P< snikcrbist zit thans ten troon
TAXI? bel dan 30 VEEN
Voor al Uw materialen
J. VAN BOKHOVEN
F'. CHARLES SCHBECDEB Zn.
G. P. VAN DEN HOVEN
PHILIPS en N.S.F. RADIO TOESTELLEN
versterker installatie met 6-10 luidsprekers
Technisch Bureau „ELGO" Eethen (N.-Br.) f
FOTO'S: VISSER ZN. - WERKENIDAM
Reparaties Kunstgebitten,
Bedstellen
W. P. V. d. Zalm
DE RUITER
RIENVOS, Veen
Wljksestraat 128-130 Tel. No. 49 HEUSDEN
ALLE HERSTELLINGEN
C. VAN WIJK PH.zn.
SPORT
AARDAPPELSCHEPVORKEN
BIETENRIEKEN en
BIETENMESSEN
De Negerhut van
Oom Tom
Auto RIJLESl
Ruim
100-jarige
ervaring
Bedden
Matrassen
PRACHTCOLLECTIE!
Electro Technisch Bureau - Heusden
UURWERKEN
GOUDEN-en ZILVEREN WERKEN
Hoogstr. 16 sedert 1880 Gorinchem
Toe vo)r kort nog dreef de steeds
in omvang toenemende wortel ziin
spitse punt in gestage drang in de
aardbodem, die gekoesterd door de
zomerwarmte, zijn groei bevorderde.
Thans, nu door Hollands polder
landschappen de herfst trekt met zijn
veelkleurig palet, hoort men reecis
in prille morgén de rhytmische stap
der groepjes arbeiders, die de kleine
glimmende spaden klemmen onder de
arm. Want de bietencampagne is be
gonnen en hot nu toe belooft de na
zomer alles goeds.
Met energie werpen de stoere wer
kers zich op het rooien der bieten,
die in schommelende karrevrachten
of hoogopgetaste vrachtauto's naar de
losplaatsen worden getransporteerd.
Diepgeladen s-chepen vervoeren de
grauwe wortels naar de fabrieken,
waar ij hun kostelijk voedingsmid
del, de suiker, moeten afstaan.
Ongelukkig de bietenrooier, die een
weerbarstige bodem treft, waardoor
de boer maar bij uitzondering de
wied machine dreef of slechts een en
kele keer de arbeiders die schoffel
liet gebruiken, omdat de veelvuldige
arbeid strenge verdeling van de werk
krachten eiste.
Door de droogte der laatste wéken
sluit zich ook de aarde vaster om
de clikke penwortei heen, zodat het
trekken van bieten op zulke percelen,
zware arbeid is.
Aanzienlijke hoeveelheden re^erve-
voedsel 'worden nu verzameld voor
de winter, als veevoeder.
Een intense ar beid sb cd r ij v ighcid
heerst thans op de anders herfststille,
vereenzaamde akkers, waar nu, in
snel tempo, van dauw-duistere mor
gen tot vroege schemeravond,, het
geklik cler lange, brede messen klinkt,
die die waardevolle wortels ontfcop-
pen. En in laatste instantie gaat het
al om de suiker, als voornaamste
bestanddeel, het zoete product, dat
'de Arabier in de 9e eeuw reeds uit
de suikerrietstengel wist te destille
ren en dat later in de vorm van
suikerbroden o.a. naar Italië werd ge
transporteerd.
Doch nog verder in de menselijke
historie wordt al over suiker gespro
kén. Reeds in de werken der wijs
geren Théophrastus en Dioscorides
wordt he*t produel vermeld'.
De Babyloniër schijnt het echter
nog niet gekend te hebben, terwijl
er ook in de Bijbel niet over gespro
ken wordt. De eerste primitieve „des
tillatie" van hét zoete vocht geschied
de door... kauwen. De Perzen sneden
de suikerrietstengels af en kauwden
ze daarna stuk, terwijl ze dan z'o hel
zoete sap opzogen.
Via Arabdë en Egypte werd daar
na de suikerriet teel l overgebracht naar
het Westen, zodat wij in de Middel
eeuwen cleze pp de Canarische eilan
den aantreffen.
Door de hoge suikerprijzen konden
evenwel alleen de beter' gesitueérdéri
deze voedzame stof kopen. En dit
blijft zo tot de 17e eeuw toe.
Een verandering trad! in, toen een
zekere Marggraf te Berlijn in 1747
ontdekte, djat een beetwortel, die men
aanvankelijk voor veevoeder bestem
de, een zeer hoog suikergehalte be
vat. Hij wist door experimenten en
kele grammen suiker uiit de wortel
te balen.
Nog meer succes had zijn leerling
en opvolger "Achard, die op# groter
schaal suiker ging 'fabriceren en daar-
voor in 1801 in Benieden-Silezië een
fabriek stichtte. Hij kon aan Frederik
Willem III al suiker tonen, die uit
suikerbieten was bereid. De hoeveel
heid uit de bieten bereikte echter
nog geen hoger peil dan 2 a 3 pet.
Thans is dit wiel 5 a 6 jmaial 20 hoog.
Langzamerhand breidde nu de sui
kerindustrie zich uit en deze deed
o.a. in Frankrijk zijn intrede.
Vooral het Gantinentaalsteïsel
waardoor die handel met die koloniën
voor de Europese landen zo goed
ais verboden werd, werkte de stich
ting vaii suikerfabriekj es in de hand.
Aanvankelijk maakten deze wel win
sten, doch toen de ban van. het fu
neste stelsel was opgeheven, gingen
deze fabrieken wéér .teniet, omdat
de Oosterse leVeranciërs zo goedkoop
suiker uit de" stengels leverden.
bfapoleon stelde een areaal vast ter
grootte van 32.000 'ha, waarop beet
wortels moesten verbouwd worden.
Hoewel aan deze eis werd voldaan,
was toch de opbrengst niet zo groot,
ais men verwacht had. Dit kwam
vooral, doordat de landbouwers van
de teeltwijze van het product nog
maar heel weinig afwisten.
Het aantai suikerfabrieken nam
toen in ons land ook steeds meer
toe eh in 1812 tellen wij 11 fabrie
ken, die suiker produceren.
Na Napoleons val stroomt zo'n gro
te overvloed van rietsuiker naar het
Westen, dat de suikerfabrieken hun
bedrijf moeten liquideren. Zo bedroeg
de aanvoer in het midden der 19e
eeuw 1.200.000 ton tegen een kwart
ton bietsuiker.
In 1858 werd weer een beetwortel-
suikerfabriek gesticht te Zevenbergen
en elf jaar later vonden we er te
Rijswijk, Dubbeldam, Halfweg, Leme-
lerveld, Arnhem, Geldermalsen, Ber
gen op Zoom, Stampersgat, Standaar-
buiten, Raamsdonk, Oosterhout, Ou-
dehbosch, Roosendaal, Zevenbergen,
(tweede fabriek) enz. Nog meer ver
rezen er enkele jaren daarna, zodat
het aantal klom tot 30 in 1872. De
techniek werd steeds meer verbeterd,,
evenals de cultuur der bieten en zo
nam ook het suikergehalte toe.
Bedroeg het beplante areaal in
1866'70 gemiddeld 6580 ha, in
1899 was dit reeds 46.465 ha, waar
van 15.871 in eeland, 9.581 in Noord
brabant, .7.323 in Zuid-Holland, enz.
Dit was mede een gevolg van de
graanprijzen, die toen zo laag waren.
De met bieten beplante akkers waren
toen veei meer winstgevend. Toen
evenwel de productie zo^ sterk lue-
nam moesten in 1902 weer enkele
fabrieken stilgelegd worden.
Tijdens de eerste grote wereldoor
log werden in de lan'den Frahkrijk
en Polen vele suikerfabrieken ver
woest en zo kan men begrijpen, dat
de rietsuiker weer meer in het voor
deel kwam. De verhouding riet- en
bietsuiker werd toen weer zo 'Onge
veer als 3 :i. Na deze oorlog ver
drong echter d:e bietsuiker weer gaan
deweg de rietsuiker, om tenslotte haar
geheel 'te overvleugelen.
Dinteloord is het centrale punt van
de bietencampagne en de daverende
machines doen hier dag en nacht,
gedurende enkele maanden de zoete
suikerstroom vloeien.
Naast Dinteloord moéten hi Noord
brabant Roosendaal en Zevenbergen
vermeld worden, welker fabrieken on
geveer 3/10 deel van' de gehele bie-
tenoogst te verwerken krijgen. Doch
ook Groningen, Puttershoek, Breda,
Steenbergen, Sas van Gent, enz. ne
men deel aan de campagne.
In 1923 werd er in ons land meer
dan 1600.000.000 kg bieten fabriek
matig verwerkt.
Wist Achard nog slechts 2 a 3
pet. suiker aan de dikke wortels le
onttrekken, later werd dit percentage
opgevoerd tot 17 pet. Het suikerge
halte der bieten van dit jaar is nog
hoger.
In onafgebroken stroom worden de
bietenvrachten aangevoerd, die, na per
weegbrug op hun gewicht te zijn vast
gesteld, tot ware heuvels bij de ver
werkende fabrieken worden opgewor
pen. 1
Een wee-zoete geur hangt rondhei
gebouwencomplex, waar de suikerkor
rel wordt geboren.
Nadat de met klei besmeurde wor
tels massaal zijn gereinigd, drijven
honderden messen hun glinsterende
lemmeten door het bielenlichaam om
het te „lasderen". Ze worden tot
snijdsels, heel smalle reepjes gemaakt,
die daarna worden uitgeloogd.
De „reepjes" dragen de naam van
„pulp", welke als veevoeder door de
'boer zeer wordt gewaardeerd.
Borrelende ketels zuiveren het ru
we, uitgeloogde suikerpap. De centri
fuges komen te hulp bij tiet afzetten
der witte deeltjes, die na gezuiverd
te zijn, machinaal worden verpakt
en daarna over de consumenten wor
den gedistribueerd.
Behalve suiker leveren de wortels
ook nog andere producten.
Wat de suikerbietenteelt betreft
staat, naar het bebouwde areaal Zee
land bovenaan. Daarop volgt Zuid-
Holland. Van machinaal werk is op
de meeste plaatsen bij het rooien der
bieten nog geen sprake. Git soms
nat-kleffe klei worden de lange wor
tels met de hand getrokken, waarbij
het kleine schopje mede zijn dienst
bewijst, snel schoongeschrapt met het
lange schede-mes, ontkopt en op
hoopjes geworpen, tot de kar of
vrachtauto de last vervoert naar de
laadplaats, die soms een heel eind
van het arbeidsterrein is gelegen.
Toen Amerika geen rietsuiker meer
betrok uit de Philippijnen, drong de
regering er op aan, de met bieten
beteelde oppervlakte met enkele ét-
telij'ke tientallen duizenden hectaren
uit te breiden. Maar een bezwaar
bleef steeds bestaan, het z.g. dunnen
der plantjes, daar vroeger de zaadjes
bij trossen werden gezaaid, zodat de
opschietende plantjes te dicht bij el
kander stonden. In het seizoen van
„plinten-dunnen" waren dan immers
tal van werkkrachten nodig, om uil
de groepjes de zwakste planten le
verwijderen. Eén van de sterkste
exemplaren liet men dan staan, om
deze te laten uitgroeien tot volwassen
plant. 1
In Amerika vond men machines
uit, waardoor "de zaden meer apart
konden worden uitgestrooid.
Het dunnen werd daardoor vanzelf
sprekend zeer vergemakkelijkt.
Ook voor het oogsten zijn machi
nes ingevoerd, welke"* de bieten uit
de grond graven, ze reinigen en kant
en klaar in de transportwagens wier
pen. j
In de nieuwe suikercampagne zijn
thans honderden arbeiders bezig met
het fabriekmatig verwerken der bie-
teh. 1
i
ALMKE11K.
Zaterdag j.l. speelden de A.V.V.
tegen de Sleeuw'ijk jun. enwisten
deze wedstrijd te winnen niet 3—2.
Het eerste elftal speelde uit tegen
Aiterta 1 en wel voor de jongens van
de Nieuwendijk welke in Indië ver
toeven, de eindstand was 3—1 in het
voordeel van Altena.
Het tweede elftal is weer niet ge
gaan naar G.J.S 3, daar weer enkele
spelers niet waren opgekomen.
Zaterdag a.s. zal het eerste elftal
0111 2.45 uur thuis spelen tegen G.
J.S. I. De öpbreiigsl van deze wed
strijd zal worden besteed voor de
jongens in Indië, welke claar uit Uit
wijk, Waardhuizen cn Almkerk ver
toeven. Inwoners van Uitwijk, Waard
huizen en Almkerk, komt Zaterdag
alle naar. de wedstrijd kijken en geeft
daarbij alle een grote gift voor onze
jongens ovëVzee. Na deze wedstrijd
'zal op het terrein een beslissingswed
strijd worden gespeeld en wel Well 1
Peursuum 2. Aanvang 4.30 uur;
A.V.V 1 zal bok dit jaar deelne
men aah de bekerwedstrijden, welke
zijn georganiseerd door de K.N.V.fi
afd. Dordrecht.
WE1ÏKENDAM.
Zaterdag j.l. speelde Koz. Boys
2 een competitiewedstrijd tegen Zwa
luwen 2. De Boys verloren met 31.
A.s. Zaterdag 1 Oct. speelt Koz.
Boys een uitwedstrijd tegen NSW.
le Numansdorp.
Het 2e elftal heeft rust.
Allen, die deze wedstrijd wensen
mee te maken, kunnen zich opgeven
bij J. Bleijenburg, Hoogstr. 80, al
hier.
ft;*
levert franco en vlug:
I
Putringen
Rioolbuizen
Betonschuttingen
Kruinen
Drijf stenen
FA. J. VAN STRATEN
HET ADRES VOOR BETER WERK
Boekhoudingen
Belastingzaken
ACCOUNTANTSKANTOOR
HEUSDEN, Tel. 98
Burchtstraat W 55
WAALWIJK, Tel. 354
Grotestraat 59
Uit voorraad of op korten termijn:
Voor Uw openluchtbijeenkomsten verhuren wij
Suiker reeds vroeg bekend.
Uitbreiding der suikerindustrie.
De campagne begonnen.
De suiker wordt bereid.
Amerika mechaniseerde de bietenbouw.
VOOR
VERKRIJGBAAR
10-tands
met en zonder steel.
Bergstraat Wijk
11
11
BOEKHANDEL
HARDINXVELD
BEECHER STOWE.
Prijs f 3.50
Auto's met en ZONDER
chauffeur te huur
Speciaal Ziekenfonds
zoals
(met of zonder deksel)
Uw adres:
Akkerstraat B 136
BETONFABRIEK
Tel. 314
VLIJMEN
Voor
snel en goed
Hoogstraat 348 Woudrichem
in
THEEMEUBELS
J. A. VAN BERGE HENEGOUWEN
Breestraat 85
UIT VOORRAAD LEVERBAAR:
Radio apparaten vanaf f135,— tot f235,—
T. L. Buizen, Droogscheer apparaten o m „Philishave"
Wasmachines en Wringers
aan
en
worden door ons met de meeste zorg uitgevoerd.
GEDIPLOMEERD HORLOGEMAKER
De zaak, waar Uw overgrootouders reeds hun Uurwerken
<S\ en Goud en Zilver kochten en lieten repareren.
prijzen: f 135.-, f 140.-, f 195.-, f 235.-, f 260.-, f 300.-,
f 340.-, f 395.-, enz.
Vraagt bij ons demonstratie. Beluister deze nieuwe
apparaten eens rustig bij U thuis, het verplicht U tot niets.
een grote
Stel U met ons in verbinding en vraagt inlichtingen
OFFICIAL PHILIPS en N.S.F. SERVICE.
