DE LENTEFEE
Uitgave: Firma L, J. VEERMAN, Heusden
No. 4887, Woensdag 6 Februari 1929,
Hoest, Keelpijn
Joost van den Vondel
FEUILLETON
iiHfifgeiihuHi
Pil immer Beslaat ail 2 manen.
^ND VAiN ALTE^
Dit blad terschgnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt f 1.40. Afzonderlijke
nummers 6 cent.
Int. Telefoon no 19. Postrekening no. 8162&
Adverteotiën van 1 6 regels 90 cent. Elke regel
meer 45 cent. Groote letters Daar plaatsmimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
Mijohardt's HoesUatyetten. Doos 30 ct.
Myohardt's Keelpijntabletten, 60 en 30 ct
By Apotfc. en Drogisten.
JULES MARY.
9
Een goed Radio-toestel
is geen tref,
als het er maar één is
de N. S. F.
F. 225.—
Agentschap voor de Langstraat
en het Land van Heusden en Altena
Waalwyk, Tel. 194 Meeuwen, Tel. 1.
bij! deh arm en houdt hem toornig staan
voir liet Land un Heusdeo en
emir
De laatste dagen heb ik mij rneer-
fnialen verdiept in de kostbare letterkun
dige nalatenschap van den grooten Neder -
landschen dichter, wiens naam aan het
•hoofd van dit artikel is geplaatst. Zeker
rweet ik dat velen in den lande hetzelf
de gedaan hebben als ik omdat bij velen
evenals bij mij de begeerte bestaat om
tfe geboorte- en sterfdagen van onze groo
te mannen te gedenken tot in lengte van
(dagen.
Ik vcor mij beschouw Vondel als den
grootsten dichter, dien Nederland ooit
'heeft gehad en daarom is het zulk eene
aangename taak iets over hem te mogen
zeggen nu het op 5 Februari j.l, 250
jaren geleden was dat bij de oogen voor
gjoed sloot. De ouders van Joost va.n den
Vcndel waren in de dagen van Parata d.i.
plm. 1580 uit Antwerpen gevlucht, om
dat ze Doopsgezind waren. In Keulen
Iwcrdt hij geboren om kort na zijn ge
boorte met zijne ouders naar Utrecht te
trekken en als kind nog naar Amstcr-
jdaan. Daar blijft hij dan voorgoed en
{hij vergroeit tot een volbloed Amsterdam
mer.
Als Doopsgezinde behoorde hij tot eene
kleine kerkelijke minderheid en vandaar
zijne sympathie voor de Remonstranten,
die eene verdrukte minderheid vormlen.
Zijn krachtig ontwikkeld rechtvaardig
heidsgevoel doet liem van leer trekken te
gen de (Jontra,-remonstranten en als Am-
(sterdammer komt hij ook in den politie-
ken strijd, die met den godsdienstigen so-
(menging, op voo>r het recht der onder
drukte steden. Zoo wordt dan Maurits
in zijne oogen een beul en Oldenbarnevelt
een martelaar-. We vinden dit doorzichtig
genoeg in zijn hekelend treurspel Pa,-
lamedes. Palamedes (Oldenbarnevelt)
worjdt ter dood gebracht door toedoen
van Agamemnon (Maurits) en den pries
ter Calchas (de contra- remonstrantsclie
predikanten) op de valsche beschuldiging
van landverraad. Dat Vondel hiermede
een voor zijn tijd gevaarlijk spellet je speel
de zal ieder begrijpen, die eenigszins op
sde hoogte is met de omstandigheden
in zijn, dagen, 't Kostte hem dan ook
eene boete van f300 en 't zou hem mis
schien den weg van Oldenbarnevelt/ naar
;het schavot hebben doen opgaan, als hij
in het Amsterdainsche stadsbestuur geen
machtige beschermers had gevonden.
Met grooten strijdlust verzet Vondel
zich tegen Maurits, de rechters- van Ol
denbarnevelt en de predikanten in meer
dere zijner bekende hekeldichten.
En toch is hij over het algemeen vol
'eerbied voor Je over hem gestelde mach-
DOOR
Toch moest ook Laurens telkens weer
gebruik zijner leugens maken, in weer-
.wil zijner oprechte natuur.
Sedert drie maanden, moeder, zeide hij
woon ik niet meer in Parijs. Ik had
in een mijn in, 't Noorden een belangrij
ke betrekking aangenomen, en om mijn
personeel te leeren kennen en mri bij
hen bemind te maken, ben ik gedurende
drie maanden in den mijn afgedaald en
heb deel genomen aan de algemeene las
ten en gevaren.
Waar waart gij dan? vroeg Hubert de
JJespéiac, die in 't Noorden woonde.
Bij de putten van Sans-Souci in de
nabijheid van Tournies.
Bij den heer Bertignolles?
Ju,
Bertignolles? herhaalde de markiezin,
alsof men haar geslagen had.
Kent gij hem moeder?
Wij hebben, laat eens zien, ja dertig of
-veertig jaar geleden een kamerdienaar van
dien naam gehad, dien mijn echtgenoot
op beeter daad van diefstal betrapte en
dien hij tot vijf jaren gevangenisstraf ver
oordeelt heeftHoe oud is die heer,
(waarvan je spreekt.
Vijf-en-veertig of vijftig jaar.
.Waaxvanj ik spreek, zal ongeveer 70 jaar
ten, hetgeen voortvloeit uit zijne gods
dienstige opvatting dat het gezag van
gcddeiijken oorsprong is.
Vondel's strijd met de Cahvinistische
predikanten loopt ook over het tooneel.
Deze laatsten vinden het tooneel verderfe
lijk o. a. om de platte kluchten. Vondel
(daarentegen wil het in dienst stellen van
de godsdienstige opyoeding, terwijl het
voor de predikanten heiligschennis is om
<den Bijbel op het tooneel te brengen ge
lijk Vondel doet in meerdere zijner treur
spelen. Het tooneel blijft een altijdduren
de strijd tusschen Vondel en de Cal
vinisten. Hierbij vindt Vondel een krach-
De Prijs van het
N. S. F. 4 Radio-
ontvangtoestel, in
clusief 4 Philips'
lampen bedraagt
voor 4 Volt's accu
N V. A. De Graaff s Go's Aotomobieihandel,
tigen steun bij het Amsterdamsche -stads
bestuur da,t het tooneel sterk beschermt
en dit o.a, toont ,door Men nieuwen
schouwburg te doen inwijden met het
overbekende jtreurspel van Vondel ge
titeld Gijsbrecht van Aemstel. Maai
de predikanten eisclien een verbod van
opvoering op grond dat in het stuk
propaganda, wordt gemaakt voor de su
perstitiën van de paperije. En werkelijk
toont Vondel in de Gijsbrecht groote
zijn. Het is niet denzelfde. Maar hij had
een zcon, die zooveel ik mij nog her
inneren kan, nu wel den ouderdom zal
hebben, van 50 jaar... Is hij rijk?
Buitengemeen rijk.
Waar heb je hem aangetroffen?
In mijn club.
Dan heb ik mij volkomen vergist. En
jwat was bij daar in verhouding tot jou?
Directeur moeder.
Goed, heel goed. Je zult om je heen
ongelukkigen aantreffen, mijn zoon; ar
beiders, wier aanhoudenden arbeid hun
ne krachten sloopt en hun leven verkort.
Je zult. hun lot wellicht kunnen verzach
ten. Wees dus goed en rechtvaardig voor
-hen. Zorg er voor, dat zij je niet haten.
Het zijn eenvoudige menschen, die stil
hun weg gaan en niets andere verlan
gen, dan geacht en bemind te worden.
La.urens liet zijn hoofd zakken.
Zeker, in dë verre toekomst, als een
herstel zijner fouten, had lfij ;t leven in
gezien, zooals zijn moeder 't hem voor
spelde
Dit alles kwam nu echter te laat, daar
hij immers sterven moest.
Op liefdevollen toon vervolgde de oude:
Beloof mij dikwijls hier te komen. Ik
ben zoo oud en *t is zoo hard, zijn
kinderen niet te kunnen zienIk heb
aiwe liefkoozingen noodig en daar ik mijn
droom niet zie verwezenlijken, namelijk
jnijn leven bij u beiden te mogen slijten,
laat ik dan ten minste de voldoening
(smaken, dat gij beidem ;mij niet te zeer
veronachtzaamt. Beloolt mij dit mijn k'n-
deren.
Wij beloven 't u, moeder lief.
Ge hebt mij immers lief, niet waar?
en ge wilt mij immers geen verdriet ver
oorzaken
Ik heb u Hef moeder, zoo innig lief.
voorliefde voor Katholieke opvattingen,
al is hij nog niet tot de Roomsche
kerk overgegaan.
Tengevolge van de oppositie der pre
dikanten wordt de voorstelling wel uit
gesteld, maar niet verboden. De Gijs
brecht, feitelijk een Kerststuk, dat nog
nog teiken jare op Nieuwjaarsavond in
's lands hoofdstad wordt opgeveerd,
wordt op 3 Januari 1638 voor het voet
licht gebracht. En het stadsbestuur
woont. de opennigsvoorstelling officieel
bij.
Aan ondel's oprechte vroomheid valt
moeilijk te twijfelen en zijn Gijsbrecht
getuigt daarvan in menigen dichtregel.
Eén Gokje: het leven en tevens de rid
dereer -van den hoofdpersoon worden ge
red uoerdat hij met overtuiging zeggen
kan: ,,Nu buigh ick mij voor Godt'".
In 1634 had Vondel zijne vrouw verlo
ren, Maria of (Maaike de Wolf, met wie
hij heel gelukkig was geweest. Zij was
eene verstandige vrouw, die een groot
deel van de zorg voor de zaak graag op
zich genomen liad om haar man tijd te
geven voor zijn studie', want deze werkte
heel veel voor zich zelf.
Hoewel Vondel welgesteld was had
hij toch geen geleerde opvoeding genoten.
Toen hij zijn gemis voelde wierp hij
zich op de studie, zoodat hij op zijn 20e
jaar nog Latijn en op zijn 38e nog
Grieksch leerde. Bovendien studeerde hij
veel theologie, want hij vond geen rust
in zijn Doopsgezind geloof, terwijl zijn
geheele aanleg hem ten slotte in 1641
tot het Katholicisme bracht. In groo
te leerdichten, verdedigde luj zijne nieu
we beginselen, want Vondel zweeg niet
als er iets in hem omging. Zijn hekel
dichten kunnen het bewijzen en pok zij
ne gelegenheidsgedichten. Dat in deze
laatste zijn persoonlijke ervaringen weer
zijn Ie vinden ligt wel voor de hand: de
dood van zijn zoontje Constantijn, van
een dochtertje, van zijn vrouw. Erger
(dan. de do.ocL was zeker, voor hern, dp,
schande van zijn zoon Joost, die door
slecht gedrag zijn kousenzaak in de war
stuurde en zijn vader ruïneerde, zoodat
deze op- zijn ouden dag geholpen moest
worden door burgemeester en met eene be
trekking aan de bank v. leening. Dat Von
del op deze gebeurtenissen geen verzen
schreef, is begrijpelijk.
Maar zijne belangstelling gaat ver
der dan de muren van zijn huis. Hij
neemt deel aan alles wat er gebeurt, in
het Amsterdamsch leven zoogoed als bui
ten de grenzen van zijn land. Vondel
schijnt.ee n instrument dat aanslaat bij
alle geluid, dat hem bereikt, hij reso
neert krachtig en op< eigen wijze. In de
geschiedenis van zijn tijd, in de per
sonen en gebeurtenissen van deze wereld,
die immers ,,een speeltooneel" is, voelt
hij immer zijn machtigen God werken.
Want één groote godsdienstige ge
dachte maakt van al wat Vondel in
zijn 92e jarig leven geschreven heeft,
één groot geheel. En hetzij Doopsgezind,
hetzij Roomsch, de kern van zijne op
vatting blijft dezelfde. Steeds weer hoo-
rtW' - - 1 1 1 1 4.
Zonder je boven je broeder te willen
stellen, moet ik toch bekennen, dat gij
mij liever zijt. Het komt, denk ik. omdat
wij beiden, hij en ik voor je jeugd ge
waakt hebben en ge zult dubbel schul-
jdig zijn tegenover ons, indien je niet aan
onze genegenheid beantwoordt.
O, moeder, moeder
Hij ken niet besluiten, te vertrekken,
zijn wanhoop was gemakkelijk zichtbaar
O! mogt zij maar nooit zijn zwakheid
te weten komen, die edele vrouw, en wan
neer zij haar zoon beweenen sal, mogt zij
dan maar nooit vermoeden dat hij on
waardig gestorven is, om zijn klein ver
grijp te boeten!....
Zij omhelsde den jongeling.
Allen beefden bij dit lang en innig af
scheid.
Daar zij liem Areroorcleeld hadden en
vooral, daar hij hun streng vonnis aan
genomen had, was idit de laatste om
helzing, de afscheidskus, dien hij van
zijn moeder ontving. Zij zal hem nooit
meer om haar heen hebben, nooit zijn
stem, meer hooren. Zij gevoelen bijna spijt
over hun ruw besluit, zij' zijn tot schrei-
ens toe ontroerd. Het is een van hun,
die verdwijnt en niet op de wijze zoo
als vele anderen van hun gingen, op 't
slagveld, met doorschoten borst en met
een groet aan "t vaderland op de blee-
ke lippen neen niet zooals de ande
ren, door een kogel op hun eigen schip
gesneuveld, op hun post in den strijd.
oL' in de golven geslingerd door den storm,
neen 't is een Van hun, die verdwijnen
zal, besmet tiet oneer en vol berouw.
Michel hield zijn zakdoek in zijn mond
om zijn snikken te smoren. De blinde
ging naar de deur toe, keerde ecLiter
nog' eenmaal om. Men zou zeggen, clac zij
.weende, Op den drempel bleef zij staan.
ren we hem deze ^gedachte (uitspre
ken: gced is niet, het volgen van onze
eigen begeerte, het luisteren naar onze
eigen wijsheid, maar „Het steunen met
Godfs wil, en zich naar hem te volgen."
Vondel is waarlijk niet de eerste de
beste, wien wij den tol onzer hulde bren
gen. Heeft Busken Huet niet reeds lang
geleden vastgesteld wat later in aller
lei toonaard bevestigd is geworden n.l.
dat Vondel in de geschiedenis van ons
volksbestaan de eerste is geweest, die om
zoc- te zeggen met volle appetijt is
te gast gegaan op het Nederlandsch idi
oom.? En heeft onze Nicolaas Beets
niet van Vondel gezegd: „een leven,
zoo smetteloos, een hart, zoo eerlijk, een
karakter, onder alle omstandigheden aan
zich zeiven zoo gelijk als dat van de
zen eerzamen Amsterdamschen burger,
vrijheidlievenden vaderlander, trouwhar-
tigen vriend, teederen echtgenoot en va
der en om ae oprechtheid zijner over
tuigingen, ook waar hij geacht moet
worden te dwalen, altijd aclitenswaardï-
gen man".
En wanneer nu mannen als Huet en
Beets zich aldup' ojver een dichter uit
laten, dan mogen we gerust zeggen dat
onze woorden van lof voor den grooten
Joost van den Vondel zeker ook op
hun puaats zijn.
De reddingbootramp te Hoek van Hol
land.
De vermisten.
De directie der Z.II. Mij. tot Redding
van Schipbreukelingen heeft een premie
van f 100 uitgeloofd voor het vinden van
de drie nog vermiste opvarenden van de
„Prins der Nederlanden".
O
Het venten van kranten langs de trei
nen.
Docr de directie der Ned. Spoorwegen
iS, naifr Het" ©entrum" verneemt, aan de
houders van kioskenondernemingen verbo
den in het vervolg tijdschriften en kran
ten met name langs de treinen te laten
pen.
- o
De 100.000.
De 100.000 is in Den Haag gevallen op
den collecteur Vergouw, die vroeger in
Tilburg ook eens de 100.000, 50.000 en
20.000 in zijn collecte zag vallen. Ditmaal
zijn er 11 gelukkigen: een met ee:i half
lot en 10 met een twintigje.
o
Aanvaring op de Waal.
Op de Waal tusschen Millingen en Nij
megen heeft een aanvaring plaats gehad
tusschen een motorboot, waaraan ver
bonden was een zeilschip van G. van
Steen, en het s.s. „Barbara" van Vul-
caan„C'Ord. Bij de botsing sloeg de 18-
jarige J. Kregting uit Ooij bij Nijmegen
over boord en verdronk. De schepen lie
pen averij op, doch konden doorvaren.
De reddingboot „Schuttevaer".
De reddingboot „schuttevaer" is op
Laurens is op zijn knieën neergevallen,
met zijn handen naar' zijn moeder uit
gestrekt. Op zijn knieën kruipt hij naar
haar toe. Op zijn knieën kust hij snikkend
de plooien harer zwarte japon daar hij
haar zeïf niet meer kussen durft. Staan-
!e, met opgeheven hoofd, schijnt zij te
luisteren naar de diepe en tragische stil
te, die er in dit eenzame salon lieerscht
En nogmaals zegt ze voor zichzelf,
ziender 't Woord uit te spreken, met een
beweging der lippen:
Ik ben zoo bevreesd
Daarna verlaat ze 't vertrek.
Deze eenvoudige scene is zóó indruk
wekkend geweest, dat de vijf vastberacieD
rechicrs zich ai' beginnen te vragen, of
zij! toch wel 't recht hebben, over dit
leven te beslissen. Eén enkel schepsel
op de wereld zou aan hun kunnen zeg
gen
Ik heb je geschapen! Wat hebt gij ge
daan met 't (leven, dat ik je gegeven heb
Dit was de moeder.
Eén enkel schepselde moeder, zou
aan haar zoon kunnen zeggen.
Ik heb je 't leven gegeven. Je bent
jt onwaardig. Ik (neem 't je weer af.
Laurens veegde zijn oogen af en zei-
de plotseling op kalmen toon:
Dezen avond zal ik mij dooclen.
Terwijl hij zich tot den generaal rich-t
te vervolgde hij.
Morgen zult gij vernemen, generaal, Jat
mijn hand niet nogmaals gebeefd heeft
Met opgeheven hoofd begaf hij zich
naar de deur.
Zijn broeder snelde op hem toe en hield
hem staande. Zijn smart is te groot,
vervult zijn hart te veel.
Zijn hart raakt vol. 't staat op 't
punt te barstenHij neemt Laurens
haar cocht van Rotterdam naar New-York
op 24 Januari te Lissabon aangekomen.
-o-
Aan brandwonden overleden.
De 63-jarige mevrouw Den H.—v. d. B.j
te Den Haag, die in het begin dqr vorige
week in haar woning aan de Schenkkade
gevallen was en tegen een brandende kar
ehel te recht was gekomen, tengevolge
waarvan zij ernstige brandwonden gekre
gen had, is Zaterdag in het Ziekenhuis
overleden.
o—
Door het ijs gezakt.
Zaterdagmiddag bracht een knecht van
den voerman S. te Apeldoorn een leax;
mest naar een kweekerij. Nabij de Spoor
brug over het kanaal werd het paard
eensklaps schichtig en begon achteruit
te loopen, met het gevolg, dat har en
paard van den ongeveer 4 M. hoogen
dijk op het ijs kwamen. Dit was niet
sterk genoeg om de vracht te dragen,
Daar het nog den vorigen dag opgeoroken
was. Met moeite wist men eerst het
paard op het droge te brengen. De brand
weer verleende hulp om de' kar weer
op den dijk te zetten.
O
Berooving.
Een Franschman, zekere J. S., die te
Zutphen in een hotel logeerde, was naar
Deventer gekomen om pleizier te maken
en ontmoette daar een tweetal personen,
die hem verder naar Apeldoorn brachten,-
waar de pret werd voortgezet. Op een
gegeven oogenblik bemerkte S., dat men
hem een portefeuille met 1800 Franc
had ontfutseld. De Deventer politie kwam
achter het geval en slaagde er in het ge
stolen geld aldaar op te sporen, juist
teen men trachtte het te wisselen.
In verband met een en ander zijn to
Deventer gearresteerd zekere H. J. G.
en diens knecht B. J. H., die naar Apel
doorn werden overgebracht om met den
betrokkene te worden geconfronteerd.
Kind verbrand.
Het 9-jarig dochtertje van J. de Rooij
te Sprundel had het ongeluk, terwijl het
in een stoel bij de kachel sliep, dat haar
kleertjes in brand geraakten. Het kind
liep daarna met brandende kleertjes naar
zijn moeder in 'n aangrenzend vertrek.
Met ernstige brandwonden overdekt werd
het opgenomen en is na een hevig lij
den bezweken.
Diefstal van f 6000.
Te Angeren (Betuwe) is een brutale
diefstal gepleegd. Ten huize van den land
bouwer v. G. heeft men zich toegang,
weten te verschaffen tot een slaapkamer
en uit een daar staande kast ruim f GOOO
aan centanten meegenomen. Twee briefjes
van f 1000 heeft men laten liggen.
o
Tn een wak gereden, maar gered.
Te Groningen zijn zeven jongelieden*
die achter elkaar schaatsten, in een wak;
gereden. Met moeite konden zij gered
worden.
de.
Ik kan je geen vergiffenis schenken;
daarvoor is je vergrijp te groot. Mijn
oude genegenheid strijdt echter ;a mijn
ziel met de verachting", die je gedrag
mij inboezemt. Ik kan echter niet ver
geten, dat je mijn broeder bent. Mijn
moeder zou, indien gij stierft, 't re-Ét
hebben, ons op haar beurt te ver oor-
doelen en ons te vragen, zooals eenmaal
God dit aan Caïn vroeg: „Wat hebt)
gij met mijn zoon gedaan?"
Zwijg, broeder, zeide Laurens, ik wil
sterven
Luister, je bent jeng, je bent stoutmoe
dig en sterk1. Het leven ka,n je nog toe
lachen. Ziehier dus mijn vonnis en nie
mand za;l 't fwjagenj, 't tegen te sprekenof
de dood, dien je niet vreest en die voox;
jou een snelle straf zou wezen, of !t le
ven, maar t' leven met een doel, 't le
ven met een eerlijken arbeid, 't leven'
•met de hoop op de een of andere daad,
van edelmoedige opoffering, die je ver
leden vergoeden zal, alleen zulk een le
ven kan de herinnering doen zwijgen, da
beleedigmgen doen verstommen en eer
bied voor je afdwingen
Laat men niet meer van je verleden
kunnen zeggen:
Dat is graaf Laurens de Soulaimesi
die, wegens plichtverzuim uit de club
oejaagd is. Laat niemand hem groeteu
of de hanct drukken.
Neen men moet bewonderend van ja
kunnen zeggen:
Zie, daar gaat graaf Laurens de Son-
laimes. wiens heldenmoed en zelf-verloo<
chening oeroemd zijn en die, hoewel hg
een slecht verleden heeft, nu een de
gelijk leven leidt.
(Wordt vervolgd.) j
uXi
