Foto VISSER Zn.
Kinderwagens
WIJK
VULPENHOUDERS
I P. A. KOOPS - DUSSEN I
De bekroonde roman, waarnaar Metro Qoldwyn Mayer de prachtige Technicolor schiep.
Een boek van grote, diepe schoonheid.
Een verhaal, dat speciaal de mens van heden iets heel wonderlijks te vertellen heeft
Electro Technisch Bureau - Heusden
WERKENDAM Telefoon 93
ALLES OP EOTOGRAFIE'S GEBIED
I VERGROTINGEN NAAR ELK PORTRET j
j OP AANVRAAG OOK FOTO'S BI) U AAN HUIS I
HET ADRES VOOR BETER WERK
er geen ogenblik aan of o,ok de boe
renstand van Brabant zal bereid zijn
zich tot liet uiterste in te spannen
om. de moeilijkheden in de landbouw
mede op tie lossen.
Hierna verkreeg' Dir. Kirch het
woord. Dar. Kirch is iemand, we we
ten het allien, die met weinig woor
den veel kan zeggen, Ondanks de
critiek op de Gezondheidsdienst blijft
hij optimist en klampt zich vlast aan
dé Zeeuwse spreuk„Luctor et
Emergo".
Dioor de onbekendheid wordt de
Gezondheidsdienst door vele veehou
ders nog verkeerd beoordeeld. Maar
al te vaak wordt gedacht, dat deze
Dienst alléén bestaat voor het opspo
ren van reageefders en open lijders
onder het rundvee. De t.bjc.-bestriii-
ding onder het rundvee is wel een
voorname factor, die ook tien goede
komt aan de mensheid in het alge
meen, Die 'regering heeft dan ook
ingezien, dat hier iets moet gebeuren.
tientallen milhoenen zullen er echter
mede gemoeid zijn eer ons land al
leen t.b.c. veebeslagen heeft,
Die Dienst heeft voorts tot onder
zoek, de steriliteit van ons rundvee,
alsmede het besmettelijk verwierpen.
Toepassing van de K.I. is een onder
deel om de financiële resultaten van
het bedrijf te verbeteren. Nog deelde
Dr. Kirch mede, dat voor Brabant
per Mei 1950 ook de verplichte t.
b.c.-bestrijding door de regering zal
worden ingevoerd. 1 1
Ook na deze rede kwamen verschil
lende vragen Hos, wielke door de spre
ker nader werden belicht.
Die voorzitter dankte ook deze spre
ker voor zijn mededelingen, onoe-
kendheid gaven dan ook dikwijls
scheve beoordelingen.
Verder dankte hij de aanwezigen
voor hun tegenwoordigheid en sloot
'met <vpn opwekkend woord, om voor
al trouw te blijven aan deze oude
N.-Brab. Mij. van Landbouw, deze
belangrijke, vergadering.
Een voor-Romeinse neder
zetting en een Lusthof
voor Ridders en Edelen.
(Slot).
De belangwekkende en romani-
sclie geschiedenis van Wijk, die wij
in voorgaande artikelen verhaald
hebben, willen wij besluiten meteen
beschrijving van de vroegere ver
blijfplaats van de Geestelijke Ridder
orde der Tempelheren, waar nog
als 'tware de schimmen van het
verleden rondwaren in en om wat
de volksmond noemt „het M un nik en-
hof."
Maar eer wij hiertoe overgaan,
willen wij eerst in grote trekken de
geschiedenis van deze Ridderorde
beschrijven.
Omstreeks het, jaar 1118 stichtte
Hugo de Paganis en Godfried de
Saint Onier met zeven andere rid
ders de Orde van de Tempelheren
of Tempelieren, met als doel, de we
gen van liet veroverde Heilige Land,
die door de Saraoenen verontrust
werden, veilig te stellen voor de be
zoekers van de Heilige plaatsen. Zij
droegen hun diensten aan God op
en legden de eed af in handen van
de Patriarch van Jeruzalem.
Als zwervende Ridders werd hen
door Koning Boudewijn van Jeru
zalem een gedeelte van zijn paleis,
gelegen in de onmiddellijke nabijheid
van de tempel als vaste huisvesting
aangeboden, waaraan zij de naam
Tempelheren ontleend hebben. De
hun opgelegde taak was, lo de we
gen van rovers te zuiveren, zodat
de pelgrims onbekommert het Hei
lige Graf konden bezoeken, 2o te
strijden voor het geloof.
In het jaar 1127 werd hun orde
bekrachtigd, zowel door Paus Ho-
norius, als door de Patriarch van
Jeruzalem, Stephanus. Hen werd als
Ordekleed een witte mantel verleend,
waaraan Paus Eugenius de Ille een
rood achtkantig kruis, als dat van
St. Jan van Jeruzalem, te dragen op
de linkerschouder, toevoegde als
symbool dat de orde de gelofte had
afgelegd, haar bloed te willen offe
ren tot bescherming van het Heilige
Land en andere plaatsen van bet
Christenrijk.
In de oorlog voerden zij haar ba
nieren in de kleuren wit en zwart
met als wapenspreukBeau seaht.
Het wit was een symbool van vre
delievendheid tegenover Christenen,
het zwart echter oiibarmharligheid
tegenover ongelovigen.
I11 oorsprong waren de leefregels
voor de Ridders van deze Geestelijke
Orde zeer gestreng. Zij mochten geen
ijdele, wereldse versierselen dragen,
geen pluimbos op de helm, geen
goud aan stijgbeugel of toom. Het
was verboden een vogel te vangen
door middel van een andere, dieren
te schieten met pijl en boog, een
jachthoorn te volgen of te paard
het wild na te jagen.
Het was verboden te lezen buiten
hetgeen liun meerderen toestond,
of te luisteren naar hetgeen gelezen
werd buiten de heilige woorden, die
werden voorgelezen in het Refecto
rium. Hun was gelast tovenarij en
bijgeloof uit te roeien. Eenvoudige
kost was hun toegeschreven; vlees
was slechts driemaal in de week
vergund, omdat een aanhoudend ge
bruik van dit voedsel een bederf was
voor bjet lichaam.
Water moest hun enige drank zijn
en in het laatste kapittel, als het
ware de sluitsteen, die de stichter
der Orde heeft geplaatst op de zui
vere leer door hem aangenomen,
werd zelfs niet toegestaan om aan
de moeders en zusters de kus der
genegenheid te geven.
De matigheid, zelfopoffering en
vroomheid bezorgde de Orde reeds
spoedig machtige vrienden en haar
getal breidde zich dan ook tot een
groot en machtig geheel uil. De
Grootmeester van de Orde kon op
Vorsten neerzien.
Echter, aanmatiging, rijkdom en
weelde, geheel in strijd met de oor
spronkelijke opzet en beginselen
hebben in de loop der tijd de Orde
geduchte vijanden op de hals ge
haald.
Vooral de zeer grote rijkdommen
der Orde waren verleidelijk voor
hebzuchtige machthebbers. Het was
dan ook geen wonder, dat Philips
de vierde van Frankrijk, bijgenaamd
de Schoone, die eerst de Joden in
zijn rijk van alle b^zit beroofd en
het land uitgejaagd had, zijn begeer
lijk oog liet vallen op de rijke bezit
tingen van de Tempelheren.
Door enige voormalige leden die
wegens wangedrag uit de Orde 'wa
ren. (gezet, liet Philips; ziich valse; getui
gend s .geven ove r afgoderij' tem. meerdere
onzinnige beschuldigingen. De aan
tijging was gegrond op de meest ge-
rafineerde en laaghartige samenstel
ling van leugen en bedrog om het
tijgerachtige doel te bereiken. Ech
ter de Grootmeester Jacques de Mo-
lay was machtig en behoefde zich
om niemand ter wereld dan alleen
de Paus te bekreunen. Leugen en
lasler kunnen echter veel teweeg
brengen tot op lieden de dag toe en
Philips had de wind mee. Want niet
alleen door naijver der groten, maar
ook het volk haatte de Tempelieren,
want de Ridders, die eenmaal de
Christenheid zo nuttige diensten be-
Wiezen, waren onbarmhartige dwin
gelanden geworden, die in weelde
zich baadden en hun onderhorigen
afpersten.
Paus Clemens V stond geheel on
der invloed van de koning, had als
aarlsbischop van Bordeaux zijn ver
heffing aan hem te danken en in-
plaats van te Rome, vestigde de
kerkvorst zijn verblijf te Avignon
in Frankrijk.
De Franse Koning ikon dus ook
niet betrekking tot de kerkelijke za
ken doen wat hii wilde. Hij wist de
Paus te overtuigen van de waarheid
der beschuldigingen, de Orde werd
opgeheven en op de 12e October van
het jaar 1309 werden de Ridders van
de Orde in het gehele koninkrijk ter
plaatse vermoord of later op de
brandstapel ter dood (gebracht. Ook
de Grootmeester van de Orde Jac
ques de Molay onderging 'hiet laatste
lot. De verbeurd verklaarde goederen
schonk de koning aan de Orde der
Johanniten, maar vooraf had 'hii ze
20 met schulden bezwaard, dat het
geschenk geen waarde meer hadhlet
geroofde goud en de kostbaarheden
hield hij voor zich zelf.
I11 zijn Kroniek van Zeeland ver
meld Boxbon! een brief, die over
het onbarmhartig uitroeien van de
Orde in onze streken aan duidelijk
heid niets te wensenoverlaat. Hij
schrijft, en wij geven het bericht in
haar' oorspronkelijke vorm weer, het
volgende
„Dat seekeren Brief, dewelke seer
wijt en breed toegevouwen was, om
onder het opschrift nogh, verscheijden
regulen te kiomnen schrijven, wièrde
geaddresseert aan Balliu, Burgemees
ters, Scheptenen en Raden der Stad
Zierkzee, en daar onder bijgevoegt,
dat haar gelast wiert, op een precij-
sen naght, die aldaar genoemt wierde,
ten twaalf uijren, den Raadt te laten
vergaderen, om als dan de voorsz.
Brieven te openen, en dat sij op lijf
straffe en sonder uijtstel souden exe
cuteren de beveelen die daar in ston
den gespecifiaeert, en soo sij sulx
alleen piet én souden konijnen doen,
dat sij geauthoriseert wierden, alle
sodanige luijden daar toe Te ontbie
den, als tot de uijtvoeringe van soda-
nigen werk soude nodig sijn, en dat
sij 'bet selve hp.ar souiden aanseggen,
met so'danige bedreigermgie dat men
bij ald'ien sij baar daar van souden
Willen ontschuldigen, aan haar soda-
nigen straffe souidle plegen, als haar
gelast wier de te doen. Dese Brieven
op den bestemden tijt geopent sijnde,
en den gëheelen Raat, naar het lesen
van dien seer angstig en verslagen
wesende, dogh eijmdelijk daar toe ver
staande, hadden voor eerst goetgevoin-
den, vioo.r haar te ontbieden, alle
ambags-luijden die aan de Stad ge
went waaren te werken, en in haareii
dienst waren, met haar werktuijg en
ge reetschappen, en voorts alle ar-
beijders, aan en op de straten wer
kende, met Wapenen. En alsoo toe-
gereet sijnde, sijn de Heerein geviolgt,
en gedient van de voorsz. arbeijders,
gelijkelijk ter midden in den' nagt
gegaan naar het buijs of loge mie 111
van de Tempelieren, en ha are deu
ren met gewielt, overal open gesla
gen hebbende, hebben haar al te
maaien, op het voorsz. bevel' door
geslagen, behalVe twee die als doen
in haar convent niet waren*, en door
dat middel dien sTagh ontkomen
sijn".
Wij mogen aannemen en daarin
worden wij gesteund door de overle
vering „hij die van Wijk" dat het
hier eender is toegegaan. De Wijkse
Tempelheren werden in de nacht om
gebracht, uitgenomen één, die het
door eén of ander middel nog ont
kwam. 1
Hebben „de Rode Monniken" zo
als de volksmond hén noemde, het
in Wijk zo bont gemaakt, dat zii een
dergelijk lot moesten ondergaan Wij
weten het niet, maar geloven doeti
wij het ook niet. Waren de bevielen,
de Orde met wortel en tak uit! te
roeien zo gestreng, dat aan niets tie
tornen viel? Wij weten het niet, maar
kijken naar Zierikzee en geloven het
wel, met kennis van de opzet. Want
de Orde van de TerdpieThieren in Wijk
was rijk, zeer rijk aan goederen éin
zii bewoonde „een heerlijk en roijaal'
gebouw". Dat allés wékt begeerte
op. Zij zouden en moesten naar het
leven uitgeroeid worden, wii zien hier
duidelijk de lastbrief vioor onzie ogen.
Maar wat met het lieven van déze
Ridders niet uitgeroeid kon worden
is de grote invloed die zij' bij hun le
ven pp de ontwikkeling van Wijk
hebben gehad. Hiaar grote kerk', haar
rust, dat het tot een lusthof maakte
van Ridders en Edelen, dat allies is
in oorsprong van „bet Munnickenhof"
uitgegaan.
Veel v^n het „heerlijke en roijaal"
gebouw is vioor het nageslacht niet
over gebleven. Fragmenten van grach
ten in bet voormalige voorhof, een
restant van bet poortgebouw, vervol
gens sporen van een brede gracht en
uiteindelijk in de boomgaard, waar
eens het hoofdgebouw1 gestaan heeft,
steenresten en dakleiscbervep. En ver»
der ryst, landelijke rust, in grote
tegenstelling met het verleden, toen
de Orderidders in al hun rijkdom'
leven brachten in deze omgéving.
Wat ons wel bij' ons bezoek en
onderzoek deed herinneren aan dé
■oude regels der Orde, was dé een
voud en gastvrijheid waarmede wij
door de huidige bewoners, werden
ontvangen ien ingelicht.
In de 17e Eeuw 'bestonden nog
enige meerdere restèin van de bouw
werken. „Einde betgene dat mén daer
noch siet dat en Was piet pileer pis
de poorte van dit kostelijk gebouw,
waardoor dat mien gingh in eene
groote en schoone galerije, daer van
dat voor de tr opbellen (80-jarige oor!-
log) nog enige overblijfselen gjeweest
zijn, ende door de Galerije in het1
Hof, ofte Klooster van de Temipie-
liers".
Wij jjaan dit artikel besluiten met;
een ontnuchtering., Bij „die van Wijk"
is de stellige mening ingeburgierd dat
er een onderaardse gang bestaat tus
sen bet Munnikenhof en het slot
Loevestein. En hoezeer het ons ook
spijt, wij zouden namelijk de eersten
zijn, om die gang weer leven in te
blazen, hij bestaat niet. Er is maat
één onderaardse gang van die aard in
ons land gevonden en. wel vanuit het
kasteel Valkenburg in Limburg dat
echter hoog op miergelrotsen is ge
bouwd. Hier ip deze lage Tanden
is het technisch niet mogelijk ge
weest miet'in die tijd gebrekkige hulp
middelen een gang over "die; lengte
te graven en buitendien is Loeve-
stein eerst gebouwd tussen de jarein
1,357 en 1368, toen het lM[u|n|n)icken-
hiof reeds een vijftigtal jaren baar
bestemming verloren had.
H. V. te Aalburg.
Verkrijgbaar in de Boekhandel van de Firma L. VEERMAN, Telef. 19, Flensden.
J. A. VAN BERGE HENEGOUWEN
Breestraat 85
UIT VOORRAAD LEVERBAAR:
Radio apparaten vanaf f135,— tot f235,—
T. L. Buizen, Droogscheer apparaten o m „Philishave"
Wasmachines en Wringers
In verschillende uitvoeringen, kleuren en modellen
Diverse prijzen J
RUIME SORTERING
Boekhandel Firma L. J. VEERMAN - HEUSDEN
„JODY EN HET HERTEJONG
