Derde Blad
voor het Land
van Heusden en Altena,
de Langstraat
en de Bommelerwaard.
no m
LEZING
De a.s. Verkiezingen.
Buitenland.
WelEd.Gestr. Heer Mr. H. BIJLEVELD,
Toegang vrijDebat vrij
BEHOORENDE BIJ HET
Belangrijke arrestatie.
De politie te Essen is er in geslaagd de
bende achter slot en grendel te zetten, die
22 Februari 118.000 Mark aan loongelden
van de myn Matthias Stinnes te Gladbeck
had buit gemaakt. De leiders waren 4
broeders, die inmiddels van het geld te
Essen een café-restaurant voor 50.000 Mark
en een renpaard hadden gekocht.
—o
Schietlustige onderofficier.
Te Oeskoeb in Macedonië greep by ee l
militairen ingenieurscursus een onderofficier
plotseling zyn geweer en schoot den les-
gevenden kapitein dood. Vervolgens begon
hy in het wilde om zich heen te schieten
en verwondde nog drie personen. Eerst
toen hy zelf dooi een schot in de borst
zwaar gewond was, kon men den woeste
ling overmeesteren.
o—
Waar de ballen gebleven waren.
De Taconic Golf Club te Williastown in
New Jersey had een ontzaglyk verbruik van
golfballen. De leden begrepen maar niet,
waar de ballen bleven telkens moesten er
nieuwe worden gekocht. Het raadsel werd
opgelost, toen onlangs de koe van den
dominee, die by het golfterrein graasde,
moest worden geslacht, In den maag van
het dier vond men niet minder dan 29
golfballen.
o—
Van schrik leerde hy spreken.
Te Barmsund in Noorwegen was een
man stom geboren. Thans kan hy echter
plotseling spreken. Hy heeft dit te danken
aan een schrik gevolgd door ruzie. Hy
kreeg n.l. bezoek van den deurwaarder, die
met hem een stryd over zyn vermogen
begon. De man schrok ervan, zoo goed als
de fiscus op de hoogte bleek te zyn en
werd toen kwaad. En in zyn boosheid kon
hy in eens spreken. Welke zyn eerste
woorden waren wordt, wellicht uit beleefd
heid, niet vermeld.
o-
Ernstige ontploffing te Turijn.
Een ontploffing, waarvan de oorzaak tot
op heden nog niet is opgehelderd, h6eft
zich Maandagmiddag voorgedaan te Turyn.
Het gebouw, waarin de ontploffiing ge
schiedde, in de eerste en tweede verdieping
groote scheuren. Het ougeluk gebeurde in
de woning van een arbeider, wiens vrouw
en dochter levensgevaarlijke wonden bekwa
men. Er kon niet worden vastgesteld of
gas dan wel dynamiet ontploft. Tot op
heden zyn 4 dooden en 10 gewonden uit
het huis gebracht. De dooden zijn geheel
in stukken gescheurd.
o—
Verschrikkelijke ramp in een
hospitaal.
In een ziekenhuis te Cleveland (Ohio)
ontstond een ernstige ontploffing in de zaal
voor de behandeling met x stralen. Veertig
personen werden gekwetst of kregen brand
wonden. Een groot aantal hunner moest
naar het ziekenhuis worden gebracht.
Vergiftige gassen ontsnapten uit het la
boratorium en verspreidden zich in de
omgeving. Een aantal voorbijgangers vie
len bewusteloos neer.
Volgens een later bericht ontstond er
ten gevolge van de ontploffing brand in
het ziekenhuis. De vlammen verspreidden
zich snel door het gebouw.
Men vreesde al dadelyk, dat een groot
aantal personen gedood zyn ten gevolge
van de ontploffing en den brand. De politie
schatte het aantal dooden op zeventig.
Alle beschikbare geneesheeren en red
dingsmanschappen werden onmiddelyk na
de ontploffing gewaarschuwd en de zich
in de nabyheid bevindende personen en
vrachtauto's voor hulpverleening gerequi-
reerd.
Het aantal dooden werd door de politie
nader op 91 geschat.
De gewonden en stervenden werden in
alleryl naar andere ziekenhuizen gebracht
te midden van tooneelen van verschrikking
en onbeschryfelyke verwarring.
Sommige slachtoffers moesten op het
gras worden neergelegd, wegens gebrek
aan voldoende ziekenauto's.
De hevigheid der vlammen werd nog
versterkt door de ontploffing van verscheiden
zuurstofcylicders. Na de ontploffingen
ontwikkelden zich dichte wolken bromide-
gas, die by de slachtoffers bloedingen van
oogen, neus en mond veroorzaakten.
Alle in de stad te vinden zuurstofcylin-
ders werden ter beschikking van de zieken
huizen gesteld, waarin de aan gasvergifti
ging lydende slachtoffers waren opgenomen.
Volgens een N.T.A. bericht bevonden
zich nog veertien patiënten, dokters en
verpleegsters op het in vlammen en rook
gehulde dak, dat de brandweer tot dusver
niet kon bereiken, daar het nog niet mogelijk
was een ladder tegen het brandende dak
te plaatsen.
Men meldde later dat talryke slachtoffers
onder de puinhoopen werden begraven ter
wijl verscheidene personen door het geweld
der explosie in het Röntgen-laboratorium
ver weggeslingerd werden. De reddings
pogingen gingen met groote moeilijkheden
gepaard, daar tekens opnieuw ontploffingen
voorkwamen.
Terwijl de patiënten, die op de hoogere
verdiepingeu lagen, door de brandweer met
ladders gered konden worden, kwamen alle
zieken, die gelijkvloers verbleven om het
leven of werden gewond. Talryke brand
weerlieden en patiënten werden door de
vrijkomende gassen vergiftigd.
Op het oogenblik der ramp bevonden
verscheiden zieken zich op de operatietafels.
Reuter meldt nog, dat de chauffeur van
een vrachtauto een gasmaker van de brand
weer nam, er het ziekenhuis mee binnen
snelde en er in slaagde 20 patiënten te
redden voor by bedwelmd raakte.
Te 2 uur (Amerikaansche tyd) nam men
aan, dat alle patiënten uit het ziekenhuis
waren verwyderd, behalve ongeveer 12
patiënten, die door geneesheeren en ver
pleegsters naar het dak waren gebracht.
Volgens nadere berichten zijn er 2 ont
ploffingen geweest, beide op de 2de ver
dieping in de zaal voor de Röntgenbestra-
ling. De oorzaak der ontploffiogen is nog
onbekend.
Uit de vensters der 2de étage sloegen
terstond vlammen en de op deze verdieping
gelegen patiënten waren hulpeloos aan het
woedende element prjjs gegeven.
Het ziekenhuis, waarin zich tydens de
ontploffingen meer dan 100 patiënten be
vonden, werd geheel met giftige gassen
gevuld. Met gasmaskers voor het gelaat
drongen de brandweerlieden, die uit alle
deelen der stad waren toegesneld, het ge
bouw binnen. Zjj lieten een aantal zieken
uit de ramen zakken, anderen werden door
de geneesheeren en het verplegend per
soneel naar het dak gebracht. De meeste
geredden hadden tydens de redding het
bewustzyn verloren en waren gekwetst.
Later werd gemeld, dat alle patiënten
op het dak nog gered zyn. Gelukkig 1
o—
De Zeppelin teruggekeerd.
Wegens defect aan 2 motoren keert de
Zeppelin van zyn tocht over den Oceaan
naar Amerika naar Friedrichshafen terug.
Na herstel der motoren zal de reis worden
hervat. De Zeppelin was reeds in de buurt
van Gibraltar.
Roofmoord te Amstelveen.
De 66 jarige weduwe Geerckink is ge
wurgd in haar woning gevonden. De politie
en justitie stelt een onderzoek in. Een
18 jarige smidsknecht, die aanvankelijk was
gearresteerd, als betrokken by den moord,
is later weer op vrjje voeten gesteld. Een
bedrag van f 60.wordt vermist.
Vergadering van den Raad der gemeente
HEUSDEN op Woensdag 15 Mei des
n.m. 8 uur.
Voorzitter Edelachtb. Heer H. J. v.
Eggelen.
Aanwezig alle leden.
De Voorzitter opent de vergadering, de
nctulen worden daarna gelezen en vast
gesteld.
Ingekomen stukken:
Goedkeuring door Ged. St. van het
raadsbesluit tot wijziging der gemeente-
begrooting '29.
Verslag van de Commissie tot Wering
van schoolverzuim over 1928, waaruit
blijkt dat de Commissie 3 maal heeft
vergaderd en slechts een verzuim als
onwettig werd geconstateerd. Beide stuk
ken worden voor kennisgeving aange
nomen.
Wijziging van de gemeentebegrooting
en der begrooting van het vleeschkeu-
ringsbedrjjf over 1928. Het te nemen
besluit dient alleen ter vervanging van
een reeds genomen besluit met het oog
der winst op het vleeschkeuringsbedrqf,
Verder moet wijziging plaats hebbeD
van de gemeentebegrooting 1929 met het
oog op de kosten van den gegeven land-
bouwcursus, totaal f 499.—. Gedeeltelijk
werden deze kosten dqor rijk en pro
vincie terugbetaald tot een bedrag van
f458.29 terwijl de rest door de ver
schillende gemeentebesturen wordt ge
dragen. De voorgestelde wijzigingen wor
den door den raad goedgekeurd.
Vei.zoek van J. F. Bouman cm eervol
ontslag als onderwijzer aan de open
bare school voor gewoon lager onderwijs,
wegens zijn benoeming in gelijke betrek
king te Brakel.
B. en W. stellen voor het gevraagde
ontslag eervol te verleenen met ingang
van 15 Juni a.s. waarmede de raad ac-
coord gaat.
Verzoekschrift van het schoolbestuur
van de R. K. politiebond te 's Bosch om
subsidie.
De Voorzitter merkt op dat dit ver
zoek gevoeglijk achterwege had kunnen
blijven, aangezien de raad indertijd be
sloten heeft, een jaarlijksche subsidie van
f 10.— tot weder opzeggens toe te ver
leenen.
Voorstel van B. en W. inzake gas- en
elect riciteitsvoorziening.
De Voorzitter zegt, dat men nu aan
het- punt is genaderd dat het belangrijk
ste is, dat de raad in deze vergadering
heeft te nemen. De heeren hebben kennis
kunnen nemen van het schriftelijke voor
stel van B. en W. dat luidt:
le. De met de Naamlooze Vennoot
schap „Gasfabriek Heusden" loopende
concessie wordt in dien zin gewijzigd,
dat zij wordt verleend voor 12 jaren,
ingaande 1 Januari 1930, voor welk tijd
stip. door de Vennootschap een nieuwen
gashouder moet worden gebouwd.
2e. De gemeente behoudt zich het
recht voor een electriscli net te doen
aanleggen, zoodat art. 3 der Concessie
voorwaarden voor de gasfabriek vervalt.
3e. De gemeente neemt gedurende het
sub 2e vermelde tijdvak de verplich
ting op zich om, indien in een jaar
het gasverbruik minder mocht bedragen
da.n 80.000 kubieke M., het mindere aan
tal kubieke M. aan de Vennootschap te
vergreden, tegen den middelprijs over
het jaar, waarin het minimum niet werd
bereikt.
4e. Burgemeester en Wethouders wor
den gemachtigd in de Concessie voor
waarden de wijzigingen aan te brengen,
die eene behoorlijke gasvoorziening ver
zekeren.
op DINSDAG 21 MEI a.s. in het lokaal van den heer Kramer
te GENDEREN, nm. 7 uur, te houden döor den
Lid der Tweede Kamer en oud-Minister van Marine,
met het Onderwerp:
De Voorzitter wil gaarne op dit voor
stel eenige toelichting geven. B. en W.
zouden wel eerder met dit voorstel zijn
gekomen, doch zijn door de P.N.E.M, ee-
nigzins teleurgesteld, n.l. in zooverre
dat het College meende, dat de Directie
van de P.N.E.M. spoedig gevolg zou heb
ben gegeven aan het verzoek, om hier
gegaan. Den löden April hebben B. en
de n nodige gegevens te verkrijgen of tot
electrificatie zal kunnen worden over-
W. de Directie verzocht zoo spoedig mo
gelijk de noodige gegevens te verzamelen.
Toen daaraan geen gevolg werd gegeven,
is de Directeur van de lichtfabrieken te
's Bosch, de technische adviseur van de
gemeente, verzocht te p-robeeren de P.N.
E.M. te bewegen zoo spoedig mogelijk
ten aanvang te maken. Deze kreeg de
t-cezegging, dat er zoo spoedig mogelijk
mee zc u worden begonnen. Weer duurde
het eenige dagen zender dat er gevolg
aan werd gegeven, waarop B. en W. de
Direcrie nogmaals hebben verzocht het
onderzoek voor 1 Mei in te stellen hier
op kwam geen antwoord. Spr. heeft toen
zelf de Directie nogeens opgebeld en
kreeg toen ten antwoord, dat het zoo
druk was, dat men op 't oogenblik geen
mannetje kon missen, maar dat men er
zoo sjcedig mogelijk aan zou beginnen
en nu werd spr. gisteren opgebeld, dat
men vandaag een begin zou maken wat
naar hij heeft gehoord ook het geval is
geweest. B. en W. meenden toen het
over den lsten Mei ging, zij niet langer
mochten wachten, om met een voorstel bij
den raad te komen, te meer daar inmid
dels ook een schrijven van de Directie
van de gasfabriek was ontvangen, waar
in op een spoedige beslissing werd aan
gedrongen, en werd kennis gegeven, dat
niet voor een richtige gaslevering gedu
rende de wintermaanden kon worden in
gestaan, als er geen nieuwe gashouder
kwam. Deze bewering was voor B, en
W. geen boeman, want het College heeft
door een deskundige een onderzoek doen
instellen, waarover deze een rapport heeft
uitgebracht, waaruit duidelijk blijkt, dat
het zeer gewaagd zou zijn met den tegen-
woordigen toestand den winter in te
gaan. B. en W. hebben daarna nogeens
een bt spreking gehouden met de Directie
van de gasfabriek, n.1. met- een Hoofd
commissaris van de Vennootschap, welk
onderhoud heeft geleid tot het voorstel
dat thans hier ter tafel ligt. B. en W.
meenen dat het gewenscht is, deze
concessie te doen, welke concessie naar
de heeren wel zullen begrijpen, neerkomt,
op een garantie van de gemeente tegen
over de gasfabriek. Oorspronkelijk ver
langde de Directie een garantie van
100.000 kubieke M.,- dit leek B. en W.
evenwel niet aannemelijk, nu die ge
steld is op 80.000 achten B. en W. het
mogelijk dat het voor de gemeente nog
een groot offer kan beteekenea, doch
meenen zij dat het aanbod aannemelijk
is. Het College heeft steeds op het stand
punt gestaan naast elektriciteit het gae
fe behouden, zonder offer is dit niet mo
gelijk. Waar B. en W. van oordeel zijn
dat cok de raad op het standpunt staat
van én gas én electriciteit, komen zij
met hun voorstel vol vertrouwen bij den
raad. Het belang van de gemeente zal
zeer worden gediend als het voorste]
wordt aangenomen. Spr. geeft thans gaar
ne het woord aan hen die over dit punt
het woord wenschen te voeren.
De heer Metselaar zegt:
Naar aanleiding van het voorstel van
B. en W., betreffende de concessie aan
vrage van de Naamlooze Vennootschap
„Gasfabriek Heusden" voor den tijd van
12 jaar, ingaande 1 Jan. 1930, vóór welk
tijdstip door de Vennootschap een nieu
we gashouder moet worden gebouwd, is
spr. zoo vrij zijn meening omtrent deze,
in 't kort uiteentezetten.
Dit zal ik trachten te bei-eiken door
enkel en alleen het vraagstuk zakelijk
oe besrieken en wel: Is electrificatie
voor Heusden een levensbelang en kan
elektriciteit en gas samengaan.
Allereerst komt 't mij vreemd voor,
dat dit voorstel door B. en W. nu op eens
in den raad wordt gebracht, juist op
een moment, dat de directie van de
P.N.E.M. door den raad in de laatste
raadsvergadering is gemachtigd met de
inwoners zelf te onderhandelen, na een
onderzoek door B. en W. nu IV2 jaar,
want wordt het voorstel aangenomen,
hetgeen ik ten zeerste zou betreuren, om
dat de inwoners v. Heusden clan de eerste
12 jaren van elektriciteit verstoken zul
len blijven.
De concessie-aanvrage, zocals ik als
raadslid deze te beoordeelen heb, noem
ik te vaag en te onduidelijk en kan on
mogelijk in deze vergadering een beslis
sing genomen worden en wel om de vol
gende reden.
Hoe komt men aan een minimum be
drag van 80.000 kubieke M.
Zcoals ik zelf heb kunnen nagaan of
kan berekenen, zou de fabriek met haar
230 afnemers plm. 160 A 170.000 kubie
ke Meter gas leveren. Wethouder
De Haan verklaart dat de Ven
nootschap de laatste jaren geen dividend
heeft uitgekeerd, zcu zelfs momenteel
met verlies werken, maar dan begrijp ik
niet, dat de directie zich nu met een
minimum afname kan tevreden stéllen
van 80.000 kubieke M. dus de helft.
Punt 3 zegt: mocht het gebeuren dat
de gemeente tot electrificatie zou be
sluiten en het minimum aan kubieke M.,
zijnde 80.000 niet zou worden bereikt,
de gemeente dit zal moeten bij betalen.
Volgens de gegevens van B. en W. heb
ben. er 200 inwoners geteekend voor elec
trificatie en er zijn, 230 gasverbruikeirs
dus blijven er maar 30 gasverbruikers
over. Dit is volgens mij niet juist, want
al zouden er 200 inwoners gebruik ma
ken van electriciteit er toch minstens
100 zijn, welke gas gebruiken voor kook-
doeleinden.
Daaruit besluit ik, clat, wanneer er
werkelijk binnenkort tot electrificatie zou
worden oveigegaan, volgens de. Voorzit
ter, geen 80.000 kubieke M. maar am
per 30.000 kubieke M. gas zou worden
verbruikt, dus een tekort van 50.000 ku
bieke M.
Dit zou voor de gemeente een jaar-
lijksch bedreig zijn van 50.000 maal IIV2
cent is f 5750 bij te betalen door de
oelast ingbetalers.
Mijnheer de Voorzitter, Heeren Wethou
ders en leden van den raad, U zult het
toch met mij eens zijn, dat, wordt dit
voorstel aangenomen, de gemeente nooit,
althans zeker niet binnen 12 jaren tot
electrificatie zal kunnen overgaan.
Daarbij nog dit, er gaat volgens Wet
houder De Haan wel 40 pCt. gas ver
leren, hetgeen de verbruikers, natuurlijk
in den gasprijs moeten betalen en door
het aannemen van dit voorstel, gaat de
prikkel voor de gasdirectie, cm te zor
gen voor zoo min mogelijk gasverlies,
verloren, immers het te kort van de mi
nimum levering van 80.000 kubieke M.
wordt door de gemeente geclekt, aizoo
de directie is gewaarborgd.
Er zijn nog meerdere bezwaren, welk
ik echter voorloopig niet noodig acht,
verdei uiteen te zetten, maar nog eens,
mocht het zijn dat het voorstel wordt
aangenomen, het een groote 'ramp voor
de Gemeente zal beteekenen, vooral voor
den middenstand, zakenlieden, kleine
werkgevers, ondernemers en zoo meer.
Het is volgens mijne bescheiden mee
ning verkeerd geweest om het voorstel
van den heer Leenhouts om een com
missie tot onderzoek te benoemen of
het mogelijk-zou zijn van gas en electrici
teit te samen, niet is aangenomen, want
doordat B. en W. zelf het onderzoek
in handen hebben genomen zijn we nu
na IV2 jaar even ver, mogelijk nog ver
der van huis.
Manheer de Voorzitter wanneer we nu
de toestand in Heusden eens nader be
zien, dan zien wij hoe dat Heusden bij
gebrek aan werkgelegenheid en anders
zins als 't ware leegloopt, in een plaatsje
als hier van nog geen 2000 inwoners,
nu al ruim 30 A 40 woningen onbewoond
zijn.
Dit alles ten schade van de zaken-
m> nschen, winkelstand, werkgevers en
werknemers, kortom het overgroot© ge
deelte der inwoners.
Wanneer we nu eens zien, dat alle
gemeenten tot de kleinsten toe van
Nc-ord-Brabant, ja van geheel Nederland
bijna allen in 't genot zijn van electrici
teit, voor kracht of energie, onontbeerlijk
voor de tegenwoordige bevolking, wat be
treft werkgelegenheid en welvaart, dan
vraag ik me af, moet Heusden nu weer
12 jaren achterblijven.
Mijnheer de Voorzitter, heeren Wet-
houders en leden van den raad, ik doe
een beleefd doch dringend beroep op
Uwe verantwoordelijkheid en welwillend
heid, stemt tégen de concessie en bezorgt
cle inwoners van Heusden zoo spoedig
mogelijk electriciteit, waarna zij1 zoo drin
gend verlangen.
De heer Schmiehausen zou hierover
gaarne ook iets zeggen. Het voorstel van
B. en W. komt hierop neer dat de gas
fabriek weer voor 12 jaar concessie krijgt,
de gemeente dus 12 jaar aan de fabriek
wordt vastgelegd. Spr. vindt deze termijn
veel te lang. Wij leven snel, thans wordt
het mijngas reeds in verschillende plaat
sen gebracht, wie zegt dat over twee
of' drie jaar geheel Noord-Brabant niet
van mijngas- zal warden voorzien. Ligt
Heusden dan va#t aan zoo'n particulier
ondernemingtje dan blijft Heusden daar
van weder -verstoken. Nu kan men tegen
over het denkbeeld van mijngas, wel zijn
schouders ophalen, doch wie had in*
der tijd gedacht, dat wij in zoo'n kort,
tijdsbestek zooveel autobussen zouden
hebben. Een particulier bedrijf moet zich
zelf maar zien te redden, is het niet ren
dabel dan moet het maar worden opge
heven, als het opdoekt,' komt er best wal
anders. Laat desnoods- die particulieren
die vorstanders van gas- zijn, het tekort
bijbrokken. Spr. kan zich met het voor
stel niet vereenigen, 12 jaar is veel te
lang.
De Voorzitter zou als geen der andere
heeren het woord meer verlangt, de hee
ren Metselaar en Schmiehausen, de vraag
willen stellen wat zij dan eigenlijk wel
willen. De heeren willen de gasconcesme
niet verlengen, willen dus blijkbaar van
de gasfabriek af, dat men dat dan evenwel
royaal zegt. Een middenweg is er niet.
Het aannemen van dit voorstel is. juist
de weg om naast het gas electriciteit
zien te krijgen. Men kan van de Directie
van de gasfabriek niet vergen dat zij
groote kosten gaat maken, zonder eenige
zekerheid voor de toekomst. Men kan
toch niet vergen, dat zij f15.000 voor
betere gasvoorziening gaat uitgeven, zon
der dat zij de gelegenheid krijgt deze
uitgaaf af te schrijven. Ais de beide
heeren niet anders wenschen als electri
citeit dan moeten zij de gasconcessde een
voudig opzeggen. B. en W. meenden in
den geest van een groot aantal ingezete
nen te handelen, als zij. trachten het
kcokgas te behouden. Acht men elec
triciteit voor Heusden een levensbelang
dan wil spr. daarover niet twisten, er
zijn zeker heel veel menschen, die daar
prijs opstellen, doch er zijn ook veel
ingezetenen, die prijs stellen op het be
houd van hun gas. Spr. begrijpt niet
dat deze laatsten nu moeten worden ge
negeerd, tegenover hen die electriciteit
wenschen. De bewering van den heer Met
selaar over het instellen van een Com
missie als door de heer Leenhouts be
deelt, als zou deze commissie die kwes
tie in het rechte spoor hebben gebracht,
deze gelooft spr. niet. De heer Metselaar
zegt dat men thans even ver is of
nog verder als D/2 jaar terug, hiermede
is evenwel niet gezegd dat B. en W. niets
hebben gedaan voor electrificatie, zij kun
nen evenwel het standpunt om de gas-
veroruikers te verwaarloozen niet dee
len. De heer Metselaar spreekt wel over
een gasverbruik van 160 of 170.000 ku
bieke M. per jaar, doch dit lijkt er niet
op. Het verbruik bedraagt slechts 40D
kubieke M. per dag.
Metselaar. Wij kunnen niet zonder ge
gevens een besluit nemen, ik heb voor
Nieuwsblad
