Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
No3890, Woensdag 25 Juni1919*
Zelfherstel en Zelfverdediging
van het Organisme.
FEUILLETON.
BIT HÏÏWIi IIIÏÏW1
UND VAN AL.TENA
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden ƒ1.20,
franco per post zonder prijsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 cent. Elke regel
meer 10 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmiddag
4 uur ingewacht.
Wat zijn we in de laatste dagen
verkwikt geworden door den gevallen
regen. Het leek of er zooveel zou
verdrogen en och we hebben het reeds
zoo dikwijls gezien in de natuur
herstelt zich zooveel en zoo gemak
kelijk wat wij menschen reeds ver
loren waanden.
Wat zijn we niet telkens in angst
en vreezen voor onze gezondheid,
voor onze kinderen en hoe dikwijls
was onze zorg onnoodig, ook al weer
door dat heerlijke zelfherstel £an het
organisme. Nu is het wèl waar dat
bij de beschaafde volken dit zelfher
stel eer kleiner dan grooter wordt.
De minder hoogstaande rassen, als
Negers, lijden veel minder aan zware
wonden dan Europeanen, en wat bij
een blanke wis en zeker den dood
zou veroorzaken, is bij een zwarte
in betrekkelijk korten tijd genezen.
Kleinere aanvallen van buiten weet
echter ook een zeer hoogstaand or
ganisme, als dat van den blanke, uit
stekend af te weren. Wordt onze
huid lang achtereen hard gewreven,
dan heeft een sterke vetafscheiding
plaats, waardoor liet stukschuren
wordt voorkomen.
Wordt ons lichaam aan groote hitte
of felle koude blootgesteld, dan is de
zelfde sterke vetafscheiding op te
merken. Zooals ge weet, is vet een
slechte warmtegeleider. Bij hooge
temperatuur weert het vet de warmte
af en bij strenge koude houdt het de
uitstraling der lichaamswarmte tegen,
Bij warmte begint de huid te zwee-
tendit zweet verdampt, en het ge
volg hiervan is weer een gewenschte
afkoeling van de huid door de zon
meer of minder bruin. Deze bruine
kleur is het gevolg van de ontwik
keling van veel kleurstof in de huid,
en deze donkere huid beschermt de
onderliggende lagen.
Als merkwaardig voorbeeld van
zelfverdediging, wijzen we u op de
dieren, die leven in een klimaat, dat
aan sterke wisselingen onderhevig is.
Deze hebben een zomer- en een win
tervacht. 't Meest bekende voorbeeld
is de hermelijn, die 's zomers bruin
M.
_Maar menige Chinees heeft zijn zucht
om geld te verdienen met den dood, eene
zware verwonding, of het verlies van zijn
goed aan den vijand, moeten bekoopen.
Gisteren was hier nog een Chinees, bij
wien wij veel hadden gekochthij waagde
het toen alleen naar de volgende verster
king te gaan, maar nauwelijks was hij in
het begroeide terreinsgedeelte gekomen, of
hij werd door twee Atjehers met de kle
wang aangevallen en zwaar verwond. Hij
liet zijn goed in den steek, en kwam adem
loos bij onzen post terug doordat de At
jehers zich op den door hem achtergelaten
buit wierpen, vervolgden zij hem niet en
bracht hij er nog het leven af.
Van de gevolgen, als het den Atjehers
gelukt des nachts in eene versterking te
dringen, hebben wij onlangs nog een tref
fend voorbeeld gehad, maar daar wil ik je
niet over sehrijven, het is al te afschuwe
lijk. Ik heb misschien in het vorige ook
wel wat veel uitgeweid, maar ik weet,
dat je er groot belang in stelt om te hoo-
ren, hoe ik het hier heb misschien kunt
ge er je nu eenigszins eene voorstelling
van maken. Waakzaamheid is hier de
boodschap, altijd maar waakzaamheid maar
is en 's winters met een prachtig wit
ten pels pronkt. Door de kleur der
huid, die steeds overeenkomt met den
bodem, waarop de dieren leven, zijn
ze aan het oog hunner vijanden ont
trokken. Zoo zijn de weidedieren,
rupsen en sprinkhanen, steeds groen
die welke de hei bewonen, bruin van
kleur. De woestijndieren, kameel,
leeuw, enz zandkleurig de tijger ge
streept als het riet, waartusschen hij
schuilten de visschen hebben den
zilverglans van het water, waarin zij
leven.
Wordt onze huid op de eene of
andere wijze voortdurend geprikkeld,
dan beginnen de benedenste lagen
sterk te werken, en scheiden een zeer
beschermend hoornachtig vlies af
Denk aan het eelt op de handen, die
flink uit de mouwen gestoken worden.
Bij brandwonden verzamelt - zich
een hoeveelheid water onder de aan
getaste plek de blaren. In dit water
worden de schadelijkste stoffen opge
nomen, terwijl daaronder de nieuwe
huid zich vast kan vormen.
Een ander voorbeeld van zelfver
dediging van ons organisme.
Komt er een stofje in uw7 oog, dan
begint het oog dadelijk te tranen
door het vele vocht drijft het dingske
licht weg en het tranen houdt op.
Komen er kleine stofjes in het
slijmvlies van den neus, dan krijgen
we weer sterker afscheiding van vocht,
terwijl bovendien neiging tot niezen
ontstaat. Komt het zoo ver, dan wor
den de ongenoode gasten met een
flinken stoot buiten de deur gezet
Zooals ieder weet, staan onze lucht
pijp en onze slokdarm aan het begin
met elkaar in verband. Nu wil 't
wel eens gebeuren, dat een klein stukje
van 'teten in 't verkeerde keelgat te
recht komtmen verslikt zich. Dan
gaat men hoesten, d. i. de lucht wordt
met groote kracht en heftige schok
ken door de longen in de luchtpijp
geperst, tot het verdwaalde brokske
er weer uitgevlogen is. En als wre
bij verkoudheid hoesten, wat doen wij
dan anders, dan kwade stoffen, in
slijm gehuld, uitstooten De populaire
opvatting, dat een verkoudheid zoo
erg niet is, „als ze maar niet vast
zit," is de juiste.
Bij vergiftiging tracht ons lichaam
dat maakt dat men hier een verbazenden
tijd heeft om te denken en dat is voor
mij zoo ellendig ik wilde zoo gaarne, dat
ik mijn herinneringen meer op den achter
grond kon schuiven, maar dit gelukt mij
nog maar zeer zelden.
Ge zijt dezen winter natuurlijk druk
uitgaande, want dit is wel een beetje het
doel van je logeeren in Amsterdam schrijf
mij eens hoe het je bevalt. Zijn er reeds
kapers op de kust? Of vindt ik*mijnElise
bij mijn terugkomst nog ongetrouwd Ik
weet niet wat ik wenschen moet.
Ik vertrouw er vast op, dat al je uit-
gaansdrukten je nooit zullen doen vergeten
dat je een broer hier in Atjeh hebt, en
dat er dus geen mail aankomt zonder een
brief van vader of van jou. Je weet niet,
welk eene verkwikking dit voor mij is.
Vewuim ook nooit, mij telkens omtrent
Henrietta te vertellen wat je van haar
weet. Je zegt, dat zij maar zelden schrijft
kan dit ook zijn, omdat ze zich een beetje
gegeneerd voelt tegenover onze familie,
nadat ze mij bedankt heeft Dat behoeft
toch volstrekt niet, want zij heeft zich
niets te verwijten, haar houding is altijd
even nobel geweest. Ik heb hier die ge-
heele quastie menigmaal overdacht, en ik
kan niet anders zeggen dan dat, als ik
niet zoo akelig verblind was geweest, ik
had moeten zien dat zij mij niet zou aan
nemen. Van Dormen zag hethij heeft
het mij zelfs laten raden, maar niet rond
uit willen zeggen, omdat hij terecht voel-
op allerlei wijze het vergif weer kwijt
te worden door de huid, doordat sterk
zweeten optreedtdoor den darm door
hevige diarrhee en door brakingen,
waardoor de maag wordt geledigd.
Zeer merkwaardig is het zweren
en de ettering, die optreedt als er
b.v. een splinter in den vinger is ge
komen. In het bloed hebben we,
zwevende in een kleurlooze vloeistof,
de roode bloedlichaampjes, die er de
roode kleur aan geven. Deze kunnen
het best vergeleken worden bij kleine
damschijfjes. Maar bovendien zwe
ven, in geringer aantal, witte bloed
lichaampjes in die vloeistof. Deze
zijn iets grooter dan de roode, hebben
geen vasten wand en gelijken op
amoeben. Deze witte bloedlichaamp
jes kunnen armpjes uitsteken Is nu
ergens een splinter ingedrongen, en
met dien splinter vuil en bacteriën,
dan geeft dit aanleiding tot zweren.
En wat gebeurt nu? Nu rennen van
alle deelen van het lichaam de witte
bloedlichaampjes in grooten getale
toe, en maken alles wat in ons or
ganisme niet hoort onschadelijk, door
de bacteriën, enz als het ware op
te eten door ze te omhullen met hun
lichaamwaarbij ze dan zelf ten gronde
gaan. Hun overblijfselen, gemengd
met de vuile stoffen, vormen den
etter, die verwijderd wordt, als de
ontsteking rijp is. Deze witte bloed
lichaampjes vormen liet staande leger
van het lichaam, steeds gereed zich
op te offeren en eiken aanval af te
slaan.
Na een beroerte is iemand soms
tijdelijk, meest aan den eenen kant,
verlamd. Dit komt, omdat zich bloed
onder den schedel heeft verzameld
en dit drukt op de hersenen. Maar
langzaam aan herstelt de patiënt. Ook
al weer door deze witte bloedlichaamp
jes, die het gestolde bloed beetje voor
beetje wegvoeren.
Kogels kunnen in 't lichaam, mits
niet in belangrijke'organen gelegen,
jaren inblijven zonder veel last te
veroorzaken. Ze worden dan gehuld
in een soort zak taaie stevige sub
stantie, het bindweefsel. In andere
gevallen zfweren ze uit en kunnen dan
vrij lange afstanden in het lichaam
afleggeu.
Dat ons bloed, aan de lucht bloot-
de, dat het in den toestand waarin ik
toen was, toch niet helpen zou. Boven
dien ben ik in de geheele zaak veel te
haastig geweesthet is waar ik zou er
nooit toe overgegaan zijn haar toen reeds
te vragen, als ze niet van plan was ge
weest voor goed naar Zwitserland te ver
trekken. Maar genoeg hierover 1 Ik be
grijp dat ik vervelend word, pn daarom
moest ik liever mijn zaken voor mij zeiven
houden maar ik weet dat mijn zusje ge
duld heeft met mijne zwakheden, en dat
is misschien wel «de reden, waarom ik
meer aan haar schrijf dan aan vader, om
dat mijne bespiegelingen hem zeker lang
zouden vallen. Nu leest, hij mijne brieven
ook wel, maar heeft hij ten minste de be
voegdheid om de langwijlige passages over
te slaan. Toch hoop ik den volgenden
keer aan vader te schrijvenik zal dan
trachten die passages te vermijden.
Je schrijft mij dat je Ravening zoo dik
wijls ontmoet, en dat hij zoo'n gunstigen
indruk op je maakt. Nu, dat verwondert
mij niet, want ik heb ook heel goede ge
dachten van hem na het gebeurde in Arn
hem, en ook Van Dormen, die hem langer
kent, zegt dat hij een aangenaam mensch
is. Pas maar op, zusje, voor je hartje,
maar je zult misschien zeggen waarom zou
ik oppassen als hij zoo'n geschikte man is
Tot hiertoe was ik van middag gekomen
met schrijven, toen ik niet ver van mijn
post geweerschoten hoorde vallen in de
richting van KottajRadja, of zooals ze in
gesteld, direct stolt, is ook van veel
nut, Immers, dit gestolde bloed is
het beste bloedfstelpingsmiddel, en,
eenmaal gedroogd, sluit het de wond
goed af.
v Om gebroken beenderen te laten
genezen, heeft men niets te doen, dan
te zorgen, dat de beide gebroken ein
den goed tegen elkaar komen te zit
ten. Om beweging te voorkomen
worden ze in een gipsverband inge
sloten. Door de nieuwe beenstof, die
gevormd wordt, wordt de breuk ge
heeld. En bij menschen, wier eene
been in de jeugd is afgesneden, is 't
merkwaardig, hoe het lichaam zich
tracht te helpen s het andere been
werkt zich dan bijna midden onder
het lichaam, om het in evenwicht te
houden. Op later leeftijd wordt dit
verschijnsel niet meer waargenomen,
en als in jonger jaren krukken te
hulp worden geroepen, is de ver
plaatsing lang zoo sterk niet.
Waar wij over Zelfvèrdediging van
het organisme spreken, moeten we
hier ook wijzen op het feit, dat bij
het ontbreken van een zintuig de an
dere des te scherper worden.
Van planten is in dezen niet zoo
veel te zeggen.
Wordt een plant beschadigd, dan
vormt zich wondkurk, waardoor de
wonde beschermd en gesloten wordt.
Het is u zeker meermalen opge
vallen, dat een geschilde aardappel,
of een aangebeten appel spoedig bruin
worden, 't Is omdat de buitenste cel
len dadelijk een dun laagje kurk gaan
vormen. Onze gewone kurk is zelf
uitsluitend wondkurk. De kurkeiken
worden van hun bast ontdaan en de
dan ontstane wondkurk om de zooveel
jaren er afgehaald.
Denneboomen hebben hars als mid
del om wonden af te sluiten, en vele
buitenlandsche boomen, ook andere
planten, melksap, dat in dit opzicht
de rol vervult van het bij ons stol
lende bloed. Bij vele soorten wordt
dit verzameld en als caoutchouc, gutta--
percha enz. in den handel gebracht.
Ook het opium is zulk ingedroogd
melksap.
Is door rupsen of andere insecten
een boom beschadigd, dan kunnen,
als 't nog niet te laat in het najaar
is, knoppen uitloopen, die eigenlijk
Holland zeggen, van den Kraton. Ik zond
onrniddelijk eene patrouille af, omdat ik
wel dacht dat het weder eene overrompe
ling van een transport zou zijn. Toen de
patrouille terugkwam bleek mijn vermoeden
gegrond. Op de smalle dijkjes in de
sawahs of rijstvelden kunnen de manschap
pen niet anders dan achter elkander mar-
cheeren. Sluiten zij nu niet genoeg op,
dan verkrijgt zulk een transport eene aan
zienlijke lengte. Zoo was het ook nu ge
gaan. Eerst werden op het transport ge
weerschoten gelost uit een door- ons ge-
slechten kampong, en zoodra door dit on
verwacht vuur eenig dooden en gewonden
waren gevallen, en er verwarring was ont
staan, vielen de Atjehers met de klewang
aan. Een deel van het transport, name
lijk de koelies of dwangarbeiders met de
soldaten van de dekking, die tot de bai isan
(Madureesche soldaten) behoorden, sloeg
op de vlucht, en alles zou in de pan ge
hakt zijn, indien niet een zevental Euro-
peesche soldaten zich aaneengesloten en
door hun welgericht vuur de Atjehers zich
van 'tlijf gehouden hadden. Nadat dit
vuurgevecht eenigen tijd geduurd had,
kwam onze patrouille in het gezicht, warr-
op de Atjehers op de vlucht sloegen. Toch
waren er weder drie dooden en vijf gewonden
in het tijdsverloop van enkele minuten.
»Het zal nu ook zoo langzamerhand
tijd worden, dat Van Dormen weder naar
Indië moet. Hoewel ik het voor hem
zeker niet hoop, want het kruisen op de
voor het volgende jaar bestemd waren.
En hebt ge nooit gezien, als een
boom werd omgehakt, waarvan de
wortelstomp staan bleef, dat hieruit
al heel gauw nieuwe uitspruitsels
kwamen, wat niet zou zijn gebeurd,
als de boom in zijn geheel was blij
ven staan
Ook weet iedere landman, dat plat
geslagen koren zich weer kan op
richten, als 't nog niet te laat in den
tijd is.
En zoo zouden we, m'n lezer, do
voorbeelden-van 't help-u-zelfdei-
organismen nog veelszins kunnen ver
meerderen.
SUITENLANDSCH OVERZICHT.
De beslissing is gevallen. De Duitschers
zullen teekenen Wat een dagen vau
vreeselijke spanning zijn hieraan voorafge
gaan. De verantwoordelijke regeerings-
mannen wisten niet wat ze doen moesten.
Ja of neen zeggen. Want allebei was
ontzettend, Aan beide kanten van den
weg gaapte de afgrond en men móé s
springen naar links of naar rechts, 't Was
maar de vraag aan welke zijde de kans
het grootst was niet geheel verpletterd te
worden. Hoe begrijpelijk dus de twee
strijd, de agitatie, de zenuwachtige angst
en opgewondenheid, die zich de laatste
dagen van de Duitsche bewindslieden heb
ben meester gemaakt. En ondertusscher
bij al hun vergaderen en redeneeren en
tobben- naderde het noodlottige tijdstip al
meer, dat er een besluit moest genome«i
worden. Daarbij werden degenen die be
slissen moesten nog opgejakkerd door het
volk dat al maar riep Gij laat de talloozo
millioenen van het Duitsche volk onver
antwoordelijk lang in spanning vertoeven
Brengt ons nu toch eindelijk uit het moe
ras
Ja, maar wat moesten ze doen? »Laut
ons aan de Entente meedeelen dat wij het
verdrag niet kunnen teekenen indien er
niet eenige wijzigingen in worden aange
bracht zoo luidde de raad
Die wijzigingen waren
Spoedige opneming van Duitschland in
den volkenbondDantzig en West-Pruisen
onder den volkenbond herziening van den
toestand daar na twee jaarherziening
van het vredesverdrag na vier jaren een
internationale in plaats van een intergeai-
lieerde 'commissie van toezicht op de flnan-
Atjehsche kust is voor de zee-officieren
ook een hoogst onaangenaam baantje, zoo
zou het toch heel goed kunnen gebeuren,
dat ik hem eens zag, ofschoon de voor
beelden niet zeldzaam zijn, dat iemand tot
het eskader behoorende, in het geheel geen
gelegenheid heeft zelfs in een langdurig
tijdsverloop, om iemand van de landmacht
te zien. Kwam hij echter in Kotta-Radja,
dan zou hij zich zeker door den tocht naar
hier niet laten afschrikken om mij eens te
komen opzoeken. Toch zou het kunnen
wezen, dat ik dan niet meer fortcomman-
dant was, want, omdat het hier een zoo
verschrikkelijk geïsoleerd leven is, worden de
fort-commandanten op hun beurt afgelost.
Nu hoor ik spreken van aanvallende bewe
gingen, die men in de XXVI Moekims voor
heeft. Misschien wordt ik vóór dien tocht afge
lost en kan dan daaraan deelnemen. Dat ik dit
zou wenschen, behoef ik zeker niet te zeggen.
Ziehier nu, zusje, een recht Atjehsche
brief; maar je zult misschien van mij niets an
ders wachten. Ik heb wat uitvoerig geschre
ven, omdat ik meende dat vader en jij wel eens
nauwkeurig zouden willen weten, hoe hier
het leven is.
Mijn brief overlezende, bemerk ik ech
ter, dat ik je verder niets verteld heb van
de twee wonden, die ik op dien nacht met
de lans bekwam. Zij zijn genoegzaam ge
nezen, pijn heb ik er volstrekt niet meer aan
het is wel merkwaardig, dat een lanssteek
zoo vlak bij het oog zoo weinig resultaat
heeft gehad. {Wordt vervoldg.)
ïoof kct Laid vai Heisdei ei Alteia, üe Langstraat n de Soiielerwaari