Eerste Blad
~~NUJ0L7
L Verschuur-B aert,
TSwüining in den Biesöf
O. DE KEMP
S. D. LANKHUYZEN Co's BANK
RAAMSDONKSVEER.
Tegen Verstopping.
Uitgave: Firma L. J, VEERMAN,
No4487. Vrijdag 27 Maart
Heusden,
1925.
FEUILLETON.
„Het Kasteel van Kerlor."
Int. Telefoon no. 19. Postrekening
no. 61535.
Ungstraat HEUSDEN.
T BOONSTRA.
^nd van altena
Dit blad verschynt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f1.25, en
franco per post beschikt /1.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Advertentiën van 1—6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
In verzegelde flacons verkrijgbaar
bi/
DrogisterjÖ, HEUSDEN
Het is een merkwaardig verschijnsel
dat er in onze omgeving nog zoo enorm
veel menschen wonen, voor wie de Bies-
bosch een gansch onbekende plek is.
Natuurlijk kennen ze hem wel van naam
en hebben er ook wel eens 't een en
ander over gehoord, maar den Biesbosch
bezocht hebben zij nimmer. En toch is
dat werkelijk jammer, want vooral des
zomers, wanneer het koren er over den
akker golft en de natuur er zich in al
hare pracht ontplooit, is het inderdaad
een genot om in den Biesbosch te zijn.
Stellig zou een bezoek aan den Biesbosch
de voorstelling, die velen zich er van
maken, wijzigen, want niet weinigen
denken nog steeds dat de Biesbosch een
moeras, een onherbergzaam oord is,
waarin dan mogelijk bij uitzondering een
stuk bouw- of weiland wordt aangetroflen,
Kn inderdaad is zulks zoo gansch
anders, waar immers de Biesbosch is
een samensteld van vruchtbare polders,
gescheiden door soms smalle, soms breede
wateren, veelal „killen" geheeten, terwijl
enkele minder vruchtbare stukken als
grienden worden gebezigd.
Tot in het begin van de 15e eeuw
maakte de Biesbosch een gedeelte uit van
den Groot en Zuidhollandschen Waard,
die bijna 7 geografische mijlen opper
vlakte besloeg en door de Oude-Maas
werd doorsneden. Maar de vloed, die
hier den 18en November 1421 de ont-
zettendste veranderingen te weeg bracht
en onder den naam van den Tweeden
St. Elisabethsvloed bekend is, overstelpte
72 parochiën, waarbij meer dan 100,000
menschen den dood vonden. Wel werden
weer 38 dorpen door groote en aanhou
dende inspanning teruggewonnen, doch
34 waren voor altijd te gronde gegaan.
De stad Dordreeht lag naar alle zijden in
het water en een stuk dijk buiten de
116
Vooral verweet zij zich, dat ze zich
niet dadelijk rekenschap had gegeven
van de voortdurende verzwakking harer
goede moeder. Maar zij was toch niet
alleen in het hötel van het Pare des
PrincesGeorges was er in de eerste
plaats en Hélène.
Georges geest werd in beslag geno
men door zijn ideeën over Amerika en
zijn zuster begreep dat hij zich geen
rekenschap had gegeven van een drei
gende toekomst; mannen hebben ook
nooit zulk een bang voorgevoel, wanneer
zij bezorgd zijn voor een bemind wezen.
Georges kon dus, hoewel hij zijn moe
der aanbad en hoewel hij het betreur
de dat ze er niet zoo goed uitzag als
vroeger, onderstellen dat ze van ouder
dom zoo zwak wasmaar hoe kwam
het dat Hélène, die zoo bevattelijk was,
niet in de ongerustheid van Carmen
deelde
Dat kon mevrouw de Saint-Hyrieix
maar niet begrijpen. Carmen snelde op
hare moeder toe en omhelsde haar bij
zonder hartelijk.
De jonge vrouw beefde geweldig.
En de oude gravin vergat in hare
liefde voor Carmen haar lijden en zeide
Lijdt je, arm kind
De tranen sprongen Carmen in de
oogen toen zij dat heldhaftig onderdruk-
Rietdijksche poort was langen tijd de
eenige wandeling, die de inwoners der
Merwestad konden maken. Evenmin als
de 38 dorpen, die teruggewonnen zijn,
weder onmiddellijk na den ramp aan
het water zyn onttrokken dit was
slechts met 10 het geval evenmin is
het grondgebied der 34 verdronken dor
pen geheel door water bedekt gebleven.
Van tijd tot tijd zijn verschillende aan
wassen in den plas bekaad of bedijkt
en door het opkomen van platen is de
watervlakte meer en meer binnen een
kleineren omvang besloten. De eigen
lijke Biesbosch bestaat nu uit vele
grootere en kleinere schiereilanden en
eilanden, met breedere en smallere plas
sen, kreken en killen daartusschen, waar
van een, die door kunstwerken wordt
gevormd, de Nieuwe-Merwede, een statige
rivier is geworden.
De Biesbosch behoort thans onder 8
gemeenten, n.l. Dordrecht, Dubbeldam
en Sliedrecht in Zuidholland en Wer
kendam, de Werken c. a., Dussen, Made
en Drimmelen en Hoogeen Lage-Zwaluwe
in Noordbrabant.
Eenige jaren geleden werd in opdracht
van het bestuur van „de Vierpolders"
een plan ontworpen tot indijking van
een complex gronden in den Biesbosch,
dat voor ongeveer de helft in eigendom
aan dien polder behoort en gelegen is
onder de gemeente Dubbeldam, terwijl
het grenst aan het Zuid-Oostelijk deel
van het eiland van Dordrecht. Deze
gronden bestaan in hoofdzaak uit riet
en griendlanden en nu is uit een zeer
nauwkeurig ingesteld onderzoek gebleken
dat die gronden in uitnemend bouwland
kunnen worden herschapen. Door bij
zondere omstandigheden evenwel werd
aan bedoeld plan geen uitvoering ge
geven.
En thans is het gemeentebestuur van
Dordrecht voornemens de koe bij de
horens te pakken. Dit gemeentebestuur
verkeert n.l. in de meening dat de om
zetting van bedoelde gronden in bouw
land, waardoor de vruchtbare opper
vlakten van Nederland met 900 bundets
zouden worden vermeerderd, niet alleen
de welvaart van het eiland van Dordrecht
zal bevorderen, maar ook het algemeen
belang zal dienen, terwijl tevens de uit
voering van het werk uit een oogpunt
van werkverschaffing alle aanbeveling
verdient.
Het gemeentebestuur van Dordrecht
heeft in samenwerking met de commissie-
Nolens tot verruiming van de gelegen
heid tot werkverschaffing een plan doen
ontwerpen tot het geheel vloedvrij maken
van een complex gronden gelegen langs
ken van eigen lijden zag.
Wel neen, lieve moeder, zeide zij op
gewekt.
Toen voegde de moeder er op^sussen-
den toon, dien ze vroeger aannam om
hare kinderen, als ze meenden erg veel
verdriet te hebben, te troosten, bij
Maar, waarom huil je dan
Carmen veegde zich de oogen af en
glimlachte om haar moeder niet te la
ten bemerken wat er in het hart harer
dochter omgingdaarna antwoordde zij
Het is alweer over!
Hadt je er dan een reden voor P
En de moeder drukte haar kind aan
de borst.
Carmen voelde het gevreesde oogen-
blik naderen de gravin zou haar onder
vragen. Wat zou zij hare moeder ant
woorden
Georges kwam met Hélène binnen.
Deze laatste ontroerde hevig toen ze
naar de gravin keek.
Carmen vergiste zich als zij twijfelde
aan de scherpzinnigheid harer zuster.
Er was wel een reden voor dat de
vrouw van Georges niet gezien had dat
de oude weduwe ongesteld wasdit
kwam doordat zij des ochtends nog heel
wel was geweest en de zieke pas tegen
den middag was opgekomen.
Hélène had juist twee uren bij Fanfan
doorgebracht, opgehouden door een lichte
ongestelheid van het kind.
Georges zag, dat zijn vrouw met zijn
znster een blik wisselde, en nu keek
ook hij naar zijn moeder.
Hij werd getrofien door de verande
ring in hare trekken.
den bandijk van de Nieuwe Merwede
aan de Zuid-Oostzijde van het Dordtsche
eiland. Daarvoor moeten worden ont
eigend 1044 bunders grond, waarvan
ongeveer 162 bunders zullen moeten
worden gebruikt voor dijken, wegen,
waterleidingen enz., zoodat aan bouw
land een complex van 882 bunders zal
overblijven. De kosten van uitvoering
van het plan van indijking worden ge
schat op ruim 3 millioen gulden, terwijl
gerekend wordt dat de opbrengst van
het ingedijkte bouwland bij verkoop
f2600 per bunder zal bedragen, zoodat
het tekort op ongeveer f 775,000 wordt
geraamd. Dit tekort zal door het Rijk,
de provincie Zuidholland en de gemeente
Dordrecht gezamenlijk worden gedragen.
Het Dordtsche plan is echter lang niet
van alle zijden met sympathie begroet;
integendeel zijn er ernstige bezwaren
tegen ingebracht. Vooral de besturen
der omliggende gemeenten Sliedrecht,
Giessendam, Hardinxveld, Papendrecht,
Werkendam en Sleeuwijk c. a. zijn in
ernstig verzet gekomen omdat zij in het
onttrekken der gronden aan hunne tegen
woordige bestemming als griendland een
groot gevaar zien. Tal van ingezetenen
van genoemde gemeenten toch vinden
in griendlanden gedurende een goed deel
van het jaar een bestaan, hetzij als hak
kers, hetzij als schillers, hetzij als hoepel
makers en wat al meer met het
griendbedrijf annex is, zoodat het tewerk
stellen van de Dordtsche werkloozen in
den te bedijken polder op niets anders
zou neerkomen dan op een verplaatsing
van de werkloosheid, terwijl het ook
betwijfeld wordt of de verschillende
categorieën werkloozen uit Dordrecht zich
wel zullen kunnen aanpassen aan de
werkzaamheden aan eene bedijking ver
bonden en of de groote afstand van het
werk van de gemeente Dordrecht niet
als een ernstig bezwaar moet worden
aangemerkt.
Voor de bezwaren van genoemde ge
meentebesturen kunnen ook wij veel
gevoelen en vooral het bezwaar, ver
plaatsing van de werkloosheid is naar onze
GOUD, ZILVER, UURWERKEN.
Ruime h euze in
FANTASIE- EyfROUWRINGEN.
Eigen Reparatie-inrichting.
Maar de twee kinderen en Hélène be
grepen elkaar dadelijk; men moest niet
aan de zieke laten merken, hoe bevreesd
men was voor haar gezondheid.
Dit medelijden was echter onnoodig,
de oude gravin werd plotseling ernstig
ongesteld en weigerde alle voedsel.
Haar gezicht werd smaller; haar hart
werd gemarteld door pijn, die hoe lan
ger hoe erger werd.
Georges, Carmen en Hélène verdron
gen zich om hunne moeder, terwijl er
een dokter gehaald werd.
De gravin behield hare kalmte en
eveneens haar gewone vriendelijkheid
zij wilde, als altijd, niet, verzorgd wor
den maar het was duidelijk dat hare
pogingen haar zeer afmatten.
De crisis duurde voort. Op een oogen-
blik werd de gravin doodsbleek en hare
oogen vielen dicht door een inwendige
ontroering.
Het duurde maar een oogenblik de
pijn die op zijn ergst was geweest, begon
in hevigheid te verminderen en kwam
daarna slechts bij tusschenpoozen.
Moesten de kinderen zich geruststel
len
Dat durfden zij niet.
Het was niet voor de eerste maal,
zooals wij weten, dat de arme gravin
zulk een aanval van haar vreeselijke
hartkwaal had, die zelfs door de uit
stekende zorgen van dokter Laroche
niet kon genezen.
De dokter uit Bretange maakte zich
volstrekt geen illusies, maar als oud dok
ter meende hij met zijn troostende phi
losophic, dat de gevaarlijkste aandoenin-
AGENTSCHAP VAN DE AMSTERDAMSCHE BANK A'DAM
Telefoon No. 15. Kantooruren van 9-4. Zaterdags van 9—12.
Juni, Juli en Augustus Zaterdags gesloten wegens beursvacantie.
Handels- en Landbouwcredieten Rekening-Courant Deposito's Effecten
(uitsluitend solide belegging) Coupons Vreemd geld Inschrijvingen
Grootboek Assurantiën Reiscredietbrieven op 3600 betaalkantoren
Administratie van vermogens.
SAFE-DEPOSIT-IN RICHTING (Gegarandeerd Brand-, Smelt- en Inbraakvrjje Lipsklnis).
Prijzen naar grootte der kastjes ZÉÉR SCHERPE CONDITIES.
Indien gewenscht bediening aan huis.
SPAARBANK. 8W Spaarbankboekjes worden bij 1ste storting gratis verstrekt
Nadere inlichtingen verschaft gaarne
DE DIRECTIE
meening klemmend. Wieb.v het griend
bedrijf te Werkendam en omstreken van
nabij kent weet dat tal van personen in
dat bedrijf een flink Btuk brood ver
dienen en dat bijna al die personen, van
jongs af in het griendbedrijf opgevoed,
voor weinig werk van anderen aard de
noodige geschiktheid hebben. Daarbij
komt|0ok nog dat het griendbedrijf in
zeker contact staat met het bedrijf van
aanneming van waterwerken (b.v. het
leggen van zinkstukken, het maken van
beschoeiingen enz) en dat beide bedrij
ven, te zamen beschouwd en in hoofd
zaak hier te lande gevestigd in de Merwe-
streek, eene niet slechts nationale, maar
ook eene internationale vermaardheid
hebben verkregen. En nu gaat het maar
over de vraag of eene benadeeling van
het griendbedrijf op eene wijze als boven
aangegeven en dan nog door het toestaan
van gelden uit de Rijks- en de Provin
ciale kas, wel gewettigd is in verband
met de te verwachten voordeelen.
Zonder twijfel is het van groot alge
meen belang dat een complex vrucht
bare gronden wordt aangewonnen en in
cultuur gebracht. Maar waar dit niet
anders kan geschieden dan ten koste van
de materieele belangen van velen en met
het scheppen van mindere veiligheid van
reeds bestaande polders en van de op
die polders wonende bevolking, daar
komt het ons voor dat geen overhaast
besluit mag worden genomen, maar dat
het instellen van een allernauwkeurigst
onderzoek naar de gegrondheid der inge
brachte bezwaren een absolute eisch is.
Zeker, oogenschijnlijk is het Dordtsche
gen niet altijd den dood van de zieke
veroorzaken.
Maar ongelukkigerwijze moet men met
het toeval rekening houden.
Carmen dacht aan de aanbevelingen
van den dokter, die gezegd had
Vooral geen tegenspraak.
Mevrouw de Saint-Hyrieix peinsde
langen tijd.
Zou zij niet bijna zeker haar moeder
dooden als het verschrikkelijk schan
daal voorviel
De tranen kwamen Carmen in de
oogen.
Het scheen haar toe dat aller verwen-
schingen op haar neerkwamen.
Hélène keek haar met innig medelij
den aan, maar zij vertrouwde tevens op
de flinkheid harer zuster.
Mevrouw de Saint-Hyrieix gaf niet
aan haar wanhoop toe.
Zij leed echter boven alle beschrijving
Niet alleen was haar moeder in ge
vaar, maar van de reddende reis kon
niets meer komen.
Het noodlot zweefde boven Carmen's
hoofd en het net werd hoe langer hoe
meer onontwarbaar.
Mevrouw de Saint-Hyrieix vroeg zich
af hoe ze haar verstand kon houden bij
zulk een noodlottigen samenloop van
omstandigheden.
De dokter kwam, hij schreef een kal
meerenden drank voor, stemde in met de
behandeling van zijn Bretonschen colle
ga en toonde veel terughoudendheid
toen mijnheer de Kerlor hem onder
vroeg.
Eenige dagen verliepende angst van
plan erg mooi, doch 't is maar de vraag
of door het behartigen van de belangen
van velen niet nog de belangen van
meerderen worden geschaad.
BUITBNLANDSCH OVERWICHT
Minister Chamberlain heeft in het Eu-
gelsche Lager een verklaring aangaande
de Britsche buitenlandsche politiek afgelegd,
die op 't oogenblik het onderwerp van
allerlei commentaren van de pers. Deze
verklaring was uitgelokt door Henderson
(arbeiderspartij), die vroeg hoe het nu
eigenlyk stond met het protocol van Geneve.
In zijn verklaring oefende Chamberlain
kritiek uit op het protocol van Geneve
en noemde dit onaanvaardbaar. Volgens
hem was de geheele tekst van het protocol
opgesteld.
Inzake de Duitsche voorsteilen zei Cham
berlain »Ik beu overtuigd, dat de Duit
sche regeering een ernstige en eerlijke
poging doet om te komen tot een beteren
staat van zaken en in de hoop, dat wij
kunnen meewerken om die poging tot een
vruchtbaar besluit te brengen, zijn wjj in
een ernstige bespreking van haar voor
stellen getreden. In groote trekken zijn
de Duitsche voorstellen als volgt
Duitschland heeft belang by een speci
aal verdrag als grondslag voor vreedzame
betrekkingen met Frankrijk. Het is be
reid een wederzydsch verdrag aan te gaan
met de mogendheden, die belang hebben
bij den Rjjn. Soortgelijke abritageverdra-
Carmen werd onbeschrijfelijk.
Gerorges meende dat zijn zuster zich
de ziekte harer moeder erg aantrok,
want hij begreep het vreeselijke geheim
niet.
Ondanks haar dapperheid, werd de
oude weduwe toch moedeloosvoor de
eerste maal begreep zij het ernstige van
haren toestandzij gevoelde zich over
wonnen en hare wilskracht begaf haar.
Ondertusschen werkte het geneesmid
del en kwamen de aanvallen slechte
bij onregelmatige tusschenpoozen, en
bovendien was de hevigheid van de ziek
te veel verminderd, maar nu was ook
de geest aangetast.
Carmen vergiste zich als zij meende
dat de slagen die haar troffen niet er
ger konden worden,
Er kwam een brief van de Saint-Hy-
rieix, waarin hij schreef dat hij over
twee dagen terugkwam. Dat alleen zag
mevrouw de Saint-Hyrieix in den brief
die door den diplomaat in zulk een on-
berispelijken stijl was geschreven, alsof
hij in de ernstige en vervelendste tijd
schriften moest geplaatst worden.
Het was alsof hij een verslag had ge
schreven. Alleen op de laatste bladzij
de stond een tiental regels van meer
intienen aard.
Georges was op het punt zijn schoon
broeder in te lichten omtrent de ziekte
zijner moeder, maar hij bedacht zich.
Omdat de Saint-Hyrieix zoo spoedig
terugkwam, was het onnoodig hem al
vooruit ongerust te maken, te meer om
dat er eene verbetering merkbaar was.
Carmen werd plotseling zenuwachtig,
NIEUWSBLAD
voor liet Laid m Heusden en AiteHdeLanostraat en n Boimelerwaard
