Ons Landbouwhoekje.
Burgerlijken Stand
Firma C. NUNNIKHOVEN Zn.
Ik verkoos de Vrijheid
Uit de geschiedenis van Heesbeen
Aangeboden Koolplanten
H. ZWART
THERMOMETERS
BEUGELS
RINGEN
mm
yDe Systemen van de N. K. V. D. (Ge Peoe)
worden geopenbaard door een Rus, die ze
zelf meegemaakt heeft.
VICTOR KRAVCHENKO'S
Het boek met een oplaag van millioenen.
Thans uit voorraad leverbaar.
Boekhandel FIRMA L. J. VEERMAN, Heusden, Tel. 19
Tevens Uw adres
voor LOONMAAIEN en -FREZEN.
DE SPEKTOR.
Ditmaal houden we eens geen
praatje over de Coloradokever, die
al zo berucht is geworden in ons
goede vaderland, dat zelfs iedere
schooljongén hem kent, maar over
een andere kever, die ons spek
belaagt
In de afgélopen week werd mij
uit Aalburg! dit insect gebracht,
dat gemakkelijk te herkennen is
aan een lichtbruine met enige Zwar
te stippels getékend dwarsband,
die zich over de voorste helft van
de dekschilden uitstrekt.
Elke kever of tor heeft 2 hoorn
achtige dekschilden, waaronder zich
2 v&zige Vleugels uitstrekken.
Denk b.v. maar aan een meikever.
Blij! de gevreesde spektor steekt
^die 'lichtbruine dwarsband sterk af
ui} die zwartbruine kleur van de
ov erige lichaamsdelen
Dit voor ons kostbaar spek zo
schadelijke insect leeft niet uitslui
tend op spek en in bergplaatsen
van proviand, maar overal, waar j
dierlijke overblijfselen te vinden
zijnin huizen, op duiventillen,
in de vrije natuur, onder lijken, op
pelterijen enz.
De wijfjes leggen eitjes endaar-
uit komen larven. Dat zijn net
kleine, dikke en gledrongen rups
jes, die zich natuurlijk aan het
spek vergasten. (Niet te verwar
ren met de zgln. „maden", die
uit de eitjes komen van de blau
we bromvliegen). De larve van de
spektor wordt een popi en uit de
pop komt weer een kever te vom
schijn. Men vindt de larven in
de maanden Mei tot September.
Ze vervellen in die tijd 4 maal
en verraden haar aanwezigheid
door de achterblijvende ledige vlel-
letjes op plaatsen, waar deze niet
door luchtstromingen weggevoerd
worden.
Meestal komt die kever in Sep
tember te voorschijn, maar op war
me plaatsen vroeger.
Wie de kever in een spekkist
of -kast heeft geconstateerd, zij
pp zijn hoede, want er dreigt ge
vaar. Men zie zijn spék duchtig!
na en zoek© naar de larven. ïs
de reuk al niet gloed meer, dan
is die zaak lang! niet pluis
We weten, hoe gloed verzorgd
de 'hammen mloeten worden bij
het been, om onheilen te voor
komen.
Goed inwrijven met zout en pe
per verdient alle aanbeveling.
Ziet men de aanwezigheid van
larven, dan snijde men het aangle-
taste gé de el te zorgvuldig weg en
verwijdere het spek direct uit de
spekkast, ais het tenminste nog!
bruikbaar is.
Een losse spékkuip of spekkast
wordt buiten gébracht en zorg
vuldig scho:on gemaakt, b.v'. met
heet sodawater.
Aanwezige kevers worden na
tuurlijk in hun schuilhoeken gé-
vangien en gedood. Pas op, want
ze kunnen vliegén.
iMIjn gévangene Vloog direct
wegi ,toen ik het doosje opende!
Ten slotte mogén we alle- spek
bezittende lezers de welgémeendé
raad geven hun spek geregeld te
controleren.
Wie deelt mij zijn ervaringen
met de spéktor eens mee?
Ik zal hem daarvoor zeer dank
baar zijn.W. B. te A.
KERKWIJK.
Over de maand Mei.
GeborenAlida Gonda, d. van
D. van Genderen en E. Vérvoom;
Jan, z. van H. van Rijswijk en
W. van de Werken.
OverledenJan van Rijswijk, 1
dag.
SPRANG-CAPELLE.
Over de maand Mei.
Geboren: Herman L., z. vanA.
Pruijssers en J. RogersHendrik
J„ z. van J. van Tilborgh en M.
RijkersAdriaan P., z. van A. P.
Timmermans en H. de BakElisa
beth, d. van J. J. van der Schans
en J. NieuwenhuizenCornelis J.,
z. van J. C. Roubos en D. G.
BossersJohannes C., z. van A.
Treffers en H. J. DekkerJohan
na, d. van N. Klaasse en E. van
LoonAdriana G., d. van M). Ha-
verhals en G. W. Miandemakers
Pie ter, z. van A. A. Paülides én
P. van Oversteeg; Hendrik, z. van
H. Rijken en L. A. de Jong!;'
Willemke, d. van Dl. HoOijer en J.
G. Waver en; Jan, z. van B. Diom-
bek en J. L. de Jonlg1.
Getrouwd: A. C. de Bie, 29 j.
en J. Mj. Oerlemans, 27 j.A. j.
Nieuwikioop1, 26 j. en T. W. van
Rooij, 28 j.; P. Meter, 27 j. en
M. Janson, 26 j.A. Kooijman,
39 j. en A. J. van der Bijl, 27 j.
J. Sijbrant, 28 j. en 'Mj. van Dron-
gelen, 28 j.; P. Lankhaar, 344.
en J. W. Blok, 25 j.; A. ML Dek
ker, 36 j. en C. A. van der Schans,
38 j.
Overleden: P. Rouman, 62 j-,
echtg. van W. MolegraafA. de
Jong, 71 j., wed. van G. ie Sage.
WERKENDAM.
GeborenWou trina, d. van G.
J. v. d. Dag! en T. GroeneveM
Willemina Leha, d.' van A. Rrgs
en J. ter WalJan Mgrinus, z. Van
G. Hol' en M. Korsman.
OndertrouwdJ. C. de Heus,
29 j. en IJ. v. dl. Wiel', 27 j.
Getrouwd: Di. C. Cornet, 26 j.
en J. dé Ruiter, 25 j.; H. de
Toom', 24 j. en C.> Dam en, 24 j.
G. H. Hlol', 21 j. en S. C. de Kejijr
zer, 19 jMarius Biesheuvel, 2 5
j. en A. P. Visser, 24 j.
koopt U het beste bij het vertrouwde adres
Langendijk 47 GORINCHEM Telef. 2557
■■H
Inzake de geschiedenis van liet
dorpje Heesbeen beslaat een
handschrift, daf vermoedelijk is
opgesteld door Mr. J. H. v. Heurn
waaraan wij onderstaande histori
sche gegevens ontlenen.
Allereerst geeft de schrijver de
begrenzing aan van het plaatsje:
Oostwaarts Heusdenin 't Westen
Doveren, in 't Noorden Aalburg
en in 't Zuiden Oud-Heusden.
De jurisdictie van Heesbeen strek
te ^jch eertijds uit tot binnen de
muren van Heusden, „de brouwe-
rije van den Zwarten Leeuw" be
hoorde nog tot genoemde ge
meente. Het kasteel van Heusden,
later vergroot, stond grotendeels
op Heesbeens grondgebied.
KERK EN KLOOSTER.
Machteld van Oudlieusden, we
duwe van Hërbaeren van Riede,
Ridder,, baljuw van Zuid-Holland,
stichtte te Heesbeen een nonnen
klooster van de orde der Cister-
ciensers. De nonnen kwamen uit
Utrecht. Willem van Croonen-
burch, kastelein van Heusden,
brengt, daar er onenigheid ont
staat tussen de erfgenamen over
de schenkingen, die"Machteld aan
het klooster had gedaan, het kloos
ter naar Heusden over en zet het
om in een mannenklooster. De
plaats, ,vva|r het nonnenklooster
te Heesbeen gestaan heeft, noem
den de bewoners het „Nonnenge-
seet".
De l^erk te Heesbeen „die van
een zeer vreemd en oud fatsoen
is", heeft meermalen grote scha
de geleden in de port ogen. Het
koor werd echter weer geheel ge
restaureerd en daar werd dan
dienst gehouden, door de predi
kant van Aalburg.
De Heren van Hees been hadden
aan de 3 ij de van de Maas ©en
sterk kasteel. Toen echter in 1589
de gra^if van Mansfeld uit Geer-
truidenberg optrok om .JHeusden
te belegeren, verwoestten de
Heusdenaren het, om zo de vij
and te Verhinderen er zich te
nestelen.
DE HEREN VAN HEESBEEN.
Als eerste Heer van Heesbeen
vinden wij vermeld in 1280 Jan
van Heusden, de zoon van Jan VI,
Heer van Heusden, „waaruyt ge
sproot en is het adel ij ke Ge slag te
van Heesbeen voerende een wiel-
jen op een rood veld".
In 1383 wordt Arent van Hees
been vermeld. Hij krijgt onenig
heid met „die van Plensden" over
de accijns te Heesbeen. Volgens
de uitspraak van Hertog Albrecht
op ^3 Maart 1383% heeft hij even
wel geen recht op deze acoijns.
Bij zijn dood laat Arend een.
„eenige dogter genaamt Geertruyd
van Heesbeen" na. Deze huwt met
Hugeman van Str'ijen, Heer van
Zevenbergen. Van Graaf Willem
van Jlolland ontvangt deze het
recht de boeten te Hees been te
innen tot een bepaald bedrag én
„Bovendien mag hij zich bezitter
noemen \;an de aanwas van de
„oude JVIaaze".
Hjj liet vijf „basterd zoonen"
na. In 1434 komt de heerlijkheid
Heesbeen aan Arent van Zeven
bergen en „na deszelffs doodt
in 'tjaar 1492 Vrouwe Maria van
Zevenberghen zijne dogter".
„In 'tjaar 1530 Cornelis van
Bergen, heere van Zevenbergen,
bij 't overlijden van Zijne Moeder
ende bij opdragte van den selven
Rode-, Witte-, Groene- en Gele Savoije,
Vroege Groene Spitse-, Spruiten-, Putjes-
en Knollenplanten. Preiplanten.
Tuinder Almkerk - D 80 Tel. 32
in den jaare 1550 Jr. Willem
Turk, die met zijn Vrouw Juf
frouw Bartha Piecx begraven legt
in de kerke van Hees been, onder
een' blaauwen zarck, waarop zij!
beyde staan uytgehouwen yeder
met vier qu ar tieren." Het op
schrift van deze zerk luidt:
„Hier leet begrave Joncker Wil
lem Tourck Heer tot Heesbeen,
die sterf in de jar ons Heere
XVcLVII de XXVIII dach Iuny.
Ende Iouffrave Bartha Piecx.
vrouwe tot Heesbeen syn huys-
frau, ende sjerf in d. jair ons
Heere XVc."
10 Mei 1555 werd een zekere
Willem Torek met Hees been be
leend. Drie jaar later krijgt Lub
bert Torek, na het sterven van
zijn vader, Heesbeen in leen.
Hij trouwde met Anna van Leef-
dael, dochter van Rogier, Heer
van Waalwijk, Eethen, "Meeuwen
en Babyloniënbroek.
In 1620 ovérleed hjj!, de .Heer
lijkheid nalatende aan Willem van
Renesse, zoon zijher zuster He
lena. Déze huwde mét Frederik
van Renesse ran Elderen, Heer1
o.a. van Bieesd en Vosmeer.
Willem' van Renesse liet vier
kinderen na.
Het oude kasteel van Heesbeen
was in 1589 door de Heusldie-
naars verwoest. Ter plaatse werd
een „slechter als tevoorien opgje-
bouwt buys1, uyt vreese of het ge
durende den oorlog! weder moghte
afgebroken worden".
Vermoedelijk is' dit kasteel in
het laatst der 18e eeUw yervallen
of glesloopt. Die fundamenten wa
ren nogj geruime tijd te zien. Doch
ook deze werden weglgjehrokén. De
dubbele gracht, die rond het slot
liep, werd gedempt.
In 1758 maakte S. AM. van
Gent te Heesbeen haar ologra-
pisch testament, waarbij' ze al jaet
mogelijke deed om de Heerlijkheid
Heesbeen in stand te houden ©n
te voorkomen, dat zie niet in han
den van niet-Pro testanten of niet-
adellijken kwam.
Daarom vermaakte zie die heer
lijkheid met 231 [2 miorgen lanld'
te Aalburg!, agn haai* neef Gas
par Adolf van Romberg!, onder
voorwaarde, dat, zo er iets van
deze goederen zou verkocht wor
den, zij die gaf tot onderhoud
van kerk en school te Heesbeen.
Ook haar meubilair te Heesbefeo
mocht hij niet verkopen, na haar
dood mócht er geen erfhuis gé-'
houden worden. Slechts waarde
loze dinglen en levende; hav)e moch
ten verkocht worden, met x uitzon-
ring van haar katten, dié levens
lang moesten onderhouden wor
den.
Stierf de neef, zonder „echte"
kindieren na te laten, of .trouwde
hij met een vrouw, die niet dié
Hervormde godsdienst beleed en
geen 16 adellijke kwartieren had,
dan moesten haar goederen komen
aan diens zuster of broer Gysbert
Willem van Romberg.
Tot rentmeester voor het le
ven over haar goederen in het
Land van Heusden, werd aange
steld Cornelis Raijens. Hij! zou te-
Vens later schout, secretaris en
leengtriffier van Heesbeen worden.
De Heesbeense schoolmeester
werd niet vergetenhem legateer
de ze een rente van ƒ25.pér
jaar.
De Heerlijkheid Heesbeen is
werkelijk nooit verkocht (laatst 19e
eeuw!) en van de ene familie op
de andere overgegaan.
