bovendien nog gebrand
merkt met KT (katorschni roover)
en vagebonden met B (bradjaga
vagebond). Mogelijk kan men heden
nog in Siberië menschen ontmoeten,
aldus gemerkt.
Het transporteeren der veroordeel
den naar deze barre woestenij, 't welk
vroeger met allerlei gruwelijkheden
gepaard ging, geschiedt thans men
schelijker per stoomboot of spoortrein.
minderde en nog geen tien dagen waren
verloopen of dokter Beels kon Mimi ver
zekeren, dat het gevaar geweken was.
Toch ging de herstelling langzaam, zeer
langzaam zelfs. Maar er behoefden geen
weken over te verloopen, voor de patient
in zooverre hersteld was, dat ze weer op
zitten kon, geen bijzondere hulp meer
noodig had en met Klaar het huishouden
weer besturen kon.
»Mimi,« zei Mama op zekeren dag, ïgij
denkt dit voorjaar uw examen te doen,
nu moet ge om mij niet langer blijven.
Weet ge, wat ik nu gedacht heb Dat
Lize u kwam halen. Ze kon mij dan met
een zien als herstelde, ze heeft me laatst
gezien als patient. Hoe vindt ge dat
iHeere, juist zoo, als ik het graag wou,®
zei Mimi opgetogen. Juist zoo, als ik het
al in mijn gedachten had overlegd.®
De brief voor de uitnoodiging was spoe
dig gereed, en na eenige dagen stond het
bekende rijtuig weer stil voor het' huis
van den dokter en Klaar, die de deur
opende, zei
Welkom, Juffer Lize Nou hindert de
vroolijkheid niet meer.«
Lize keek verwonderd op, dat de patient
haar al weer in de huiskamer zat op te
wachten. Ze was nog wel heel spoedig
wat vermoeid, en de vroolijkheid kon nog
niet geheel en al bot gevierd worden,
maar toch welk een verschil bij den tyd,
toen ze Mimi hier gebracht had. Er viel
wat te vertellen en te vragen en te lui-
Het is eiken verbannene geoorloofd
zijn familie mee te nemen. Het Rus
sische volk noemt de veroordeelden
Njestchastnye, d. w. z. ongelukkigen.
Jaarlijks komen 4000 gevallen van
ontsnapping voor 't grootste deel der
ontvluchten wordt echter weer in
bewaring genomen. Niet lang geleden
telde Siberië meer dan tweehonderd
duizend gedeporteerden.
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
De militaire medewerker van de Times
heeft eenigen tijd geleden voorspeld dat
het niet lang zou duren of het geheele
gevechtsfront zou allerwege in vuur en vlam
staan. Het gaat er op lijken dat zijn pro
fetie werkelijkheid gaat worden. Van alle
kanten, uit heel Europa, komen de be
richten dat het er spant. In het Westen
een Engelsch offensief, terwijl de Franschen
op hun linies den slag voortzetteneen
nieuw Italiaansch offensief tegen de hoog
vlakte van de Karsteen steeds krachtiger
offensief van de Franschen, Engelschen,
Russen en Serviërs in Macedonië, waarbij
met name de Serviërs een ^schitterend
succes® op de Bulgaren hebben bevochten
dan nog een volgens den Duitschen Keizer
beslissende overwinning van Mackensen's
troepen op de verbonden Roemeniërs en
de Russen in de Dobroedzjaen eindelijk
berichten uit Griekenland, waaruit men zou
kunnen afleiden dat ook de deelneming van
dat land aan den oorlog niet lang meer
op zich zal laten wachten. Het ziet er
dus nog niet naar uit dat een der beide
partijen uitgeput raakt of het strijden moe
wordt.
Om te beginnen met het Somme gebied.
De Engelschen waren daar de laatste week
verre bij de Franschen achter gebleven.
Maar nu zijn zij bezig hun achterstand in
te halen. Wij zullen den lezer maar niet
vermoeien' met het opnoemen van allerlei
vreemde dorpsnamen en sterkten die door
de Engelschen genomen zijn, wij volstaan
met de mededeeling dat zij 10 Üt 13 K.M.
zijn vooruitgekomen.
De Duitsche officieele berichten geven
daarentegen een heel ander beeld van de
uitkomst van de gevechten. Zij gewagen
van het voortduren van den strijd, van het
bloedige afslaan van aalle aanvallen« ten
N. van de Somme en van nog voortdurende
gevechten om kleine »nesten« der Engel
schen bij Courcelette, Fiers en ten W. van
steren »ziet eens,® zei Lize eindelijk, »ik
heb nog wat voor u meegebracht,en ze
haalde iets, dat in een grauw papier ge
wikkeld was, voor den dag.
ïVoor my ?c vroeg de andere nieuws
gierig, terwijl ze het papier loswikkelde
en een verbaasd Gunst Lize liet hooren,
toen ze uit dat papier den kop en schotel
van Sèvres porselein van de oude Griet te
voorschijn haalde.
»Hoe kom je daaraan
ïHoe ik daaraan kom Griet bracht
dien den dag na 't concert by ons, juist toen
jij vertrokken waart. Ik had je dat wel
kunnen schrijven, maar we begrepen allen,
dat het een verrassing moest blijven.®
De oude Griet was dien dag gekomen,
en erg teleurgesteld, toen ze gehoord had,
dat Mimi op zoo'n nare tijding naar huis
had moeten gaan.
»Je hadt haar zoo goed geholpen, dat
ze je nooit genoeg daarvoor danken kon,®
zei ze.
»Die Grietliet Mimi half fluiste
rend hooren.
"*En daarom moest gij dien kop en scho
tel tot eene gedachtenis hebben.®
ïDat oude mensch,® zei Mimi getroffen
door zooveel erkentelijkheid, »wat vind ik
dat aardig.® En nu werd natuurlijk de ge
heele geschiedenis, zooals die was voorge
vallen, aan Mama Beels verteld, de kop werd
bewonderd, en zeker had Mimi in lang zoo
veel voldoening niet gehad over iets, dat ze
gedaan had, als nu. Wordt vervolgd
EUWSBLAB
voor Het Land van lensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.