DE SNELSTE MENSCHEN DER WERELD.
Het maken van tenten.
DE SCHEEVE TOREN
VAN PISA.
F igZ.
De Piazza del Duomo is een groot plein
te Pisa in Italië, waar vier monumenten
prijken, die wereldgeschiedenis hebben ge
maakt. Tezamen met de Duomo, de Bat-
tistero en de Campisanto staat daar een
febouw, dat de wetten van de natuur schijnt
uit te dagen, de scheeve toren.
De scheeve toren is ontworpen door den
bouwmeester Bonanno in 1174. Ze is cylin-
dervorming en 54 y2 meter hoog, heeft een
uitwendige doorsnede van ongeveer 15 me
ter en hangt 3 meter 26 cm. over. De toren
is geheel uit marmer gebouwd. De toren
bevat zeven klokken, waarvan de twee
grootste, de Assunta en de Crosefisco resp.
2300 K.G. en 3400 K.G. wegen. De bovenste
verdieping wordt bereikt door een wentel
trap, die uit 296 treden bestaat.
O.V. as van den toren in verticalen stand;
OT. as van den toren in zijn werkelijke
positie; OZ. as van den toren, wanneer
gevaar voor omvallen kan ontstaan.
Dikwijls wordt de vraag gehoord of de
toren met opzet scheef gebouwd is of dat
een grondverzakking de scheefheid heeft
veroorzaakt. De waarheid is tusschen beide
veronderstellingen gelegen. De bouwmees
ters hebben een meesterstuk van bouw
kunst willen oprichten en zullen dus niet
met opzet het gebouw scheef hebben gezet.
Bovendien bevinden er zich in Pisa nog
andere bouwwerken, die niet geheel recht
A: sponsachtige grond; B: gele klei; C. zand (bevat water);
D: laag blauwe klei.
staan, bijv. de klokketoren van de St. Nico-
laaskerk.
Uit de geschiedenis blijkt, dat Bonanno
het fundament in den zomer van 1174 op
een volkomen horizontale plaats heeft ge
legd. Het gebouw is geleidelijk hooger ge
worden tot bij de derde galerij. Op dit tijd
stip is de grond gaan zakken onder het ge
wicht van den toren. Volgens de overleve
ring is Bonanno in uiterste wanhoop van
het hoogste punt van het halfklaargekomen
gebouw gesprongen. Het onderbroken werk
is later hervat en geleidelijk is de toren
verder gaan overhellen naarmate deze hoo
ger werd. Niettemin werden al voorzorgs
maatregelen genomen om de oorspronke
lijke fout te herstellen, want toen de bouw
meesters bemerkten, dat de grondverzak
king plaats vond aan den zuid-kant hebben
zij de daarop volgende galerijen, te begin
nen van de vierde verdieping, aan den
zuidkant hooger gebouwd dan aan den
noord-kant. Maar men moet wel zeer nauw
keurig opletten om te kunnen zien, dat de
pilaren aan de noord-zijde korter zijn dan
die aan het zuiden. Als men er dus in zou
siagen het fundament weer recht te leggen,
zou de Campanile toch niet rechtop staan,
maar in de tegenovergestelde richting over
hellen.
Is de scheeve toren in de zeven en een
halve eeuw van zijn bestaan scheever ge
worden? Van tijd tot tijd worden onder
zoekingen ingesteld om deze vraag te be
antwoorden. Uit de aanteekeningen van de
onderzoekingen uit verschillende tijdper
ken blijkt namelijk, dat de scheeve toren
van tijd tot tijd meer of minder voorover
gebogen heeft gestaan. Als dit het geval is,
behoeven de bewoners van Pisa niet in het
minst verwonderd te zijn als zij op zekeren
dag hun prachtige Campanille rechtop vin
den staan, of naar de andere zijde overhel
lend. Vasari vermeldt een overhang van 3
m. 79 cm., La Condamine rekent, dat dit 4
m. 22 cm. is, terwijl Soufflot deze op 3 m.
Hoe ver lijken de dagen van de trek
schuit, de postkoets en andere door paarden
voortgetrokken vervoermiddelen! En toch
waren die nog geen honderd jaar geleden
algemeen in gebruik. Toen maakte men
zich niet zoo druk om snelheid, maar tegen
woordig! Loopen is uit de mode. Op zijn
minst moet je je toch met een fiets kunnen
verplaatsen.
Maar bekijk nu eens dezen wagen.
Lijkt hij eigenlijk niet meer op een voor
wereldlijk monster dan op een automobiel?
Het is de beroemde „Blue Bird" oftewel
„blauwe vogel" van den Engelschen auto
rijder Majoor Campbell, die 2600 paarde-
kracht ontwikkelt. Het geweldige rugstuur
als een machtige vischstaart dient
voor het evenwicht dat bij de monsterach
tige snelheden, die Campbell bereikt, zeker
noodig is.
Op de zandbaan aan de Amerikaansche
kust bij Daytona is de mooiste lijnrechte
racebaan der wereld aangelegd. Hier haal
de Campbell het nieuwe wereldrecord voor
auto's, toen hij 444 K.M. in een uur aflegde.
Jullie moeten daarmee eens vergelijken,
dat een normaal mensch 4 tot 6 K.M. in
een uur marcheer en kan!
Zoodoende is Campbelle de snelste man
van de wereld. Maar zijn recordcollega's in
de lucht overtreffen hem toch nog in snel
heid! De Engelsche vlieger Luitenant
Stainforth vliegt met zijn sportvliegtuig
657 K.M. in een uur! Deze snelheid is de
90 cm. vaststelde. In 1792 berekende Da
Morrone de overhang op 4 m. 37 cm.
Klaarblijkelijk waren deze metingen on
zuiver en de toren heeft zeker niet al de
vermelde bewegingen uitgevoerd.
De geleerde, die zich het minst bekom
merd heeft om het vooroverneigen van den
toren, maar eerder van deze omstandig
heid gebruik gemaakt heeft, was de be
kende Galileus Galilei, die in 1564 te Pisa
werd geboren. Hij was het, die de wetten
van de slingerbeweging ontdekte en het
horloge uitvond. Verder heeft hij stukjes
kurk en metaal van de bovenste verdieping
van den scheeven toren afgegooid en de
rotatie van de aarde ontdekt.
Wij móeten ons bepalen tot den heden-
daagschen tijd om in staat te zijn de juiste
stand vaii zaken te verklaren. Zuivere op
metingen bewijzen, dat de neiging tot hel
len toeneemt. Volgens de jongste bereke
ningen vermeerdert de overhang met één
milimeter per jaar. Als deze vermeerde
ring zoo doorgaat zal de toren binnen twee
honderd jaar gevaar loopen om te vallen.
Natuurlijk zijn wij niet zeker van de re
gelmatigheid van het verschijnsel, maar
andere dingen kunnen misschien gebeuren,
die de zaak ingewikkelder maken.
Italië ondervond reeds verschillende ma
len, welk een ontzettende verstoring in het
evenwicht een aardbeving kan aanrichten.
Ook de scheeve toren heeft hiermede reeds
te kampen gehad. In Augustus van 1846
heeft een geweldige schok een der klokken
laten luiden en sommige menschen, die zich
op het plein bevonden, waren met schrik
vervuld, want de toren moet ook gezwaaid
hebben. Na de aardbeving van 1913 werd
een verdere afwijking van vijf millimeter
waargenomen.
Vanaf het jaar 1907 zijn onder leiding
van professoren in de gologie rondom den
toren boringen verricht om zoodoende de
geaardheid van de grondlagen onder den
toren te bestudeeren. Hierdoor kon worden
vastgesteld, dat de kleilaag onder den to
ren indeukte en dat de grootste verzakking
niet onder het gebouw, maar meer naar den
zuid-kant plaats vond. Deze verzakking
wordt natuurlijk verergerd door het reus
achtig gewicht van den toren, dat op 14257
ton (duizend Kilogram) geschat wordt. Deze
druk is ver boven de draagkracht van den
grond in Pisa, die slechts een vijfde ge
deelte van den druk van den toren kan
verdragen. Bovendien is ook het funda
ment van den toren niet sterk genoeg.
Op het oogenblik maakt men er werk
van, den scheeven toren te behouden. De
grond rond den toren wordt versterkt zoo
dat deze in staat zal zijn om het groote
gewicht zonder gevaar te dragen. De ver
sterking geschiedt door middel van cement,
dat onder grooten druk in den grond wordt
gegoten. Men hoopt door deze maatregelen
het gebouw voor het nageslacht te bewa-
rén.
grootste, die tot dusver oodt bereikt werd.
Dan volgt Campbell, en hij overtreft weer
den motorrijder Wright, die 242 K.M. in
een uur aflegt. En eigenlijk kunnen we
Kaye-Don ook niet vergeten, de koene
Amerikaan, die met zijn motorboot „Miss
Engeland II„ het wereldrecord op het water
haalde met 176.9 K.M. in een uur.
En hoe staat het met het loopen, het ge
wone hulpmiddel, dat door de moderne
machines, wel eens iets aan belangrijkheid
verliest? Hier geldt de neger Tolan als een
der besten. Hij loopt honderd meter in 10.3
seconden, en de Italiaan Valente loopt 25
K.M. in twee uur en eenige minuten. Wie
doet het hen na?
Zoodra het lentezonnetje warm koeste
rend schijnt, zijn alle wintervermaken in
'n wip vergeten. Dan denken we weer aan
den zomer, aan bruinbranden, aan zwem
men, aan kampeeren. Ja, aan kampeeren
vooral. Om te kunnen kampeeren hebben
we op zijn minst een tent noodig. Nu is het
wel mogelijk zulk een tent kant en klaar
te koopen, maar veel aardiger en ook goed-
koopen is het om er een zelf te maken.
Als we verre tochten gaan maken, moe
ten we er natuurlijk voor zorgen zoo wei
nig mogelijk bagage mee te nemen en daar
om mag de tent ook niet te zwaar zijn,
vooral omdat we haar in onzen rugzak
willen meedragen.
Wij willen daarom een beschrijving
geven, hoe een tent te maken, die op zijn
hoogst twee kilogram weegt en niet duur
der wordt dan een gulden of twee. De
hoofdzaak is natuhrlijk het tentedak. Dit
kan van verschillende stoffen werden ge
maakt, van geel katoen of van linnen.
Maar ook van andere stoffen, mits ze dicht
geweven zijn en niet -te zwaar. Maar het
goedkoopste is waarschijnlijk wel het on
gebleekte katoen, dat al voor een paar dub
beltjes per meter verkrijgbaar is. Je moet
de breedste soort vragen, die er in den win
kel voorradig is, want onze tent mag zoo
weinig mogelijk naden hebben, daar deze
bij regen spoedig doordruppelen, ook al is
het tentedak ondoordringbaar gemaakt,
waarover we straks meer zullen vertellen.
Het spreekt vanzelf, dat we verschillen
de stukken van het katoen aan elkaar moe
ten naaien. Dit werkje zal je moeder of een
zuster wel voor je willen opknappen. Er
moet rekening mee worden geehouden, dat
de' zoomen uiterst stevig zijn, daar een terrt
veel te verduren heeft.
Figuur 1 toont ons hoe zulk een zoom kan
gemaakt worden, maar de zoom op fig. 2 is
steviger en dus aan te bevelen. Figuur 3
laat ons een versterkingshoekje zien, zoo
als die op verschillende plaatsen van de
tent ((zie fig. 4) moeten aangebracht wor
den. Op deze versterkingshoekjes worden
stevige lussen vastgenaaid en over het tent
doek verdeeld zooals op teekening 4 duide
lijk is aangegeven. Onze tent is nu klaar.
Maar eerst gaan we haar nog waterdicht
maken. De eenvoudigste manier (er zijn
ook nog andere methoden) is het tentdoek
op een tafel uit te spreiden en in te wrij
ven met een stuk parafine, dat je bij eiken
drogist kunt krijgen. Als je dat gedaan
hebt, neem je een niet te heet strijkijzer en
strijkt ermede over de stof. De parafine zal
dan smelten en tusschen alle fijne ope
ningetjes dringen.
Maar nu zul je graag willen weten hoe
de tent te gebruiken. Het mooiste van deze
tent is, dat je er verschillende tenten mee
kunt maken. Stel je eens voor, dat je na
een vermoeienden dag laat op een kamp
plaats komt. Het is een heerlijke dag en
het ziet er niet naar uit, dat het zal gaan
regenen. Goed! Je pakt de tent uit en maakt
er een slaapzak van, door het tentdoek om
je heen te wikkelen.
Ook op een andere eenvoudige manier
hun je de tent gebruiken als het niet koud
is. Je neemt een der overlangsche einden
van het tentdoek en schuift een touw door
de lussen. Daarna moet je dit touw tus
schen twee boomen ophangen en klaar is
de tent.'
Ofwel kun je een touw of een stok halen
door de lussen 12, 13, 14, 16 en 6 (zie fig. 4>
en dat aan twee boomen vastmaken.
Misschien stel je je met een kleinere
tent tevreden. Alles wat je dan te doen
hebt is de lussen 4, 14 en 9 te nemen in
plaats van de anderen. Om een kant van de
tent dicht te hebben nemen we de lussen
12, 13, en 14 en laten het geddeelte met lus
12 vallen, (fig. 6).
Zooals de afbeelding verder laat zien
zijn er nog verschillende manieren om een
tent samen te stellen. Het beste zal zijn,
dat je eerst eens probeert zulke tenten te
maken van een stuk papder, dat je volgens
de verschillende aangegeven figuren vouwt.
Misschen vind je dan. zelf nog meer mo
dellen.
Is dat even een fijne tent, die ik jullie
geleerd heb te maken!
