Eerste Blad
C. DE KEMP
inn!
Kasteel Nederhemert.
Sint Nicolaas geschenken
Iliiiiienlaiid.
l^nd van alten*
Uitgave s Firma L. J. VEERMAN,
Mo. 4660* Woensdag 1 December
Int. Telefoon no, 19. Postrekening
Heiisdem
1926,
no. 61535.
Engstraat BElISPEfl.
RUIME KEUZE
Dit blad verschijnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG,
ibonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt f 1 40. Afzonderlijke
aummers 6 cent.
Advertentiën van 16 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
'tHuis Hemert, wonder hoog van kruin,
Staat ginder voor 'toog te pralenf,
En trots het allersterkst Arduin
Men kan zijn lof naar eisch niet malen.
Dit vast gebouw pronkt met veel pracht
Met hoogverheven sterke muren,
Omgeven door een breede gracht,
En zal, naar 't schijnt nog eeuwen duren.
Het Kasteel is gelegen in de heerlijk
heid Nederhemert aan de Zuidzijde, in
onze omgeving algemeen bekend als „Ei
land." Deze naam was vroeger wel
juist, na de verlegging van den Maasmond
echter is hij het niet meer, want door deze
verlegging is het zgn. eiland aan verschil
lende kanten met den vasten wal verbon
den.
Het „eiland" met zijnfraaie bosschen
en prachtige lanen trekt tn de zomermaan-
den tal van bezoekers en is een ontspan
ningsoord voor wijden omtrek.
Ieder vreemdeling die onze streek be
zoekt zal, zoo hij daartoe slechts even
tijd kan vinden, een bezoek brengen aan
deze mooie lieve omgeving en zal daarbij
tevens een oogenblik blijven staan voor
het fraaie kasteel, dat daar ligt te midden
van vruchtbare landerijen, als een hoogst
belangwekkend monument uit de geschie
denis aezer streken.
Om op het kasteel te komen, loopt men
over een dijkje, dat de brug over de bui
tengracht heeft vervangen en komt dan in
den tuin. Recht voor ons vertoont zich
de voorgevel van het Kasteel. Heeft het
geheele gebouw in de laatste halve eeuw
nog al eenige veranderingen ondergaan,
vooral kan dit van den voorgevel wor
den gezegd. Het stijve front, dat uit het
begin der 19e eeuw dagteekend, is ver
vangen door een dat meer overeenstemt
met de oude trapgevels en torentjes.
Ook moderne veranderinge® zijn er aan
gebracht, zooals veranda, balcons, spie
gelruiten enz. enz. die voorzeker de ge
zelligheid in het Kasteel in niet geringe
mate verhoogen.
Vanaf de voorzijde heeft men eën prach
tig gezifht op donzig groene uiterwaar
den, de rivier de Maas en op de dorpen
Aalburg en Wijk, die met hunne kerkr
torens en daken schilderachtig over de
Maasdijk heenkijken.
Zijn er nu op het Kasteel nog, slechts
iwee torens, zeker is het dat er meerdere
zijn geweest, wanneer die echter zijn ver
wijderd ,valt niet met zekerheid te zeggen.
Uit oude kaarten blijkt dat het Kasteel
•vroeger aan de Maas heeft gelegleq en
zijn muren in het water stonden. Tenge
volge van den St. Elisabethsvloed (18
November 1421) die voor onze streek zoo
rampzalig was en waarbij 72 parochiën
werden overstroomd, kwam het peil van
•de Maas c.a. 1.80 M. hooger te liggen en
■ontstond tusschen liet Kasteel en de rivier
bedding een waard. De grond van de Ka
steelmuren werd zooveel opgehoogd, dat
deze thans plm. 2 M. in den bodem zitten.
Wanneer het Kasteel gebouwd is, is niet
*net zekerheid te zeggen, bekend is dat liet
in 1479 door die van de Bossche is inge-
momen, geplunderd en uitgebrand.
Het „Kasteel", een uitgebreid gebou-
~wvencomplex bevat verschillende beziens-
^waardighedeti als: een merkwaardige ver
zameling van oude wapens, gedeeltelijk
•wit de Kasteelgracht opgevischt, oude beuls
zwaarden, helmen enz. Fraaie geoeeld-
p-nouwde oude kasten en kostbaar antiek
blauw porcelein. In de N.-Oostelijken to
ren vindt men de z.g.n. kamer van Maar
ten van Rossum, waar ook een gesneden
en rijk gebeeldhouwd eiken bed uit het
laatst der 16e eeuw staat, waarop aan
het hoofdeinde het wapen van Maarten van
Rossum voorkomt en waarin Maarten van
Rossum zich ter ruste begaf, wanneer hij
vermoeid door zijn krijgstoren, op zijn
kasteel te Poederoijen vertoefde.
Tot den ouden inventaris behooren ver
der een aantal waardevolle schilderijen
en portretten uit de 16e, 17e en 18e eeuw,
waaronder portretten van Prins Willem I,
van Egmond van Hoorne en Willem V.
Ook het rijke archief waarvan de oud
ste* stukken uit 1217 dateeren wordt op
het Kasteel bewaard; niettegenstaande de
vele gevaren waaraan het in den loop der
tijden heeft bloot gestaan, zelfs in zijn
geheel door plunderende soldaten werd
weggevoerd, is het zeer goed bewaard en
vrij volledig gebleven.
Vooral de leenbrieven, waarvan velen
nog van de zegels zijn voorzien (sijn zeer
merkwaardig, de oudste dagteekent van
het jaar 1403.
Rondom de buitengracht loopt de z.g.
Singel met zijn mooie eikeboomen, langs
een pad door een weiland komt men op de
Schans ,die, omgeven door een breede
gracht en rijk gezegend met lomlmerijk
geboomte, den vermoeiden wandelaar een
aangenaam rustplekje biedt. Hier bevindt
zich ook nog de boom, waaronder Floris
I den 17 Juni 1061, door de keizerlijken
werd vermoord. Hij was in een hevig ge
vecht geweest met den heer v. Cuik, dien
hij aan het wijken had gebracht en meen
de op de vlucht geslagen te hebben.
Vermoeid had hij zich onder een booimi
ter ruste gelegd, toen plotseling graaf van
Cuik Terugkeerde en den vorst in zijn
slaap onerbarmelijk afmaakte.
De oudste geschiedenis van de heerlijk
heid Nederhemert en het Kasteel is duis
ter, wat voornamelijk een gevolg is van
naamsverwarring. Er waren n.l. twee heer
lijkheden Hemert, Ophemert en Neder
hemert, die beiden met den naam Ha,-
maritha werden betiteld. En wanneer men
nu nog weet dat beiden lagen in den
voormalige gouw Teisterbant, dan kan ie
der de verwarring zeer gemakkelijk be
grijpen. 't Eerste jaar waarin we den naam
Hamaritha vinden genoemd is 814.
Reeds vroeg moet er een geslacht van
Hemert zijn geweest, want in 1088 komlt
er een zekere Snellaert van Hemert voor
als getuige eener opdracht, die gravin
Adelheid van Orten aan de kerk te Utrecht
deed.
In 1300 heeft Reinoud van Gelder den
Borch te Hemert in leen gegeven aajn
Johan van Hemert.
Eerst vanaf het begin der 16e eeuw
kan de geschiedenis van de heerlijkheid
Nederhemert duidelijk van die van Ophe
mert gescheiden worden.
Anna van Flodorp, weduwe van Joost
van Hemert werd in 1500 door hertog
Karei van Gelder tot voogdes aangesteld
over hare minderjarige dochter Heilwig
Anno, nu die buiten weten van den her
tog voor de tweede maal huwde mfet
Johan Scheiffart, werd zij1 van de voogdij
vervallen "verklaard en tevens werden haar
de heerlijkheid en het slot Hemert ont
nomen welke beiden Karei voor zich nam.
Toen Heilwig in 1520 in het huwelijk
trad met Lubbert Forck van Swinderen,
gaf Karei de heerlijkheid terug1, die tot
1650 aan 'thuis Forck bleef. Bij Lub-
bert's dood volgden hem zijn zonen op,
eerst Gerd en daarna, toen deze kinder
loos overleed, Frederik. Beiden waren blijk
baar nietswaardige personen, want de ge-
schiedboeken bewaren er een volkomen
stilzwijgen over.
Veel goeds wordt er daarentegen ge
zegd van Frederik's zoon en opvolger
Lubbert. Deze commandant van het garni
zoen te Grave, verdedigde in 1586 de
sterke vesting ruim 4 maanden lang tegen
den Hertog van Parma. Door onervaren
heid in 't oorlogvoeren, door de klach
ten van burgers en magistraat er toe ge
dwongen en ontmoedigd doolr de lafheid
van eenige medebevelhebbers moest hij
de stad in Juni overgeven, welke hij met
zijn hoofd moest boeten. Van het verdere
geslacht Forck is niet veel bijzonders te
vertellen.
In 1650 huwde Maria, een zuster van de
laatste mannelijke telg uit het huis van
Forck met Willem Thomas vanQuadt van
Wicheraat. Slechts tot 1706 bleef de heer
lijkheid Nederhemert aan dit geslacht,
waarna zij kwam aan de luitenant-gene
raal Otto Frederik van Vitinghof, wiens
praalgraf, waarop hij in volle wapenrus
ting in Benthemer steen gebeeldhouwd
en omringd door tropheeën en vier wa
penschilden van hem en zijn echtgenootc,
men in het koor der kerk vinden kan.
Zijne dochter bracht door haar huwelijk
met Adriaan, graaf v. Lijnden, de heer
lijkheid aan het huis Lijnden over. Bij
haar dood liet zij hare bezittingen aan
haren zoon Otto Frederik, die in 1788
gestorven zijnde, tot zijne erfgenamen had
benoemd zijne geadopteerde dochter Otto-
lina Frederica van Reede. Deze huwde met
graaf Bentinck, heer van Roon, waardoor
de heerlijkheid Nederhemert weder een
nieuw geslacht aan haar hoofd zag 'gesteld,
Eene dochter uit dit huwelijk [gespro
ten trad in den echt met baron van Na-
gell, dieftin 1866 overleed. Hun zoon Anne
Johan Herman Maurits Adriaan gehuwd
met E. A-. G. van Kretschmar overleed
in 1880 kinderloos. Zijn weduwe over
leed in 1910, alstoen kwam de heerlijkheid
in bezit van Baron Ernst Willem van
Wassenaar, die in 1896 gehuwd was met
Jonkvrouwe Anne Maurice Adrienne van
Kretschmar.
als
Zilveren-, Doublé- en Gouden
Broches, Armbanden, Colliers,
enz. enz.
Heerenhorloges vanaf f 3.50 met
Dameshorloges vanaf f4.75 garan-
met bandje tie.
Trouw- of Verlovingsringen
in alle maten en prijzen,
graveeren gratis.
n
Zilver Schepwerk
diverse modellen.
01
0
Vergadering van den raad der gemeente
NEDERHEMERT op Woensdag 24 No
vember nam. half drie.
Voorzitter: Ed. Achtbare Heer C. W.
van Ommeren.
Aanwezig alle leden behalve de heeren
Smits en van Ooijen.
De Voorzitter opent de vergadering op
de gebruikelijke wijze, leest daarna de no
tulen der vorige vergadering, die onver
anderd worden vastgesteld.
Ingekomen stukken:
Nota van aanmerkingen door Ged. St.
op de gemeenterekening 1925. Ook vragen
Ged. St. waarom niets is betaald voor Ver
volgonderwijs. De verlangde wijzigingen
zullen worden aangebracht, terwijl Ged.
Staten bovendien zal worden bericht, daf
geen vervolgonderwijs is gegeven omdat
zich (slechts 3 leerlingen hadden aangemeld.
Nota van aanmerkingen op de gem.-
begrooting 1927. Deze aanmerkingen zijn
slechts van administratieven aard. Beslo
ten wordt de begrooting na het aanbren
gen der veranderingen opnieuw in te zen
den.
Schrijven van B. 'en W. van Kerkwijk,
waarin wordt kennis gegeven dat het sa
laris voor den keurmeester is gebracht op
f 1000 dat voor den hulpkeurmeester op
f 1500, wat een vermindering Van ft 100
beteekent en waaraan goedkeuring wordt
verzocht.
De heer v. d. Werken vraagt hoe h.et
komt dat de salarissen zooveel lager zijn,
De Voorzitter antwoordt, dat gebleken
is, dat ze te hoog zijn en de werkzaam!-»
heden die worden verricht ten behoeve van
het Vleeschkeuringsbedrijf te goed werden
betaald. De raad hecht zijn goedkeuring
aan het besluit van de gemeente Kerkr
wijk.
De heer de Gaaij meent dat misschien
in de toekomst door deze salarisverlaging
een vermindering der tarieven zal m'oge-
lijk zijn.
Verzoek van G. J. de Weerd en H. van
Wijk, onbezoldigde rijksveldwachters aan
de Zuidzijde, om evenals vorige jaren een
gratificatie uit de gemeentekas te mogen
ontvangen, voor de politiediensten die zij
verrichten. B. en W'. stellen voior even
als vorig jaar aan ieder een gratificatie toe
te kennen van f 20.
De heer v. d. Werken zou het bedrag
op f 25 stellen, zooals dit vroeger altijd
is geweest. Adressanten doen goed huai
best, daarbij heeft de Weerd wegens ziek
te in zijn gezin een heel slecht jaar, daar
om zou spreker ieder f 5 meer willen ge
ven. Als de Burgemeester ze ontbiedt,
staan ze altijd terstond klaar.
Wethouder v. Vliet zou als hij iemand
tot onbezoldigd rijksveldwachter aanstelde
niet willen dat de gemeente méde w'erd
belast ze te bezoldigen, daarbij wat voor
dienst doen ze voor de gemeente. Spreker
voelt er niets voor de gratificatie te ver
hoogen.
De heer v. d. Werker» zegt dat de ge
meente de personen niet betaalt, zij geeft
slechts een gratificatie voor de diensten,
die zij in het belang van de gemeente ver
richten. Al is het dat de Burgemeester ei
in den nacht naar toe gaat, zij staan alt|ijd
klaar.
De heer v. d. Vliet meent dat-de heer
v. d. Werken dit het beste kan weten.
De heer v. d. Werken zegt dat de grati
ficatie van den rijksveldwachter Looren
verhoogd is en op f 40 is gebracht. Spr.
heeft daar niets tegen, doch bij de een bij
doen en bij den ander af, vindt hij niet
goed, hij zou de gratificatie willen laten
zooals ze vroeger was, het maakt slechts
f 10 verschil, geen enkele gemeentenaar
zal er op tegen komen als in dezen zin
wordt besloten.
De heer v. Vliet vraagt of ze altijd f 25
hebben gehad, waarop de Voorzitter toe
stemmend antwoordt, het vorig jaar is de
gratificatie voor het eerst op f 20 per
persoon 'gebracht.
De heer de Gaaij is er in geen geval
voor de verhoogde gratificatie toe te ken
nen met terugwerkende kracht.
De Voorzitter is het hiermede eens,
verhooging voor dit jaar zou nog iets kun
nen.
Dhr. de Gaaij merkt op, dat de gra
tificatie het vorig jaar eenmaal is vastge
steld op f 20, ze nu weer te gaan verhoo
gen, daar is hij' niet voor.
De heer v. d. Werken vraagt welke re
den er is dat de eene gratificatie wordt
verhoogd en de andere verlaagd.
De heer de Gaaij zegt dat de rijksveld
wachter Loore veel meer dienst in het be
lang der gemeente verricht.
De Voorzitter is het hiermede eens, ver
gelijkt men de diensten ten behoeve van de
gemeente van den rijksveldwachter met
die van de onbezoldigd rijksveldwachters
dan deugt het verschil van f 40 en f 20
niet en zou dit zeer zeker nog groo-
ter moeten worden.
De heer v. d. Werken zegt dat het daar
over niet gaat, ze hebben altijd f 25 ge
had en daarom vindt hij het onbillijk het
op f 20 te brengen.
De heer de Gaaij meent dat de onbez.
rijksveldwachters goed betaald worden vooi
den dienst die zij verrichten.
De heer Peereboom zegt dat feitelijk
aan de orde is het verzoek om eenzelfde!
gratificatie te mogen ontvangen als het
vorig jaar. Het voorstel om ze te verhoo
gen is een nieuwe kwestie.
De Voorzitter merkt op, dat de heer v.
de [Werken naar aanleiding van het verzoek
voorstelt de subsidie op f 25 te bepalen.
De heer Peereboom meent dat dit niet
gevraagd wordt.
Dhr. v. d. Werken merkt op, dat adres
santen zich misschien niet duidelijk uit
drukken, de bedoeling is echter, evenals
vroeger een gratificatie van f 25. Spr
kan dit wel mededeelen want de Weerd
heeft hem dit zelf gezegd.
Het voorstel v: d. Werken wordt hier
op in stemming gebracht en verworpen.
Slechts de heer v. d. Werken stemde voor.
Het voorstel van B. en W. om ieder
f 20 toe te kennen wordt hierop met al-
gemeene stemmen aangenomen.
Bij de rondvraag vraagt de heer v. d.
Werken of hij een dam mag leggen in den
sloot om zijn land, om op die manier een
betere uitweg te krijgen. Spreker heeft
hiertoe de vergunning van de gemeente
'noodig omdat hij om op den weg te ko
men over een stukje grond van de gemeen
te moet.
De heer de Gaaij is er niet voor om ver
gunning te verkenen voor het leggen van
een dam, met een brug meent sprieker
is hetzelfde resultaat te bereiken, had de
heer v. d. Werken heelemaal geen uitweg,
dan was het een ander geval:, een uit
weg is er echter reeds, daar een tweede
bij te maken acht hij overbodig. Spr.
heeft geen bezwaar om vergunning te ge
ven in den oogsttijd om een brug te leg
gen, deze zaak kunnen echter B. en W.
wel afwikkelen.
De heer v. d. Werken verklaart hierme
de ook genoegen te kunnen nemen.
Daar niemand verder het woord verlangt
sluit de Voorzitter de vergadering.
DOODELIJK ONGEVAL.
Bij het lossen van een ketel voor een
zuivelfabriek op het spoorwegemplacement
te Etten c.a. is de 51-jarige P. Huibregts
uit Tilburg geraakt tusschen een wagen
en een muur en werd gedood.
—o
EEN KOOP VAN 40 MILLIOEN KLIN
KERS VOOR AMERIKA.
Naar wij vernemen bevinden zich se
dert een paar weken eenige Amerikaan-
sche heeren in Hotel des Indes te Den.
Haag, met de bedoeling hier te lande een
contract af te sluiten voor de levering
van 40 millioen straatklinkers naar de
Vereenigde Staten.
Zij waren door officieele proefnemingen
tot de overtuiging gekomen, dat de Hol-
landsche straatklinker aan de spits staat
van alles wat in dat art. wordt gefabri
ceerd.
Er bestaat een groot aantal fabrieken
van straatklinkers in de Vereenigde Staten
en duizenden kilometers weg zijn aldaar
met straatklinkers verhard. De Amerik.
productie schijnt echter niet voldoende en
dit 'wijst er op, d|at men daar met de straat-
klinkerwegen betere resultaten heeft ver
kregen dan met asfalt- of betonwegen,
die in dat land reeds veelvuldig zijn toege
past.
O
ONZE TOEKOMSTIGE POLITICI.
Een caféhouder aan de Oude Gracht
te Utrecht moest Vrijdagavond met den
sterken arm een aantal studenten uit zijn
inrichting doen verwijderen, "daar er een
vechtpartij was begonnen tengevolge van
onderling meeningsverschil over de aan
neming door de Tweede Kamer.... xvan het
Nederlandsch-Belgisch Verdrag.
o
EEN VLUG MANNEKE.
Nijmegen herbergt in den 3-jarigpn Im
merzeel een pienter manneke, dat reeds
de bewondering van Utrechtsche profes
soren gaande maakt. Als kind van nau
welijks één jaar had hij van een vriendje
reeds de leesteekens geleerd en nu als
jongetje van drie jaar leest hij1 alles vlot
wat hem voorgelegd wordt.
NIEUWSBLAD
riir 1st Laai ui üeisld ei Aiteii,leLai|striat ei ie Biiielervaartf
—O—
