V
DIE NIEUWE OPVOEDING
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 3754. Woensdag 6 Maart 1918,
ETOU
EEN KOLONIAAL.
Und van ALTENA
m
a
1 jü
I
jÜlfcsflgjr
1 1
5 -sT yJ-V-j,
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.05,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 cent. Elke regel
meer 10 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
is de titel van een onlangs versche
nen boek van Prof. Bavinck, waaruit
ik enkele gedachten naar voren breng.
De vrede is nog niet in 't zicht,
maar hij schijnt toch te naderen, en
alle volken beginnen zich voor te
bereiden op den nieuwen toestand,
die na den oorlog intreden zal. Met
klare bewustheid trachten zij zich
rekenschap te geven van de ontzag
lijk zware taak. die dan op hen zal
rusten.
Bij die overleggingen trekt het de
aandacht, dat allen die tot oordeelen
bevoegd zijn, de meening uitspreken,
dat deze oorlog een geweldige breuk
zal slaan tusschen het verleden en
de toekomst. Niemand hunner ver
wacht dat straks wederom toestanden
zullen intreden, vrijwel aan die van
vóór den oorlog gelijk. Staat en
maatschappij zullen een andere ge
daante vertoonen en voor geheel
nieuwe vraagstukken komen te staan.
En geen wonderhoe schokkend
zijn deze feiten
Thans zijn 10 millioen mannen op
de slagvelden gewond of gesneuveld,
en dit getal zal voor het einde van
den oorlog natuurlijk nog aanzienlijk
vermeerderd worden. De krijgsdienst
der mannen heeft duizenden vrouwen
genoodzaakt om hun plaats in te
nemen bij allerlei soort van arbeid.
In den oorlogstijd zag de Staat zich
in schier alle landen verplicht om
inzake distributie van levensmiddelen
en voorziening van brandstoffen al
lerlei maatregelen te nemen, die aan
staats-socialisme deden denken.
Bij het sluiten van den vrede kan
de staat niet terstond al deze maat
regelen weer afschaffen en de ont
wrichte maatschappij ineens aan
zichzelf overlaten. Ons volk zal
daarbij komen te staan voor ontzag
lijke uitgaven voor onderwijs, sala-
risverhooging van ambtenaren, en
het behoeft geen betoog, dat wij in
vele opzichten nieuwe maar ook
zware tijden tegemoet gaan. We
kunnen er op rekenen dat we, om
onze verplichtingen te voldoen, naar
de mate van ons inkomen, daarvan
Voorioopig werd ik uit de verlegenheid
gered.
De deur opende zich weder en eene
jonge dame van circa 20 jaar trad binnen,
in alles volkomen het evenbeeld der oudere
dame, maar bloeiende van schoonheid en
jeugd, eene lieftallige betooverende ver
schijning, die op de weduwe toetrad en
haar een harteiijken kus gaf.
Vóór dat zij mij kon begroeten deelde
de weduwe haar op blijden toon mede, dat
ik uit Indië kwam en berichten van «papaoc
meêbracht.
Dat woord papa verrastte en frappeerde
mij meer dan alle voorgaande onthullingen,
want in plaats van een armoedig kind van
10 a 12 jaar, dat ik mij had voorgesteld,
vond ik eene volmaakte jonge dame als de
dochter van Frentsel terug, zoodat ik on
willekeurig den uitroep slaakte.
Is dat dan de kleine Daisy
Mijne verbazing zoowel in gelaatsuit
drukking als in woorden moet zoo komisch
geweest zijn, dat beiden in luid lachen uit
barstten.
Excuseer ons dat wij zoo onbeleefd
waren te lachen om uwe verbazing, zeide
de weduwe vriendelijk. Ja, dat is Daisy
Frentsel, mijne lieve, trouwe kleindochter.
U herinnert u zeker 't portret waarop zij
met mij staat toen zij 40 jaar oud was.
een vierde tot de helft aan belastin
gen zullen moeten opbrengen
Voeg daarbij ten slotte nog dat wij
in sterk democratischen zin ons be
wegen De Revolutie in Rusland
maakte aan het Tsarisme een einde
in Pruisen, Oostenrijk-Hongarije, En
geland zet men meer en meer den
voet op den weg der democratiseering
van het land.
Maar we laten de veranderingen,
die Staat en maatschappij waar
schijnlijk na den oorlog zullen onder
gaan, rusten, en vestigen in het bij
zonder de aandacht op de nieuwe
toestanden, die op het gebied van
onderwijs en opvoeding zich beginnen
aan te dienen.
Dat er verandering moet komen
springt in het oog.
Opvoeding' en onderwijs leden im
mers in dezen oorlog geduchte scha
de Onderwijzers, leeraren en pro
fessoren zijn in de oorlogvoerende
landen bij duizenden opgeroepen en
gesneuveld. De klassen der scholen
zijn overbevolkt met 70 en meer
leerlingen. Buiten de school lijdt de
opvoeding niet minder schade. Wijl
vaders, oudere broers, politieagenten
moeten dienen in den krijg, is er in
menige stad en dorp een groot ge
brek aan tucht. Allerwege valt er
dan ook in de oorlogvoerende landen
te klagen over verwildering der
jeugd.
En al geldt voor ons land dit alles
niet in zoo hooge mate, demorali-
seerend werkt de oorlog ook in ons
land. Zakt het peil van de jongens,
die jaar in jaar uit onder de wape
nen moeien blijven, niet? Zij die nog
bezig waren zich voor te bereiden
voor hun werk in de maatschappij,
zien zich week in week uit gedoemd
tot nietsdoenbij ons lijdt ook het
onderwijs onder de thans bestaande
toestanden van gebrek aan onder
wijskrachten, gebrek aan brandstof.
En dat, terwijl van het opgroeiend
geslacht zoo ontzaglijk voel verwacht
wordt. Het zal na den oorlog niet
genoeg zijn dat er gewerkt wordt
om het vroeger behaalde peil weer
bereiken; de naijver en de concur
rentie, die na den oorlog te wachten
zijn, zullen van elk volk vergen dat
Haar papa wilde nooit een ander portret
hebben hij wilde haar als klein kind be
houden doch sedert dat portret gemaakt
is, zijn weder tien jaren verloopen.
En u brengt ons nieuws van mijn
dear little papa, voegde mij Daisy op ver
heugden toon toe komt hij eindelijk weer
eens terug Wij verlangen zoo naar
hem, niet waar, grootmoeder
Die vroolijke vraag zoo vol verwachting
bracht mij weer onverwachts tot de vreese-
lijke werkelijkheid terug en sneed mij door
de ziel, omdat ik die beide lieve men-
schen zoo bitter moest bedroeven ik kon de
daardoor veroorzaakte schrik en ontsteltenis
zoo moeielijk verbergen, dat die duidelijk
op mijn gelaat te lezen waren en beiden
mij hevig verschrikt aanzagen.
Hebt u misschien slechte tijding?
vroeg mij de moeder met haperende stem.
Is hij ernstig ziek of heeft hem een
ongeluk getroffen vervolgde zij met 'n
angstige uitdrukking op 't edele gelaat,
terwijl het meisje, zichtbaar bevende, 't
antwoord van mijne lippen trachtte te lezen.
Helaas ja, mevrouw 1 zuchtte ik
meer dan ik sprak. Hij is
- Dood misschien gilde Daisy, toen
ik weifelend ophield.
Ik zweeg, want wat kon ik zeggen. Zij
had geraden en las de bevestiging der
vreeselijke tijding in mijne oogeri, waarin
zich tranen van medelijden vertoonden.
Een wanhoopskreet klonk uit beider mond
en weenende wierpen zij zich in elkanders
armen.
bet zich tot bet uiterste inspant en
het hoogste en beste levert waartoe
bet in staat is. De wedijver iu ver
sterking der volkskracht, in verbooging
der productie, begint thans reeds zijn
loop. En daarom wordt ook allerwege
hervorming van het onderwijs aan
de orde van den dag gesteld opdat
het opkomend geslacht voor zijn taalt;
berekend zal zijn.
In het algemeen kan de nieuwe
opvoeding zóó worden gekenschetst
dat zij uit het toevallige zoekt uit
te komen en zich heel stelselmatig
naar een vast plan wil richten.
Het kind, dat thans geheel over
gelaten is aan zijn ouders, staat,
doordat deze hun taak dikwijls slecht
verstaan, vaak bloot aan mislukking
het bereikt niet de bestemming, die
het als lid der maatschappij had
moeten innemen. Door wetenschap
pelijke opvoeding naar een vast plan
hoopt de nieuwe opvoeding dat toe
vallige element van slagen of niet
slagen weg te nemen en er het be
sliste tot zijn bestemming komen
voor in de plaats te geven. Opvoeding
moet niet langer een aangelegenheid
blijven voor ouders en onderwijzers,
maar het moet een zaak worden van
het gansche volk. Het gaat immers
bij de opvoeding om het hoogste be
lang van den Staat, om de zelfstan
digheid, de welvaart en den bloei
van het geheele volk. Aile burgers
dienen dus op de hoogte gebracht te
worden van de eischen des tijds, en
allen moeten op hun wijze mede
werken aan de grootsche taak, om
het volk op te heffen.
Reeds is er veel gedaan, om een
zich steeds uitbreidenden volkskring
in de beschaving en ontwikkeling te
laten deelen. Terwijl in vroeger tijd
de beschaving slechts een deel was
der bevoorrechte klasse, is thans in
alle kringen des volks de behoefte
ontwaakt om mede te genieten van
de goederen der cultuur.
In een volgend artikel hopen we
aan te geven hoe. „de nieuwe op
voeding" denkt het volk klaar te
maken voor de taak die het na den
oorlog wacht.
BUITSNLANDSCH OVERZICHT.
Dood O God mijn lieve jongen
dood Ik zal hem niet meer zien
riep de moeder op wanhopenden toon uit.
O, Daisy Arm kind je lieve vader
dood
Snikkende omarmden zij elkaar en ik
schreide mede, ik 'n vreemde, de onwille
keurige oorzaak van dat verdriet en die
toch niet kon troosten en ook niet mocht,
want ik was een vreemde voor hen.
Ik kon dat hartverscheurend tooneel van
die diepe wanhopige smart niet langer aan
zien, en met een morgen kom ik terug
sprong ik op en vluchtte als een lafaard
uit dat huis, waar ik die beide arme vrou
wen treurend achterliet, bij elkaar troost
zoekende in hun nameloos wee.
Lang dwaalde ik rond met mijne ge
dachten bij die moeder en dochter verwij
lende, en bracht een zoo goed als slape-
loozen nacht door, in een der logementen
van dat stadje.
Hoewel gedrukt begaf ik mij natuurlijk
den volgenden dag weder tot hen, niet
alleen gedreven door de begeerte om te
troosten, maar ook aangetrokken door de
geheele persoonlijkheid der beide vrouwen.
De moeder vond ik geheel geknakt terug,
want de droeve tijding had haar vreeselrjk
aangegrepen, doch Daisy vertoonde eene
bewonderenswaardige wilskracht en berus
ting, om hare grootmoeder te kunnen
troosten. Beiden waren bleek en aan de
rood geweende oogen kon ik zien hoe zij
geschreid hadden en hoe diep de smart
hun getroffen had.
Wat reeds sedert eenige dagen zoo goed
als zeker was is nu werkelijkheid gewor
den. Rusland heeft het vredesverdrag met
de centralen geteekend. Bij de Russische
delegatie was Trotzky niet meer te vin
den. Hij gevoelde blijkbaar geen lust de
kennismaking met de Duitsche heeren te
vernieuwen. Zal het gevolg van deze on-
derteekening nu waarlijk een volkomen
staking der vijandelijkheden in zich sluiten
Dat is nog niet zoo zeker. Immers het
vredesverdrag moet nog gerectificeerd wor
den, d. w. z. dat het door beide partijen
bekrachtigd moet worden. Duitschland
eischt dat dit binnen 14 dagen zal ge
schieden. Maar de Russische centrale
uitvoerende raad heeft een proclamatie
uitgevaardigd, verklarende dat, aangezien
sommige sowiëts voorstanders zijn van een
vrede tot eiken prijs, andere daarentegen
bereid zijn, om de massa in beweging te
brengen tegen het Duitsche imperialisme,
het dringend noodig is, een buitengewone
vergadering van sowiëts bijeen te roepen
om het vraagstuk te regelen. Die verga
dering zal op 12 Maart te Moskou gehou
den worden.
Een ieder beseft dat dit zoo maar niet
gaat om in een verwarden tijd, als Rusland
nu beleeft, zoo maar eens eventjes het
heele volk als een machtige stortvloed te
gen de indringers te doen losbreken. Het
zal wel blijven bij een op do been bren
gen van een leger roode vrijwilligers.
Volgens de Dailly Mai! schiet het met de
vorming van zulk een leger snel op. Maar
't Is de vrnag of deze macht gebruikt zal
worden om de centralen te lijf te gaan,
dan wel liet wanbestuur der maximalisten
te bevestigen. In elk geval is het te
vreezen dat de chaos in Rusland nog zal
verergeren.
Een voormalig Russisch hoofdofficier,
wien het door een toeval is gelukt uit St.
Petersburg naar Helsingfors te ontkomen,
heeft aan een correspondent van de Vos-
sische Ztg. meegedeeld, dat het er bij zijn
vertrek in de hoofdstad allerdroevigst uitzag.
De bevolking lijdt in alle opzichten gebrek
en wordt geringeloord door de tuchtelooze
benden, die ais roode garde, revolutionaire
regementen, vrije bataljons, het «roode
leger« heeten te vormen, maar niets anders
zijn dan rooflustige bandieten. Ze tellen
al wel een 50.000 man en eiken dag
Bij mijn binnentreden viel mij dadelijk
't rouwfloers op, door immortellen saamge
houden, dat Daisy, de liefhebbende dochter
als eene vereering om de schilderij haars
vaders had geplooid, en toen ik in diep
nadenken daar naar opzag, toen stroomde
ons allen de tranen langs de wangen en
hoorde ik twee vertwijfelde kreten, »mijn
jongen «papa
Eindelijk had ik gelegenheid om een
geregeld verhaal te doen, telkens afgebro
ken door de snikken der beide vrouwen,
als ik eene lofspraak hield omtrent het
karakter en het gedrag van mijn gevallen
krijgsmakker, maar toen ik zijn heldendood
verhaalde, blonk te midden der tranen
trotsch uit hunne oogen en beiden reikten
mij vol gevoel de bevende handen in de
reine opwelling hunner liefde voor den
held, die zoo roemrijk was gevallen op
't veld van eer, mijn leven reddende door
het zijne op te offeren.
Maar geen van beiden wist of begreep
hoe 't kwam dat Frentsel soldaat was,
doch na eenige inlichtingen was ik in
staat het op te lossen, waardoor een vroom
bedrog van den brave aan 't licht
kwam.
Eenigen tijd, nadat hij uit Amerika te
rugkwam, ontstonden er groote moeielijk-
heden voor den handel der weduwe, om
dat een der leveranciers failleerde, waar
door zij niet in staat was om in eens aan
eene belangrijke vordering te voldoen.
Het weinige kapitaal was slechts tot op
eenige honderden guldens na voldoende en
stampt Bontsj Broejewitsj, de organisator
van het «nieuwe leger«, nog 2 a 3000
van dat slag uit den grond.
De officier was overtuigd, dat er voor
St. Petersburg sombere dagen aanbreken
want een deel van het van staatswege
gewapend geboefte heeft in de buurt van
de hoofdstad versterkingen opgeworpen,
onderneemt van daaruit 's nachts stroop
tochten en houdt des daags van de buit
vroolijke gelagen. De benden zijn rijkelijk
van alles voorzien en tot de tanden ge
wapend ze beschikken zelfs over gepantser
de auto's, machinegeweren enz.
Geen wonder dat men in kringen, waai
de haat tegen Duitschland vroeger hoogtij
vierde, thans verzucht«kwamen da
Duitschers maar
Of Duitschland met den vrede die nu
voorioopig gesloten is, het er rustiger op
zal krijgen
Zeker, net heeft nu vrede met de Oe-
kraine en het heeft de Russische warboel
op een betamelijkeri afstand van zijn eigen
volk weten terug te dringen. Het heeft
een geweldigen buit aan munitie en artil
lerie gekregen; 1353 kanomen en 2145
machinegeweren werden binnengebracht.
Buitendien vielen den Duitschers in Minsk
50.000 geweren en tijdens den opmarsch
104 locomotieven, 5 tot 6000 voertuigen
en 2348 spoorwegwagons, waarvan 704
volgeladen, in handen.
In zooverre is dus deze vrede wel als
voordeelig te beschouwen. Duitschland-
heeft een kussen met juweelen gekregen
maar het zal er niet rustig op kunnen
slapen. Rusland is wel een derde van zijn
inwoners kwijt geraakt, maar het zal na
tuurlijk op wraak blijven zinnen. En wie
weet of de Oekraïne, dat nu goede maat
jes is met de centralen, later weer niet
zich aansluit bij Rusland. Kenners van de
Oekraine zijn van meening dat dit na den
oorlog zeker weer zal geschieden.
En wat dan
Ondertusschen ziet heel de wereld met
gespannen aandacht naar Japan uit, wat
het land «van de Rijzende Zouc< zal doen.
Zal het Siberië binnenvallen en zoo de
Duitschers te lijf gaan Zal liet alleen
de actie beginnen of zullen de geallieerden
mee doen Men moet niet vergeten dat
America allesbehalve gerust is over Japan's
bedoelingen en nooit zal toestaan dat het
machtsuitbreiding verkrijgt op het Aziatisch
vaste land. Bovendien, gesteld eens dat
die zond Frentsel eenige dagen later aan
zijne moeder, mededeelende dat hij naar
Indië ging en later zijn adres wel zou op
geven.
Hij had zich als koloniaal geëngageerd
om met zijn handgeld zijne moeder te red
den in Indië ontzegde hij zich alles en
werkte onverdroten om de zijnen zooveel
mogelijk geld ter ondersteuning te kunnen
toezenden, daarbij verzwijgende dat hij
soldaat was en alleen zijn adres opgevende
bij de firma die geregeld zijn gelden over
maakte. Daarom zond hij ook zijn portret
in burgerkleeding, om hen in den waan te
laten dat hij eene goede positie had, en
slechts van zijn overvloed mededeelde.
En toen ik die beide treurenden dat
laatste edele bedrog duidelijk maakte, toen
knielde Daisy aan de voeten harer groot
moeder en een innig kinderlijk gebed steeg
ten hemel, terwijl ik eerbiedig met gebo
gen hoofd voor de met rouw omfloerste
beeltenis van den man stond, die, hoe ge
ring ook in positie, zoo grootsch en zoo
edel van karakter was, en in die infei ieure
betrekking toch zoo hoog boven velen stond,
die in hunne door niets gerechtvaardigde
trots, laatdunkend neerzien op den kolo
niaal.
Na een oogenblik onder den indruk der
heilige herinneringen gezwegen te hebben,
vervolgde de verhaler.
Toen Frentsel Nederland verliet, scheen
zijne opoffering de rijkste vruchten te dra
gen en zegen aan te brengen, want de
zaken gingen zoo voorspoedig, dat de we-
-
-
glerwaar