Midzomerfeest
DE KONINKLIJKE MARINE
Buitenland
in een eventueel toekomstig conflict
Oude Volksgebruiken op het
Het Midzomerfeest werd door on
ze heidense voorvaderen met grote
vreugde gevierd en, daar ze haast
geen enkele festiviteit orgjaniseerden
jgonder de verlichtende en verwar
mende gloed der vuren, kan men oe-
rijpen, dat ook op. „Zomerzonnewen-
e" de vlammen hoog! oplaaiden.
Men houde evenwel in het oogtf
dat hier het accent niet moet vallen
op „lichtgevend' 'en „verwarmend",
daar meer de vruchtbaarmakende
kracht der vuren voor die oude Ger
manen hoofdzaak was. t
Deze heidense inslagi werd door
de Evangeliepredikers met grote fel
heid bestreden en al hun actie was
er op gericht deze vlammen, als zijn
de uiting1 van heidens bijjgleloof, te
doven. I
De heidense Zonnewendedietderen
werden verboden. Dpch, taai en le
venskrachtig! als de volksigle bruiken
waren en gieheel verweven met het
levensbestaan van onze oude heidense
voorvaderen, was het ondoenlijk deze
uit te roeien of los te jstrengjelen.
Toen werden ze door de kerk met
„een christelijk vernis bedekt" en dit
verklaart meteen, waarom in onze te-
igenwoordiig'e volksgebruiken nog zo
veel heidense elementen zijin bp te
merken. I
(Rein vuur.
De Sint-Jansvuren, werden ontsto
ken op de avond van '23 Juni, doch
alleen door de vonk, gespat uit de
geketste steen of door de vlam, ont
staan door snelle wrijving van hout
op hout. Geen onreine haardvuuirblok
mocht het vuur ontsteken, wilden de
vlammen hun zegenende werkinjg be
houden. 1.
Rond de loeiende vuren, voerden de
omstanders een rondedans uit en al
len sprongen er door, terwijl de boer,
als ruiter, zijn paard dwong tot een.
sprong er overheen. Haastig! dreef
hij ook zijn vee door vruchtbaarheid-
schenkende vlammen en keek nauw
lettend toe of de rook zijn boom
gaarden doortrok tot stimulatie van
een goede fruitooigst.
Soms wolkten zwarte, verpestende
rookzuilen hemelwaarts, door de vod
den en beenderen, in de vlammen ge
worpen. Bioae geesten, die overal rond
zweefden en de bronnen en putten
bezoedeiden, sloegen ervan op de
vlucht. Zelfs werden dieren, als, kat
ten en hanen verbrand, om de 11
kwade humeuren der omstanders te
verdrijven en ziekten vier re te nou-
den. Er heerste toevallig! in dezie tijd
op een bepaalde plaats een veeziekte,
dan moesten de vlammen de ziekte
kiemen doden en, het aangetaste vee
werd daartoe door het vuur gejaagd-
Eindelijk stortte de brandstapel in.
de laatste vonken gloeiden na en een
asbelt restte op de plaats van het
glebrankle, heilige vuur. Elk nu greep
nu een vuist vol as en strooide die
voor de huisdeur in de lucht, om de
heksen, die het landmansleven oe-
dreigden, te verjagen.
Soms trok men uit de nog bran
dende hoop, rokende „fakkels" die
in processie langs de akkers werden
gedragen, om daardoor misgewas en
natuurrampen te voorkomen.
Was Johannes niet een licht voor
de wereld geweest, die voorloper, de
sais van Christus, het ware Licht.
Daarom moest hij1, de Doper, op
treden als advocaat bii zijn hemelse
Meester. De langis de velden gedra
gen brandende fakkel was symbool
van dat licht.
Reeds van verre waren de St. Jans-
wren, die vaak op hoge plaatsen,
b.v. dijken gebrand werden, te zien.
In de stad trof men ze op die markt
aan.
lp de 17e eeuw verbood een Delf-
landse dijkverordeningi deze vuren,
met de woorden: ,,Soo verbiet men
eenighe St. Jansvieren opten dijck te
maecken, opte boete van thien gul
den". t
De naam St. Jansvuren "is ontstaan
door het feit, dat een oud-heidens
zomerfeest juist viel op de dag, ge
wijd aan Johannes Baptistg.
Dat deze vuren eenmaal zeer po
pulair waren moge blijken uit het
feit, dat in de 16e eeuw er zelfs vor
stelijke personen bij tegenwoordig! wa
ren. Als Keizer Karei V te 'sGra-
venhage verblijf houdt van 19 Juni
9 Juli, viert hij vrolijk het St. Jans-
feest mede en moet hij, volgens oude
aantekeningen, even enthousiast als
de anderen, rond' de vlammen hebben
gedanst.
Naar buiten.
Op Sint-Jan trok men vroeg naar
buiten, om zich in de heilzame dauw
te wentelen... naakt! Zo wilde men
profiteren van de geneeskrachtige ei
genschappen van oe dauw, die de
OQglijder geneest van zijn ziekte en
preventief werkt tegen diverse kwalen
en ongemakken.
Deze matineuze excursie loopt dus
geheel parallel met die op Hemel
vaartsdag, waarop "het dauwtrappen
mede een der voornaamste folkloris
tische programmapunten is.
Om de aauw te kunnen reserveren
voor „na-behandeling" ving men
hem op in doeken, die men. liet
doordrenken, waarna men ze uit
wrong hoven pan óf pot.
Deze ceremonie werd eens door
een 17e eeuws 'Geldersman bezongen
als volgt:
„Maar Sint Jan wordt boven maten
Seer gevier van desen rey
Want ey siet eens langs de ptraten,
Uut haer vensters mey bij mey,
Dit sii tot een offerande
Van sijn dau nu brengen voort,
Want sij seggfen, 'dat men, 't branden
Van veel sieckten daardoor smoort".
Sint-Jans toverij
Uit bovenstaande blijkt afdoende,
dat Sint-Jan in de zomer, 'is om
rankt en omweven door tal van mys
terieuze handelingen en het is dan
ook geenszins te verwonderen, dat
allerlei volksgeloof in de meest gril
lige uitingen, opgeld deed!. Het leraar
de ó.a. dat een arm vol gras, gesne
den in buurmans weide en voorgevvjr-
n aan eigen vee, Se melkjgjift zo-
nigi zou stimuleren, dat deze over
vloediger zou zijn, dan die van buur
mans vee!
Was dit zo, dan moesten daarte
gen middelen beraamd worden, die
o.a. gevonden werden door het hou
den van processies, welke met de
eigenaardige naam van optochten van
„de Groene Wolf" werden betiteld.
De processie voerde met zich mee
of beter gezegd, de processie werd
geleid door een man, uitgedost met
een lange, groene rok. Al hymnen
zingend schrijdt in devote gang de
processie kerkwaarts, om vandaar
zich in gelijk tempo en gelijke hou
ding naar de woning van <te „Groe
ne Wolf" te begeven. Hier laat men
plechtigheid en ernst varen, om deze
te transformeren iri dans en vrolijk
heid, terwijl de maaltijd daarna over
vloedig is. Doch dit duurt slechts
tot een „maagdelijke" vonk het St.
Jansvuur ontsteekt, waarna de aan
wezigen het „Te Deum" zingen en
hand aan hand om de vlammen stap
pen, terwijl een bel luidt.
Doch hoe de „Groene Wolf" voor
het volgend jaar te vinden? Dat is
hij, die met een stok naar de deel
nemers aan de ommegang rond het
slaat, maar die tot driemaal toe, of
schoon geblinddoekt, aan de telkens
naar hem grijpende handen ont
snapt. De schel wordt hem daarna
overgegeven.
Gelukbrengende hoefijzers.
In zijn geluk-aanbrengendekracht,
doet het hoefijzer niet onder voor de
kop van het paard. Speciaal heeft
dit ijzer een beschermende functie.
Door de suggestie hiervan raapt me
nigeen een gevonden hoefijzer op
om dit te bewaren.
De Oosterse priester hield wel als
symbool van geluk boven het hoofd
van Qen jonggehuwd paartje... een
paardenhoef
Bliksem en noodweer wordendoor
het hoefijzer geweerd en klanten zul
len toestromen, wanneer het op de
dorpel der winkeldeur is aan
gebracht.
Geen huis werd eertijds in bepaal
de streken opgetrokken of een hoef
ijzer werd er in aangebracht, hetzij
een oud of nieuw exemplaar.
Elders moest een jongeman, met
rein verleden, in de St. Jansnacht,
een nieuw ijzer smeden, wilde dit
geluk en heil brengen aan de be
woners.
„Johannes"-benamingen.
Namen als „Johannes brood boom"
en „Johannesberen", zijn in verband
gebracht met Johannes de Doper.
Toen deze rondzwierf in de barre
woestijn van Juda, waar hij zijn le
ven wijdde aan meditatie en com-
templatie om zich voor zijn hoge
roeping voor te bereiden, bevond
hij plotseling op een eertijds on
vruchtbare boom, tere spruiten, wel
ke hem tot spijze strekten. Johan
nes nam ze tot zich en voedde zich
er mee.
Eens wondde de heraut zich aan
een doornstruik zodanig, dat de
bloeddroppels op de takken vielen.
Toen geschiedde het wonder: spoe
dig waren ze belast met talrjijke
„Johannesberen".
Lieflijk is het tafereeltje, dat ons
de strenge boetgezant laat zien in
intense zorg voor een nietig glim
wormpje, dat om vertrapping te
voorkomen, door hem op een bloem
werd gezet. Sinds heet het diertje:
Johanniswürmchen, daar het zijn ver
mogen om licht te geven, tevens van
de Doper had ontvangen.
Weerkunde.
Ook in de volks weerkunde speelt
de heilige een grote rol, zoals iri:
„Vóór St. Jan trekt de zee,.
Na St. Jan geeft ze mee,"
„De koekoek, na Sint-Jan roepend,
kondigt de dure tijden aan,"
terwijl in het gezegde:
„Het rouwde nooit een man,
Dat hij turfde voor St. Jan,
weieens een kern van waarheid zou
kunnen bevatten.
Als derde aflevering in de lopende
jaargang van het orgaan van de ver
eniging1 ter beoefening van 'de Krijgs
wetenschap is verschenen de voor de
ze vereniging gehouden voordracht,
uitgesproken door kapitein-luitenant
ter zee G. Koudijs, met als onder
werp de maritieme grondslag van
overzeese krijgsverrichtingen.
In deze voordracht schetste over
ste Koudijs o.m. de taak der Ko
ninklijke Marine in een eventueel toe
komstig conflict^ waarbij hij uiteen
zette, hoe het in de oorlogvoering
thans aankomt op drie factorenHet
depot, i.e. vervaardiging! van mate
riaal en opleiding van perssoneel, de
verbindingsweg i.e. het vervoer van
mannen en materiaal via de vooruit
geschoven basis naar het gevechts
terrein en tenslotte de opererende
gevechtsgroep, i.e. de actie ter zee,
te land en in de lucht. Deze drie
elementen tezamen vormen een ke
ten, waaraan de oorlogvoering a.h.
w. hangt en waarvan de sterkte af
hangt van elk deze schakel afzon
derlijk.
In de tegenwoordige machtsverhou
dingen betekent een oorlog! een strijd
tussen werelddelen. Er zijn twee blok
ken overgeblevenhet door Rusland
beheerste deel van Europa en Azië
en daar tegenover het Amerikaanse-
Wellicht kunnen later de „Verenigde
Staten van Europa" een derde wereld
macht vormen 'ymaar zover is het
nog lang niet. Dit betekent, dat in
een mogelijk nieuwe oorlog wij in
strategische zin twee hoofdbases krij
gen, als wij als hoofdbasis beschou
wen het grote industriële land, dat in
zijn geheel de oorlogvoering leidt en
steunt, waar alles wordt gemaakt,
dat voor oorlogvoering nodzakelijk is
mensen, materiaal en iedeën. De oei-
de hoofdbases zijn gescheiden door
oceanen. Tussen de hoofdbases en
het eigenlijke front is een tussensta
tion nodig, de vooruitgeschoven basis,
waar de voorraden, nodig voor het
front, worden opgeslagen. Voor de
Amerikanen was "in de jongste oor
log Engeland een der vooruitgescho
ven bases. 1942 was voor de geallieer
den het critiekste oorlogsjaar, daar
de Duitsers in dat jaar het grootste
syecces boekten in hun poging om
de toevoer tot deze vooruitgeschoven
hasis af te knijpen. Gedurende de
gehele oorlog moest drie vierde van
alle levensmiddelen in Engeland wor
den ingevoerd. De burgerbevolking
aldaar, grotendeels nodig om het pro
ductie-apparaat voor de oorloigvoering
in bedrijf te houden, eiste een invoer
van gemiddeld twee millioen ton per
maand. Gedurendle de gjehele oorlog
waren 'gemiddeld niet minder dan
55 konvooien'per dag in zee. Bij de
geallieerde marines dienden 4 mil
lioen man ter beveiling van dit ver
keer. Voor deze beveiliging werden
vliegtuigen gebruikt en oorlogssche
pen, naar gelang grootte en belang
rijkheid van het konvooi variërend
van .slagschepen en vliegikampschepen
tot escorteurs en allerlei licht mate
rieel. Naast deze konvooidiensten eist
de beveiliging van de verbindingen
het blokkeren of vernietigen van de
vijandelijke zeemacht. Hiervoor treden
vloten in groter verband op.
Het Atlantische pact biedt zowel
voordelen aan de verenigde staten
van Noord-Amerika als aan de de
zer zijds van de Atlantische Oceaan
gelegen landen der Westerse Unie,
want krijgt Rusland eventueel vaste
voet in deze Westelijke staten, dan
is 'n aanval op de hoofd basis aan dfe
overzijde van de Atlantische Oceaan
slechts een kwestie van tijd. Vooral
in dc toekomst zou een verdere ont
wikkeling van vliegtuigen en raketten
een dergelijke aanval zeer vereenvou
digen. Maar omgekeerd is Amerika
voor West-Europa het „arsenaal der
democratie", zolang West-Europa nog
een militair vacuum is. Worden een
maal de Verenigde Staten van Euro
pa gevormd met een kleine twee
honderd millioen inwoners, dan lig
gen de verhoudingen natuurlijk an
ders. De door het Atlantische pact
geschapen gemeenschap is in staat
een grote kracht te ontwikkelen op
het gebied van industrsie, mankracht
en grondstoffen. Om die kracht ech
ter te kunnen gebruiken is de be
heersing1 van de zee een dwinglende
noodzakelijkheid. Zonder deze be
heersing van de zee is in West-Eu
ropa geen economische of militaire
opbouw of zelfs instandhouding mo
gelijk. Evenmin zouden wij onze vrij
heden, wanneer die weer mochten
worden bedreigd, kunnen handhaven.
Over de noodzaak van krachtige
land- en luchtstrijdkrachten beslaat
geen verschil van mening:. Maar er
bestaat een neiging om de taak tier
zee geheel over te laten aan de grote
Westerse mogendheden. Mten vergieet
daarbij dat Duitsland bij het begin
van de oorlog slechts 35 onderzee
boten had en het toch de grootste
inspanning heeft gekost voor Eisen-
houwer met zijn bevrijdingslegier voet
aan wal 'kon zetten- En Rusland
schijnt momenteel zelfs 205 onderj
zeeboten te hebben... Er zijn echter
nog andere factorengeen strijd
krachten ter zee betekent ook geen
zeggenschap. Engeland bracht in de
'jongste oorlog ter zee veel in, 'en kon
daardoor druk uitoefenen op zijn
bondgenoten. Het kon er altijd voor
zzorgen, dat er voldoende werd in
gevoerd om zijn burgerbevolking een
rantsoen van 2500 calorieën te ver
zekeren. Aan deze primaire eis werd
zelfs het tempo der krijgsverrichtin
gen omdergieschikt gemaakt.
Nederland is een der dichtst be
volkte landen van Europa en meer
'dan wellicht enig ander West Euro
pees land afhankelijk van de zee.
Gemiddeld wordlen thans niet min
der dan een half millioen ton pier
maand over zee ingevoerd. Daarom
dienen wij ter zee een zodanige macht
te hebben dat ook wij in het bond
genootschap invloed kunnen uitoefe
nen. Na de bevrijding zakte in Zuid-
Nederland het rantsoen tot minder
dan 1100 calorieën en wij hadden
geen schepen en ook gleen bescher
ming voor die schepen om troeepn naar
Indonesië te brengen. Hoe oneindig
veel gunstigier ware de situatie in
Indonesië geweest als wij in 1945
troepen op Java hadden kunnen doen
landen, ja 1 waren het alleen maar de
drie bataljons uit de Zuid-Nederland
se B.S. en de Mariniers Brigade. En
is ook zelfs thans de houding van
onze gewezen en ook willicht toe
komstige bondgienoten tegenover In
donesië van dien aard, dat we de
behartiging van de belangen van Ne
derland en van Indonessië aan nen
zouden kunnen overlaten? En geldt
ditzelfde ook niet voor de West? In
een mogelijk toekomstig conflict zul
len wij de bevoorraading van onze
strijdmacht en de voeding van onze
burgerbevolking zonodig zelf, met
bondgenootschappelijke steun moeten
kunnen verzorgen. Wanneer wij ge
heel op onze bondgenoten rekenen
komen wij bedrogen uit op het ogen
blik dat elders hun eigen belangen
in het gedrang komen. Wij moeten
alles samen doen met onze bondgeno
ten maar eventueel sterk genoeg zijn
om in geallieerd verband voor ons
zelf te zorgen. Alleen dan zullen wij
niet zoals thans een verliezende partij
zijn, terwijl wij toch zogenaamd beho
ren tot de overwinnaars. De Koninklij
ke Marine heeft echter meer te doen
dan het ven-uilen van een taak in ver
band met de Westerse Unie. Zij moet
ook zorgen voor de defensie van de
Nederlands-Indonesische Unie, van de
West. Haar taak is deels regionaal
deels inter-continentaal.
De enige wijze waarop onze strijd
krachten te land en in de lucht hun
volle rendement kunnen afwierpen, is
wanneer de Koninklijke Marine zorgt
voor instandhouding van de aanvoer
over zee- i
in grote sortering
Firma L. J. VEERMAN
VELDMUIZEN BESCHADIGEN
BELGISCHE OOGST.
Zwermen veldmuizen richten thans
grote schade aan in graan-, wortel
en aardappeloogst in Zuid- en Oost-
België, aldus verneemt Reuter te Brus
sel.
ONTMANTELING GAAT RUSTIG
VOORT.
Het ontman te 1 i ngs werk in de vier
Duitse fabrieken voor synthetische
benzine is begonnen.
Het gediciplineerde en correcte ge
drag van de Belgische bezetting der
fabrieken te Bergkamen, heeft een
gunstig'e nidruk op de Duitse bevol
king gemaakt. Die bezetting is van
300 tot 100 man verminderd.
V.S. HALEN SCHEPEN UIT DE.
„MOTBALLENVLOOT".
Vier Amerikaanse torpedojagers
van het type vestzakkruiser, die na,
twee jaar in de reservevloot te heb
ben gelegjen weer gedemobileerd zijn,
zijn op proef-manoeuvres te San Fran
cisco aangekomen.
Dit zijn de eerste schepen die uit
de „mot ballen vloot" gehaald zijn als
gevolg; van het nieuwe vlootpragram,
waarbii aan schepen voor duikfboten-
bestrijid/ng de voorkeur wordt gege
ven boven slagschepen en vliegtuig-
moederschepen.
OVERSTROMING TEISTERT CHI
NESE PROVINCIE.
De provincie Hoenan wordt dor
overstromingen geteisterd tengevolge
waarvan volgens oiïbevestige berich
ten reeds 20.000 mensen, ver dronken
zouden zijn. 1
De overstroming breidt zich nog
uit en volgens eeh woordvoerder van
de nationalistische regering zou daar
door de communistische opmars naar
Kanton vermoedelijk vertraagd wor
den. Mocht Kanton ernstig worden
bedreigd, dan zal dfe reglermg uitwij
ken naar Tsjoengking, de hoofdstad
gedurende de oorlgo.
De Amerikaanse ambassadeur in
China heeft laten doorschemenen, dat
hij zijn regering zal adviseren het
nieuwe Chinese regiem te erkennen,
zodra een centrale regiering zal zijn
gevormd. Ambassadeur Leigh ton Stu
art is voornemens eind Juni of be
gin Juli naar de Ver. Staten te ver
trekken.
y
FRANK ROANE, de winnaar|van het tweede jaarlijkse concert van
de „Amerikaanse Theater Vleugel".
Boekhandel Heusden
