BE LENTEFEE
Uitgave: Firma L. J. VEERMAN, Heusden.
No. 491T. Woensdag 22 Mei 1929,
De Minahassa.
FEUILLETON
ten komen vroeg in
het voorjaar^
Sprutol. "ÈijN^le Drogisten
^AND VAN alten*
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprys: per 3 maanden f 1.25, en
franco per post beschikt f 4.40. Afzonderlgke
Dammers 6 cent.
lat. Telefoon no. 19. Postrekening no. «1625
Advertentiën van 1 6 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 nur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
Hoot de Portugeezen en door de Span
jaarden kwamen zij voor het eerst met
het Christendom in aanraking. Vaientyn
verhaalt, dat de Portugeesohe landvoogd
der Mol ukken een Jezuiet Magelhaens
naar Celebes zond en dat deze daar twee
koningin, een van Sidoe (Sangir-eilanden)
en een van Manado met 1500 onder
danen doopte.
De Scheveningsche visschers in staking, 't ls een ongewoon gezicht de gansche visschersvloot
miden in de week in de haven.
JULES MARY.
37
NIEUWSBLAD
voor het Land van Heusden en Altena, de Langstraat eo de Bominelerwaarii
Het Noord-Oostelijk schiereiland van
het grillig gevormde Celebes wordt de
Minahassa genoemd. Wat deze naam be-
teekent, is niet met zekerheid te zeggen;
'de meest gangbare verklaring is: bond
genootschap. Een bondgenootschap dan
van de verschillende kleine stammen, die
in deze door de natuur begunstige streek
samenkwamen.
Naar alle waarschijnlijkheid zijn de
meeste stammen eeuwen geleden van el
ders gekomen en hebben zij de oor
spronkelijke bevolking naar het binnen
land opgedreven. Langen tijd waren zij
enderworpen aan den sultan van Ternate,
aan wiens pogingen om hen tot den Islam
te bekeeren, zij echter weerstand heb
ben geboden.
De aanraking met de Nederlanders da
teert van 1635, toen een viertal hoofden
van de Minahassa naar Ternate werden
afgevaardigd, om zich met den verte
genwoordiger der O. I. Compagnie te
verstaan over de mogelijkheid, dat hun
hulp zou worden verleend, om de Span
jaarden te verdrijven. Die hulp werd
gaarne geboden. Dit leidde ertoe, dat op
den lOden Januari 1679 nu dus 250
jaar geleden een bondgenootschap ge
sloten werd tusschen de O. I. Compagnie
en de „Dorpshoofden" van Manado. Hier
bij beloofden de Minahassers de Edele
Compagnie als „eenig en eeuwigh op
perheer" te erkennen, „belovende een
drachtelijk en eenpoeriglijk met hun
goedt, bloedt en uyterste vermogen d'Ede-
le Compagnie in alle voorvallende gele-
gentheden getrouwelijk bij de staan en
te Leipen."
Vanwege de Compagnie werd dit ver
drag gesloten door Gouverneur Robertus
Pad» brugge.
De Minahassers zijn 250 jaren trouw
gebleven aan het gegeven woord. Het
is zeker opvallend, dat een volk met
Oostcrsche opvattingen zóó trouw geble
ven is aan het eenmaal gegeven woord,
en dat steeds gegolden heeft het door
ons Westerlingen zoo hoog geschatte be
ginsel: ,,E^n man een man, een woord,
een woord." Het Nederlandsche Gouver
nement heeft eveneens zijn toezegging
gestand gedaanhet heeft van een land
vol onderlinge veeten en oorlogen een I
gebit d gemaakt, waar veiligheid en
rechtszekerheid voor allen is. Daarom
gevoelt de Minahassa zich in vriendschap
verbenden aan het Nederlandsche Volk
en het Nederlandsche Volk heeft re
denen om trotsoh te zijn op deze trou
we en aanhankelijke bevolking. Niet ten
onrechte wordt de Minahassa wel eens
de 12e provincie van Nederland genoemd.
Meer dan eenig ander draagt dit volk
het stempel der Nederlandsche cultuur.
Op feestelijke wijze heeft de Minahassa
op den lOden Januari van dit jaar het
250-jarig bondgenootschap herdacht, en
daarin deelden alle Minahassers, die in
onderscheidene takken van Gouverne
mentsdienst of particulier bedrijf over
den Indischen Archipel verspreid zijn.
Waar andere volken van Nederlandsch
jcst-Indië onderworpen zijn, is de Mi
nahassa er trotsoh op, dat zij met Ne
derland in bondgenootschap getreden is.
Zij heeft zich vrijwillig onder de Neder
landsche vlag geschaard en zij is trouw
gebleven aan Nederlands Koningin. Ve
le Minahassers zijn met de Nederlan
ders uitgegaan naar de meest afgele
gen streken, om er orde en rust te bren
gen tot heil der bevolking. Zij gevoelen
zich met Nederland een.
hassa.
De P. K. Missie heeft er zich later ge
vestigd.
Waar er op onderwijsgebied veel voor
de Minahassa gedaan is, wekt het be
vreemding, dat de medische verzorging
nog in alle oprichten te wenschen over
laat.. Het Gouvernement heeft in den re
gel een militairen arts te Manado. In
den laatsten tijd zijn er een paar Indische
artsen bijgekomen. De Protestanteche
Zending heeft een klein ziekenhuis te
Sonder, waar enkele Minahassische meis
jes tot verpleegster worden opgeleid en
deR, K. Missie heeft een klein zieken-
te Tcmehcn. Dit alles is echter on
voldoende, om in de behoefte aan me
dische hulp van deze bevolking, die meer
dan 2000.000 zielen telt, te voorzien.
Toch is het dringend noodig, hierin ver
betering te brengen.
Een der meest voorkomende ziekten is
hygiëne. Kortom, er valt op dit ge
bied nog heel wat te doen en te ver
beteren. gelukkig is alles, wat gedaan
wordt, reeds verbetering.
De sympathieke gedachte is nu gerezen,
om aan dit trouwe volk het bewijs te
leveren, dat het Nederlandsche volk ook
zijnerzijds dit bondgenootschap van 250
jaren op prijs stelt, en wel door iets, dat
een tastbare, blijvende waarde heeft.
Het plan bestaat, om als feestgave van
het Nederlandsche volk aan de bevolking
der Minahassa een longlrjdens-sanatorium
en een centraal-ziekenhuis aan te bieden.
De Nederlandsch-Indische Regeering
zelf zal als haar aandeel in dit geschenk
t.z.t. op zich nemen de exploitatie van
beide inrichtingen.
De kosten van den bouw van een long
lijders Sanatorium wordt geschat op
f 150.000.—, die van een ziekenhuis op
f 250.000.-.
DOOR
Zij wachtten op 't kantoor verlangend
op hun geld.
De markies was naar de fabriek ge
gaan, had hen daar bij elkaar laten ko
men, en had aan hen, evenals aam de
anderen, willen vragen, of ze nog geduld
wilden hebben.
Mijn vrienden, ge weet, hoe ik aan
n allen gehecht, ben.... Nooit hebt ge
over mij te klagen gehadOp 't
«ogenblik heeft mijn huis een ongeluk
getroffen't Geen mij 't meeste
doet jijden, is niet, dat ik wellicht ter
nauwernood aan een failliet ontsnap,
maar 't is de onmogelijkheid u te beta
len.
Een dof gemompel doorliep de schaar
der werklieden.
Een van hen riep:
Wij wachten op ons geld, om er eten
voor te koopen. Men heeft u toch niet
alles tot op den laatsten cent ontno
men? In de eerste plaats moet gij aan
ons, aan onze vrouwen en kinderen den
ken.
Ik heb de waarheid gezegd. Er is niets
overgebleven. Binnen eenige dagen zal.
Wilde kreten maakten zijn toespraak
onmogelijk.
Men paait ons met beloften.Wij
willen, wij moeten geld hebben.
De Minahassa heeft zich van den aan
vang af opengesteld voor de prediking
va,n het Evangelie. Het Christendom vond
er spoedig ingang. Hieruit zal bet te ver
klaren zijn, dat de Minahassa begeerig
was naar de Nederlandsche cultuur en
dat een eenheid verkregen werd als men
maar zelden vindt bij koloniale volken.
Zccais gezegd, vonden de Nederlanders
bij hun komst al eenige Christengemeen
ten, welke zij naar de inzichten van
die dagen zonder vorm van proces bij
de Protestantsche kerk inlijden.
In bijzondere mate heeft het Ned.-
Zendingsgenootschap zich verdienstelijke-
gemaakt voor de kerstening van de Mini-
De markies staarde hen verwonderd
aan. Hij herkende hen niet. Zij schenen
nieuwelingen voor hem te wezen. Men
zou zeggen, dat een storm van toorn
en oproer ever hen heen gewaaid was.
Op luiden tcon spraken zij onderling
met elkaai^ en eenige dier zinnen bereik
ten zijn oor.
Die diefstal komt goed van pas. Je
Zoudt 't opzettelijk zóó ingericht hebben,
om 't zóó te krijgen.
Alles zal nog wel niet gestolen zqn.
Hij heelt zelf ook nog kapitaal.
Men zegt, dat twee dagen geleden hon
derdduizend gulden door hem uit de kas
genomen zijn, die moet hij dus nog heb
ben.
Michel hoorde zich dus als 't ware
openbaar beschuldigen.
Wie had hen tegen hem opgeruid?
Wie had onder hen, die gisteren nog
zoo vreedzaam, ijverig en voi vertrouwen
in hun opzichter waren, 't vuur van haat
en opruiing gestookt?
Waren de bijzonderheden van 't onder-
Zoek nu reeds publiek bekend.
Er moest gehandeld worden. Die storm,
die hem bedreigde, moest gestuit wor
den.
Mijn kinderen zeide hij. Gij kunt mijn
eerlijkheid toch niet betwijfelen. Gij hebt
't er 't recht zelfs niet toe. rk' verbied 't
u. Een onvoorzien ongeluk heeft mijn
huis getroffen. Daar kunt ge mij toch
niet verantwoordelijk voor rekenen. Maar
luistert. Binnen vijf of zes dagen hoog
stens, ik herhaal 't u, zult gij tot op
den laatsten cent uitbetaald worden. Dan
zult gij over uw wantrouwen berouw
gevoelenen over de bittere woor
den die eenig# van u, welke verkeerd
ingelicht zijn, aan hun lippen hebben
laten ontsnappen.
de tuberculose, die er met de malaria
op één lijn staat. Waai- deze laatste
ziekte jechter door kinine-gebruik kan
j worden bestreden of voorkomen, is het
zooveel moeilijker de tuberculose te be
strijden en in hare voortwoekering tegen
te houden. De gouvernementsarts, Prof.
Dr. Weck heeft onlangs geconstateerd,
dat 40 pCt. van de schoolkinderen met
tuberculose besmet zijn. Het is een der
eerste eischen, den strijd tegen deze ge
vaarlijke ziekte aan te binden. Over het
algemeen zoekt de bevolking nog haar
heil bij allerlei toovermiddelen en moet
zij aan medische behandeling gewend wor
den. Daarbij komt een gebrek aan
Samen dus f 400.000.—.
Teneinde nu dit bedrag door het Neder
landsche Volk bijeen te brengen heeft
de Commissaris der Koningin, die lid
is van het Eere-comité, voor wat de
Provincie Noordbrabant betreft, uit naam
der Regeering aan de Burgemeesters der
gemeenten waar een kantongerecht ge-
itigd is, verzocht naar die kantonnale
indbriing Kringcómité's samen te stel-
De ontroering van Michel scheen in
druk op hen gemaakt te hebben.
Zij antwoordden niets meer, maar trok
ken zich met sombere gezichten terug.
Des avonds zonden zij hun vrouwen ech
ter, die met hun kinderen, waarvan de
meeste nog zuigelingen waren, naar den
markies en eischten voor hunne mannen
betaling.
Zij weenden. Zij hadden niets meer.
I Zij wisten niet, wat te doen. De mar
kies wilde hen niet ontvangen. Hij had
reeds genoeg geleden. Hij gevoelde zich
vermoeid en terwijl hij met zijn hand over
zijn voorhoofd streek, scheen 't alsof hij
de gedachte bijeen wilde garen, die hem
door dat onheil ontschoten waren.
Gedurende den eersten dag zag hij
zijn moeder niet.
De markiezin was met hevige koorts in
slaap gevallen.
Marie-Rosa en Gilberte waakten bij
haar. Marie was door Gilberte op de
hoogte van den toestand gebracht.
Zij was des middags uitgegaan en had
in haast een brief naar Laurens geschre
ven. Zij deelde hem 't ongeluk mede,
dat 2ijn familie getroffen had en van
de ruïne die hen eerstdaags te wach
ten stond.
Zij schreef hem
„Kom, Laurens, 't Ongeluk vereenigt.
Uw broeder zal den moed niet hebben uw
bezoek te weigeren. Hij lijdt zelf oo-
genblikkelijk te veel om u te doen lijden.
Hij heeft liefde van zijn naasten noo
dig en de vergiffenis aan u ligt op zijn
lippen."
Zij oordeelde volgens haar hart, daar
ze niets van de vreeselijke beschuldiging
afwist, die de markies en de blinde te
gen haar beminde Laurens ingebracht
hadden.
Lien avond was de markie^s^en wei
nig rust, en stilte bij zijn dociHer in
't salon gaan zoeken.
Gilberte sprak hem teeder aan, sprak"
hem moed in, door hem op zijn vroe
gere rustige dagen te wijzen, door hem
te zeggen, hoezeer zij hem liefhad en
hoe zij zelfs in 't ongeluk, gelukkig' met
elkaar konden wezen.
De markiezin sluimerde in haar kamer.
Marie-Rosa werkte bij hen maar hield
telkenmale op, om op te staan, op 't
"bed toe te treden en de blinde gade
te slaan.
Daar zij 't verschrikkelijke drama var)
den vcrigen nacht niet vermoeden kon,
't geheim dat op den bodem van die
gesloten ziel verborgen lag verwonderde
zij zich over de verandering, die in 't ge
laat der blinde gekomen was.
Arme .vrouw, mompelde zij.
Zij ging weer zitten en vatte haar
werk weer op, toen de markies, zonder
haar oogleden op te slaan, eenige ver
warde woorden uitsprak.
Marie-Rose, dacht, dat zij haar riep.
Hebt gij mij noodig, mevrouw? Wenscht
ge iets?
De markiezin antwoordde echter niet
zij strekte haar handen alleen vooruit als
of zij iets grijpen wilde.
't Was wel een droombeeld, wat plotse
ling bewoog haar hand zich niet meer,
haar armen hield zij uitgestrekt. Haar
vingers schenen zich om iets samen te
klemmen, haar nagels drukten bijna in
't vieesch, zoo waahoipg scheen haar
droom.
Duidelijk zeide ze nu plotseling, hoe
wel 't aan niets bemerken was, dat zij
ontwaakt was.
Meerdenaar. Moordenaar.
Zij wilde de oude wakker schudden.
len, die zich zullen belasten met het
doen inzamelen van gelden ten behoe
ve van het hierboven nader omschreven
deel. Wanneer allen, ieder naar zijn ver
mogen aan die collecte het hunne bij
dragen, zal genoemd bedrag in de ver
schillende provincies van het land spoe
dig zijn bijeengebracht en zal het Neder
landsche volk op die wijze blijk geven
dit bondgenootschap zijnerzijds te waar-
deeren.
Vergadering van den Raad der gemeente
POEDEROIJEN op Donderdag 16 Mei
1929 gehouden.
Vccorzitter Edelachtb. Heer S. van Da
len, burgemeester.
Aanwezig.
De notulen der vorige vergadering wor
den zonder op- of aanmerkingen vastge
steld.
Ingekomen is een schrijven van Ged.
Staten waarbij dit Ooilege onder goed
keuring der begrooting 1929 opmerkt,
da.t hun de financieele toestand der £e:
raeente nog niet zoo ernstig lijkt, dat
subsidie in de bestuurskosten zou kun
nen worden verleend en in overweging
geeft, ter verlichting van de Gem. 'in
komstenbelasting, de opcenten op Grond
belasting (Geb.), Personeel en Vermo
gens! elasting te verhoogen.
De Voorzitter zegt dat B. en W. een
conferentie ter Prov. Griffie hebben ge
had om te bespreken het feit dat de ge
meente circa f4500 belasting méér zal
mee ten heffen om in 1929 rond te kun
nen komen, terwijl deze toch al zoo
hoog is.
Door B. en W. wordt thans voorgesteld
aan het verlangen van G. S. te vol
doen voor wat betreft de opcenten-ver-
liocging, daar op de griffie den raad is
gegeven, zulks te doen en dan te trach
ten het ontbrekende door rijks- en pro
vinciale bijdragen gedekt te krijgen.
Op voorstel van B. en W. worden ver
volgens de opcenten Grondbelasting (Ge
bouwd) verhoogd tot 80 op personeel,
thans 50 bedragende tot 100, op Vermo
gensbelasting thans 80 bedragende, even
eens tot 100.
De Voorzitter zegt dat hierdoor slechte'
een meerdere opbrengst van ruim f 700
wordt verkregen. Het legt dus nog maar
weinig gewicht in de schaal, maar dan
is toch gedaan wat gedaan kan wor
den.
B. en W. stellen verder voor het ver-
menigvuldigingscijfer voor de Gem. In
komstenbelasting vast te stellen als ver
leden jaar n.l. op 2.75 en het te kort
kernende aan Rijk en Provincie te vra
gen. Alzoo circa f 4500 te samen.
Aldus wordt met algemeene stemmen
besloten.
Verzoek van de afdeeling van het Groe
ne Kruis te Brake], die verioekt om
voor het betalen van eene wijkverpleeg
ster een subsidie te mogen ontvangen.'
Het, ligt in de bedoeling die verpleeg
ster werkzaam te doen zijn voor Brakel,
Zuilichem, Aalst en Poederoijen.
Mevrouw, wordt wakker, kom tot u
zelf.
En zacht vatte zij de hand der markie-
m aan, maar deze klemde haar vin-
gmfcKeenklaps om de hand van Marie-
Rose.
Moordenaar. Wie ben je?Ellende
ling. Laurens. Laurens.
Marie-Rose verbleekte.
Wat wil ze toch, mijn God? Wat ziet'
ze, wat zegt ze?
Zij deed een poging om haar hand los
te maken, maar opnieuw werd haar an
dere hand door de markiezin gepakt.
De blinde vervolgde op- vreemden toon
Ongelukkige, wat heb je gedaan schan
de, misdaad, bloed. Je hebt je moeder
je broeder vergeten je naam, de schande
niets niets meer.
Van wien spreekt ze toch? mompelde
Marie-Rose't Kon toch niet van
Laurens wezen.
Laurens, mijn zoon, gij een dief, een
mcordenaar. Mijn God, mijn God,
Wat een verschrikkelijke nachtmerrie*
dacht 't ontroerde meisje.
Eindelijk zweeg de markiezin, haar
krampachtige vingers openden zich en
lieten de hand van Marie-Rose los; lang
zaam vielen haar armen op 't dek terug1.
MevTouw, zeide Marie zacht, ontwaak
tochwordt wakker.
De markiezin ontwaakte werkelijk en
richtte zich pijnlijk op.
Een hevige kleur bedekte haar wangen
en verraadde een hooge koorts. Haar
tanden klapperden. Langdurige rillingen
doorliepen haar lichaam.
Is er niemand bij me? vroeg ze.
(Wordt vervolgd.)
jSfËÉÉi k***) iüaawÉl
N
