Und van altera
MiM in vijf en twiniig jaren
De Schipbreukelingen der
Nationale Bankvereeniging
ROTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING
Uitgave: Firma L. J. VEERMAN, Heusden.
No4322 Woensdag 22 Augustus 1923,
1898—1923.
FEUILLETON.
Kapitaal f 75.000.000.—
Reserven f 36.500.000.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden ƒ4.25, en
franco per post beschikt ƒ1.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Int. Telefoon no, 19.
Postrekening no 61525.
Advertentiën van 1 6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
ui
De kern van deze macht ligt nog
altijd in Indië, en het ontstaan van
haar macht is in elk geval aan Indië
te danken.
Dat handel en nijverheid, zoomede
bankwezen in deze kwarteeuw belang
rijke wijzigingen hebben ondergaan,
behoeft geen betoog. Nederland is
van ouds meer export- dan nijver-
heidsland, doch reeds in het laatste
gedeelte der negentiende eeuw begon
zich de industrie meer en meer baan
te breken. Op tal van gebieden wer
den belangrijke fabrieken opgericht,
en hun aantal evenals hun beteekenis
is in deze 25 jaren aanmerkelijk toe
genomen, terwijl tegelijk de export
steeg, mede voor een deel te danken
aan de steeds zorgvuldiger beharti
ging van de belangen van den land
bouw. De zuivelproducten zijn voor
Nederland een belangrijk object van
export. Nu is er gedurende den
oorlog wel eens wijziging ingetreden
in onze handelsbalansde uitvoer
werd voor een deel onmogelijk ge
maakt door binnenlandsche behoeften,
terwijl diezelfde behoeften eigen
nijverheid deden ontstaan op een
terrein waar vroeger aan de moge
lijkheid getwijfeld was.
Van deze dusgenaamde oorlogsnij
verheid is een en ander al weer
verdwenen; sommige bedrijven echter
zijn behouden.
De handelsbalans van Nederland
heeft zich, relatief fgesproken, nog
niet hersteld tot het niveau van vóór
den oorlogvooral in de jaren on
middellijk na den oorlog, toen een
geweldige opleving scheen plaats te
vinden, overtrof de invoer sterk den
uitvoer, en de malaise, die ook
Nederland nu doormaakt, is voor een
niet gering gedeelte daaraan te wijten.
Daartegenover kan geconstateerd
worden, dat de banken, die handel
en nijverheid financieren en met
haar in nauw verband staan, zich
uitnemend hebben gehouden
Rééds voor den oorlog was er een
50)
«Welke was die ontdekking dan
«Gelieve ons slechts te volgen, wellicht
kunt u ons zeggen, wat het eigenlijk is.*
De dokter staakte zijn maaltijd en ging
naar buiten, vergezeld van de beide stuur
lieden en Harry.
«Ziet eeris,* sprak de eerste stuurman,
«daar staat een paaltje met een vijftal
draden, die in den grond verdwijnen, wat
zou het wezen
De dokter naderde het paaltje en bezag
het nauwkeurig.
«Inderdaad is dit iets merkwaardigs
Black, maar neen, hoe kon ik zoo dom
wezen, kjjk, dat zijn isoleerknopjes, dus«
hier hield hij even op «hebben wij
hier aan electrische geleiddraden te denken,
ja, dat staat vast
«Dan moet er ook een batterij zijn,«
vroeg Harry.
«Natuurlijk, maar dat is niet noodzakelijk,
de electriciteit kan door wrijving opgewekt
worden
«Zou h dat denken
«Ik geloof het Jonhson, stellig en vast,
zekere neiging merkbaar tot concen
tratie in het bankwezen, en feitelijk
kan gezegd worden, dat inplaats van
de talrijke groote en kleine banken,
die wij destijds konden, er nu vier
groote groepen zijn, te wetende
Nederlandsche Handel Maatschappij,
ook door haar Indische relaties van
groote beteekenis de Rotterdamsche
Bankvereeniging de Twentsche Bank
en de Amsterdamsche Bank. Om de
beteekenis van de concentratie, die
in deze vier banklichameu is ver
kregen, duidelijk tot uiting te brengen,
kan worden vermeld, dat terwijl de
kapitalen van deze vier groepen in
1911 resp. 45, 15, 12| en 22 millioen
bedroegen, deze zelfde cijfers in 1920
waren: ÏOIJ, 139|, 50en52^ millioen,
zoodat tegenover een totaal van 1072
millioen in 1911 er een stond van
393 millioen in 1920.
Dat de stevigheid van ons bank
wezen daarmede is toegenomen, valt
niet te ontkennen dat echter een
schok, die een dezer banken zou
hebben te doorstaan, zich sterker
zou doen gevoelen, kan niet worden
tegengesproken
De scheepvaart, de van ouds tra-
ditioneele tak van Nederlandsch
bedrijf, heeft in deze kwarteeuw
eveneens uitbreiding gekregen Be
droeg in 1897 de totaal tonnenmaat
van de voornaamste Nederlandsche
reederijen 236.960, deze bedroeg in
19222.353 520, niettegenstaande
toch in den oorlog belangrijke
scheepsverliezen zijn geleden. Maar
de groote lijnen op Indië, zoowel als
de Holland-Amerika Lijn, die Noord-
Amerika en de Koninkl. Hollandsche
Lloyd, die Zuid-Amerika bedient,
hebben in concurrentie met buiten-
landsche scheepvaartmaatschappijen,
niet geaarzeld haar vloot kwantitatief
en kwalitatief aanmerkelijk uit te
breiden, te doen beantwoorden aan
de nieuwste eischen van comfort en
ook van snelheid. Daarbij komt, dat
de dusgenaamde Kon Parketvaart
Maatschappij, gevestigd in Nederland,
doch werkende bijna uitsluitend in
Indië, haar bedrijf steeds beeft uit
breid aan haar is het voor een niet
gering gedeelte te danken, dat er
regelmatige verbindingen bestaan
tusschen Java en deze verschillende
dat die Soeltan ergens een machine zal
bezitten, die de electriciteit opwekt en door
deze draden voert 1*
«Waartoe zou dat dienstig zijn,« vroeg
Black.
«Electriciteit is overal goed voor
daar schiet mij iets te binnen, zou de
Soeltan ook de bewerker zijn van die ge
weldige ontploffing, waarbij zooveel zwarten
zijn omgekomen
«Misschien wel en misschien niet,* liet
Harry er op volgen, «is die Soeltan Co-
netti
«Conetti is immers al lang dood, wij
hebben hem zelf begraven,* gaf de dokter
ten antwoord.
«Ja dat is waar,« zeide Black, «mis
schien is het een van Conetti's volgelingen.
«Och neen,* pruttelde de dokter, «Co
netti, en zijn volgelingen zouden, als hij
nog leefde, langer dan drie jaar en drie
maanden hier zijn, nietwaar Daarom zal
het een gewoon mannetje wezen, met wat
wetenschappelijke kennis. Laten we nu
eens de hut goed opnemen
«Zeide hij niet, dat hij ingenieur is ge
weest^ vroeg Harry, «dat bewijst al vol
doende voor zijn meer dan gewoon weten
schappelijke kennis I*
«Het kan zijn,* gaf de dokter ten ant
woord, «doch gaan wij de hut in, wellicht
vinden wij dan iets, wat ons opheldering
kan verschaffen, want ongetwijfeld hebben
die draden een beteekenis I*
Men zou juist aan dit voornemen gevolg
andere groote en kleine eilanden.
Al heeft ook de scheepvaart de
gevolgen van den oorlogsterugslag
ondervonden, op dit gebied kan
Nederland met een zekeren trots
terugziende Nederlandsche vlag
waait nog op alle zeeën en in alle
belangrijke havens, de beteekenis van
de Nederlandsche scheepvaart vindt
nog erkenning
En ook een ander gebied is er, dat
Nederland met zekeren trots vervult.
Toen de Republiek in de zeventiende
eeuw haar dusgenaamd gouden tijd
perk beleefde, werd de wetenschap
bevorderd, en ook toen een eeuw
later het verval kwam, bleef deze
hoog aangeschreven staan. Nederland
is het land van Grotius, van Huygens,
van Leeuwenhoek, van Boerhave.
En, in deze kwarteeuw is Nederland
vooral op het gebied van de natuur
kundige wetenschappen aan de spits
gekomen. Men bedenke slechts, dat
het aantal Nederlandsche winnaars
van Nobelprijzen voor scheikunde
alleen vier bedraagt, terwijl daar
nevens ook aan natuurkundigen
Nobelprijzen zijn toegekend.
Wie denkt niet aan de figuren van
een Lorentz, die nog onlangs te Londen
zoo groot succes behaalde, van Zeeman,
van Van der Waals, van Kamerlingh
Onnes, die het helium vloeibaar wist
te maken. Tot de grootste der schei
kundigen mag Nederland nog altijd
rekenen Van 'tHoff, die geheel nieuwe
wegen voor de scheikunde ontdekte.
Wie denkt niet aan Kapteyn, den
bekenden sterrenkundige, te Gronin
gen langen tijd werkende met een
geenszins voldoende Sterrenwacht en
toch tot de grootsten op zijn gebied
behoorende Wie denkt niet aan een
Hugo de Vries, die op het gebied der
plantkunde met zijn mutatie theorie
geheel de wetenschappelijke wereld
in beweging bracht Zeker, niet op
elk wetenschappelijk gebied heeft
Nederland zich in gelijke mate kun
nen doen gelden de omstandigheden
zijn daarvoor ook niet altijd gunstig
geweest. Op geneeskundig gebied,
waarop b.v Frankrijk zooveel grooten
telt, hebben wij slechts één oogheel
kundige van wereld vermaardheid
als Dondersgeen Edison, geen Marconi,
die voor geheel de wereld beteeke-
geven, toen de Soeltan met zijne trawan
ten te voorschijn trad. Beiden waren
voorzien van een flinken voorraad visch.
«Ik wensch de heeren goeden morgen
en het zal mij aangenaam z.jn te verne
men, of de heeren goed geslapen hebben
en of het ontbijt den heeren naar wensch
is geweest
«Uitstekend,gaf de dokter ten antwoord,
«we hebben ons over uwe gastvrijheid vol
strekt niet te beklagen. De Voorzienigheid
zij geloofd, dat we tenminste een thuis
hebben gevonden. In de laatste dagen
waren wij echte zwervers, die waarschijn
lijk een noodlottig einde hadden gevonden,
als we niet bijtijds hier waren gekomen
De Soeltan glimlachte en sprak «Heb
dank voor uwe hoogst vleiende bewoor
dingen Ge zult nu wellicht ook kennis
willen maken met eigen gefabriceerde si
garen, die niet zullen smaken als Havana's
of Manilla's, maar niettemin u toch eenig
genot verschaffen, tenzij ge een pijp ver
kiest op te steken
Op dit oogenblik klonk een schril schel
letje, zoo hevig, dat dokter Arling van
schrik opsprong. De ingenieur vertoonde
iets ongerust in zijn gelaat en terwijl hij
den dokter bij den arm pakte, sprak hij
luid tot de overigen «Allen de hut in
Sluit alle openingen zorgvuldig,en zich
tot een zijner trawanten wendende, ver
volgde hij «zet de wachtklep open Sto-
neman, en verbind de koperen knoppen!*
«Dreigt er eenig gevaar?* vroeg dr.
iiusa
Kantoor: 's-HERTOGENBOSCH.
VischstraatHoek Kruisstraat.
Kapitaal en Reserven f 12100 000.
Directie H. L. CAPPETTI.
CREDIETEN DEPOSITO S REKENING-COURANT
EFFECTEN COUPONS SAFE DEPOSIT.
Wij vestigen er speciaal de aandacht op, dat de
al onze verplichtingen ONVOORWAARDELIJK garandeert.
Zitdag te HEUSDEN eiken Woensdag van 1012 uur in
Hotel „CONCORDIA"
nisvolle uitvindingen van practisch
nut deden, zijn in Nederland geboren.
(Wordt vervolgd.)
3UIÏÜNLANDSCH OVERZICHT
Poincaré heeft de onthulling van een
monument voor de gesneuvelden weder
aangegrepen om een politieke rede te
houden en te antwoorden op de Britsche
bezwaren. In zijn rede herinnerde hij aan
het offensief van 1918 dat tot bevrijding
van de bezette departementen leidde. Toen
scheen het, aldus den premier, dat de ge
allieerden, die zoo nauw met elkaar samen
werkten en zich zoo zeer bewust waren
van de solidariteit en de wederzijds be
wezen diensten, te zamen in vredestijd het
werk zouden voltooien, dat zij in den oorlog
waren begonnen. Inderdaad werkten alle
geallieerden samen bij de opstelling van
de vredesverdragen die Europa moesten
herstellen, doch het is gemakkelijker in
benarde tijden de noodzakelijkheid van een
volkomen samenwerking te begrijpen, dan
wanneer die periode voorbij is. Na de
kritieke perioden wordt soms de meest
heilige vriendschap min of meer verwaar
loosd. Het is noodzakelijk, dat de volken
er voor zorg dragen, dat zij zich niet door
het egoïsme laten meeslepen, daar dit geen
rekening houdt met de ware belangen der
naties.
Arling.
«Dat wil zeggen, het is in aantocht,
maar ge behoeft niet de minste vrees te
koesteren, we zitten hier goed verschanst
«Worden we dan overvallen door wilden
«Ja mijnheer de dokter, maar die wil
den zullen geen tijd vinden ons te naderen,
want over eenige oogenblikken laten wij
ze met de maan kennis maken
Dr. Arling zette een paar groote oogen
op, alsof hij daarmede wilde zeggen, dat
hij den Amerikaan niet begreep. Deze
gaf zijn noodige bevelen en ging toen met
den dokter in een soort kelder, die zich
in een hoek der hut bevond en gesloten
was met een soort luik.
«Ge treft het waarlijk,sprak de Ame
rikaan, terwijl hij met dr. Arling afdaalde
langs een breede houten trap van eigen
fabrikaat, «het ziet er hier zeer primitief
uit, wacht, ik zal even licht ontsteken.*
Hughes drukte op een veer en plotse
ling straalde uit vier hoeken bijna tege
lijkertijd een helder wit licht.
«Electrisch licht,* riep de dokter ver
baasd uit, «voortreffelijk Prachtig Is
dit uw laboratorium
«Juist geraden en hier verdedig ik mij
tegen mijne vijanden, de wilden, of wie
het ook -zij.«
De dokter was zeer benieuwd, wat nu
zou gebeuren en sprak «Laat ge soms
een mijn spr ingen of iets dergelijks
Daar klonk weer het schelletje van
zooeven, maar nu begonnen nog eenige
De premier vervolgt verder, dat, naar
zijn oordeel, de Britsche regeering zich
vergist, wanneer zij zegt, dat de bezetting
van het Roergebied de directe of indirecte
oorzaak is van de werkloosheid in Engeland.
Deze werkeloosheid was in het afgeloopen
jaar nog grooter en toen was het Roer
gebied niet bezet, aldus Poincaré. In
plaats van een twistgesprek te volgen,
over de wettigheid van de Roerbezetting,
zouden wjj beter doen naar een practische
oplossing van de problemen te zoeken.
Frankrijk vraagt alleen een vrede die de
heerschappij van het recht verzekert en,
aldus Poincaré, Engeland kan ook geen
andere vrede wenschen.
Of men in Engeland met deze uiteen
zetting meegaat, valt te betwijfelen, althans
het Fransche antwoord wordt niet minder
optimistisch tegemoet gezien dan eenige dagen
geleden de verwachtingen zjjn weer pes
simistischer geworden en men vreest, dat
men niet tot overeenstemming zal kunnen
komen. Men zal zoolang dralen en talmen
dat een overeenstemming te laat komt en
Duitschland geheel ontredderd is.
De Berlijnsche correspondent van de Tel.
verwacht, dat de reeds opnieuw begonnen
duurte zeer zeker nog erger zal worden
door de nieuwe verhooging van de kolen-
prijzen, waaruit ten slotte alles voortkomt.
Maandag is de prijsverhooging van circa
63 pCt. van het Rheinisch-Westlafische
Kohlensyndicat in werking getreden en de
andere te werken, zoodat de dokter vroeg
«Vertel mij eens mijnheer Hughes, wat
moet dat geschel beduiden
«De werking van den electrischen stroom
dokter
«Ja ja, dat begrijp ik zeer goed, ver
binding van positieve en negatieve electri
citeit Neem mij niet kwalijk, als ik u
vraag, wat er eigenlijk aan het handje is.«
«Dat zal ik u zeggen, als ge tijd hebt
om te luisteren en geduld en als ge mij
veroorlooft, dat ik intusschen mijn gang ga.
Hoor eens, we leven hier in een hoogst
onveilige streek, de buitengewone visch-
rijkdom der Diamantrievier lokt de wilden
hierheen en aangezien we in de nabijheid
dier rivier wonen, zouden we ons leven
kunnen verspelen, begrepen. Ge begrijpt
dus nietwaar, dat ik mijn maatregel heb
moeten nemenDuizend duivels, neem
me niet kwalijk dokter, wil even op dat
knopje drukken, als ik den draad aan den
inductor verbonden heb. We moeten onzen
slag slaan*.
Bij deze woorden kwam er op het gelaat
van den ingenieur iets onheilspellends, alsof
hij op het punt stond een geheele stad te
verwoesten.
«Zijt ge gereed dokter
«Ja.«
«Vooruit dan maar, in Godsnaam
De Amerikaan verbond het uiteinde van
een draad aan den reusachtigen inductie
klos en gaf dr. Arling een wenk.
nor lit Lui m Heusden ëii AltenajeLangstraat en In Bintltrvairl
Wordt vervolgd.)