Derde Blad
voor het Land
van Heusden en Altena,
de Langstraat
en de Bommelerwaard.
i. A591 frlidag 2 April
E KEMP
Drinkwatervoorziening in het
Land van Heusden en Altena.
Buitenland
DAM RUBRIEK.
w-*grJBK
Parlementair Overzicht
Voor de belijdenis
BEHOORENDE BIJ HET
III. (Slot).
Het Land. van Altena grenst in het
Westen aan den Biesbosch en is aan de
andere zijden ingesloten door breede
rivieren die te allen tijde zoet water
afvoeren. Dit zoete rivierwater is uit
den aard der zaak bijzonder aan be
smetting onderhevig en al was het dit
niet, dan zou het toch dikwijls niet
direct voor het gebruik geschikt zijn
omdat het, voornamelijk in den winter
veel slib meevoert. Het is echter door
herhaalde Alteratie zeer geschikt tot
drinkwater te maken, zóó zelfs, dat het
met het beste diep grondwater verge
leken kan worden.
Een scherpe contröle op dit gefilterde
water door een bekwamen bacterioloog
en dit wel tenminste enkele malen
per week is dan echter toch nood
zakelijk en hoe grooter het te verzorgen
gebied is, hoe meer aandacht hieraan
geschonken moet worden, omdat anders
eventueele rampen een des te grooteren
omvang aan kunnen nemen, Blijkt het
nu mogelijk om diep grondwater van
deugdelijke samenstelling in voldoende
mate op een gunstig gelegen punt te
midden van het verzorgingsgebied of in
de nabijheid daarvan te verkrijgen, dan
zal daaraan veiligheidshalve de voorkeur
gegeven moeten worden.
Nu is het, door in den loop der laatste
jaren gedane diepboringen, gebleken, dat
binnen de grenzen van het Land van
Altena goed diep grondwater te ver
krijgen is, zij het ook dat dit water
ijzer- en mangaanhoudend is. Zooals
vroeger reeds gezegd, zijn deze metalen
vrijwel volkomen te verwijderen en bij
het hier gevonden water op betrekkelijk
eenvoudige wijze, zoodat een product
ontstaat, dat volkomen voldoet aan alle
eiechen welke aan deugdelijk drinkwater
te stellen zijn.
Hoeveel water gemiddeld per etmaal
noodig is, hangt af van het aantal te
verzorgen inwoners, de grootte van den
veestapel en van het feit of er industrie is
die al of niet behoefte heeft aan goed
water.
Een industrie als de papierfabriek „De
Maasmond" te Dussen heeft weliswaar
behoefte aan goed water, doch in hoe
veelheden per etmaal die het totale ver
bruik van het Land van Altena over
treden en daaraan wordt in het algemeen
niet die eisch van reinheid gesteld welke
aan drinkwater te stellen ishet water
van de waterleiding zou te duur zijn
voor zulk een industrie en zij kan het
belangrijk goedkooper zelt produceeren.
Bij de boterbereiding is voor koeling
van de melk geen zuiver water noodig
zoodat dit met ongezuiverd, dus goed
kooper, grondwater evengoed geschieden
kan. Voor het wasschen van boter en
van vaatwerk is het echter zeer aan te
bevelen en wordt het ook veelvuldig
gebruikt.
Het gemiddelde waterverbruik per
inwoner en per etmaal kan op veertig
liters gesteld worden en wanneer men
het verbruik voor de industrie en het
vee omrekent naar het aantal inwoners,
dan kan men aannemen dat gemiddeld
per inwoner en per etmaal ongeveer
zestig liters noodig zijn. Het verbruik
is echter op alle dagen niet gelijk en
wordt doorgaans op Zaterdag in de maan
den Juni en Juli het hoogst.
Bij de meeste waterleidingen is het
dan anderhalf maal het gemiddelde, dat
is hier dus negentig liters.
De gemeenten welke van water voor
zien zouden moeten worden zijn hier
onder in alphabetische volgorde aange
geven en daarachter het aantal inwoners
Bij een nauwkeurige berekening van
de rentabiliteit der onderneming, welke
in dit stuk natuurlijk niet gegeven zal
worden, kan de mogelijkheid blijken,
dat de gemeenten Heusden, Herpt en
Oud-Heusden beter in dit plan opge
nomen kunnen worden dan dat zij een
eigen drinkwaterleiding stichten of tot
een combinatie van gemeenten ten
Zuiden van de Bergsche Maas toetreden.
Misschien zou ook De VVerken en Sleeu-
wijk hier gedeeltelijk bij opgenomen
kunnen worden, aangezien Sleeuwijk
nog niet van drinkwaterleiding voor
zien is.
Voor de verdere beschouwingen zal
met deze mogelijkheden geen rekening
gehouden wordenhet is echter zeer
waarschijnlijk dat de rentabiliteit van
een waterleiding voor alle genoemde ge
meenten niet minder goed zal zijn dan
van die welke uitsluitend de eerstge
noemde negen zou omvatten.
De werken eener drinkwaterleiding
moeten zoodanig gemaakt worden dat
zij de bevolking, welke redelijkerwijze
na een tijdsverloop van ongeveer 25 jaren
verwacht mag worden, nog op behoor
lijke wijze van water kan voorzien.
De bevolking op het platteland neemt
in Nederland niet sterk toe en hier en
daar is zelfs een achteruitgang waar
neembaar. Buitendien woont de bevol
king niet altijd zoodanig dat zij met
normale kostermaan het buizennet eener
waterleiding aan te sluiten is. Voor het
hier bedoelde geval mag wel aangenomen
worden dat in den aanvang rond 14500
inwoners bereikbaar zullen zijn en na
52 jaren, door toeneming der bevolking,
ongeveer 16000.
De kosten van een dergelijke drink
waterleiding geheel compleet met de
aansluitingen aan de woningen, kunnen
op 850 000 gulden gesteld worden, dat
is ongeveer 50 gulden per inwoner. In
dit bedrag is een som begrepen die vol
doende is om in de eerste bedrijfsjaren
bij te passen hetgeen te weinig door het
bedrijf ontvangen wordt om de rente
van het kapitaal te betalen.
Een belangrijke winst is in het alge
meen met zulk een bedrijf niet te maken,
vandaar dat particulieren zich er niet
mede bezighouden. De gemeenten dienen
zelf tot stichting daarvan te besluiten
en zij kunnen het benoodigde kapitaal
daarvoor zeker tegen vijf en een half
ten honderd per jaar of zelfs lager ver
krijgen en dit te meer waar Rijk en
Provincie wel bereid gevonden worden
om onder bepaalde voorwaarden voor
de betaling der aflossing en der rente
garant te blijven
De kosten van de exploitati'e met
inbegrip van de verschuldigde aflossing
en rente zullen hier ongeveer 72000
gulden bedragen zoodat per verzorgden
inwoner per jaar rond vijf gulden opge
bracht zal moeten worden.
Gemiddeld is het aantal bewoners van
een woning op 4,8 te stellen, zoodat ook
gemiddeld _per woning 24 gulden
per jaar opgebracht zal moeten worden.
Natuurlijk is dit niet voor alle woningen
gelijk.
Op het eiland Tholen, waar de toe
stand wel ongeveer overeenkomt met
dien in het Land van Heusden en Altena
is het volgende tarief voor de verschil
lende woningen van toepassingin de
eerste twee kolommen is de oppervlakte
van de woning aangegeven, in de derde
kolom het verschuldigde bedrag per
jaar en in de vierde kolom de hoeveel-
I heid water welke per jaar daarvoor ge
bruikt mag worden.
tot en met
boven f 25.-
30.-
40.-
50.-
65.-
f 25.-
t/m 30.-
40.-
50.-
65.-
90-
120.-
90.
„120.
„160,
,.200,
250.— „300
300,
160
200.—
250.
f 2 25
3
3.75
450
5.25
6
7.—
8.—
9.50
11.—
13.—
15.—
14 M8.
14
14
14
15
16
17
18
19
20
22 J
25
Bij deze waterleiding kan ook water
genomen worden voor woningen met een
kadastrale huurwaarde tot en met f 120.
voor 50 ets. per M8, voor woningen met
een huurwaarde boven f120.tot en
met f300.— voor 60 ets. per M8. en
voor woningen met een huurwaarde
boven f300.voor 70 ets. per M8., ech
ter met dien verstande dat per drie
maanden voor tenminste 121/a M8. be
taald moet worden en buitendien de huur
van den watermeter te betalen is, welke
gemiddeld op fl.per drie maanden
gesteld kan worden.
Met vrij groote zekerheid mag aange
nomen worden, dat met toepassing van
een dezer twee tarieven ook in het Land
van Altena gemiddeld f24.per woning
ontvangen zal worden.
Waar in andere streken van ons vader
land deze bedragen zonder bezwaar door
de bevolking opgebracht kunnen worden,
moet dit hier ook mogelijk zijn en het
is dus de plicht van de overheid spoedig
naar de tot standkoming te streven van
eene in alle opzichten deugdelijke drink
watervoorziening.
van
tot
30
Ml
f
10
30 M8.
30
40
13.—
36
40
50
18
42
50
60
23.—
48
60
11
70
28.—
54
70
80
33.-
62
80
80
38.—
70
90
100
44
78
100
110
50
86
110
120
56.—
94
120
130
62.—
102
boven
130
68.-
110
op 1 Januari 1925.
Almkerk
3690
Andel
1134
Dussen
3655
Eethen
2811
Giessen
632
Rijswijk
661
Veen
1008
Woudrichem
2107
Wijk
2489
dat zijn totaal 17587 inwoners.
De oppervlakte wordt gemeten tus-
schen de buitenmuren; van de boven
verdieping wordt alleen de woonruimte
berekend en van de kelderverdieping de
geheele ruimte met uitzondering van die,
welke uitsluitend voor bergplaats dient.
Aangezien de meer bemiddelde in het
algemeen een grootere woning heeft, dan
zij die minder met aardsche goederen
gezegend zijn, betaalt de eerste ook be
langrijk meer voor het water dan de
laatste.
Bij de Waterleiding-Maatschappij
„Noord-West-Brabant" is een andere
grondslag voor het tarief aangenomen
en wel de kadastrale huurwaarde, dat
is de huurwaarde die op het biljet voor
de grondbelasting voorkomt, dus niet
voor de personeele belastingdeze is
niet gelijk aan doch steeds veel lager
dan de huishuur die per jaar aan den
eigenaar betaald wordt.
In de eerste twee kolommen is de
kadastrale huurwaarde per jaar aange
geven, in de derde kolom hoeveel per
drie maanden voor het water betaald
moet worden en in de vierde kolom,
hoeveel water per drie maanden hiervoor
gebruikt magi worden.
Amerika
George Sjima -j-
Te Los Angeles is dezer dagen de Japanner
George Sjima overleden. Hy was bekend
onder den bijnaam van »aardappelkoningc
en moet een fortuin van ca. 15.000.000
dollar hebben nagelaten. Er werd van
Sjima verteld dat hy de rijkste Japanner
was buiten zijn geboorteland.
Frankrijk
Het gevecht in de sterfkamer.
Een Parysch loodgieter wilde zyn ge
liefde, woonachtig in een café, bezoeken,
doch zag zich den toegang geweigerd door
de eigenares van de zaak, omdat 's mans
vei der bezoek ongewenscht was. De man
dreigde daarop met zijn revolver, toch
binnen te dringen. Op het hulpgeroep
verscheen een surveilleerend agent, die den
man sommeerde zich over te geven. Deze
dacht er niet aan en opende het vuur op
den agent, en vluchtte daarna naar boven.
De agent die evenwel niet getroffen werd,
zette hem achterna den zolder over, het
dak op, en zoo ontspon zich een wilde
jacht langs daken en goten. Opeens sprong
de vluchteling op het balcon van een naby
zijnd huis en ging de daarachter liggende
kamer binnen. In die kamer brandde een
zwak licht, bij het bed van een stervende
vrouw. Haar beide zonen zaten bij haar.
Een der zonen sprong op en greep den
indringer beet. Een hevige worsteling aan
de zijde van het sterfbed ontstosd, waar
aan een einde kwam toen de politie, die
den misdadiger achtervolgde, eveneens de
kamer binnenkwam.
Ten slotte werd de indringer met een
paar schoten machteloos gemaakt.
o—
Meevallertje
Een tak van de Hongaarsche familie
Dobory was in het midden van de vorige
eeuw naar Mexico uitgeweken. Thans
hebben leden van de familie, die in Hon-
garye een bekrompen bestaan hadden, be
richt ontvangen, dat zij de erfgenamen zijn
van een fortuin, die honderd millioen dollar
bedraagt.
o—
Dierentemmer door tijger gedood
Uit Rome wordt gemeld, dat de Duitsche
dierentemmer Osttershagen, die in de dier
gaarde te Rome als oppasser werkzaam
was, door een tijger, dien hij van de eene
naar een andere kooi wilde laten gaan, is
aangevallen. Hij liep zoodanige verwondingen
op, dat hy tydens zijn overbrenging naar
het ziekenhuis stierf.
9» graven van Israëlieten geschonden
De Schepen» echtbank te Erfurt heeft 2
leden van het ïWikingc-verbond, die op
een nacht 95 graven van Israëlieten heb
ben geschonden, tot 2, jaar gevangenisstraf
veroordeeld, benevens tot 3 jaar verlies der
burgerlijke eererechten. De derde beklaagde
kreeg i, jaar gevangenisstraf.
o—
Erfrecht in sowjet-Rnsland weer geheel
hersteld
Uit Moskou wordt gemeld, dat een wet
is aangenomen, waardoor het erfrecht in
sowjet Rusland weer geheel is hersteld.
Tot op heden kon men hoogstens f 12,500
erven.
Redacteur: M. J L. BÉNEKER,
A n d e I (N.-Br.)
Men wordt verzocht alle correspondentie,
deze rubriek betreffende, aan bovenstaand
adres te richten.
Daar de animo voor onzen pas geopenden
wedstryd niet bijzonder groot schijnt te
zijn ditmaal, zullen we dezen wedstrijd
sluiten en beginnen met wat te zeggen
van de voornaamste openingen van het
damspel. Zoodra de winter gepasseerd is,
schijnen onze lezers de problematiek in den
steek te laten. Het zal dus weliicht zijn
nut hebben in de zomermaa» den wat van
de theorie te bestudeeren, on, z«.udra de
winter komt, 't geleerde voordeelig in prac-
tijk te brengen. Laten we beginnen met
de 34—29 Opening, een opening waar
véél mee goknoeid wordt. Vroeger werd
deze opening nooit gespeeld, en slechts in
de iaatste jaren is ze meer populair ge
worden. De match, gespeeld tusschen de
meesters De Haas en Dr. Molimard, deed
eerst de groote waarde uitkomen die dezs
opening had voor het positiespel. Het in
nemen der hekstellmg als volgt 20 —25,
14—20, 1924 voor Zwart en 3126,
3731, 32 27 voor Wit dat eerst als
een voordeel voor den opsluiter had ge
golden, had afgedaan. Bijna iedere partij
werd toen begonnen met
1. 34—29, 17—22;
De eenige zet om nu 't centrum te be
zetten is 3228 voor Wit en 19—23
voor Zwart. Dat we dan spoedig een ver
gevorderd middenspel hebben is oorzaak
dat deze opening den laatsten tijd weer
op den achtergrond is geraakt.
We laten nu hier de theoretische ope
ning in zijn geheel, volgen
WitZwart
1) 34—29, 17—22
2). 32—28, 19-23;
3). 28X17 of 19 met gelijk spel.
Zet 2 van Wit (3228) is we! de beste.
Op 40—34 zou Zwart 1117 spelen, met
voordeel in 't centrum. Op 3227,
37—32 en 3126, dringt Zwart door
19—23 te spelen. Wit onmiddelfyk terug
in verdedigende positie.
Hieronder nog een andere speelwijze
(Springer en de Jongh, 111)
1) 34-29. 17—22;
2) 32 -28, 19-23;
3) 28X17, 23X34;
4) 40X29 11X22;
5) 37-32, 14-19;
6) 32-28, 7 -11;
7) 28X17, 11X22;
8) 4137 (op 3832 speelt Zwart
19-23, Wit 44-40 en 40X29
nu Zwart 2228 en 2024 met
voordeel).
8) 19—23
9) 44-40, 23X34;
10) 40X29, 10-14.
11) 3732, 17, met gelyko stand.
Iedere afwijking echter brengt na
deel. Bijv.
12) 3227 Toch wel een zet die
voor de hand ligt.
12) 14—19!
Stand -t i 2) l 32 - 27
13) 50—44, 19—23
14) 44-40, 23X34
15) 40X29, 5-10
16) 49 -44, 10-14
17) 46—41, 14-19
18) 3126, vrijwel de eenige
18) 22X31
19) 26X37, 19-23
20) 44-40, 23X34
21) 40X29, 9-14
22) 37-32, 14—19
23) 32 - 28 (29 - 24 is zéér zwak)
23) 19-23
24) 28X19, 13X24.
(Wordt vervolgd)
De laatste besprekingen. Een
veelbewogen slotzitting. Op re
ces. Daarna.
's Hage 1 April.
Met inderdaad loffelijken spoed heeft
de Kamer het grootste deel van de Staats-
begrooting voor Paschen afgewerkt. De
discussies waren, met een enkele uitzon
dering, zeer bescheiden en er was feite
lijk niemand meer hinderlijk obstinaat.
Bij de Onderwijsbegrooting werden en
kele wenschen uitgesproken, bij de Mid
delenwet werd wat gedelibereerd (waar
bij Minister de Geer opmerkte, dat over
gegaan zal worden tot de opheffing van
de opcenten op den suikeraccijns en dat
het desbetreffende wetsontwerp zal ver
schijnen) bij „Financiën" eveneens, maar
de Kamer nam alles verder z. h. s. aan,
zoo ook Koloniën en de wetsontwerpen
ter bespoediging van de Zuiderzeewer
ken. Toch toen kon de Tweede Kamer
op Paaschreces gaan, voordat er nog eens
ouderwetsch gekijft was.
Dat was na de oorlogsbegrooting.
Ofschoon tijdens de bespreking van dit
altijd eenigszins netelige begrotingshoofd
stuk het ook at en toe knetterde en lichtte
in den politieken hemel.
Het begon heel kalm. De 'heer Ter Laan,
s.d., wilde de begrootingspost in zake
den generalen staf met een gulden vermin
deren, om aan te geven, dat hij tegen
uitbreiding van het aantal hoofdofficieren
bij den generalen staf was. Toen merkte de
communistische heer Visser reeds hoo-
nend op, dat dit amendement van den
heer Ter Laan niets beteekende. Nog an
dere leden hadden er bezwaar tegen en
het werd verworpen met 37 tegen 28
stemmen, s.d. en v.d. en Braat.
Nadat eenige wenschen van minder be
langrijken aard geuit waren, bestreed de
heer Zadelhoff, s.d., den post voor de
militaire gasschool. De heer Visser, comm.
was er ook pal tegen. (Maar hij deed meteen
een uitval naar de s.d. door te beweren,
dat de bron van het kwaad ligt in het
kapitaal, waartegen de s.d. ook moesten
strijden als ze daartoe niet te veel ver
waterd waren.
Die uitdrukking verdroot den heer Duijs,
s.d.,. En hij begon den heer Visser, even
in te lichten en er aan te herinneren (wat
deze zelf over het militaire stelsel in
Rusland had geschreven in de Tribune,
waarbij de heer Visser o.m. zou hebben
beweerd, dat hem in Rusland door een
soldaat van het Roode leger een sigaret
was gepresenteerd uit een gouden sigaret
tenkoker, welke hij had verdiend bij het
onderdrukken van den opstand te Kroon
stad. Wild werd de heer Visser en hij
schreeuwde: dat is positief gelogen
Toen de heer Duijs voortging, bleet
de heer Visser nog maar steeds roepen:
Je liegt, ik zal je een leugenaar blijven
noemen. Dan luwde zachtjesaan, onder
hevig hameren van den voorzitter, de storm
weer en kon de Kamer weer even door
gaan met de besprekingen.
De steen des aanstoots werd ten slotte
door de Kamer met 44 tegen 28 stem
men aangenomen. Bij het desbetreffende
artikel kwam de heer Ter Laan weer op
voor de mobilisatieslachtoffers en hij stel
de een motie voor, waarbij de Kamer
als haar meening uitsprak, dat een wette
lijke regeling noodzakelijk is. Dit voorstel
vond steun bij Mej. Westerman, v.b. en
den heer Deckers, r.k. welke laatste de
hoop uitsprak dat de minister na Paschen
met een voorstel zal komen. In dat geval
zou echter de motie Ter Laan overbodig
worden. De heer v. Dijk a.r., bestreed de
motie. De heer Tilanus, c.h., vond, dat
er nu eindelijk maar eens een eind aan deze
kwestie moest komen. De minister wilde
ook al geen toezeggingen doen. De heer
Ter Laan vatte vlam. In levendige bewoor
dingen schilderde hij de ellende der mo
bilisatieslachtoffers. De heer Oud steunde
hem. En ten slotte nam de Kamer de
motie, op voorstel der c.h. werd „nood
zakelijkheid" veranderd in „dringende wen-
schelijkheid") aan met 52 tegen 13 stem
men, a.r. en vier" r.k., Rutten, Suring,
van Vuren en Vos. Waarna de heele oor
logsbegrooting werd aangenomen met 41
tegen 26 stemmen, s.d., v.d., Visser c.p. en
Arts r.k.v.p.
En toen kwam het onweer, dat deze
overigens zoo kalme Kamerzitting besloot.
De heer Duijs vroeg het woord over een
persoonlijk feit, n.l. dat de heer Visser,
c.p. hem leugenaar had genoemd. Hij las
het citaat uit de Tribune voor. Slechts
j één vergissing had hij gemaakt. De si
garettenkoker was van zilver geweest, niet
I van goud. De heer de Visser gooide het
toen maar over een anderen boeg en be
gon weer te betoogen, dat Rusland wil
ontwapenen, als de kapitalistische lande'1,
het ook doen. En ten slotte beloofde hij
de s.d. aan den schandpaal te nagelen,
omdat zij zich gesolidariseerd zouden heb
ben met de contra-revolutionaire bewe
ging van de bourgeoisie. Dat liet de heer
Duijs niet op zich zitten en hij' riep luide,
j dat de communisten steeds anderen be
schuldigen van leugen en bedrog. Heftig
rumoer en geschreeuw, de voorzitter ha-
mert, roept tot de orde.
Dan sluit de voorzitter na eenige rac-
dedeelingen de vergadering. 20 April komt
de Kamer weer bijeen, wanneer cle Kolo
niale begrootingen aan de orde zullen ko
men en de interpellatie de Visser over
het optreden tegen de communisten. Daar
na de uitgestelde punten van de Staats-
begrooting.
POLITICUS.
EnptM HEUSDEN,
GOUD, ZILtsER, UURWERKEN.
Gouden en Zilvbren Kerk-
boek-slootj<
JfietJwsUad
99 99
99 99
99 99
n
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
99
9)
9)
99
99
99
9)
99
99
99
9)
99
99
99
99
99
99
99
