Dr. David Livingstone.
Uitgever: L J, VEERMAN, Heusden.
No. 3768, Woensdag 24 April 1918.
FEUILLETON.
Und van altena
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden J 4.05,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 cent. Elke regel
meer 10 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
Uit Canada: „De Canadeesche re
geering is, met het oog op den mi
litairen toestand, door het parlement
gemachtigd, om den dienstplicht uit
te breiden, de vrijstellingen te her
roepen, en alle ongehuwde mannen
tusschen 20 en 23 jaar op te roepen."
Zoo ontmoeten kleurling en blanke
elkaar op het wreede slagveld. En
wat de kleurling daar aanschouwt
zal zijn achting voor christen-be
schaving en wat zij, 19 eeuwen door,
uitrichtte, niet grooter doen worden
Welk een geheel andere indruk
maakte de levensbeschrijving van
Dr. David Livingstone, die ik een
dezer dagen las, op mij. Hoe lieflijk
straalt daarin het beeld van dezen
christen, zendeling en ontdekkings
reiziger, als hij zijn zwarten broeder
in Afrika tegemoet treedt, en hem
voor het eerst leert, dat er een groot
land is, waar blanke menschen wo
nen, en dat de God dezer blanken
een groot God is.
Deze levensbeschrijving laat ik
hier volgen
De ouders van den kleinen David
hadden het niet breed, zijn vader
was een kleinhandelaar, en de jonge
David moest met zijn tiende jaar
aan den arbeid, om wat mee te ver
dienen. Hij kwam in een katoen
spinnerij, en terwijl zijn handen ga
ren sponnen, sponnen zijn gedachten
ook, en het werd een lange draad,
die den aardbol omspande en hem
leidde naar de nog onbekende stre
ken. Daar zou hij heen willen. Hij
kende de waardij van de geneeskun
de, en hij besloot te worden wat men
in later tijd zou noemen een zende
ling-arts; geneeskunde en theologie
wenschte hij dus te bestudeeren ten
behoeve van de Heidenen, die nog
in het verborgen leefden, en er geen
vermoeden van hadden, dat een arme
knaap in Schotland peinsde over de
middelen tot hun hulp.
En David leerde Latijn. Hij vond
er den lijd voor en de kracht. En
toen hij wat ouder werd en wat meer
verdiende, spaarde hij des zomers
om des winters eenige maanden op
school te kunnen zijn te Glasgow.
Een maatschappelijk schipbreukeling.
door A. S. H. BOOMS,
Oud Luitenant-Kolonel bij het N. I. leger.
9
Ruim eene maand vóór mijne terug
komst wist Giaccomo mijn eenigen
broederals een laffe misdadiger des
nachts in de woning en de kamer van
Marietta te dringen en toen toen
onteerde hij mijne bruid met ge
weld
Hier zweeg Bedoe een oogenblik, ten
prooi aan eene heftige gemoedsaandoening,
terwijl de aderen op zijn voorhoofd op
zwollen, zijn lichaam zenuwachtig trilde en
zijne vuisten zich krampachtig balden var.
wanhoop en woede.
De beide getuigen beproefden alles om
den zieke tot bedaren te brengen
En hebt ge toen uw broeder vermoord 1
vroeg de priester, om den .lijder de beken
tenis te bekorten en gemakkelijk te maken.
Ontkennend schudde Bedoe het hoofd
Na een oogenblik vervolgde hij met
zwakke stem en gesloten oogen zijn ver
haal.
Neen, mijn vader 1Toen niet
Dat afgrijselijk besluit kwam zelfs nooit
in mij op want hij was toch immers
mijn broeder hoe misdadig hij ook
was Maar streng straffen wilde
Daar leerde hij Grieksch, en tnet
deze twee talen had hij den sleutel
in handen voor de studie van de
medicijnen en de godgeleerdheid.
Werkelijk hield hij vol, tot de hoo-
geschool hem tot doctor in de ge
neeskunde promoveerde, en daarmee
lag de weg voor hem open. Het
Londensch Zendingsgenootschap nam
hem aan en den 8en December 1840
ging hij scheep naar Afrika. Het
groote zwarte werelddeel had het hem
aangedaan; hij wist, hoe daar reeds
jaren lang de edele Moffat als zen
deling werkte, die van de Kaapkolo
nie uit naar het noorden was ge
trokken en het evangelie predikte
onder de Hottentotten en Namaqua's.
Na een reis van acht maanden kwam
hij te Koeroeman bij Moffat, bij wien
hij voorloopig bleef en wiens dochter
zijn vrouw werd. Na eenige jaren
trok hij als zelfstandig zendeling
Noordwaarts, stichtte zijn eerste
stations in 1846 in de buurt van
Kolobeng en begon in 1849 zijn eer
sten grooten tocht, waarbij hij den
len Augustus het Ngamimeer vond
en in 1851 de boven-Zambezi be
reikte.
En langzamerhand was Dr. Living
stone zich zijn roeping bewust ge
worden. Hij was geen zendeling om
zich op een bepaald punt te vestigen.
En zoo werd Livingstone, wat de
droomen zijner jeugd hem hadden
getoond, een ontdekkingsreiziger,
maar niet in de eerste plaats in den
dienst der wetenschap, zooals later
Stanleyhij stond in den dienst van
het Godsrijk.
Aan de Zambezi nam hij zich voor
Afrika te doorzoeken tot het Westen
en het Oosten. Die reis door onbe
kende streken zou voor zijn gezin te
zwaar wordenLivingstone aan
vaardde de tijdelijke scheiding, en
bracht vrouw en kind naar Kaap
stad, opdat ze naar Europa konden
reizen. Toen keerde hij terug tot de
Zambezi, en vertrok in Juni' 52 naar
het Westen met den Atlantischen
Oceaan als doel. Bijna twee jaren
besteedde hij aan dien tochthet was
hem immers niet te doen om het
doel zoo spoedig mogelijk te berei
ken, maar om land en volk te lee-
ren kennen. Onderzoekende, predi-
ik den onverlaat die mijn naam droeg en
dien zoo tut schande maakte Ik wilde
hem als 'n misdadiger zonder eenigen steun
van mijn landgoed doen wegjagen hem
beladen met mijn vloek de wereld inzen
den met zijne moeder die hem geholpen
had de straf der misdaad overlatende
aan een rechtvaardig God.
Van de goede oude vrouw vernam ik
verder dat Marietta zich in een klooster
had teruggetrokken en haar oude voedster
had opgedragen om mijne vergiffenis te
verkrijgen alsof dat reine schuldelooze
kind vergiffenis noodig had Zij had
besloten het klooster niet meer te verlaten
en zich voortaan geheel aan de Godsdienst
te wijden. Zij zou voor mij bidden
En hij, die zich mijn broeder noemde,
scheen na zijne misdaad, het land verlaten
te hebben, ten minste men had hem niet
meer gezien.
Zoo viel eensklaps mijne toekomst in
duigen en werd mijn geluk met wreede
hand vernietigd door hem die mij 't naaste
was.
Ik zon op wraak want vader ik
was maar 'n mensch.
Ik dacht dat de laagheid van die twee
het toppunt bereikt had, doch hoezeer ver
gistte ik mij
Tegelijker tijd met het bericht dat de
voedster mijner Marietta mij bracht, ont
ving ik ook een brief van mijne stiefmoe
der, waarin zij mij als in tranen badende
vergiffenis vroeg voor de misdaad van haar
kende, zieken genezende trok hij
met een klein gezelschap inlanders
verder onder tal van gevaren van
de inboorlingen, de wiide dieren en
het klimaat
Den 12den Mei 1856 bereikte hij
dat eindpunt te Quelimane. Onderweg
had hij in Nov. '55 den thans zoo
bekenden Victoriawaterval in den
bovenloop van de Zambesi gevonden.
Het doel was bereikt, en Living
stone reisde naar Europa, waar hij
zijn eerste boek schreef: Missonial
travels and researches in South
Africa. (Zendingsreizen en onder
zoekingen in Zuid Afrika.)
Natuurlijk wekte dat boek groot
opzien de gansche wereld sprak er
van. Zelfs de Engelsche regeering
onthield zich niet; ze benoemde Li
vingstone tot haar ambtenaar en te
gen het jaar 1859 vertrok hij weer
naar Afrika voor zijn tweeden tocht,
thans in gezelschap van zijn broeder
Charles. Deze tweede tocht duurde
vijf jaar
Ze werden tot elkaar gebracht,
Europa en Afrika Ginds in die on
bekende binnenlanden wisten thans
duizenden inboorlingen, en ze ver
telden het de een aan den ander,
dat er een ver Europa was met
blanke beschaafde menschen, en ze
vertelden elkander ook van den goe
den witten man, die zieken genas en
en over een Heiland der wereld
sprak. En onder de christenen van
Europa begon men de vraag te be
spreken, wat voor donker Afrika kon
worden gedaan.
In Januari '66 vinden we Living
stone weer in Afrika, thans te Zan
zibar aan de Oostkust. Dan gaat hij
terug en hij heeft geen gelegenheid
eenig bericht naar Europa te zenden
uit de streken, waar hij thans komt.
Europa en Amerika worden onge
rust, en zoo groot is de belangstel
ling in het lot van deu „voortrek
ker," dat er een expeditie wordt uit
gerust, onder leiding van Stanley, om
hem te zoeken Den 23en Oct. 1871
is Livingstone terug te Oedsjisji bij
het Tanganjikimeer, en den 28sten
komt ook Stanley daar aan. Tot Maart
'72 blijven ze nu samen trekken.
Dan neemt Stanley afscheid en be
looft voorraad en mannen te zenden
kind, dat sedert verdwenen was. Zij ver
zocht mij, voordat ik eenige beschikking
nam, naar Ivrea te komen, doch in het
belang der zaak zoo geheim mogelijk, en
daarom de Strada Sanguinoso te volgen,
een weg die van de naaste uitspannings
plaats der postrijtuigen naar mijn landgoed
de kortste wasdaar deze weg zelden
gevolgd werd, zou mijne komst daardoor
des te beter verborgen blijven.
Ongeduldig als ik was om de straf ook
aan de schuldige moeder te voltrekken,
voor wier schijnbare wanhoop ik geeri
oogenblik medelijden gevoelde, begeerig
naar handelen om afleiding te geven aan
mijne wanhoop, en verlangend ter plaatse
te zijn waar het schandelijke drama was
afgespeeld, haastte ik mij naar Ivrea te
vertrekken, na alvorens bij mijn notaris
alle bepalingen ten gunste mijns broeders
te hebben herroepen.
Met de wanhoop in 't hart maakte ik
de toen zeer lange reis zonder ergens op
te houden Ik moest voortRust
gunde ik mij nietSlechts de begeerte
tot wraak en straf bezielde mij
Bij de laatste uitspanningsplaats gekomen
verliet ik het rijtuig en haastte mij om te
voet Iang3 den Strada Sanguinoso mijn
landgoed te bereiken.
De Strada Sanguinoso draagt dien naam,
omdat eenmaal vierhonderd e^n en dertig
opgestane bergbewoners op het gevaarlijkste
punt samen den dcod vonden onder de
kogels der vervolgende soldateD, die hen
van Zanzibar. Vijf maanden later
komen de nieuwe dragers aan en
Livingstone zet zijn derden tocht
vóórt, ontdekt nog het Victoria-meer,
en ontraadselt daarmee het eeuwen
oude vraagpunt van den oorsprong
van den Nijl.
Doch dan neigen de avondschadu
wen. Livingstone wordt ziek. Zijn
inboorlingee verzorgen hem trouw,
alsof hij -hun vader is. En den len
Mei 1873 treedt een man de hut van
Livingstone binnen en vindt hem in
knielende houding vóór zijn bed. De
man trekt zich terug en wil niet
storen. Doch als het lang duurt,
maakt hij zich bezorgd, en vindt, dat
de groote reiziger gestorven is, in
voorbede voor het donkere wereld
deel.
En toen hebben de inboorlingen
een grootsch blijk gegeven van hun
diepe vereering voor den blanken
man, die zich om hunnentwil had
opgeofferd, jaren achtereen. Zij wor
den zelf liefst begraven bij hun va
deren dat zal de blanke man ook
gewenscht hebben En als ze het
lijk hebben toebereid en gevrijwaard
voor bederf op hun primitieve ma
nier, dan dragen ze het, een paar
honderd uur ver, dwars door de
dichte oerwouden, door vijandelijk
grondgebied soms, tot aan de Oost
kust, tot aan Zanzibar. Engelschen
nemen het lijk in dankbare ontvangst
en brengen het over naar het vader
land waar het den 18en April 1874
wordt bijgezet in West minster-abdij,
de rustplaats van alles wat Engeland
grootst en verhevenst heeft bezeten.
Voorwaar, zelden of nooit heeft ie
mand zulk een begrafenis gehad als
Dr. Livingstone, die op zijn tiende
jaar fabrieksjongen werd.
Te Glasgow en te Edinburg staan
standbeelden van den Afrika-reiziger.
maar geen standbeeld is noodig om
hen in gedachtenis te houden. Stan
ley heeft door nog twee volgende
reizen Livingstones we k voortgezet
en de geschiedenis van Zuid- en Mid-
den-Afrika zai ten allen tijden de
herinnering bewaren van deze drie
helden Moffat, Livingstone en Stan
ley, den zendeling, den zendeling
ontdekker en den ontdekker. Living
stone heeft de twee titels hij is de
hier geheel ingesloten hadden.
Deze weg voert dwars door het gebergte
en komt uit aan den oever der Dora Baltea,
'n woeste bergstroom, die, van den Mont-
Blanc komende, het ijswater der gletschers
naar de Po voert.
Van dat punt loopt slechts een smal
en ruw in de rotsen uitgehouwen voetpad,
gedurende ongeveer vijf honderd passen
om eene over het ravijn vooruitspringende
rots en dit is de eigenlijke Strada San
guinoso, het gevaarlijkste punt van den
weg.
Dit deel van het rotsige voetpad is op
sommige plaatsen zoo smal, dat twee per
sonen elkaar niet zonder groot gevaar kun
nen voorbij gaan links verheft zich lood
recht de steile rots tot eene hoogte van
drie a vierhonderd voet en rechts bevindt
zich eene ijzingwekkende diepte, op den
bodem waarvan de Dora Baltea woest
bruisend voortstroomthierbij komt dat
het vlak van de smalle weg eenigzins naai
den afgrond helt, en slechts op enkele
plaatsen eenige staangebleven rotsblokken
tegen neerstorting in het diepe ravijn be
hoeden, waarvoor gevaar bestaat daar de
bodem hier bijna altijd nat en glibberig
is door het van den rots afstroomend wa
ter. Na dit gedeelte wordt de weg weder
breeder.
Voor iemand die niet aan bergklimmen
gewoon is, en voor personen die aan dui
zelingen onderhevig zijn is dit pad uiterst
gevaarlijk, maar voor 'n bergbewoner als
grootste, en zijn naam is symbolisch.
Livingstone wil zeggenlevende
steen.
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
flet is niet mogelijk dag in dag uit te
leven in het besef, dat wij ons bevinden
in den meest gruwzamen tijd die de we
reld ooit gekend heeft. Indien wij dit
deden zou ons bestaan ondragelijk worden.
Wanneer wij konden indenken wat gedu
rende slechts één enkel uur doorstaan
wordt door de mannen op het slagveld en
de verwanten der krijgvoerenden tehuis -
we zouden voor altijd het lachen verleerd
hebben. Maar zoo bijwijlen kan het als
een bange beklemming zich neerleggen op
onze ziel, dat het toch ten hemelschreiend
is wat de christenheid in deze laatste
jaren doet.
Toen we nog op school gingen en noor
den van de groote oorlogen die Europa
teisterden, kon ons kinderhart beven van
zooveel gruwel. Maar als wij ons inden
ken, dat nu op één dag meer menschen
sneuvelen dan toen in jaren, dat nu ge
durende maanden eiken dag gevechten
geleverd worden waarbij de slag van Wa
terloo niets beteekent, dat nu middelen
gebezigd worden om den tegenstander uit
te roeien, zoo moorddadig als maar ooit
in menschen brein kan opkomen dan
sidderen wij en vragen ons afwaar moet
dat heen
Want het einde is er nog niet. Noch
de geallieerden, noch de centralen, denken
er aan den strijd bij te leggen. Vooral
Duitschland is tegenwoordig vechtlustige!-
dan ooit. Er is in den roes van eenige
aanvankelijke successen op het oorlogster-
rein, in Duitschland opnieuw een militai-
ristische strooming hals over kop aan het
opkomen die de gansche wereld buiteiv-
Duitschland met groote bezorgdheid ver
vult.
In een artikel van Zaterdagavond 1.1
wijst de N. R, Ct. er op dat zich in de
laatste dagen de Duitsche pers in bi-
zondere mate bezig houdt met onze neu-
o
traliteit. Na er op gewezen te hebben,
dat onze Oostelijke naburen geen enkele
reden hebben, ons aan te sporen de neu
traliteit angstvallig te handhaven, daar
Nederland in dezen eerlijk en nauwgezet
te werk gaat, vervolgt het blad
Daarom blijft zorg, als thans in de
Duitsche pers voor onze neuraliteit aan den
ik, die vroeger dien weg meermalen volgde,
bestond dat gevaar niet.
Met vasten stevigen tred volgde ik dat
gevaarlijke deel van den weg en was on
geveer op honderd passen van het eind
doel genaderd, toen ik mijne stiefmoeder
op een rotspunt zag staan aan het einde
van het smalle pad.
Luigiriep zij mij toe, Luigi
Ik richtte het hoofd op en verhaastte
mijn stap zonder op den weg te letten,
want op het gezicht mijner gehate stief
moeder begon mijn bloed te koken en
maakte eene nooit gekende woede zich van
mij meester
Eensklaps struikelde ik, en terwijl ik
viel klonk er een schot door den echo dei-
bergen meermalen weerkaatstde kogel
streek mij langs het voorhoofd en bracht
mij eene wond toe, waarvan alleen dit
litteeken is overgebleven. Mijn val was
oorzaak dat de kogel mij 't hoofd niet
had verbrijzeld doch mij slechts licht ver
wondde en met een raat en dof geluid
een stuk van het graniet der rots afsloeg,
en daarna in de diepte verdween—
Het gevaar beseffende, kreeg ik terstonu
mijne tegenwoordigheid van geest terug
en trachtte mij vlug op te richten, daar
het gevaarlijke pad hier nog geen drie
passen breed en zeer glad was.
MEUWSBLAB
M Lasi vin Mm n Alinea, Launstraat en
erwaan
Wordt vervolgd.)