fiil nummer beslaat uit 2 bladen Binnenland Uitgave FIRMA L. J. VEERMAN - HEUSDEN. olksgebruiken op emelvaarfsdag Eeovoodig Boerenkasboek X No 6160 Woensdag 21 Mei 1941 VERD UISTE van alteha Dit blad verschijnt WOENSDAGMORGEN en VRIJDAGMIDDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden franco per post beschikt f 1.30. Bij onze agenten 11 cent per week. - Afzonderlijke nummers 5 cent. Int. Telefoon no. 19. Postrekening no, 61525. AdvertentiSn van 16 regels 90 cent. Elke regel meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht. De eeuwen door heeft de dauw een grooten rol gespeeld, niet alleen in de natuur en bij het groeien der planten, maar ook in bet volksge loof. Dit schreef aan de dauw genezen de kracht toe, speciaal als middel om zieke oogen te genezen. Wij zien hier een parallel met de zuiverende vuren, die eertijds werden gebrand in tijden, waarin een bepaalde ziek te heérschte, die immers was toe te schrijven aan het funeste werk van demon of heks. Vandaar dat in den midzomer vuren werden aangelegd tot bestrijding dezer ziekte. „Aan het vuur, dat magische krachten heet uit te stralen, wordt ook de macht toegekend booze gees ten en demonen onschadelijk te ma ken of te verjagen. Daarom zien wij in het voorjaar vele vuren aan leggen, waarvan echter de magische kracht „vruchtbaarheid op te wek ken" meer op den voorgrond treedt". Ook aan de dauw schreef men wonderdadige krachten toe en zeer lang, we kunnen "wel zeggen tot den huidige,n dag toe, bleef het „dauw- trappen" of /ydauwslaan" op He melvaartsdag o.a. bestaan. Nu is er over de viering van den Hemelvaartsdag de eeuwen door heel wat te doen geweest en de manier van viering van dezen dag heeft heel wat wijzigingen ondergaan. In de 17e eeuw werden dien dag processies gehouden, illustreerend Je zus' opgaan naar den Olijfberg, van waar de Heiland ten Hemel is ge varen. Zulke processies bleven nog lang gehandhaafd te Amsterdam en Utrecht b.v. Werd in de eene kerk het Christusbeeld rijkelijk versierd (wijst dat soms op Jezus triumfale heenvaring ten hemel?), in andere was het gewoonte dien dag het beeld uit het heiligdom te verwijderen, al dus symbolisch voorstellend, dat Christus niet meer op aarde was naar het lichaam. Toen later op 15 Augustus als feestdag Maria Hemelvaart opkwam, verbleekte eenigszins de herdenking van Christus' heenvaren ten hemel, en overschaduwden de andere feest dagen meer en meer den Hemel vaartsdag. Vele predikers gingen toen op den Zondag, voorafgaande aan den He melvaartsdag, het wondere feit van hemelvaart herdenken en zoo werd minder aandacht geschonken aan den Hemelvaartsdag-op-zich. Doch ook dit hield niet stand en thans behoort de Hemelvaartsdag tot den cyclus der erkende Christelijke feestdagen. Volgens een sage, die nog in de Scandinavische landen wordt ver haald, spreidt op Hemelvaartsdag een drank al zijn schatten uit, om deze in de zon te laten schitteren. „Van daar, dat in verscheidene legenden, waarin sprake is van menschen,die zich opmaken om verborgen schat ten aan den dag te brengen, de He melvaartsdag wordt genoemd als de dag, waarop ze hun taak met goed gevolg kunnen volbrengen." Staat hiermede soms in verband het z.g. „dauwtrappen" of „dauw slaan" op dezen dag? Want, zooals op de heijdeusche feestdagen,de geestelijke en wereld- sche vreugde elkander afwisselden, zoo was dit ook het geval op de chris telijke feestdagen, al scheen het dan wel, dat, hoe ernstiger de eerste vreugde was geweest, dan dat de laatste des te grooter moest zijn en deze was dan vaak een parodie van de eerste. Aan gewijd waler toch schreef men afwerende kracht toe en „wij water speelt bij de animistische riten een groote rol." In het algemeen dacht men in oude tijden, dat water zuiverende eigenschappen bezat. Van daar het trekken nadr wonderdadige bronnen en putten op bepaalde feest dagen, om daar genezing te vinden. „Het Christendom schreef deze wonderdage kracht nicer toe aan het wijwater en daardoor kwam het wa ler van die bronnen en putten van zelf op den achtergrond." Hel werd gewoonte, dat de kinde ren op Zaterdag voor Paschen liet in de R. K. kerk gewijde vuur en water bij den koster gingen afhalen, om dit dan voor huiselijk gebruik aan te wenden. „Evenals in den Kerstnacht ver andert ook in den Paaschnacht alle waler in wijn zooals liet rijmpje aan toont: „Om middernacht is alle water wijn Als onze Heer Jezus zal verrezen zijn." Dezelfde wonderdadige kracht schreef men toe aan den dauw, dien men op bepaalde dagen van het jaar verzamelde. „Men ging in den vroegen morgen naar buiten, gewapend met een pot en doek om dauw te slaan. Men sloeg dan met den doek in het natte gras en wrong dien boven den pot uit." Dit noemt men in Overijsel „dauw- treden." In Noord- en Zuid-Holland spreekt men van „dauwtrappen", ook wel „hemelvaren",omdat deze ce remonie vooral plaats had op He melvaartsdag. Heel vroeg trok men er op uit, om weer met kerktijd terug te zijn. Langzamerhand dacht men vaak niet meer aan kerkgaan, maar trok men vroeger de wijde velden in, om van schoone, overdadige natuur te ge nieten. Lang bleef het „dauwtrappen" be staan te Amsterdam b.v. „In sommige streken van Duilsch- land heerscht het volksgeloof, dat op Hemelvaartsdag op den Hörsel- berg een blauwe bloem blceit, waar mede men de poort kan ontsluiten, die toegang geeft tot het binnenste van den berg, waar groote schatten verborgen liggen. Dat zoowel de schatten van den Hörselberg, als de blauwe bloem alleen bestaan in de volksverbeelding behoeft nauwelijks gezegd. Hemelvaartsdag valt steeds op Don derdag, dat is de dag, welke de ou de Germanen wijdden aan Thor of Donar, den dondergod, die op zijn bokkewagen, gewapend met den don- derhamer langs de wolken rijdt, om met goed gemikten worp de wolken te treffen en met zijn hamer, zoodat er de vonken afvliegen, die den blik- Woensdag 21 Mei Donderdag 22 Mei Vrijdag 23 Mei s morgens tot 5 37 5.35 5.34 's avonds vanaf 9.36 9.38 9.40 sem vormen, terwijl <Je dreunende slagen den donder voorstellen. Tegen dezen blikseminslag z<|pht reeds de Germaan zich te behoéden door af werende middelen en velen begeven zich in de Zwabische* dorpen nog op Hemelvaartsdag naar bosch en veld, in prilien morgen! om bloemen te plukken, die in schoone schakee ringen, worden gevlochten tot krans welke, aan de huisdeuren gehangen, den feilen bliksem moeten weren. De alchimisten der Middeleeuwen, die met moeizaam speuren, het ware recept voor het goudmaken trachtten te vinden, zagen in den parelenden dauw van den vroegen ochtend het oplosmiddel van de edelste metalen, van goud en platina. In zekeren zin had het volksgeloof inderdaad gelijk, als het beweerde, dat de dauw heilzaam werkte op de me Ik gift van het vee. De dauw toch werkt in zomer nacht verkwikkend op verdrogend land en weide, en hoe frisscher en overvloediger het grastapijt, hoe rij ker de melkgift! De bewoners van Hengelo (G.)en Zelhem vierden op Hemelvaartsdag gemeenschappelijk feest, de Mulders- kermis. Wij lazen hiervan, dat op verschillende boerenplar tsen in de ze gemeenten de eigenaardige schuld plichtigheid lag, die den tijdelijken gebruiker of verpachter verplichtte, om bij gelegenheid van de z.g. „Mul- derskermis" een groot brood te bak ken, ten behoeve van de armen van Hengelo en Zelhem. Ieder was, zoo zegt de> schr., volkomen vrij, dat brood zoo groot en zwaar tie maken als hij verkoos, doch in geen geval mocht het minder zijn dan 22 pond. Na de middagkerk begaf ieder zich met zijn brood naar de Muldersfluit (een eertijds oude molen aan een zandweg), ongeveer halfweg Hengelo en Zelhem in den z.g. Zelhemschen Enk. Aan Muldershuis kwamen allen sa men met de burgemeester der beide gemeenten, de predikanten, pastoors, diakenen, armmeesters en school meesters. Ten overstaan van 'deze heer en werden de meegebrachte brooden door een der schoolmeesters nauwkeurig gewogen en ieder, wiens brood mocht blijken minder dan de bepaalde twee en twintig pond te wegen, verbeurde voor ieder onder pond een boete van dertig cents. Hij, wiens brood het zwaarste was kreeg een flesch wijn als premie. Vervolgens werd deze gezamenlijke hoeveelheid brood, welke soms wel een gewicht had van 5000 pond, on der de armen verdeeld. Het zwaarste brood echter maakte hiervan een uit zondering, wijl dit volgens een oud recht bij beurten om liet andere jaar of aan den burgemeester van Hengelo of aan dien van Zelhem werd toegekend. Deze heeren maakten echter van dit voorrecht zelden gebruik en ston den ook dit gevaarte aan hun .met minder aardsche goederen bedeelde dorpsgenooten af. De schr. zegt verder, dat dit ge bruik in den Achterhoek langzamer hand is achteruitgegaan, al heeft het zich zeer lang gehandhaafd. voor de landbouwbevolking ten dienste van hunne boek houding. Een zeer duidelijk kasboek, aanbevolen door H.H. Rijks ambtenaren der Belasting. Prijs per post 5 7 cent. Boekhandel Firma L. J- VEERMAN, Heusden- N.S.B.ier BIJ ARRESTATIE GEDOOD. De militaire Kamer van de Haag- sche rechtbank1 heeft onder presidium van mr. van V'rijbergjhe de Coningh de strafzaak behandeld tegjen den 39- jarigjen reserve-kapitein der infan terie A. van "den H.,( wien <ten laste, was gelegd, dat op of omstreeks J3 Mei 1940 te Wassenaar opzettelijk op korten afstand een schot uitleen met scherpe patronen geladen pistool heeft afgevuurd op Carl Joseph Will- liam Noordendorp, daarbij richtende op diens, hoofd, althans lichaam, door welk schot Noordêndorp in het hoofd is getroffen en zoodanige verwoni- djngen heeft bekomen, dat hij kort daarop is overleden. In deze zaak waren zes gfetuigen door het openbaar ministerie gledag- vaard. Als verdediger trad op mr. H. W. Wierda uit Utrecht. Res.-kapitein van den H. had den 12en Mei des avonds de opdracht van zijn bataljonscommandant ont vangen, te Wassenaar alle N.S^B.-ers te arresteeren. Na een aantal aanhou dingen den volgenden ochtend te hebben verricht, kwam verdachte om streeks elf uur ten huize van den heer Noordendorp aan "den Stormi-van- 's G raven zande weg 53, w:ens adres hij evenals van ruim' dertig andere ingezetenen bij' de politie bad lontf- vangen op zijn verzoek om adressen van N.S.B.-ers te vernernen en, nadat hij gebeld had, stond hij tegenover den heer Noordendorp, dien hij wilde aanhouden. Toen verdachte hem'had gesommeerd de handen omhoog te houden en de heer N. na herhpald|e waarschuwing de armen liet zakken, meende verdachte, dat de heer N. zijn rechterhand naar den "broekzak richtte om een revolver te grijpen en om nu zijn tegenstander voor te zijn), schoot hij den heer N. neer. Cerdachte zeide, de order tot het arresteeren der N.S.B.-ers den avond tevoren mondeling te "hebben ontvan gen. Toen hij den ochtend van 13 Med tegen elf uur aan den 's Grave ni sand e weg 53 aanbelde, deed iemand open wien hij vroeg bent ii de heer Noordendorp? Ee bewoner antwoord de: die ben ik*. Viervolgens gelastte verd. hem de handien omihpogl te houden, zeggende dat hij zijn arrest- tant was. De, heer N. had toen geantwoord „waarom, ik heb nooit wat gedaan". Het viel verd. echter op, dat de reCh|- t er broekzak van den heer N. bol stond en toen de heer N. ten derde* male ondanks waarschuwing de hand in die richting "bewoog en de heéle houding van dep heer "N. wees pp verzet, heeft verdachte gemeend niet te moeten afwachten en den "heer (N. neergeschoten. Op de vraag, waarom de kapitein zeJfs na het doodend schot zich niet' had overtuigd of een vuurwapen in den broekzak van het slachtoffer aan wezig was, antwoordde verdachte, dat hij om moreele redenen het lijk' niet heeft willen aanraken. Vroeger had hij) na hèjt vinden van een ver on gen lukte, wel iets van dien aard gedaan, hetgeen hem toen zeer kwalijk werdJ genomen. Ook tegienover de jongens^, diet bij hem waren, achtte hij het bej- ter het lijk te latiejn liggen, pm htun moraal niet verder te schokken. Bo vendien noopte de tijd tot doorgaan, want zelfs voor huiszoekingen ontp brak de tijd. i j' Van het geheele geval zeide veir-» dachte buitengewdön veel spijt te hebben. De officier van justitie, mr. Van Gil se, het woord verkrijgend, zeide de moeilijkheid van een juist oordeel in deze zaak te erkennen. pe ppj- dracht tot huiszoeking! en arrestable! was voor verdachte als officier e'en vreemde, want zij behoorde feitelijk tot de taak der politie. Van die buist* zoekingen zelf is niets terecht gekof* mep omdat er geen tijd unieer voor! restte. Toen op het bellen van ver dachte de heer N. zelf ppendeied eto hoorde,, dat hij arrestant was, is (deze, naar het schijnt, geagiteerd geweest e.n heeft den indruk' gewekt, ^l)at hij kwaad wilde.. Politie zou, in zulk een geval, naar spr. öpvaitting, den man overmand en gefouilleerd hebben. In plaats hiervan werd de heer ;N„, izdji het na herhaalde waarschuwing om) de, handen omhoog te houdien, door verdachte neergeschoten. Doch in dien verdachte had moeten schieten, 'dan had hij hei toch zoodiantgl kunf* nen doen, dat de tegenstander piet 'werd gedood, doch alleen onscha delijk gemaakt. Hij heeft echter den. revolver willens en wetens op ihèt hoofd van het slachtoffer gericht! pn afgevuurd, hetgeen den onmiddellijf- Kep dood tengevolg'e had. Men kan zeggen, dat verdachte epn rustigen indruk maakt en pr antop ge met wrardeering over zijin militaif* ren dienst zijn g£s<proken, dat peemt niet weg, ,'dat verdachte een strafbare daad heeft gepleegd, waarvoor hij gestraft zal rrioefen worden. Spreker eischte een gevangenis straf 'voor dep tijd van twee jaren. Mr. Wierda, ving zijn pleidooi aan. met woorden van deernis over bet voorgevallene. Zlelf reserve-officier zijnde:, kan pleiter zich levendig voort stellen in welk' eon moeilijke positie de, verdachte op bèt momle'nf van de schietpartij heeft verkeerd. 'Men zal wel zeggen, gjelij'k 'de officier ivan justitie deed, dat 'dje, politie anders zou zijn opgetreden en den man niet zou hebben neergeschoten, doch men moet niet vergeten, in welke psychi sche 'gesteldheid de militairen 'warepi gebracht door allerlei geruchten en gefantaseerde 'verhalen over als boe- rep en nonnen verkleede parachutis ten. In die dagen en dioor (diergelijke geruchten was iedereen verdacht gemaakt. Verdachte heeft zich inder daad ernstigi bedreigd' gevoeld, toen de heer "Noordendorp, ondianks her haalde, sommatie de handen niet' (orrv- hoog hield en naar den brdekfeak' i£jn hand lieft afglijden. Politieke bedoe lingen had verdachte zeker niet want hij heeft, zich nimmer Piet de politiek! bezig gehouden. Zijn opdracht was eenvoudig het arresteeren van 'N.S. B.'ers, waartoe hij op het politie bureau een lij'stj(e had ontvangen. Naar pleiters opvatting heeft zijd cliënt uit noodweer gehandeld en 'dient hij te worden ontslagen Van rechtsvervolging, dan we#. té worden vrijgesproken. 1 De rechtbank ztal 29 Mei (uitspraak doen. i (Huisgei voor het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard Met den krijtmolen aan het Noord Hollandsch kanaal bevat het landelijk gedeelte van Amsterdam bij het voormalige Buiksloot nog vele merkwaardigheden. Een typisch tafreeltje in de onmiddellijke nabijheid van de hoofdstad (Pax-Holland)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1941 | | pagina 1