Eerste Blad
overzicht"
De Wenteltrap.
TJitgaye r Firma L. J. VEERMAN, Heusden,
4630, Woensdag 18 Augustus 1926,
FEUILLETON
Int. Telefoon no, 19. Postrekening no. 61535.
Dit blad verschynt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt 1.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Advertentiën van 1—6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
DE ECONOMISCHE TOESTAND DER
INLANDSCHE BEVOLKING IN
NEDERL. OOST-IND1Ë.
Iedere rechtgeaarde Nederlander interes
seert zich altijd ten zeerste voor alles wat
er in zijn koloniën gebeurt en het is daar
om, dat wij de beide rapporten, welke
eenigen tijd geleden aan de Indische re
geering zijn uitgebracht, eens wat nader
willen beschouwen. Beide rapporten be
treffen den Economischen Toestand der
Inlandsche Bevolking beiden geven een
uitstekenden kijk op de zaken: het rapport
v. Ginkel op het dagelijksch leven der
Inlanders het rapport Meyer Ranneft
op het tamelijk ingewikkelde belasting
stelsel.
Zoowel de .heer v. Ginkel, als de heer
Meyer Ranneft zijn van oordeel, dat de
toestand in 1924 tot dat jaar loopt het
rapport vrijwel gelijk was geworden
aan dien van 1913. Wel meent de bevol
king, dat zij het in 1913 beter had, maar
toen waren de prijzen natuurlijk lager en
bovendien is het een aardigheid van de Ja-
vaansche „tani" om hoewel hij zoo
wel consument als producent is altijd
het meeste te voelen voor zijn positie als/
consument.
Het overgroote deel der Java-bevolking
wijdt zich aan den landbouw met „bij-
bezighouden" en door die tweeledigheid
van inkomsten heeft zij een zekere stabi
liteit in haar bestaan. Bij hooge prijzen
profiteert de bevolking van "haar toestand
als producent bij lage prijzen als con
sument.
De import is geweldig gestegen en het
inlandsche deel der bevolking op Java
en Madoera nam daarvan aldus het
rapport Mayer Ranneft 54 pCt. op,
maar al koopt die bevolking meer dan
vroeger, toch is haar koopkracht, volgens
het rapport Meyer Ranneft, iets of wat
geringer, dan voor den oorlog en de kwa
liteit van de koopwaar is over het alge
meen minder. De loonen zijn wel gestegen
maar hebben toch geen gelijken tred ge
houden met de indexverhouding van de
levensmiddelenprijzen.
Nu staan tegenover deze niet absoluut
ongunstige verschijnselen, weder andere,
die als zeer gunstig gekwalificeerd kunnen
Naar het Amerikaansch
van
MARY ROBERTS RINEHART.
)o(
31)
Bij het onderzoek vond hij aan den
eenen kant de steenen van den schoor
steen en aan den anderen kant die van de
buitenmuur; naar beneden toe ging de
opening niet verder dan de vloer. Het
gat was ongeveer ruim een meter boven
den vloer gemaakt en de stukken kalk
lagen allemaal binnen in. Het spook was
zeer systematisch te werk gegaan.
Het was een groote teleurstelling. Ik
had minstens een geheime kamer verwacht
en ik geloof dat zelfs Jamieson zich ver
beeldde, dat hij er wel een spoor zou
vinden. Maar blijkbaar was er verder niets
meer te ontdekken. Liddy vertelde dat de
bedienden volkomen rustig waren en dat
ze geen van allen lawaai hadden gehoord.
Maar het ergerlijkste was, dat de nach
telijke 'bezoeker blijkbaar op meer dan
één wijze het huis kon binnen komen
en wij spraken af, dat we dien avond
alle deuren en ramen nog eens extra
goed na zouden zien.
Halsey was geneigd om met de zaak
te spotten. Hij zei dat er missichienteii
maanden geleden een gat in den muur
gekomen was, zonder dat het opgemerkt
was, en dat het stof waarschijnlijk den
vorigen dag opgejaagd was. We konden
er ten slotte ook verder niets aan doen,
maar we hadden geen gezelligen Zondag.
worden. De oppervlakte der rijstvelden
en die der beplante droge gronden breid
de zich uit evenredig aan de uitbreiding
der bevolking. De productiecijfers van pa-
di en polowidjo zijn niet ongunstig. De
maïsoogst was in 1924 veel hooger, dan
in 1913. De productie van cassave is
meer dan tweemaal zoo groot als voor den
oorlog, de theeproductie is gestegen. In
het algemeen is de heele landbouwpro
ductie per hoofd dermate vooruitgegaan,
dat zij in 1924 anderhalf maal zoo groot
was als in 1913.
Ook aan andere verschijnselen kan men
de welvaart in het algemeen toetsen: het
toenemen van het inlandsche reizigersver
keer en het goederenvervoer op de spoor
wegen; het toenemen der poststukken en
-wissels voor inlanders bestemd; de groote
vermeerdering van het aantal inlandsche
auto's en het inhalen van den achterstand
van het crediet bij d'e officieele en parti
culiere instellingen.
De criminaliteit vertoont een gunstigen
achteruitgang sinds de oo/fogsjaren, bet
zout debiet is boven hiet normale zoo
dat de heer v. Ginkel tot de slotsom! is ge
komen „dat een vergelijking met 1913
wijst op een terugkeer naar normale ver
houdingen, d.w.z. tot een peil, dat ook
bij ongestoorde ontwikkeling van dp ver
houdingen, zooals die voor den oorlog
waren thans ongeveer zijn bereikt."
Veel me.er had men, na de zeer ongun
stige oorlogsjaren niet kunnen verwachten
en wij twijfelen dan ook nipt, of onze
bezittingen in het Oosten zullen zich in de
komende jaren steeds meer gunstig gaan
ontwikkelen.
O
EUPEN EN MALMÉDY.
In Brussel blijft een urgente kwestie de
openbare opinie bezig houden en wel de
ze: zullen Eupen, Malmédy en St. Vith
Belgisch grondgebied blijven, of zullen de
ze geannexeerde kantons natuurlijk tegen
een behoorlijke finantieele vergoeding
wederom bij het Duitsche Rijk worden
gevoegd. In een officieuse mededeeling be
treffende de zoogenaamde onderhandelin
gen, welke tusschen Berlijn en Brussel
gaande zouden zijn, wordt o.a. gezegd,
dat de afstand van deze kantons aian
Duitschland toch niet mogelijk zou zijn.
Immers een herziening van het tractaat van
Versailles zoude hiermede gemoeid zijn.
öm tot een beslissing te komen, wordt
de laatste dagen veel gesproken over een
referendum en met name de heer So-
merhausen, een kamerlid, houdt zich in
Gertrude ging naar de kerk en Halsey
maakte 's morgens een lange wandeling.
Louise was in staat om op te zitten en
liet zich laat in den middag door Halsey
naar beneden brengen. Op de veranda
aan den oostkant was het gezellig, met
planten en luie stoelen en kussens. Wij
zetten Louise op een dekstoel en daar
bleef ze heel stil zitten met haar handen
in haar schoot.
Wij waren erg stil. Halsey zat op het
hek met een pijp en staarde naar Louise
die peinzend over het dal naar de heu
vels keek. Er was een vreemde uitdruk
king in haar oogen en Halsey's verrukking
over haar herstel verdween langzamerhand
van zijn gezicht. Hij begon er oud uit
te zien en leek op zijn vader.
Tot laat in den middag bleven wij zoo
zitten en Halsey werd steeds brommi-
ger. Tegen zessen stond hij op en liep
het huis binnen en na een paar minuten
kwam hij terug en riep mij aan de tele
foon. Het was Anna Whitcomb uit de
stad en ze hield mij twintig minuten
lang aan de praat met verhalen over
de kinderen die mazelen hadden en hoe
de naaister haar nieuwe japon had ver
knoeid.
Toen ik klaar was stond Liddy achter
me met een zuur gezicht.
Ik wou dat je je best deed om er wat
opgewekter uit te zien, Liddy, zei ik kla
gend, je kijkt zoo zuur. Maar Liddy gaf
geen antwoord op mijn gezegde en keek
nog nijdiger.
Hij heeft haar opgebeld, zei ze ver
ontwaardigd, hij heeft haar opgebeld en
gezegd dat zij u aan de praat moest hou
den, dan kon hij met juffrouw Louise
praten.
Onzin, zei ik, ik had zoo verstandig
moeten zijn om hem alleen te laten. Het
het Belgisch Parlement speciaal bezig met
de belangen der „Nieuwe Belgen" de
geannexeerden en staat het houden van
een referendum zeer voor. Zijn meening
is, dat de beide kwjesties, de politieke en
de financieele, ten eenenmale van elkander
gescheiden moeten worden. Dat Duitsch
land de 6 milliard marken, die in de klui
zen der Nationale Bank te Brussel lig
gen tegen goed geld terug wil nemen,
is niet meer dan billijk. Maar, aldus de
heer Somerhausen, het is minstens even
billijk, dat België erop teg.en heeft een
bevolking van 60.000 menschen, waarvan
10.000 Walen en 50.000 Duitschers, bin
nen zijne grenzen te houden, als die be
volking erop tegen heeft Belgisch te zijn,
of Belgisch voelen haar onmogelijk is. De
eenige band tusschen deze beide kwes
ties moet het verlangen naar verzoening
zijn en anders geen.
'De heer Somerhausen zou een referen
dum per kanton willen houden, maar zóó
dat in het kanton Malmédy de Walen en
de Duitschers ieder afzonderlijk hun mee
ning te kennen zullen geven. De heer Só-
merhausen acht een herziening van het
tractaat van Versailles niet noodig; dóch
heel iets anders is het met de overeen
komst van Locarno, daar hierbij bepaald
werd, dat de verandlering der grenzen,
van België zonder goedkeuring der me
de onderteekend hebbende regeeringen, niet
mogelijk is.
Het terugkoopen van de waardelooze
Marken door Duitschland zou natuurlijk
moeilijkheden met zich mede kunnen bren
gen daar er in het Dawies-plan een clau
sule is opgenomen, waarbij bepaald wordt,
dat Duitschland geen andere, dan in het
Dawes-plan voorziene, terugbetalingen mag
doen. Deze moeilijkheden zouden echter
ondervangen kunnen worden, hetzij dooi'
een openbare inschrijving, b.v. hetzij door
de betaling te doen geschieden door de
verschillende Duitsche staten.
In de Belgische grondwet staat geen
enkele bepaling betreffende het houden
van referenda, maar als men oordeelt naar
wat eenige Belgische staatslieden beweren,
is er geen enkele bepaling in de Grond
wet te vinden, die zich tegen het houden
van een volksraadpleging in de geannexeer
de kantons v erzet. Zou men b.V. aan de
kiezers voor de gemeenteraden in die kan
tons de vraag stellen: „Wilt ge Belg blij^
ven?" een vraag, die met „ja" of „neen"
beantwoord kan worden, dan zou het par
lement daar het referendum op zich
zelf geen wetskracht zou hebben een
besluit kunnen nemen betreffende de even-
is al lang geleden dat jij en ik verliefd
waren, en we zijn het half vergeten.
Liddy trok haar neus op.
Ik heb me nooit door een man voor den
mal laten houden, antwoordde ze op
deugdzamen toon.
HOOFDSTUK XIX.
Over Thomas.
Meneer Jamieson, zei ik, toen we dien
avond na het diner alleen waren, bij
die rechtszitting gisteren zijn er eigenlijk
alleen dingen herhaald die al bekend wa
ren. Er kwam niets nieuws bij voor den
dag, behalve wat dokter Stewart vertelde,
en dat deed hij alleen uit eigen bewe
ging-
Zoo iets is eigenlijk alleen een for
maliteit, juffrouw Innes, antwoordde hij.
Tenzij een misdaad openlijk is gepleegd,
gebeurt er in zoo'n geval weinig meer
dan dat de verklaringen van de getuigen
gehoord worden, terwijl de zaak hun nog
versch in het geheugen ligt. De politie
komt er pas later bij te pas. U en ik we
ten allebei wel, hoeveel belangrijke djin-
gen er nooit aan het licht gekomen zijn.
Bijvoorbeeld, de vermoorde man had geen
sleutel en toch verklaarde juffrouw Ger
trude dat ze aan het slot had hoqren
draaien en dat de deur toen open gegaan
was. Dat verhaal van dokter Stewart, waar
over u het had, moeten we voorzichtig
beschouwen: de dokter krijgt iemand opj
het spreekuur die in het zwart is en haarl
sluier niet oplicht. De echte geheimzinnige
vrouw. En daarna komt de dokter Arnold
Armstrong tegen, die een zeer lichtzinnig
jongmensch was en hij heeft net ruzie
met een in het zwart gekleede vrouw.
Kijk, zegt de dokter, dat is natuurlijk
tueele grenswijziging.
Wij kunnen niet anders, dan zeer veel
voor de ideeën van den heer Somerhau
sen voelen. Vooral het argument, dat men
in België en trouwens wel in geen en
kel land inwoners wenscht, die zij
het dan niet in groot getal toch een
voortdurende anti-patriottische propaganda
zouden gaan voeren, kunnien wij' ten zeerste
apprecieeren.
België met zijn reeds veel te sterk ge
prononceerde verschil tusschen Vlamingen
en Walen kan zeer zeker nóg een onder
deel der bevolking hebben, dat weer een
anderen kant op wil. Is dus een schikking
do°r. grenswijziging te vinden, die tevens
wat in de schatkist brengt, een schatkist,
die het hard noodig heeft bovendien,
dan lijkt ons dit een gelegenheid, die zeer
zeker met beide handen moet worden aan
gegrepen. En waarschijnlijk zal het daar
wel naar toe gaan daar het jeen goede
oplossing is.
itimienlaiiri.
AUTO- EN MOTORONGEVALLEN.
Zaterdagavond tegen half negen is in
de Reinkenstraat te Den Haag een ernstig
ongeluk gebeurd. Een dame, mej. E. V.
bestuurde een motorfiets, waarop als duo
rijder de heer A. in 't V. gezeten was.
Blijkbaar was de bestuurder nog niet vol
komen vertrouwd met den motor. Volgens
ooggetuigen althans reed zij onzeker en
slingerend toen zij in botsing kwam met
een motorwagen van lijn 14. Beide berij
ders werden op de straat geslingerd en
bewusteloos opgenomen. Vooral de toe
stand van de dame liet zich ernstig aan
zien. Beiden werden naar het ziekenhuis
overgebracht, waar bleek dat beiden een
hersenschudding bekomen hadden.
Zaterdagavond gingen twee jongeman
nen van circa 23 jaar, de ongehuwde P,
v. Wijk en de gehuwde J. Brouwer, bei
den uit Veendam, op een motorfiets een
ritje maken. In het dorpje Kielwindewecr
namen zij bij een brug de bocht te scherp
waardoor zij met groote snelheid tegen
een muur reden. Hevig bloedend en bewus
teloos werden zij met gebroken schedel op
genomen en na voorloopig te zijn verbon
den, per auto naar het ziekenhuis te Gro
ningen vervoerd. Beider toestand is zorgt-
wekkend.
Door onhandigheid van den chauffeur
reed de auto van den Delftschen groen-
dezelfde vrouw geweest.
Waarom was de heer Bailey niet bij
de rechtszitting tegenwoordig?
De detective trok een zonderling ge
zicht.
Omdat zijn dokter een verklaring heeft
afgegeven dat hij ziek was en niet in
staat om uit bed te komen.
Ziek, riep ik uit. Daar hebben Hal
sey en Gertrude mij niets van verteld.
Er zijn nog wel meer onbegrijpelijke
dingen, juffrouw Innes. Bailey beweert
dat hij niets wist van den slechten toe
stand van de bank voor hij het Maandags
avonds in de krant las en dat hij toen
onmiddellijk terug is gegaan om zich aan
te geven. Ik geloof er niets van. Jonas,
de waker van de Handelsbank, geeft een
heel andere lezing van het geval. Hij
zegt dat Bailey den Donderdag te voren
's avonds ongeveer half negen bij de Bank
kwam. Jonas heeft hem er in gelaten en
hij zegt dat de kassier verschrikkelijk op
gewonden was. Bailey werkte er tot mid
dernacht, toen sloot hij de kluis en ging
heen. Het was zoo ongewoon, dat de
waker er den geheelen nacht over heeft
gepiekerd. En wat deed Bailey toen hij
op zijn kamers terug was? Hij pakte een
handtasch, zoodat hij als het noodig was
onmiddellijk kon vertrekken. Maar hij stel
de het te lang uit, hij wachtte ergens op.
Volgens mijn persoonlijke meening wilde
hij eerst juffrouw Gertrude nog spreken
voor hij het land uit ging. En toen hij
dien nacht Arnold Armstrong had neer
geschoten, had hij te kiezen tusschen twee
kwaden. Hij deed datgene wat de publie
ke opinie onmiddellijk in zijn voordeel
zou brengen en meldde zichzelf aan als
een onschuldig man.
Het ergste wat ze tegen hem kunnen
aanvoeren is, dat hij voorbereidingen voor
tenhandelaar v. Heerden tegen een paal
bij de Hoornsche brug in de gemeente
Schipluiden. De vader sloeg door de voor
ruit en werd levensgevaarlijk gewond. Hij
is vervoerd naar het R. K. Ziekenhuis te
Delft.
DE NOODLOTTIGE BRAND TE OSS.
Zaterdagmorgen werden de slachtoffers
van den brand op Spitsbergen onder Oss,
mej. v. Zandvoort en haar drie kinderen
ter aarde besteld. In een drietal, door de
Jusititie verzegelde kisten - het verkoolde
lijkje van het oudste kind was bij de moe
der in de kist gelegd werden de slacht
offers van het ziekenhuis grafwaarts ge
dragen. Honderden menschen stonden langs
den weg geschaard, terwijl even zoovelen
zich op de begraafplaats bevonden. In alle
stilte werd eerst de vrouw en het oudste
kind ter ruste gelegd, waarna de beide kin
deren op het voor kinderen bestemde ge
deelte der begraafplaats werden begraven.
Tevoren was in het ziekenhuis een kerk
dienst gehouden.
Het was een ontroerende plechtigheid.
De Justitie doet nog steeds onderzoek
naar de oorzaak van den brand, daar
ook zij de meening deelt, dat kwaadwil
ligheid niet buitengesloten is.
Verschillende personen zijn dan ook
reeds gehoord. Van de zijde van het pu
bliek doen allerlei aangedikte fantastische
verhalen de ronde.
o—
BEKNELD GERAAKT.
Te Rotterdam is de 30-jarige havenar
beider, J. L. B., van den Westzeedijk,
aan boord van den in de Schiehaven lig-
genden lichter „Bellona" bij het verwer
ken van ijzeren binten met de rechter
hand bekneld geraakt tusschen eenige bin
ten. Hierbij waren hem drie vingers van
die hand afgekneld.
GOUDEN TIENTJES IN OMLOOP.
Naar het „Hbl." zegt uit goede bron
te Vernemen is het bedrag, dat aan gouden
tientjes in Nederland in omloop is, thans
gestegen tot c.a. f 271/2 millioen. Er is
weliswaar een grooter bedrag uitgegeven,
n.l. c.a. f 374/2 millioen, maar daarvan
is ongeveer f 10 millioen gebruikt voor
uitvoer naar Ned.-Indië.
IN,BRAAK.
Te Haarlem werd bij den caféhouder
B. in de Tulpstraat een gesloten geldkistje
uit de bedstede gehaald, inhoudende f 400.
-o—
zijn vlucht had getroffen en dat hij na
den moord op Arnold Armstrong beslooi
terug te komen. Hij was slim genoeg om
alle verdenking van het ergste feit van
zich af te wenden.
Langzaam ging de avond voorbij. Voor
ik naar bed ging, kwam juffrouw Wat
son op mijn slaapkamer en vroeg of ik
ook Arnica had. Ze liet mij een leelijk
gezwollen hand zien en roode strepen die
tot haar elleboog doorliepen; ze ze'i, Hat
het de hand was die ze een week gele
den in den nacht van den moord, ge
wond had en dat ze daarna niet rustig
meer geslapen had. Het zag er uit of het
iets ernstigs kon zijn en ik zei dat ze
het aan dokter Stewart moest laten zien.
Den volgenden morgen ging juffrouw
Watson met den trein van elf uur naar
de stad en werd in het ziekenhuis op
genomen. Ze had bloedvergiftiging. 'Ik wa9
vast van plan haar daar te gaan opzoe
ken, maar door andere dingen vergat ik
haar heelemaal. Ik telefoneerde alleen dien
dag naar het ziekenhuis om te zeggen dat
ze een aparte kamer en de allerbeste ver
pleging moest hebben.
's Maandagsavonds kwam mevrouw Arm
strong terug met het lijk van haar man,
en de begrafenis werd vastgesteld op den
volgenden dag. Ze betrok het huis in
de Kastanjestraat in de stad, en Dins
dagochtends ging ook Louise daarheen.
Voor ze wegging liet ze mij roepen en
ik zag dat ze gehuild had.
Hoe kan ik u ooit genoeg bedanken,
juffrouw Innes, zei ze. U heeft mij lief
derijk verzorgd en u heeft mij nooit iets
gevraagd. Later misschien zal ik u alles
kunnen vertellen en dan zult u mij alle
maal verachten Halsey ook.
(Wordt vervolgd.)
voor het Land van Heiisden on AltenaJeLaiiostraat en
oiimielerwaarf!
