voedsel voldoende zijn. De anderen mogen
zien dat zy met de rest toekomen 1 't Gaat
hier over de vraagEr op of er onder.
En zij willen er niet onder. Derhalve al
zou het heele volk lijden en gebrek hebben,
het leger moet van alles het beste en volop
hebben. Beter een verschrikkelijk einde
dan een verschrikking zonder einde. Zoo
klinkt de leus.
Over den vorm waarin de burgerlijke
dienstplicht zal worden ingevoerd is reeds
velerlei geschreven. Het is alles echter
nog voorbarig. De waarschijnlijkheid is
eigenlijk niet eens zoo groot, dat het voor-
loopig tot eene practische|toepassing zal
komen, Wel staat een geweldige ver
meerdering van de ammunitiefabricage
voor de deur, maar naar alle waarschijn
lijkheid zal het zonder moeite lukken vrij
willigers voor alle nieuwe fabrieken te
vinden. De vakvereenigingen zijn bereid
hun hulp daarbij te verleenen, en met hun
steun moet in deze richting alles mogelijk
zijn.
In ieder geval is er nog geen sprake
van, dat men ook de vrouwen reeds ge
dwongen aan het werk zou willen zetten.
Men zou stellig geen oogenblik er voor
terugdeinzen, als ook op dit gebied het
aanbod niet groot genoeg was. Hoe lang
echter zal dit nog het geval zijn De eisch
van het legerbestuur is ammunitie en nog
eens ammunitie. Het moet met het pro
ductievermogen van vrywel de heele we
reld wedijveren. Als de stichting van
nieuwe fabrieken in het tegenwoordige
tempo doorgaat, en er is geen enkele
reden om daaraan te twijfelen dan zal
nog de dag komen, waarop wij de vrou
wen gedwongen naar de granatendraaierij
zien wandelen. Terugschrikken zal men
hier niet voor een dergelijken maatregel,
schrijft een correspondent van de N. R. C
en er zou zelfs niet eens eenige oppositie
van beteekenis^tegen gevoerd worden.
In dezen tyd wordt eenvoudig gedaan
wat van nut kan zijn andere overwegin
gen hebben geen beteekenis meer. De
eenige hindernis, waarmede men rekening
houdt, is de grens van het mogelijke. En
ook die wordt onophoudelijk verschoven
Alles is tenslotte een kwestie van tempo
geworden.
Het komende voorjaar zal misschien weer
het schouwspel brengen van nieuwe legers
op alle oorlogsterreinen. Dit kan men
zeggen, dat de Duitschers daarmede niet
achteraan zullen komen. Nieuwe honderd
duizenden kunnen dan weer ter slachtbank
worden gevoerd, als niet voor dien. tijd
het verstand nog doorbreekt bij de oorlog
voerende volken.
Dat dit nog niet het geval is, blijkt we
uit een beschouwing van de Times, die
naar aanleiding van Duitschlands geweldige
inspanning schrijft
Wy zijn er nu veel beter op uitgerust,
om op deze uitdaging te antwoorden. Onze
munitiefabrieken werken met volle kracht.
Wij hebben nog kolossale ongebruikte re
serves. De binnenlandsche toestand in
Duitschland is veel ernstiger dan de onze,
terwijl de geest, de tucht en de eensge
zindheid van de bondgenooten diets te
wenschen overlaten. Met vrijmoedig en
onvervaard vertrouwen antwoorden wij op
de uitdaging. Als Duitschland den oorlog
op leven en dood wil, laat het dan zoo
zijn. Wij zullen het in zyn wensch niet
teleurstellen. Het is niet de gewoonte van
Engeland om vrede te sluiten vóór de
overwinning behaald is.
Maar hoe denken zich de volken dan
die overwinning mogelijk Wat beteekent
het al of gelijk aan de Ancre de
Engelschen eenige Kilometers vooruitruk
ken en het front der Duitschers wat in
deuken 1 Meent men dan werkelijk het
zóólang te kunnen uithouden, dat de cen-
tralen vernietigd zijn Want dat za
noodig zyn voor deze zich op genade of
ongenade zullen overgeven Maar het is
immers niet denkbaar dat men over het
geheele front een aanvalswijze zal kunnen
toepassen, een geschut- en munitie-hoe-
veelheid kan samenbrengen, als nu op een
heel klein stukje geschiedt.
Wordt het aanvalsfront breeder, dan
tot nog toe het geval was, dan zal een
breeder front worden achteruitgedrongen,
doch dat zulks dan in een sneller tempo
zal gaan dan thans, is daarmede nog niet
gezegd. Er is geen aannemelijke reden
om dat te veronderstellen. Achter de plat
geschoten stellingen zal men op nieuwe
stellingen stuiten en de ruimte, die de
Duitschers nog aan bezet gebied achter
zich hebben liggen, is zeer aanzienlyk.
Het behalen van een voor den oorlog
beslissende overwinning in den loopgraven-
stryd op het westelyk operatieterrein
schynt ons voor beide partyen voor onaf-
zienbaren tyd uitgesloten.
Wel hebben de Engelschen hun opmarsch
aan beide zyden van de Ancre hervat. Zy
hebben nu de buitenwyken van Grand-
court bereikt.
Weer een eindje vooruit dus. Maar als
ze op die manier in Duitschland moeten
komen hebben ze nog wel een halve eeuw
noodig.
Neen, de geallieerden hebben de kans
op een beslissing laten voorbygaan. Tóen
Roemenië ingreep, hadden zij de centralen
kunnen verrassen. Maar, zoo schrijft een
Engelschman in de »Obserber,« door de
domheden en het getalm op den Balkan
en op naburige oorlogsterreinen is de strijd
met ten minste een half jaar verlengd.
Wij zouden haast zeggen tot in het on
eindige verlengd, als geen onverwachte
wending of pressie van buitenaf verande
ring brengt.
Het is nu zelfs zoo geworden met Roe
menië, dat het weer bedreigd wordt.- De
Centralen zijn reeds de vlakten van dat
land binnengetrokken en hebben belangrijke
Roemeense he strijdkrachten afgesneden van
hun spoorwegverbinding.
Op het Macedonische front en dat
is een belangrijk feit voor de Serviërs -
zijn de verbondene troepen Monaster bin
nengerukt. Hier hebben de Serviërs dus
een stukje in hun verloren land terugge
kregen van strategische beteekenis is dit
niet, maar wel van politieke beteekenis.
Het is mogelijk dat Monaster het middel
punt wordt van een hersteld Servië, dat
zich uitbreiden kan en van waar het gezag
van de bezettende mogendheden in de rest
van het veroverde land ondergraven kan
worden.
En zoo zet de vreeselijke strijd zich
voort. Het is maar goed, dat wij niet in
de toekomst kunnen zien. Wat zou een
schrikkelijk tafereel zich voor onze verbijs
terde oogen kunnen ontrollen. Wie zal
ons zeggen wat er nog boven het hoofd
hangt van oorlogvoerende en neutrale lan
den? Gelukkig de mensch die bij al wat
wankelt en ineenstort een innerlijke rust
en een geestelijk, onontroof baar houvast
heeft. Maar men behoeft geen zienersblik
te hebben om te kunnen voorspellen dat
wij zeer moeilijke jaren tegen gaan, ook
als de oorlog is geëindigd.
Volgens een bericht uit Boedapest, heeft
Alexander Wekerle, de vroegere minister
president, daar een lezing gehouden over
de gevolgen van den tegenwoordigen oor
log in de toekomst.
Wekerle constateert dat de huidige oor
log in vreeselijkheid alle andere oorlogen,
die er zijn geweest, overtreft; hij meent
dat de gevolgen, die de oorlog zal hebben,
nog grooter zullen zijn dan die, welke zijn
voortgevloeid uit de Fransche Revolutie.
Een groot deel van de eigendommen, die
vóór den oorlog bestonden, is vernield en
de opgestapelde schulden zullen aart de
toekomstige generaties enorme lasten op
leggen. Het leven zal nog lang na den
oorlog heel duur zijn, zoowel door de
schaarschte der benoodigdheden voor het
levensonderhoud als wegens de toeneming
van de salarissen. De pogingen, die men
in alle landen zal in het werk stellen,
zullen niet bij machte ^ijn de tekorten aan
te vullen, die door het verbruik en de
vermorsing in de oorlogsjaren zijn teweeg
gebracht. De huidige oorlog zal, evenals
ten tijde van de Fransche revolutie is ge
schied, de scheidingslijnen, die tusschen de
verschillende klassen bestonden, vernietigen.
De oorlog zoo verklaarde Wekerle
nog heeft twee gevolgen gehad, die
de malaise nog zullen doen toenemen: de
afneming der bevolking en de toeneming
der lasten. De verschillende landen zullen
al hun krachten moeten vereenigen om een
betere toekomst voor te bereiden. Na den
oorlog zal de staat van alle kanten worden
bestormd met verzoeken om steun, toe
slagen enz. hij zal een enorm zware taak
op zich moeten nemen. Men zal niets
kunnen uitrichten zonder den steun der
openbare meening. Alle burgers zullen,
zonder zich daarover te beklagen, moeten
onderwerpen aan de harde eischen van het
nieuwe leven, dat op een eenvoudiger basis
moet worden gebracht en waarin de luxe
zal moeten verdwijnen.
Wijs is het volk, het gezin en de mensch,
die zich daar nu al op voorbereiden.
BUITENLAND.
Frankrijk bezuinigt.
Volgens de Matin zal het niet lang meer
duren of ook Frankrijk zal zijn vleeschlooze
dagen kennen. Volgens het blad over
weegt de Fransche regeering een of twee
dagen van de week aan te wijzen, waarop
er geen vleesch verkrijgbaar zal zijn. Zij
zal, zoo weet de Matin mede te deelen,
een »nationalen raad voor bezuiniging® in
het leven roepen, wiens taak het zal zijn
invoering van die maatregelen voor te
stellen, waardoor er met de voedselvoor
raden op zuinige wyze omgesprongen kan
worden en die voorts beletten, dat het ge
munte geld naar het buitenland wegvloeit.
In dezen raad zullen menschen van elke
richting zitting nemen, hij zal de traditie
van den godsvrede voortzetten en de Matin
meent te weten, dat Fallières, de vroe
gere president van de Fransche republiek,
er voorzitter van zal worden. Aldus, zegt
het blad, zou de regeering een beroep op
de natie zelf doen om over de opofferingen
te beslissen, die zij zich op moet leggen.
Tot een anderen bezuinigingsmaatregel,
die te Parijs reeds toegepast wordt, is de
vorige week door den ministerraad beskoten
van 15 dezer af mogen de winkels te
Parijs en de andere gemeenten in het
Seinedepartement na zes nur 's avonds,
behalve op Zaterdag en den avond vóór
feestdagen niet meer verlicht worden met
gas, electriciteit, petroleum of benzine. Voor
winkels waar voedingsartikelen verkocht
worden geldt deze maatregel niet, ook niet
voor apotheken, kapperszaken en sigaren
winkels, wèl voor theehuizen en confiseurs.
Koffiehuizen, ook die, welke deel uitmaken
van inrichtingen, waar vertooningen plaats
vinden, en restaurants worden om half tien
gesloten. Schouwburgen 3en|bioscopen moe
ten op zijn minst een dag in de week
gesloten blijven.
Groot ongeluk.
Volgens een telegram uit Kopenhagen,
deelt de Russische marinestaf medeDen
8en November des namiddags om 1 uur
had in de haven van Archangel eene ont
ploffing plaats aan boord der stoomboot
»Baron Driesen«, die^met munitie geladen
was.
De stoombopt zonkde bewoonde ba
rakken, die zich aan de haven bevinden,
stortten in in de opslagplaatsen brak brand
uit en de brandweerkazerne vloog met de
daarin zijnde manschappen in de lucht
Tegen den avond was men het vuur mees
ter. Ook de Engelsche stoomboot »Eearl
of Farfor is door de ontploffing vernield
en de havenwerken^zijn zwaar beschadigd
geworden.
150 Personen werden gedood, terwij
650 meer of minder zware brandwonden
bekwamen. De marinestaf voegt erbij,
dat de autoriteiten reden hebben te ge-
looven^ dat de ontploffing door Duitsche
agenten is teweeggebracht.
o
Duitsche versterkingen aan onze oost
grens.
De Duitschers leggen thans ook langs
de oostgrens van Overijssel loopgravan aan.
Groote troepen jonge recruten en oudere
mannen zijn er dagelijks aan (het wérk.
o
De storm.
De zware storm bij de Britsche'eilanden
heeft groote verwoestingen aangericht onder
de schepen, vooral aan de Iersche kust
Een aantal stoomschepen zijn gezonken o
gestrand en een aantal menschenlevens zijn
verloren gegaan. Verscheiden andere sche
pen kwamen met averij in de haven aan
De Deutschland.
Londen, 19 November. Uit New-Londen
wordt vandaag aan de Daily Telegraph ge
seind De deurwaarder heeft aan de eige
naren van de Deutschland een eisch betee
kent tot betaling van een schadeloosstelling
ten bedrage van 2.500 per ton voor de
door de Duitschland geramde sleepboot
De Duitschland ligt thans op de ankerplaats,
vanwaar ze is vertrokken, met eemgat aan
weerszyden van den boeg. Door het fede
rale gerecht wordt een onderzoekjingestek
naar hetgeen er Donderdagnacht is gebeurd.
Men weet dat de Deutschland onverwacht
was vertrokken. Kapitein König en de
bemanning werden uit een bioscoop te New-
Londen gehaald om naar boord te gaan,
daar de scheepsagent was komen meedeelen
dat het oogenblik van vertrek was gekomen.
Het publiek wist niet beter of de Deutsch
land zou nog een week blijven. Bij de
aanvaring met de sleepboot scheen de maan.
Zoolang het onderzoek duurt weigeren
de opvarenden iets mee te deelen. Zy zijn
allen als getuigen opgeroepen. Daarom is
een onmiddellijk vertrek niet te wachten
Nieuw-Londen, 18 November. Aan
gaande den juisten toestand van de Deutsch
land wordt strenge geheimhouding in acht
genomen. Men verzekert, dat het inwen
dige niet beschadigd is en zij over enkele
dagen weer zal kunnen vertrekken.
Een lid van de bemanning heeft over
de toedracht van de aanvaring verteld, dat
een van de sleepbooten onverwachts voor
de duikboot kwam, en deze laatste haar
toen van achteren trof. De ketels ontplof
ten en de sleepboot zonk. Alleen kapitein
Hirsch, van het geinterneerde Duitsche
stoomschip Neckar, werd van degenen die
aan boord van de sleepboot waren, gered.
Hirsch greep een reddingboei, die van de
duikboot was uitgeworpen.
Het Duitsche gezantschap beschouwd het
ongeluk, dat de Deutschland overkomen is,
als zeer betreurenewaardig, omdat, volgens
zijn zeggen, het materiaal, dat de Deutsch-
and aan boord heeft, in Duitschland drin
gend noodig en de officieele post van het
hoogste belang is.
De Duitsche boer en de oorlog.
Men schrijft aan de N. R. C.
In t^algemeen^zullen allen,^die^belang
stellen in den inwendigen toestand van de
oorlogvoerende landen wel een hoogen dunk
bezitten van het organisatievermogen van
Duitschland en onwillekeurig daaraan de
gedachte verbinden, dat het geheele Duit
sche volk, afgezien van een zeker percen
tage, dat op oorlogswinst riitgaat, als één
man het pogen om om orde te brengen in
de distributie steunt. Dit schijnt volstrekt
niet het geval te zijn. In de Chrisliche
Welt is de houding van »het land« on
derwerp van een levendige discussie. In
dit weekblad was door den redacteur, naar
aanleiding van den levensmiddelennood, in
sommige steden een opwekking geplaatst
tot de dienaren der kerk om stad en land
elkaar te doen begrijpen en zoo tot de
hoognoodige samenwerking te brengen. In
het laatste nummer plaatst een predikant
van het land een felle aanklacht tegen den
boerenstand. Hij vertelt, hoe hij op den
dankdag voor den oogst zijne gemeente,
uit ambtenaren bestaande hij is werk
zaam aan een inrichting op een boeren
dorp vermaand heeft tot dank ook je
gens de menschen, die door zwarenarbeic
dien binnen hebben gebracht. Zijne vrouw
heeft toen te hooren gekregen dat kan
er hier voor dominee door, maar in de
stad had hij het niet durven zeggen. Hi
bekent zelf, dat hij deze opwekking maar
half voor zich zelf kon verantwoorden. De
boeren zijn buitengewoon zelfzuchtig en
uitermate ongevoelig voer de behoefte der
stedelingen. »Als wij de prijs niet krij
gen, dien wij wenschen, dan eten we het
liever zelf op of laten het vergaan«. »Laat
die stadslui nu maar eens honger lijden
Ik drink melk tegen de klippen op.® »Wi
hebben er immers voor gewerkt.Hi
verwondert zich niet, dat het land in ge
breke is gebleven bij het teekenen voor de
oorlogsleening. »Geen cent geven wij er
voor.® En dat het er bij de opneming
van voorraden zoo schandelijk om weg is
gegaan, verklaart hij als volkomen échec
van stadsmoraal. De stand als zoodanig
afgezien van eenige individuen schiet
erbarmelijk te kort in het gevoel van saam
hoorigheid met het geheele volk.
Hij vreest, dat het nooit zal lukken de
stedelingen den boerenstand te doen be
grijpen als hij blijft zooals hij is, Hi
hoopt, dat anderen betere indrukken hebben
gekregen.
BINNENLAND.
Zichzelf verraden.
Aan het Hollandsche-Spoortation te
's-Gravenhage trok gisteren eene dame door
haar zonderlinge wijze van doen en door
de zware stem waarmede zij een chauffeur
aanriep, de aandacht der politie. De dame
bleek een verkleede man te zijn. Op weg
naar het politiebureel schoot bedoelde per
soon zich voor het voorhoofd. Naar het
ziekenhuis overgebracht, overleed hij daar
korten tijd later. Op hem werd gevonden
een bedrag van eenige duizenden guldens
Gebleken is dat het een jongmensch is
afkomstig uit een plaatsje naby Amsterdam
Vermoed wordt' dat diefstal in het spel is
o
Droevig drama.
Zondagmorgen omstreeks half elf kwam
de koopman in verlichtingsartikelen H. L
te Arnhem, bij de politie mededeelén, dat
hij zijne echtgenoote van het leven hat
beroofd. Dadelijk werd ten huize van L
in de Koningstraat, door den commissaris
van Politie, een onderzoek ingesteld. Daar
werd werkelijk mevrouw L. dood te bet
gevonden. Vermoedelijk was wurging de
oorzaak van haren dood, daar uiterlijke
kenteekenen daarop wezen.
Het lyk is in beslag genomen voor het
verder justitioneel onderzoek, terwijl het
huis werd gesloten. L. was zóó opge
wonden, dat hy tot dusver niet gehoord
kon worden. Vermoedelijk is de daad
gepleegd in een vlaag van krankzinnigheid,
waarvoor L. reeds eerder in een gesticht
was opgenomen. Voorloopig is L. in het
stedelyk ziekenhuis in de isoleercel opge
sloten.
Men schryft uit Tiel
De prys der paling, dun en dik door-
eengenomen, zooals de raampalingfuik ze
^eeft, is deze week gestegen tot de onge-
tende hoogte van fl.60 per pond. Het
vallend water en de heldere nachten werken
slecht op de vangst, welke thans 7 tot 8
)ond der nacht en per schokker bedraagt.
Kaas.
De minister van Landbouw heeft be
paald, dat 50 pet. van den inkoop of de
productie van alle kaassoorten, met uit
zondering van komynekaas van Leidsch of
Delftsch model, voor het binnenlandsch ver
bruik beschikbaar moet blijven.
Lijnolie.
De minister van Landbouw heeft aan
belanghebbenden de mededeeling gezonden,
dat een derde gedeelte van de aanwezige
lynolie tegen f48 per 100 K G. moet
worden afgestaan ten behoeve van de zeep-
ziederijen.
Steenkolen.
Naar het »Hbld.« verneemt, heeft onze
Regeering om in den dreigenden steen-
kolennood te voorzien, een belangrijke hoe
veelheid Engelsche steenkolen aangekocht,
die zoo snel mogelijk met verschillende
schepen naar ons land zullen worden ver
scheept.
o
Vluchtelingen uit België I
Reeds meer dan een week komen langs
de geheele Belgische grens, voornamelijk
over de Kempische heidegronden, tientallen
Belgen gevlucht naar Nederland om aan
de vervolging van de Duitschers te ont
komen. Zij komen alle uit gemeenten,
waar de Duitschers de wegvoering tegen
twee dagen hebben aangekondigd.
Aan de electrische draadversperring
hebben reeds meer dan 10 dezer vluch
telingen de laatste 6 dagen het leven ver
loren. Meer dan 100 zijn in handen der
wachten gevallen. Men verzekert, dat nog
meer 100 tallen in de eerste dagen zullen
trachten naar Nederland te vluchten.
Tel.
Het Rijnschip Godmetons, met steenslag
geladen, uit Duitschland gekomen en be
stemd voor België, is op vermoeden van
verborgen smokkelwaar te vervoeren, door
de kommiezen ait Sas van Gent naar Ter-
neuzen teruggestuurd voor onderzoek. Toen
het eerste ruim was leeggehaald, bleek,
dat men in de ruimte tusschen de buik
helling en het vlak van het schip lijnolie
heeft laten vloeien. Het gevondene wordt
op 30 vaten geschat.
BEKENDMAKING.
REGEERINGSAARDAPPELEN.
Burgemeester en Wethouders van Heus-
den herinneren houders van bonboekjes van
regeeringsaardappelen over de loopende
maand, dat de omslagen dier boekjes, on
verschillig of daarin al of niet ongebruikte
bons aanwezig zijn, ten stadhuize moeten
worden ingeleverd op Vrijdag den I
December a. s. des namiddags tusschen
2 en 4 uur, (op de bonboekjes is abusief
2 December als dag van inlevering gesteld).
Voor hen, die in gebreke blijven, die
omslagen op aangegeven tijd en plaats in
te leveren, zullen voor de maand December
geene regeeringsaardappelen worden ver
krijgbaar gesteld, onverminderd de straf
bij de Distributiewet 1916 bepaald.
Heusden, den 20 November 1916.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
HONCOOP.
De Secretaris,
H. J. VAN EGGELEN.
PLAATSELIJK NIEUWS.
HEUSDEN. Tot tijdelijk onderwijzeres
aan de M.U.L.O.School is met ingang van
15 Nov. benoemd mej. M. de Bruijn, on
derwijzeres te Gorkum.
Donderdag 23 Nov. a.s. des voor
middags te 11 ure zal alhier de Raad dezer
gemeente vergaderen.
De behandelen onderwerpen:
1. Notulen der vorige vergadering.
2. Mededeeling van ingekomen stukken.
3. Vaststelling gemeente-begrooting 1917.
4. Voorstel B. en W. verhooging maxi
mum-heffing hoofdeljjken omslag met
f 1500.—.
5. Rekeningen over 1915 en begrootingen
1917 Godshuizen.
6. Vaststelling verordening levensmiddelen-
bedryf.
7. Als voor vaststelling verordening ter
voorkoming van brandgevaar.
8. Als voor vaststelling verordening ter
voorkoming van drankmisbruik by de
mobilisatie.
By Kon. Beslpit is onze vroegere
Kantonrechter, Mr. D. Wesseling, met in
gang van 1 December eervol ontslag ver
leend als Raadsheer in het Gerechtshof te
■Hertogenbosch.
De heer J. I. M. Robat, ambtenaar
by de Directe Belastingen alhier, is be
vorderd tot Kommies le klasse.
De heer D. Kulk, Maréchaussée al
hier, is dezer dagen bevorderd tot Wacht-
