By mi nr. öenson een üaegsei
O. DE KEMPj
IN GOUD EN ZILVER,
De Schipbreukelingen der
RAAMSDONKSVEER.
Waterpoort, Heusden.
UND VAN ALTH^
Uitgave: Firma L J. VJ3ERMAN, Heusden
No4347 Vrijdag 16 November 1923
Eepakaxxe-Inrichting.
De coöperatie.
FEUILLETON.
Correspondentschap Ie Klasse.
KEIZERSDIJK F. 81
9—12 uur.
M. J. ABBINK.
Int. Telefoon no. 19. Postrekening no 61525-
Dit blad verschijnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt /4.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Advertentiën van 4—6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
Het is hoogst moeilijk van het begrip
„coöperatie" eene juiste omschrijving te
geven. Letterlijk beteekent het „samen
werking". Onze wet op de coöperatieve
vereenigingen van 1876 omschrijft coöpe
ratieve vereenigingen als„vereenigingen
van personen, waarbij de in- en uittre
ding van leden is toegelaten en die de
bevordering van de stoffelijke belangen
der leden ten doel hebben, als door mid
del van gemeenschappelijke uitoefening
van hunne nering of ambacht, door aan
schaffing van hunne benoodigdheden of
het hun verstrekken van voorschotten
of crediet".
De meeste coöperatieve vereenigingen
hebben dit gemeen, dat zij dikwijls ge
vormd worden door oeconomisch zwak
keren, die door aaneensluiting trachten
hun stoffelijke welvaart te verhoogen en
zich onafhankelijk te maken van tus-
schenpersonen of anderen, aan wièr voor
waarden zij zich niet langer wenschen
te onderwerpen.
Men verdeelt de coöperatieve vereeni
gingen gewoonlijk in drie soortenle
verbruiksvereenigingen 2e. productiever-
eenigingen3e. credietvereenigingen.
Het meest bekende type van eene ver
bruikever teniging is wel de winkelvereeni-
ging, gevormd door personen, die, in
plaats van hun waren bij een particu
lieren winkelier te koopen, eene vereeni-
ging oprichten, welke de waren van een
groothandelaar betrekt en ze vervolgens
aan de leden levert. Sommige winkel-
vereenigingen leveren de waren tegen
inkoopsprijs, vermeerderd met deadmi-
nistratiekosten andere verkoopen tegen
gewonen winkelprijs en maken dus een
zekere winst, welke aan het eind van
het jaar onder de leden wordt verdeeld.
De meeste winkelvereenigingen ver
koopen ook aan niet-leden, althans in
die landen, waar dit niet bij de wet is
verboden.
De beroemdste coöperatieve winkel-
vereeniging is die, welke in 1844 te Roch
dale in Engeland werd opgericht. Eenige
wevers, die in zeer armoedige omstan
digheden verkeerden, stichtten samen
een kleine inrichting, waar eiken Zater
dagavond tegen contante betaling zout,
boter en meel aan de leden werd ver
strekt. Uit dit begin groeide een groote
vereeniging die reeds in 1864 16 winkels
bezat voor alle soorten kruideniersware a
71)
Plotseling riep de dokter uit
«Als ik mij niet vergis zie ik heel in
de verte een schip.®
Hij wees hierbij op een zwarten stip
aan den horizon.
De ingenieur richtte nu ook zijn kijker
in die richting en sprak na eenige oogen-
blikken
«De dokter heeft gelijk.
Deze nieuwe ontdekking was wel in staat
de kleine kolonie in opschudding te brengen.
De gedachte alleen uit hun gevangenis
schap verlost te worden, maakte hem zoo
overgelukkig, dat ze onwillekeurig nationale
liederen begonnen aan te heffen. Men
hoorde nu een zonderling mengelmoes van
Deze vereeniging paste voor het eerst
de methode toe om de winst onder de
leden te verdeelen naar gelang van ie
ders verbruik en deze methode is dik
wijls beschouwd als eene belangrijke
oorzaak van haar groot succes, terwijl
zij later algemeen in zwang is gekomen.
Nog op vele andere wijzen dan door
de winkelvereeniging is het beginsel van
verbruikscoöperatie toegepast. In tal
van dorpen toch hebben de landbouwers
vereenigingen opgericht, die veevoeder,
kunstmeststoffen, zaden en andere be
noodigdheden voor het lanbouwbedrijf
aankoopen en weder aan de leden ver
koopen.
De productievereenigingen kunnen uit
gaan óf van ondernemers óf van arbei
ders.
Een voorbeeld van productievereeni
gingen van ondernemers uitgegaan, zijn
de ook in onze omgeving bestaande
coöperatieve zuivelfabrieken. Deze be
reiden allerlei soorten zuivelproducten,
verkoopen ze en verdeelen de winst
onder de leden naar evenredigheid van
de geleverde melk. Van geheel anderen
aard dan de vereenigingen van onder
nemers zijn de productievereenigingen
van arbeiders. Verschillende arbeiders,
die zich onafhankelijk willen maken van
den patroon, richten samen eene onder
neming op, na zich het noodige kapitaal
te hebben verschaft, en werken zonder
patroon. De strijd tusschen patroon en
arbeider valt hier wegde voortbren-
gingsmiddelen zijn in handen van de
arbeiders en de ondernemerswinst valt
aan de vereenigde arbeiders ten deel.
Aanvankelijk waren de verwachtingen
omtrent dezen laatsten ondernemings
vorm hoog gespannen. De arbeiders
meenden dat de andere ondernemingen
het op den duur tegen de productie-
coöperatie's zouden afleggen, omdat hier,
wegens het ontbreken van de onderne
merswinst, de prijzen der goederen lager
gesteld konden worden. Het resultaat
is echter ver beneden de gekoesterde
verwachtingen gebleven.
Als derde soort van coöperatieve ver
eenigingen noemden wij de credietver
eenigingen.
Vooral dienen deze voor het verleenen
van landbouwcredieten en men noemt
haar dan boerenleenbanken of ook wel
Raiffeisenbanken. (Raiffeisen (1818-1888,
een Duitscher, heeft zich bijzonder be
ijverd voor vereenigingen, die zich ten
doel stellen het verleenen van credieten
voor den landbouw op het coöperatieve
beginsel.)
Het bestuur der bank krijgt de be
schikking over den inleg der leden en
leent die gelden geheel of gedeeltelijk
weer uit aan de leden, die crediet noodig
hebben voor hun bedrijf. Eventueele
verliezen komen ten laste van de bank,
de winsten eveneens ten harer bate.
Iedere bank werkt in een betrekkelijk
kleinen kring, zoodat de leden elkaar en
eikaars finantieele draagkracht tamelijk
juist kunnen beoordeelen, wat vooral
van groot belang is, omdat de zakelijke
zekerheid voor de voorschotten wel eens
klanken, want, terwijl de Amerikanen hunne
nationale liederen over het water deden
galmen, balkten de Engelsche zoo luid mo
gelijk hun «God save the Queen« uit, met
zulk een wildheid en zulk een enthousia
sme, dat zelfs een wilde groote oogen zou
opgezet hebben.
«Bravo® riep Johnshn, toen de slottonen
van het Amerikaansch lied op de water
vlakte wegstierven, «beiden Amerikanen en
Engelschen zijn wij van een geslacht, van
een groot en roemrijk geslacht, maar
hier hield hij even op wij moeten zor
gen, dat we de aandacht trekken van het
schip, dat als ik mij niet vergis, hierheen
komt.®
«Natuurlijk, natuurlijk« liet mijnheer
Hughes er op volgen «laat eens zien, hoe
is de windrichting vooruit jongens, de
geweren en enkele schoten gelost in de
wereldruimte.®
Zoo gezegd zoo gedaan.
De matrozen laadden zoo snel mogelijk
hunne buksen en weldra klonk een salvo,
zoo krachtig, dat de dokter enthousiastisch
uitriep
gering is. In het algemeen zijn de ge
leden verliezen onbeduidend.
Nu kan het voorkomen dat eene bank
óver meer gelden b:schikt dan zij aan
hare leden kan uitleenen of omgekeerd
meer crediet moet verstrekken dan haar
kapitaal bedraagt. Daarom dan zijn de
boerenleenbanken, waarvan er thans in
Nederland meer dan 1000 bestaan, coöpe
ratief aangesloten bij een centrale bank,
waar zij hare overtollige gelden kunnen
beleggen en het gewenschte crediet kun
nen vinden. Bij ons te lande bestaan
drie centrale banken, van welke de
Coöperatieve Centrale Raiffeisenbank te
Utrecht, met 500 600 aangesloten ban
ken, wel de voornaamste is.
In werkelijkheid komt het dus hierop
neer, dat de Raiffeisenbanken elkaar,
door tusschenkomst van de centrale ban
ken, crediet geven.
Een feit is het dat in den tegenwoor-
digen tijd tal van coöperaties in kwij
nenden toestand verkeeren. §tellig is
zulks voor een deel toe te schrijven aan
de heerschende malaise, maar er zijn
meerdere oorzaken die haar invloed ten
nadeele doen gelden. Hierover echter
hopen we later wel eens 't een en ander
te zeggen
Gevestigd:
TELEF. 15.
Voor verwisseling van Bank
papier en Specie, Discontee
ring, Beleening, Bewaar
geving, Assignatiën, enz.
is het Kantoor geopend van
Nadere inlichtingen verschaft
gaarne
De Correspondent,
BUITESLANDSCH OVERZICHT
Het belangrijkste is op 't oogenblik wel
hetgeen zich afspeelt in de binnenlandsche
politiek van Engeland.
«Als dat niet helpt, helpt niemandal.®
«Nog eens® zeide mijnheer Hughes,
«net zoolang, totdat zij ons opgemerkt
hebben.®
«Vooruit® riep de dokter, we hebben
gelukkig kruit genoeg.®
Even later klonk weer voor de tweede
maal een salvo.
«Hoera riepen de matrozen, toen zij
een klein rookwolkje zagen verschijnen en
even later een knal hoorden, blykbaar af
komstig van een oorlogschip. Dat is een
dankzegging waard mijnheer Hughes® sprak
de dokter.
«Eindelijk I eindelijk I® zuchtten de Ame
rikanen, bij wie in de laatste uren een
soort heimwee zich had geopenbaard, «kun
je® zei Johnson «ook zien, wat voor een
schip het is?®
Een tweede schot knalde en temet zag
de dokter, dat een vlag in top werd ge-
heschen.
«Het is een Amerikaan® riep hij plot
seling in vervoering uit, «hij komt recht
op ons aan. Binnen een paar uren zijn
wij wellicht aan boord.® «Marjnen® sprak
Groot-Brittannië heeft op 't oogenblik een
regeering die steunt op een conservatieve
meerderheid in het Lagerhuis, dit toch
telt 615 zetels, hiervan bezitten de con
servatieven 346, Asquith liberalen 67, Lloyd
George liberalen 50, onafhankelijken 8 en
arbeiderspartij 144 zetels. De conservatieven
die dus een aanmerkelijke meerderheid
bezitten, zien zich echter geplaatst voor
een sterkte oppositie der Labourpartij.
De binnenlandsche toestand nu heeft
den premier ertoe gebracht vooral den
laatsten tijd op zeer nadrukkelijke wijze
op te komen voor een protectiepolitiek.
Baldwin toch is de meening toegedaan, dat
de enorme werkloosheid, die door de
Engelschen niet ongaarne wordt vergeleken
met de Fransche verwoeste gebieden, het
noodzakelijk maakt het middel der protectie
aan te wenden om het euvel te bestrijden.
De Engelsche industrie wordt volgens Baldwin
bedreigd door de hooge buiter landsche
tarieven en om nu de binnenlandsche markt
eeri gunstiger positie te doen innemen, wil
de premier eveneens rechten heften. Hij
verwacht daarvan een bestrijding van de
werkloosheid, waardoor tusschen de 4 2
millioen Britten worden getroffen, wier
ondersteuning enorme sommen verslindt.
Baldwin's aankondiging van zijn voor
nemens heeft den strijd begrijpelijkerwijze
doen ontbranden tusschen de aanhangers
van bescherming en die van vryhande).
Vooral de arbeiderspartij is dadelijk op
haar achterste beenen gaan staan en heelt
als haar meening te kennen gegeven, dat
de tarieven, die Baldwin voorstelt, heele-
maal niets uitstaande hebben met de werk
loosheid en deze niet in 't minst zullen
doen afnemen. Bovendien verwijt de
Labour-Party den Engelschen premier, dat
hij zijn belofte nopens de tarieven niet
gestand doet en tevens de belofte verbreekt,
dat hij de meerderheid, verkregen bij de
jongste verkiezingen, alleen zou gebruiken
om den vrede in Europa te vestigen. Dit
standpunt heeft de leider der grootste op
positiepartij, Ramsay Macdonaid, nog eens
uiteengezet en eraan toegevoegd, dat de
labourpartij kLar staat voor den strijd.
Deze strijd zal steliig niet uitblijven en de
kwestie «voor of tegen de protectie« zal
dan ook door het Britsche volk zelf moeten
worden uitgevochten door middel van ver
kiezingen.
De laatste berichten melden dat besloten
is tot parlements ontbinding, waartoe heden
Vrijdag zal worden overgegaan en dat op
6 Dec. de algemeene verkiezingen zullen
plaats hebben.
4
Nu het plan inzake de instelling van
een commissie van deskundigen, die een
onderzoek zouden moeten instellen naar
hetgeen Duitschiand als schadevergoeding
kan opbrengen, is mislukt, omdat Amerika
niet bereid is deel te nemen aan een
door Frankrijk te zeer beperkte enquête,
de dokter ernstig «danken wy den Almach
tige, dat Hij ons uit onze gevangenschap
heeft verlost.
Naarmate de afstand, die het vlot van
het schip scheidde, kleiner werd, kon men
duidelijk de matrozen op het dek van den
Amerikaanschen kruiser heen en weer zien
loopen.
De schipbreukelingen deden niets anders
dan wuiven en groeten, alsof zij nog be
angst waren, vergeten te worden. Dit bleek
evenwel ongegronde vrees te zijn, aange
zien er weldra booten werden uitgezet, die
zich in de richting van het vlot bewogen.
Met lange ijzeren haken werd het vlot ge-
enterd en weldra had de ontscheping
plaats.
Men kan zich voorstellen, welke aan
doeningen de schipbreukelingen bestormden,
toen zij zich weder in hun eigen taal hoor
den aangesproken.
«Hallo 1® riep de kapitein van de «Zee
arend®, die op de brug stond te kijken,
«wie zijt gij
«Amerikanen,® gaf mynheer Hughes ten
antwoord.
komt plotseling de Fransche minister
president met een nieuw plan voor den
dag. Heeft hierbij de vrees van
Poincaré, dat een conferentie zou worden
gehouden of een onderzoek ingesteld zonder
Fransche deelneming, in dezen leiding ge
geven bij zijn voortvarendheid Hoe dit zij,
plotseling heeft Poincaré aan den Fran-
schen afgevaardigde in de Commissie van
Herstel den voorzitter tevens van dit
orgaan de opdracht gegeven voor te
stellen een deskundigencommissie te be
noemen, die dan de Commissie van Herstel
van advies zou moeten dienen. Het spreekt
vanzelf, dat ook het voorstel van Poincaré
ditmaal van beperkten omvang is en Was
hington heeft reeds bij voorbaat doen weten,
dat het aan het Fransche plan niet wil
medewerken.
Frankrijk komt alweer met zulke be
lemmerde bepalingen, dat Amerika en
waarschijnlijk ook Engeland niet te vinden
zullen zijn op deze wijze mede te werken.
BINNENLAND.
ffleuschlierend hulpbetoon.
Bij Kon. besluit is de zilveren eerepen
ning voor menschlievend hulpbetoon, we
gens de door hen met levensgevaar betoonde
hulpvaardigheid bij de opsporing van da
slachtoffers van het ongeval, overkomen aan
het reisgezelschap hetwelk met een antobus
in Augustus j.l. bij Luz-St. Sauveur in het
ravijn van de rivier de Gave is gestort,
toegekend aan 4. P. J. M. L. Gautier,
priester te Niort2. L. Abadie, chauffeur
te Lourdes3. H. Souberbie, genaamd
Callat, metselaar te Luz 4. B. Dacrampe
jr., drukker te Lourdes 5. A. Bruballat,
3ehilder te Luz 6. J. Gabin, metselaar te
Luz 7. S. Heulant, ingenieur te Sarran-
colin 8. D. Vergez, grade-republicaine te
Luz.
Melk naar het Roergebied.
Er wordt thans 400.000 liter Neder-
laridsche melk per dag voor het Roergebied
gevraagd. De levering van 70 000 liter
per dag is reeds verzekerd. De melk wordt
gezonden uit den Gelderschen Achterhoek
en verder, zoo noodig uit Noordbrabant.
N.R.C.
o
Het te Rotterdam voor Tandjong-Priok
gebouwde 8000 tons droogdok is na een
viermaandsche reis op zijn bestemming
gearriveerd.
o
Verlaging opcenten op de belastingen.
Over het jaar 4924 zullen naar aan de
B.Ct. wordt medegedeeld, de volgende
provinciale opcenten worden geheven
28 opc. op de hoofdsom der grondbelasting
voor de ongebouwde eigendommen (voor
heen 30 opc.) 28 opc. op de hoofdsom
der grondbelasting voor gebouwde eigen
dommen (v.h. 30) 24 opc. op de hoofdsom
«Engelschen,® liet de dokter er onmid
dellijk op volgen, «maar in beide gevallen
Anglo-Saksers.t
«All right,® lachte de kapitein, «al zijn
jullie Hollanders of Duitschers, redders
zien niet op nationaliteit.®
Even later waren de vlotpassagiers op
het schip overgebracht en toen volgden er
tal van kennismakingen en handdrukken,
zoowel tusschen de meerderen als minderen
onderling.
«Zwerft gij al lang hier rond vroeg
de kapitein, terwijl hij eenige flesschen bier
liet aanrukken. «Het verwondert mij nog,
dat ge in den orkaan niet zijt omgekomen.®
«Een orkaan?® vroeg de dokter verbaasd,
»'n orkaan, we hebben het zoo kalm mo--
gelyk gehad, dat wil zeggen, daar is wel
een eiland vergaan, maar toch door gansch
andere oorzaken.®
«Mijn werk,® sprak mijnheer Hughes
lachend.
«Hoe bedoelt u dat? vroeg de kapitein.
«Ik heb het eiland laten springen, ik,
Hughes. Amerikaansch electro-technisch in
genieur.® Slot volgt.
NIEUWSBLAD
i Land van Heiisiien u Altenajelaisstrail en üe BQiiimelerwaarfl
