t
Tweede Blad
No. 4838 woeosdag 15 Augustus
DE MAAN.
voor het Land
van Heusden en Altena,
de Langstraat
en de Bommelerwaard.
Plaatselijk Nieuws
Voor Allen die Sukkelen
DAMRÜBRIEK.
FEUILLETON
de geheele partij bebeerscbte. Hoewel zwart
geregeld het centrum beheerschte, wis»
steeds de juiste zetten te vinden. Z <»al
by alle dergelijke partijen, kwam in het
eindspel weer teekening. De partij we,r'
toen, na vier uur spelens, in remisesucd
afgebroken.
Een van uit Zalt-Bommel georganiseerde
4 kamp, waaraan de volgende spelers dee
namenH. Grootkerk, CulemborgW.
Bemer Jr., TielC, J. van der Flier, Zdt-
Bommel en A. de Graag, Heusden, is tham
geheel beëindigd, met het volgende resul
taat H. Grootkerk, 4 punten (2 rem
1 gew.), W. Bemer Jr., 3 punten (1 gew
1 rem., 1 verl.), C. J. v. d. Flier, 0 pur.
ten, A. de Graag 5 punten (2 gewM 1
rem.), zoodat laatstgenoemde de beschik
baar gestelde zilveren medaille won.
PLUIMVEEVEILING V. P. Z. B
Op de in ons Veilingsiokaal, Warmowziers
straat 37-39, gehouden Veiling, werden
de volgende prijzen besteed
Oude kippen f0 75—1 30 f 0.57
Jonge hanen -0.70 0.95 -0.80
Aanvoer 130 stuks.
met Verstopping of moeilijken, tragen en
onregelmatigen Stoelgang zijn
Mijnhardt's Laxeertabletten
onmisbaar. Werken vlug zonder kramp of pijn.
By Apothekers en Drogisten. Doos 60 ct.
Om het persoonlijk Damkampi
oenschap van N. Brabant,
Het resultaat van de II. Zaterdag ge
houden eerste ronde isZegelicg wint van
Kipping BurgerhofJansen afgebroken
WilbrinkDe Graag, afgebroken. Twee
laatste partijen worden arbritair beslist.
De party WilbrinkDe Graag werd
modern geopend, welk spelgenot trouwens
DUSSEN. De Algemeene Synode der
Ned. Herv. Kerk heeft uit hare fondsen
f2000.toegekend voor de noodzakelyk-
verbouwing van het Evangelisatie-lokaal t«
Dus3enpolder.
Uit de Generale Kas werd een bedrag
van f100.uitgetrokken voor vergadering
voor den dienst in den Z.H.polder.
KAATSHEUVEL. Aanbesteding van een
blok van drie arbeiderswoningen voor den
leer S. Rombouts alhier, onder architectuur
van den heer H. J. v. d. Heuvel. De met-
elpost uitsluitend arbeidsloon.
Metselp. 2 Timmerp, 3 Loodgietersp.
J. H. Spierings, Capelle, massa 1 en 2
4115.—.
C. Michaël, Vryh.-Capelle, 2 f2765
W. H. Willems, Vrijh.-Capelle, 1 f 1145,
2 f2596.
Fa. Molenschot, Kaatsheuvel, 2 f 2675
T. Engel, Tilburg, 1 f 1180.
J. W. Nieuwenhuizen, Sprang, 2 f 2560
massa 1, 2 en 3 f3795.
Treffers en Wijnands, Waalwijk, massa
1, 2 en 3 f4400.
W. Dieltjes, Kaatsheuvel, 3 f150.
H. P. Dekkers, Kaatsheuvel, 3 1140.
Gegund in massa 1, 2 en 3 aan J. W.
!*ïieuwerihuyzen, Sprang.
WASPIK. Zondag nam de harmonie
»Volksvlyt en Volksvermaak® alhier deal
aan het Muziekconcours te Zevenbergen en
behaalde in de af deeling Uitmuntendheid
den le prijs met 315 punten.
Vrydag had een botsing plaats tus-
schen een hooiwagen van den heer L. uit.
Raamsdonk en een bakkerswagen van den
heer B. alhier. De bakkerswagen sloeg
over den kop en werd geheel verniel!:!.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor.
BEHOORENDE BIJ HET
- - -
i)
De heer de Gaag meent dat in het
midden van de Steeg een brandput wel
goed was. kwam er nu brand, dan zou
het bezwaarlijk zijn dien te blusscheu
De heer Smits zegt dat als men met
brandputten begint men er minstens drie
moet maken.
De heer de Gaaij zou met een put
een begin willen maken om eens een
proef te nemen, zoo hoog kunnen de kos
ten niet zijn.
De heer Smits zou toch eerst eens
naar de kosten informeeren deze zullen
niet meevallen.
De heer v. Vliet vindt dit goed, er
evenwel niets aan doen vindt spr. on
verantwoord. Gesteld een oogenblik dat
er 3 brandputten gemaakt zouden wor.
den, die ieder f 500 zouden kosten, dan
nog meent spr. dat hiertoe overgegaan
dient te worden.
De heer v. d. Werken meent dat de
gemeente een raren flater zou slaan, als
er brand kwam en er was geen water om
dien te blussehen. Na eenige discussie
over de diepte van dergelijke putten
wordt met algemeene stemmen besloten,
dat eerst bij gemeenten zal worden ge
ïnformeerd, waar men in het bezit is
van brandputten en tevens naar de kos
ten van dergelijke putten.
Be heer v. d. Werken zegt dat er wel-
■eeus menschen zijn die hem aanhouden,
of den z.g. „Hjoek" ook beweid zou moi
gen worden.
De heer Gaaij zegt dat reads vroeger
besloten is dat hij slechts verpacht zou
worden om te hooien, met heit oog op
het afheinen en de schade, die aan de
boomen wordt berokkend
De heer Smits bevestigt dit
D© heer v d. Werken beeft hooren
verluiden, dat er sprake van is, om den
Hoek voor een aantal jaren ond°rhandseh
te verhuren aan een persoon, spr. meent
dat dit niet mag, als er iets verhuur!
wordt moet dit toch in het openbaar
gebeuren, opdat ieder ingezetene er ie
gelegenheid voor krijgt.
De heer de Gaaij zegt dat dit nietj
inoodig is, als de raad het beter oor
deelt om onderhandsch te verhuren heeft
hij daartoe het volste recht.
De Voorzitter zegt dat als er onder
handsch verhuurd zou worden de raad
daar altijd over te beslissen krijgt Het
is de bedoeling om als men aan de verhu
ring toe is, publiek te verhuren
Daar verder niets te behandelen is,
sluit de Voorzitter de vergadering.
p. «tak. p. K,Gr. levend
Jficnwsblaii
.Vervolg raads vers lag NEDERI1EMERT.
Schrijven van de Nederl. Vereeniging v.
Fabrieksarbeiders waarin den raad wordt
verzocht te besluiten tot toetreding tot
het werkloozenbesluit 1917. Aangezien
de gemeente tot heden niet is toege
treden lijden vele inwoners schade Door
toetreding profiteeren niet alleen de ar
beiders, doch de geheele gemeente pro
fiteert daarvan, omdat de georganiseerden
niet bij armenzorg behoeven aan beklop
pen.
De Voorzitter deelt mede dat nog een
schrijven van den Minister van Arbeid
over deze kwestie is ingekomen, waar
in deze te kennen geeft dat van de 1079
gemeenten er slechts 185 zijn die niet
zgn toegetreden. ZExc. verzoekt het voor
stel nogmaals bij den raad aanhanging
te maken en geeft in 'ernstige overwe
ging tot toetreding te besluiten.
De Voorzitter zegt dat deze kwestie
reeds meermalen bij den raad in behan-
ideling is geweest en men steeds tot
de conclusie is gekomen, om niet toe
te treden. Spr. acht toetreding ook thans
nog niet in het belang van de" gemeente
De heer v, Ooijen merkt op, dat in
het schrijven wordt beweerd dat var.
schillende arbeiders bij de organisatie
zijn aangesloten spr. is hiervan evenwel
niets bekend en hij meant zelfs, dat
er niet een aangesloten is. Arbeiders uit
Aalst misschien wel.
Ock de heer Smits gelooft, dat er in
Nederhemert geen enkel arbeider is aan.
gesloten.
De heer v. d. Werken zou toetreding
een mooi ding vinden, gepassear len win
ter zijn er arbeiders geweest, die 4 maan.
den werkeloos zijn geweest.
De heer v. Ooijen merkt op dat dit
altijd dezelfde personen zijn.
De heer v. d. Werken meent dat toe
treding van de gemeente toch niet zoo'n
groot geldelijk offer zal eischen. Wordt
het berekend per persoon vraagt spreker
De Voorzitter meent van wel.
De heer Smits is van oordeel, dat do
arbeiders eerst zelf moeten leeren zor
gen, zij; behooren eerst lid van da organi
satie te worden, voor de gemaente be
hoort toe te treden tot het warkloozen
besluit.
De heer v. Ooijen vreest, dat als de
gemeente toetreedt de werkgevers niet
zoo vlug meer voor werk zullen zorgen
De heer v. d. Werken zegt dat het
niet alleen voor de fabrieksarbeiders
j
u i
Men kan de maan op drie manieren
beschouwen. Ten eerste uit een astro
nomisch oogpunt; haar stand aan deu
hemel, haar invloed op andere licha
men, vnl op onze aarde, haar loop door
het heelal, enz. Ten tweede uit een na
tuurkundig oogpunt: de geographisehe en
geologische toestand van haar opper
vlakte, haar bewoonbaarheid, enz. En ten
derde op de min of meer theatrale ma
nier, waarop zij dikwijls beschouwd wordt
door velen, die 's avonds van haar zachts
stralen genieten en haar daarbij dan wel
eens min of meer melancholisch aan
zien Over dit laatste punt zullen wij
het echter niet hebben, daar dit. mis
schien wel onder het wetenswaardige
doch niet onder het wetenschappelijke
kan worden gerekend 1
Het is onmogelijk, ook maar eenigszins
te benaderen, hoe lang de maan reeds
bestaatzeker is het echter, dat zij reeds
millioenen en millioenen jaren aan den
hemel geschenen heeft, en ook reeds se
dert onheuglijk lange tijden bestond,
voordat onze aarde bewoonbaar werd.
Kunnen wij niets met zekerheid zeg
gen omtrent den levensduur van Is maan,
beter zijn wij op de hoogte met haar
stand aan den hemel, waaromtrent de
laatste kwarteeuw zeer nauwkeurige
waarnemingen zijn gedaan.
Van alle hemellichamen is de maan
geldt, ook de landarbeiders kunnen toch
van de toetreding profiteeren Als de
gemeente eenmaal is toegetreden, zullen
de arbeiders zich ook aansluiten bij de
crganisatie.
De heer v. Ooijen gelooft dit ook wel,
doch thans zorgen de werkgevers er voor,
ais het eenigzins mogelijk is, de arbei.
ders werk te verschaffen, is de gemeen-
le toegetreden, dan zullen zij dit. niet
zoo vlug meer doen.
De heer v. Vliet zou maar over de
kwestie stemmen al dat redeneeren geeft
toch niets. De heer v. Ooijen brengt
hiertegen in, dat hij alleen zijn mea
ning zegt.
De Voorzitter zegt dat werkeloosheid
hier zeer gering is, kwam dit veel voor'
dan zou het een ander geval worden
De heer v. VHet zegt dat er geen enkele
gemeente in de geheels omgeving is waax
de arbeiders zooveel verdienen als juist
hier, de werkeloosheid van gepassserden
winter is een uitzondering, eerst was het
de vorst, daarna het hooge wat er, dat
deze in de hand werkte
De heer Smits merkt op dat de ar
beiders hier meer verdienen dan de boe
ren.
De heer v. d. Werken zegt dat de heer
v d. Vliet over de werkeloosheid van
den afgeloopen winter spreekt als over een
uitzondering, deze uitzondering kan zich
evenwel herhalen Spr. verklaart zich voor
toetreding.
De heer Smits verklaart zich er sterk
tegen, de arbeiders nice ten eerst- maar
voor zich zelf zorgen. Zij kunnen in
den zomer best wat afzonderen voor de
wintermaanden.
De Voorzitter zal in stemming brengen
voor of tegen toetreding
De heer v. Vliet merkt op dat dit
straks al had moeten gebeuren, dan wa_
ifcL er niet zooveel woorden over vuil
gemaakt.
Alleen de heer v. d. Werken is voor
toetreding, de andere heeren stemden te.
gen.
Schrijven van de Zangvereeniging aan
de Noordzijde waarin het gemeentebe
stuur de beschikking wordt gevraagd
ever een lokaal der OL. school voor het
houden van repetitie's. Tevens wordt ver.
zocht in het lokaal een orgeltje te mo.
gen plaatsen, voor het instudeer en dei-
zangnummers.
De Voorzitter zegt dat reeds vergun-'
ning is verleend aan de muziekvereeni-
ging en de tooneelvereeniging, zoodat
men het de zangvereeniging moeilijk zal
kunnen weigeren.
De lieer v. Vliet heeft gehoord dat
een zangvereeniging uit Gameren reeds
een concert in onze school heeft gegeven,
mag dat?
De Voorzitter antwoordt dat dit con
cert niet in school, doch in de open
lucht is gegeven. Als de toestemming
wordt verleend, most dit onder dezelfde
conditie's gebeuren waaronder de ande
re vereenigingen vergunning hebben ge
kregen
De hr. v. Ooijen zou het orgeli jeer maar
uit laten. Spr. vraagt wat de aanleiding is,
dac de zang haar lokaal, dat zij tot he
den in gebruik had, gaat verlaten. Freule
v. Wassenaar heeft dit lokaal steeds gra
tis afgestaan.
De Voorzitter kan hierop geen
antwoord geven.
De heer Smits meent, dat men in het
lokaal van de Freule te gebonden is
het dichtst bij onze aarde; de rechte
afstand van de aarde tot de maan is
slechts 30 maal de middellijn van de
aarde of 60 aardstralen. Deze aardstraal
nu bedraagt ongeveer 3210 K.M., zoodat
te totale afstand bedraagt 384.000.000
KM.
Deze afstand is dus betrekkelijk ge
ring, altijd in vergelijking met de on
noemelijke afstanden, waarmede wij bij
de bestudeering van het heelal kennis
maken. Deze afstand kan door electriei-
teit en licht in enkele seconden worden
afgelegd (300.000 K.M. per seconde).
De schijnbare grootte van een ver van
ons verwijderd voorwerp hangt vnl. van
drie omstandigheden af:
1) de reëele, de werkelijke grootte;
2) de afstand, waarop dat voorwerp
zich van ons bevindt;
3) de hoek, waaronder we dat voor
werp waarnemen.
De eerste twee punten veranderen niet
de maan blijft natuurlijk altijd even groot
en ook altijd nagenoeg even ver van
ens verwijderd. De hoek, waaronder wij
baar zien, verandert echter voortdurend,
en dit is dan ook da oorzaak dat wij,
afgezien van het al of niet „vol zijn"
van de maan, haar toch nog in ver
schillende grootten waarnemen Als da
maan laag staat, dicht bij den horizon,
zien wij haar in den regel grooter, dan
wanneer zij hoog aan den hemel in hat
zenith .staat. Dit heeft echter ook nog
'een andere oorzaak, n.l. dat bij zeer
lagen stand van de maan de stralen,
die ons bereiken, door de schuine rich
ting, waarin zij in onzen dampkring val
len, sterk gebroken worden an daar
door een als het ware misvormd beeld
vormen, hetgeen wij ook bij zonsopgang
en zonsondergang kunnen waarnemen.
Het is hier niet de plaats om uit te
men is daar niet vrij te handelen zooals
men zelf verkiest.
De heer v. Ooijen vindt dit geen ge
gronde reden, als men daarom een
schoollokaal vraagt dan is spr er tegen
het te verleenen.
De heer v. cL Werken zou het verzoek
aanhouden om eerst een onderzoek in te
stellen waarom men het tegenwoordige
repetitielokaal verlaat.
De heer v. Vliet zou het verzoek maar
afwerken.
De heer de Gaaij zou de zang maar
in het schoollokaal laten repeteeren, als
dingen voorvallen die niet in orde zijn
kan de vergunning, altijd nog worden in
getrokken.
De heer v. Ooijen is ook voor uitstellen,
om eerst te onderzoekin waarom de zang
van lokaal verandert.
Het voorstel om het verzoek aan bi
houden wordt hierop in stemming ge
bracht, voor het voorstel stemmen de
heeren v. d. Werken en v. Ooijen de an
dere heeren tegen.
Hierop brengt de Voorzitter in stem
ming om het verzoek toe xe staan. Dit
voorstel wordt aangenomen, alleen de
heeren v. Vliet en v. Ooijen stemden
tegen.
Aanschrijving van Ged. St. om met het
oog op het instorten van gierputten,
toe te treden tot het bouwtoezicht en een
verordering in het leven te roepen
De Voorzitter meent dat den bouw
van gierkelders in deze gemeente nu niet
zulke afmetingen heeft aangenomen dat
het noodig is daarvoor een verordening in
het leven te roepen mocht heit later noo
dig blijken, dan kan het nog altijd ge
beuren. De raad gaat hiermede accoorl.
Aanbieding gemeenterekening 1927. De
ontvangsten bedragen 24738.68 de uitga
ven 22327.95 het batig slot alzoo
f 2410.72V2.
De heer de Gaaij vraagt hoe hoog het
batig slot het vorig jaar was, waarop de
Voorzitter antwoordt van plm f4800.—.
Er zijn in het afgeloopen jaar evenwel
bijzondere uitgaven gedaan door bran
den en uitbesteding van kinderen in
Neerbosch.
De heei; v. d. Werken vraagt of de kin
deren nog steeds in Neerbosch zijn, waar
op de Voorzitter toestemmend antwoordt,
de rapporten die er over binnen komen
zijn zeer goed.
De Voorzitter wijst hierop de heeren
Peereboom en van Ooijen aan om de re
kening aan te nemen.
Af- en overschrijving begrooting. Ver
schillende posten zijn overschreden tot
een gezamelijk bedrag van f507 75 deze
bedragen kunnen worden gevonden uit
«en post onvoorziene uitgaven.
Bij de rondvraag informeert de heer
v. d. Werken, wanneer de brandspuit
wordt geprobeerd, spr. hoort daar niets
van.
De Voorzitter antwoordt dat het in
de bedoeling ligt de spuit a.s. Zaterdag
te probeeren.
De heer v. d. Werken zegt dat er wei
eens gesproken is over een brandput
in „de straat". Ook daarover hoort spr.
niets meer.
De Voorzitter vreest dat daarvan niets
zal kunnen komen met liet oog op de
groot© kosten.
De heer v. Vliet merkt- op dat men
zonder water ook niets aan een spuit heeft
hij geeft er op 't oogeublik geen 2 cen
ten voor.
leggen, hoe men tot de bepaling van
den juisten afstand van de maan tot
de aarde is gekomen. Toen Archimedes
den Tyran van Syracuse eens een as
tronomische kwestie zou uitleggen en
daartoe ook eenige wiskundige bereke
ningen maakte, beval de Tyran hem, de
ze achterwege te laten Archimedes ant
woordde echter bedaard„Laat ons voort
gaan, er is in dei wetenschap geen ge
reserveerde weg voor koningen-'. Wij zul
len de wiskunde echter wel achterwege
laten, waaruit we> met vreugde kunnen
opmaken, dat er wel een gereserveerde
weg is voor onze lezers
Wel kunnen we over den afstand van
de maan tot de aarde nog mededeel en,
dat deze reeds heel vroeg bij benadering
bekend was en dat men reeds eeuwen te
voren wist, dat deze nagenoeg 30 aard-
middellijnen bedraagt, welke afstand weer
ongeveer overeenkomt met 110 maanmid-
dellijnen. Latere metingen hebben dit be
vestigd de middellijn der maau is in
derdaad gelijk aan drie elfde van die der
aarde.
De tijd, dien het licht noodig heeft
om ons vanaf de maan te bereiken is
1.25 seconde. Door de onnoemelijke snel
heid, waarmede het licht zich door de
ruimte voortplant, kunnen we ons aan
de hand van die opgave nog in het ge
heel geen denkbeeld vormen van den
werkelijken afstand. Wij zeiden reeds, dat
die afstand uit een astronomisch oog
punt maar een kleinigheid was. Om er
zich echter eenigszins ©en denkbeeld van
te kunnen vormen, dien© het volgende:
a) Een kanonskogel, die zich voorbe-
weegt met ©en gemiddelde snelheid van
500 M. per sec, zou 8 dagen en 5 uren
noodig hebben, om vanaf de aarde de
maan te bereiken.
b) De gemiddelde snelheid van het ge
luid is 332 M. per sec. Het geluid nu
heeft in tegenstelling met het licht, als
middenstof voor zijn voortplanting luclit
noodig, en daar zich tusschen onze damp-
kringsgrens en de maan een reusachtige
luchtledige ruimte bevindt, kan het ge.
luid zich onmogelijk van de aarde tot de
maan voortplanten. Stellen wij ons ech
ter een oogenblik voor, dat dit bezwaar
niet bestond, dan zou een heftige vulca-
nische uitbarsting, die op de maan plaats
had, eerst 13 dagen en 20 uren later
door ons kunnen worden gehoord.
c. Een sneltrein, rijdende met een ge
middelde snelheid van 80 K.M. per uur,
zou den aardomtrek in 51 dagen kunnen
afleggen, terwijl hij, om van hier tot
de maan te rijden, 70 weken en 2 da
gen onderweg zou moeten blijven, dus
daartoe ruim 1 jaar en 3 maanden noo
dig zou hebben.
Teen men den afstand wist, waarop
de maan van ons geplaatst was, kon
men in verband met haar schijnbare
grootte ook haar volume bepalen, en
vond daarvoor: 22.150.000.000 kubieke
K.M.
De baan, die de maan door het lucht
ruim beschrijft, is vnl. afhankelijk van
jden invloed van de aarde. Het is de
aantrekkingskracht, welke door de aar.
de op de maan wordt uitgeoefend, die
dezen loop vnl. regelt, want, greep slechts
een kracht vanuit de richting der aarde
in het zwaartepunt der maan aan, dan
zou deze natuurlijk met reusachtige snel
heid naar de aarde komen vallen. Nemen
we eerst eens in aanmerking de aantrek,
kingskracht van de zon, die den om
loop van onze aarde regelt; deze kracht
is natuurlijk ook van grooten invloed
op de maan, die zich op nagenoeg ge
lijken afstand van de zon bevindt
Dat er van de aarde uit een kracht-
werkt, die de eigenschap heeft, de li
chamen naar zich toe te trekken, is het
eerst ontdekt, door Newton Als jong)
man van 23 jaar zat hij eens op een
stillen zomeravond buiten, toen een ap
pel van een naast hem staanden boom
plotseling losliet en op den grond vie;
Daar op dat oogenblik geen enkel an
der geluid de stilte om hem lieen ver
stoorde trof hem deze nietige gebeurt -
nis. De gedachte ging hem door net
hoofd: Hoe komt het nu, dat iets, dat
aan de een of andere macht, die het val
len belet, onttrokken wordt, altijd naar
beneden valt en dan nog wel altijd in
een richting, loodrecht op het horizon
taal vlak der aarde? „Toen liij daar ver
der over doordacht, viel zijn oog o
de maan, die helder aan den hemel
stond, en het bevreemdde hem, dab die
maan, toch ook een voorwerp dat zich
geheel vrij in het heelal bevindt, nit
naar omlaag viel. Dit nu bracht lie;
tot de ontdekking, dat. van de aard
uit een- kracht moet gaan, die de voor.
werpen naar zich toetrekt, die op alle
stoffen een soort magnetisch© werking
uitoefent, maar ook, dat er eveneens van
andere hemellichamen dergelijke krach
ten moeten uitgaan, wier invloed ©ven-
wicht moet maken met die der aardaan-
trekkingskracht.
Toen men de zwaartekracht ©enmaa l
kende, was dit als het ware het ei van
Columbus. Immers, als die zwaartekracht
er niet was, waaraan zou het dan moe-'
ten worden toegeschreven, dat bv. een
kanonskogel, die in een horizontale rich,
ting wordt voortgeschoten, niet steeds di
richting blijft behouden, maar langzamer,
hand daalt en tenslotte op den grond
neerkomt? De snelheid van die daling nu
zal altijd gelijk zijn aan de snelheid, waar
mede de kanonskogel zou gevallen zijn,
wanneer men hem eenvoudig vanuit een
ruststoestand had losgelaten
(Wordt vervolgd).
