fiil nummer beslaat uit 2 bladen
Binnenland
Uitgave FIRMA L. J. VEERMAN - HEUSDEN.
olksgebruiken op
emelvaarfsdag
Eeovoodig Boerenkasboek
X
No 6160 Woensdag 21 Mei 1941
VERD UISTE
van alteha
Dit blad verschijnt WOENSDAGMORGEN
en VRIJDAGMIDDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden
franco per post beschikt f 1.30. Bij onze agenten
11 cent per week. - Afzonderlijke nummers 5 cent.
Int. Telefoon no. 19. Postrekening no, 61525.
AdvertentiSn van 16 regels 90 cent. Elke regel
meer 15 cent. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdagmiddag 1 uur en
Vrijdagmorgen 9 uur ingewacht.
De eeuwen door heeft de dauw
een grooten rol gespeeld, niet alleen
in de natuur en bij het groeien der
planten, maar ook in bet volksge
loof.
Dit schreef aan de dauw genezen
de kracht toe, speciaal als middel
om zieke oogen te genezen. Wij zien
hier een parallel met de zuiverende
vuren, die eertijds werden gebrand
in tijden, waarin een bepaalde ziek
te heérschte, die immers was toe te
schrijven aan het funeste werk van
demon of heks. Vandaar dat in den
midzomer vuren werden aangelegd
tot bestrijding dezer ziekte.
„Aan het vuur, dat magische
krachten heet uit te stralen, wordt
ook de macht toegekend booze gees
ten en demonen onschadelijk te ma
ken of te verjagen. Daarom zien
wij in het voorjaar vele vuren aan
leggen, waarvan echter de magische
kracht „vruchtbaarheid op te wek
ken" meer op den voorgrond treedt".
Ook aan de dauw schreef men
wonderdadige krachten toe en zeer
lang, we kunnen "wel zeggen tot den
huidige,n dag toe, bleef het „dauw-
trappen" of /ydauwslaan" op He
melvaartsdag o.a. bestaan.
Nu is er over de viering van den
Hemelvaartsdag de eeuwen door heel
wat te doen geweest en de manier
van viering van dezen dag heeft heel
wat wijzigingen ondergaan.
In de 17e eeuw werden dien dag
processies gehouden, illustreerend Je
zus' opgaan naar den Olijfberg, van
waar de Heiland ten Hemel is ge
varen.
Zulke processies bleven nog lang
gehandhaafd te Amsterdam en
Utrecht b.v. Werd in de eene kerk
het Christusbeeld rijkelijk versierd
(wijst dat soms op Jezus triumfale
heenvaring ten hemel?), in andere
was het gewoonte dien dag het beeld
uit het heiligdom te verwijderen, al
dus symbolisch voorstellend, dat
Christus niet meer op aarde was
naar het lichaam.
Toen later op 15 Augustus als
feestdag Maria Hemelvaart opkwam,
verbleekte eenigszins de herdenking
van Christus' heenvaren ten hemel,
en overschaduwden de andere feest
dagen meer en meer den Hemel
vaartsdag.
Vele predikers gingen toen op den
Zondag, voorafgaande aan den He
melvaartsdag, het wondere feit van
hemelvaart herdenken en zoo werd
minder aandacht geschonken aan den
Hemelvaartsdag-op-zich. Doch ook
dit hield niet stand en thans behoort
de Hemelvaartsdag tot den cyclus
der erkende Christelijke feestdagen.
Volgens een sage, die nog in de
Scandinavische landen wordt ver
haald, spreidt op Hemelvaartsdag een
drank al zijn schatten uit, om deze
in de zon te laten schitteren. „Van
daar, dat in verscheidene legenden,
waarin sprake is van menschen,die
zich opmaken om verborgen schat
ten aan den dag te brengen, de He
melvaartsdag wordt genoemd als de
dag, waarop ze hun taak met goed
gevolg kunnen volbrengen."
Staat hiermede soms in verband
het z.g. „dauwtrappen" of „dauw
slaan" op dezen dag?
Want, zooals op de heijdeusche
feestdagen,de geestelijke en wereld-
sche vreugde elkander afwisselden,
zoo was dit ook het geval op de chris
telijke feestdagen, al scheen het dan
wel, dat, hoe ernstiger de eerste
vreugde was geweest, dan dat de
laatste des te grooter moest zijn en
deze was dan vaak een parodie van
de eerste.
Aan gewijd waler toch schreef
men afwerende kracht toe en „wij
water speelt bij de animistische riten
een groote rol." In het algemeen
dacht men in oude tijden, dat water
zuiverende eigenschappen bezat. Van
daar het trekken nadr wonderdadige
bronnen en putten op bepaalde feest
dagen, om daar genezing te vinden.
„Het Christendom schreef deze
wonderdage kracht nicer toe aan het
wijwater en daardoor kwam het wa
ler van die bronnen en putten van
zelf op den achtergrond."
Hel werd gewoonte, dat de kinde
ren op Zaterdag voor Paschen liet
in de R. K. kerk gewijde vuur en
water bij den koster gingen afhalen,
om dit dan voor huiselijk gebruik
aan te wenden.
„Evenals in den Kerstnacht ver
andert ook in den Paaschnacht alle
waler in wijn zooals liet rijmpje aan
toont:
„Om middernacht is alle water wijn
Als onze Heer Jezus zal verrezen zijn."
Dezelfde wonderdadige kracht
schreef men toe aan den dauw, dien
men op bepaalde dagen van het jaar
verzamelde.
„Men ging in den vroegen morgen
naar buiten, gewapend met een pot
en doek om dauw te slaan.
Men sloeg dan met den doek in
het natte gras en wrong dien boven
den pot uit."
Dit noemt men in Overijsel „dauw-
treden." In Noord- en Zuid-Holland
spreekt men van „dauwtrappen", ook
wel „hemelvaren",omdat deze ce
remonie vooral plaats had op He
melvaartsdag.
Heel vroeg trok men er op uit,
om weer met kerktijd terug te zijn.
Langzamerhand dacht men vaak niet
meer aan kerkgaan, maar trok men
vroeger de wijde velden in, om van
schoone, overdadige natuur te ge
nieten.
Lang bleef het „dauwtrappen" be
staan te Amsterdam b.v.
„In sommige streken van Duilsch-
land heerscht het volksgeloof, dat
op Hemelvaartsdag op den Hörsel-
berg een blauwe bloem blceit, waar
mede men de poort kan ontsluiten,
die toegang geeft tot het binnenste
van den berg, waar groote schatten
verborgen liggen. Dat zoowel de
schatten van den Hörselberg, als de
blauwe bloem alleen bestaan in de
volksverbeelding behoeft nauwelijks
gezegd.
Hemelvaartsdag valt steeds op Don
derdag, dat is de dag, welke de ou
de Germanen wijdden aan Thor of
Donar, den dondergod, die op zijn
bokkewagen, gewapend met den don-
derhamer langs de wolken rijdt, om
met goed gemikten worp de wolken
te treffen en met zijn hamer, zoodat
er de vonken afvliegen, die den blik-
Woensdag 21 Mei
Donderdag 22 Mei
Vrijdag 23 Mei
s morgens
tot
5 37
5.35
5.34
's avonds
vanaf
9.36
9.38
9.40
sem vormen, terwijl <Je dreunende
slagen den donder voorstellen. Tegen
dezen blikseminslag z<|pht reeds de
Germaan zich te behoéden door af
werende middelen en velen begeven
zich in de Zwabische* dorpen nog
op Hemelvaartsdag naar bosch en
veld, in prilien morgen! om bloemen
te plukken, die in schoone schakee
ringen, worden gevlochten tot krans
welke, aan de huisdeuren gehangen,
den feilen bliksem moeten weren.
De alchimisten der Middeleeuwen,
die met moeizaam speuren, het ware
recept voor het goudmaken trachtten
te vinden, zagen in den parelenden
dauw van den vroegen ochtend het
oplosmiddel van de edelste metalen,
van goud en platina.
In zekeren zin had het volksgeloof
inderdaad gelijk, als het beweerde,
dat de dauw heilzaam werkte op de
me Ik gift van het vee.
De dauw toch werkt in zomer
nacht verkwikkend op verdrogend
land en weide, en hoe frisscher en
overvloediger het grastapijt, hoe rij
ker de melkgift!
De bewoners van Hengelo (G.)en
Zelhem vierden op Hemelvaartsdag
gemeenschappelijk feest, de Mulders-
kermis. Wij lazen hiervan, dat op
verschillende boerenplar tsen in de
ze gemeenten de eigenaardige schuld
plichtigheid lag, die den tijdelijken
gebruiker of verpachter verplichtte,
om bij gelegenheid van de z.g. „Mul-
derskermis" een groot brood te bak
ken, ten behoeve van de armen van
Hengelo en Zelhem. Ieder was, zoo
zegt de> schr., volkomen vrij, dat
brood zoo groot en zwaar tie maken
als hij verkoos, doch in geen geval
mocht het minder zijn dan 22 pond.
Na de middagkerk begaf ieder zich
met zijn brood naar de Muldersfluit
(een eertijds oude molen aan een
zandweg), ongeveer halfweg Hengelo
en Zelhem in den z.g. Zelhemschen
Enk.
Aan Muldershuis kwamen allen sa
men met de burgemeester der beide
gemeenten, de predikanten, pastoors,
diakenen, armmeesters en school
meesters. Ten overstaan van 'deze
heer en werden de meegebrachte
brooden door een der schoolmeesters
nauwkeurig gewogen en ieder, wiens
brood mocht blijken minder dan de
bepaalde twee en twintig pond te
wegen, verbeurde voor ieder onder
pond een boete van dertig cents.
Hij, wiens brood het zwaarste was
kreeg een flesch wijn als premie.
Vervolgens werd deze gezamenlijke
hoeveelheid brood, welke soms wel
een gewicht had van 5000 pond, on
der de armen verdeeld. Het zwaarste
brood echter maakte hiervan een uit
zondering, wijl dit volgens een oud
recht bij beurten om liet andere
jaar of aan den burgemeester van
Hengelo of aan dien van Zelhem
werd toegekend.
Deze heeren maakten echter van
dit voorrecht zelden gebruik en ston
den ook dit gevaarte aan hun .met
minder aardsche goederen bedeelde
dorpsgenooten af.
De schr. zegt verder, dat dit ge
bruik in den Achterhoek langzamer
hand is achteruitgegaan, al heeft het
zich zeer lang gehandhaafd.
voor de landbouwbevolking
ten dienste van hunne boek
houding.
Een zeer duidelijk kasboek,
aanbevolen door H.H. Rijks
ambtenaren der Belasting.
Prijs per post 5 7 cent.
Boekhandel Firma L. J- VEERMAN,
Heusden-
N.S.B.ier BIJ ARRESTATIE
GEDOOD.
De militaire Kamer van de Haag-
sche rechtbank1 heeft onder presidium
van mr. van V'rijbergjhe de Coningh
de strafzaak behandeld tegjen den 39-
jarigjen reserve-kapitein der infan
terie A. van "den H.,( wien <ten laste,
was gelegd, dat op of omstreeks J3
Mei 1940 te Wassenaar opzettelijk op
korten afstand een schot uitleen met
scherpe patronen geladen pistool
heeft afgevuurd op Carl Joseph Will-
liam Noordendorp, daarbij richtende
op diens, hoofd, althans lichaam, door
welk schot Noordêndorp in het hoofd
is getroffen en zoodanige verwoni-
djngen heeft bekomen, dat hij kort
daarop is overleden.
In deze zaak waren zes gfetuigen
door het openbaar ministerie gledag-
vaard. Als verdediger trad op mr. H.
W. Wierda uit Utrecht.
Res.-kapitein van den H. had den
12en Mei des avonds de opdracht
van zijn bataljonscommandant ont
vangen, te Wassenaar alle N.S^B.-ers
te arresteeren. Na een aantal aanhou
dingen den volgenden ochtend te
hebben verricht, kwam verdachte om
streeks elf uur ten huize van den heer
Noordendorp aan "den Stormi-van-
's G raven zande weg 53, w:ens adres hij
evenals van ruim' dertig andere
ingezetenen bij' de politie bad lontf-
vangen op zijn verzoek om adressen
van N.S.B.-ers te vernernen en, nadat
hij gebeld had, stond hij tegenover
den heer Noordendorp, dien hij wilde
aanhouden. Toen verdachte hem'had
gesommeerd de handen omhoog te
houden en de heer N. na herhpald|e
waarschuwing de armen liet zakken,
meende verdachte, dat de heer N.
zijn rechterhand naar den "broekzak
richtte om een revolver te grijpen en
om nu zijn tegenstander voor te zijn),
schoot hij den heer N. neer.
Cerdachte zeide, de order tot het
arresteeren der N.S.B.-ers den avond
tevoren mondeling te "hebben ontvan
gen. Toen hij den ochtend van 13
Med tegen elf uur aan den 's Grave ni
sand e weg 53 aanbelde, deed iemand
open wien hij vroeg bent ii de heer
Noordendorp? Ee bewoner antwoord
de: die ben ik*. Viervolgens gelastte
verd. hem de handien omihpogl te
houden, zeggende dat hij zijn arrest-
tant was.
De, heer N. had toen geantwoord
„waarom, ik heb nooit wat gedaan".
Het viel verd. echter op, dat de reCh|-
t er broekzak van den heer N. bol
stond en toen de heer N. ten derde*
male ondanks waarschuwing de hand
in die richting "bewoog en de heéle
houding van dep heer "N. wees pp
verzet, heeft verdachte gemeend niet
te moeten afwachten en den "heer (N.
neergeschoten.
Op de vraag, waarom de kapitein
zeJfs na het doodend schot zich niet'
had overtuigd of een vuurwapen in
den broekzak van het slachtoffer aan
wezig was, antwoordde verdachte, dat
hij om moreele redenen het lijk' niet
heeft willen aanraken. Vroeger had
hij) na hèjt vinden van een ver on gen
lukte, wel iets van dien aard gedaan,
hetgeen hem toen zeer kwalijk werdJ
genomen. Ook tegienover de jongens^,
diet bij hem waren, achtte hij het bej-
ter het lijk te latiejn liggen, pm htun
moraal niet verder te schokken. Bo
vendien noopte de tijd tot doorgaan,
want zelfs voor huiszoekingen ontp
brak de tijd. i j'
Van het geheele geval zeide veir-»
dachte buitengewdön veel spijt te
hebben.
De officier van justitie, mr. Van
Gil se, het woord verkrijgend, zeide
de moeilijkheid van een juist oordeel
in deze zaak te erkennen. pe ppj-
dracht tot huiszoeking! en arrestable!
was voor verdachte als officier e'en
vreemde, want zij behoorde feitelijk
tot de taak der politie. Van die buist*
zoekingen zelf is niets terecht gekof*
mep omdat er geen tijd unieer voor!
restte. Toen op het bellen van ver
dachte de heer N. zelf ppendeied eto
hoorde,, dat hij arrestant was, is (deze,
naar het schijnt, geagiteerd geweest
e.n heeft den indruk' gewekt, ^l)at hij
kwaad wilde.. Politie zou, in zulk een
geval, naar spr. öpvaitting, den man
overmand en gefouilleerd hebben. In
plaats hiervan werd de heer ;N„, izdji
het na herhaalde waarschuwing om)
de, handen omhoog te houdien, door
verdachte neergeschoten. Doch in
dien verdachte had moeten schieten,
'dan had hij hei toch zoodiantgl kunf*
nen doen, dat de tegenstander piet
'werd gedood, doch alleen onscha
delijk gemaakt. Hij heeft echter den.
revolver willens en wetens op ihèt
hoofd van het slachtoffer gericht! pn
afgevuurd, hetgeen den onmiddellijf-
Kep dood tengevolg'e had.
Men kan zeggen, dat verdachte
epn rustigen indruk maakt en pr antop
ge met wrardeering over zijin militaif*
ren dienst zijn g£s<proken, dat peemt
niet weg, ,'dat verdachte een strafbare
daad heeft gepleegd, waarvoor hij
gestraft zal rrioefen worden.
Spreker eischte een gevangenis
straf 'voor dep tijd van twee jaren.
Mr. Wierda, ving zijn pleidooi aan.
met woorden van deernis over bet
voorgevallene. Zlelf reserve-officier
zijnde:, kan pleiter zich levendig voort
stellen in welk' eon moeilijke positie
de, verdachte op bèt momle'nf van de
schietpartij heeft verkeerd. 'Men zal
wel zeggen, gjelij'k 'de officier ivan
justitie deed, dat 'dje, politie anders
zou zijn opgetreden en den man niet
zou hebben neergeschoten, doch men
moet niet vergeten, in welke psychi
sche 'gesteldheid de militairen 'warepi
gebracht door allerlei geruchten en
gefantaseerde 'verhalen over als boe-
rep en nonnen verkleede parachutis
ten. In die dagen en dioor (diergelijke
geruchten was iedereen verdacht
gemaakt. Verdachte heeft zich inder
daad ernstigi bedreigd' gevoeld, toen
de heer "Noordendorp, ondianks her
haalde, sommatie de handen niet' (orrv-
hoog hield en naar den brdekfeak' i£jn
hand lieft afglijden. Politieke bedoe
lingen had verdachte zeker niet want
hij heeft, zich nimmer Piet de politiek!
bezig gehouden. Zijn opdracht was
eenvoudig het arresteeren van 'N.S.
B.'ers, waartoe hij op het politie
bureau een lij'stj(e had ontvangen.
Naar pleiters opvatting heeft zijd
cliënt uit noodweer gehandeld en
'dient hij te worden ontslagen Van
rechtsvervolging, dan we#. té worden
vrijgesproken. 1
De rechtbank ztal 29 Mei (uitspraak
doen.
i (Huisgei
voor het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard
Met den krijtmolen aan het Noord Hollandsch kanaal bevat het landelijk gedeelte
van Amsterdam bij het voormalige Buiksloot nog vele merkwaardigheden. Een
typisch tafreeltje in de onmiddellijke nabijheid van de hoofdstad (Pax-Holland)